Жоспар
Кіріспе 3
І тарау: Жер салығының пайда болуы, мәні, мазмұны және
1.1 Салық салудың тарихи дамуы 6
1.2 Жер салығының экономикалық маңызы 10
1.3 Жерге салығын шет мемлекеттермен салыстыру 14
ІІ тарау: Заңды тұлғаларға салынатын жер салығының ерекшеліктері. 25
2.1 Салықты төлеушілер, объектісі, мөлшерлемелері 25
2.2 Салықты есептеу тәртібі мен төлеу мерзімдері 45
2.3 Салық кезеңі және салық декларациясы (Алматы облысы, Еңбекшіқазақ
ІІІ тарау: Бюджеттің кіріс бөлігін қалыптастырудағы жер салығының алатын
3.1 Жер салығының қазіргі кездегі маңыздылығы 62
3.2 Жер салығын жетілдіру жолдары 67
Қорытынды 71
Қолданылған әдебиеттер 74
Кіріспе
Барлық деңгейдегі - мемлекеттік, республикалық, жергілікті бюджеттердің қаржылық қамтамасыз
Кез-келген мемлекеттің нарықтық дамуы салық саясатын, әсіресе экономиканың жақымсыз
Салықтар өздеріне тән ерекше әдістермен әсер етуді іске асырады.
Қазақстан Республикасының салық саясатын салықтық реттеудің құралы ретінде пайдалану
Салық реформаларын республика халқының тұрмысын жақсарту перспективалары, әсіресе халықтың
Халықтың меншігіне салынатын салықтар жергілікті, тура нақты салықтарға жатады.
Тақырыптың маңыздылығы. Жер және жер ресурстары экономикада өз мағынасы
Жер кез келген мемлекеттің негізгі байлығы, ал Қазақстан Республикасы
Тек осындай жерді жаппай тиімсіз пайдалану, тасталынған және пайдаланылмай
Осыған қоса оған төлем немесе оны меншікке беру бұл
Жер ауыл шаруашылығында негізгі өндіріс құралы. Онсыз азық-түлік пен
Жер салығының ауыл шаруашылығында негізгі мәні ретінде болуы оның
Жерге салық салу мәселесінің әртүрлі жақтарын қарастыру оның рента
Егер жер өндіріс факторы ретінде пайдаланылмаса онда қайта өндіру
Диплом жұмысының мақсаты – жалпы жер салығының мәні, оның
Осы мақсатқа жету үшін келесідей мәселелерді қарастырып өтеміз:
1. Жерге салық салудың пайда болуы мен Қазақстан және
2. Жер салығының нормативті, құқықтық базасы.
3. Жерге салық салудың мәселелері мен оларды жетілдіру жолдары.
І тарау: Жер салығының пайда болуы, мәні, мазмұны және
1.1 Салық салудың тарихи дамуы
Салықтар адамзаттың пайда болуынан бері дамып, өсіп келеді. Олардың
Мемлекеттің дамуымен қатар “святая десятина” пайда болды. Ол билігі
Сондай-ақ Ежелгі әлемде салық салуға едәуір басым қарама-қарсы әрекеттер
Қазіргі заманғы мемлекеттердің көптеген жақтарының қайнар көзі Ежелгі Римнен
Б.з.д. 5-3 ғасырларда Рим мемлекеті өсіп өркендеді, жаңа қала-колониялар
Салық сомаларын анықтау әр бес жылда бір рет болып
Мемлекет өмірлік қызметтің әр саласында қоғамның мүдделерін мәнерлей келе
Қаржылық-бюджеттік жүйе өзіне бюджеттің және бюджеттен тыс қаржылардың мемлекеттің
«Осылайша салықтар тауар өндірісін, қоғамдық тапшылыққа бөлінген, әскер, және
Капиталистік қатынастардың қалыптасуы мен даму кезеңіндегі салықтардың маңызы өсе
Сексенінші жылдардың аяғына таман басталған нарықтық қатынастарға көшу экономиканың
Біріккен мемлекеттердің тарауынан кейінгі нарықтық байланыстардың үзілуі: өндірістік-шаруашылық қызметтің
Бұл елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына шарт болатын қалыптасуларға түрткі болды.
Бұл мәселелерді шешу салықтық менеджменттің экономикаға мемлекеттің араласуының
- қаржы көздерін анықтау;
- салық салу базасын кеңейту
- бюджет қаржыларын пайдалану мен салық салу базасын жасау
Бірінші бағыт шегінде қайдан және қай мөлшерде құралдарды алу
Екінші және үшінші бағыттарда бір-бірімен байланысты және өндіріс қатынастарының
Қазақстанда жер қатынастарының даму тарихын 3 сатыға бөлуге болады,
Жер реформасының бастапқы сатысында (1990-1993 жылдар) қабылданған “Жер кодексі”,
Бірақ халық шаруашылығының барлық салаларына нарық қатынастарын енгізумен және
Жер қатынастарының екінші сатысы (1994-1995 жылдар) жер заңдылықтарының нарық
Бұл жарлықтар республикада жаңа жер қатынастарының дамуына алғашқы алғышарттарды
1.2 Жер салығының экономикалық маңызы
Мемлекеттің қоғамдық пайдасына Жалпы Ішкі өнімнің (ЖІө) белгіленген жарғы
Жарналарды ЖІӨ-ң негізгі қатысушылары іске асырады:
1. Материалды және материалды емес құндылықтарды өз еңбегін өндіретін
2. Кәсіпкерлік салада қызмет ететін шаруашылық субъектілері, капитал иелері.
Салық жарналары, алымдар, баждар және басқа да төлемдерден мемлекеттің
Салықтар заңды түрде белгіленген мөлшерлеме бойынша азаматтар мен шаруашылық
Енді, осы салықтардың ішіндегі жер салығына тоқталайық. Жер салығы
Бұл салық жер учаскелерін нақты пайдалануды есептеу табысына негізделеді.
Жер салығын енгізу ең алдымен жерді және басқа да
Рентаны төлеу жер үлесін пайдалану үшін төлем емес, ол
ТМД мемлекеттері мен дамыған елдерде қолданылатын жер салықтарының түрін
- жер салығының функциялары - жер салығының кәсіпорындарға, фермерлік
- салық төлеушілердің қайнар көздері - салық төлеушілердің шаруашылық
- салық көлемін белгілеу-салық салу ауыртпалықтарын анықтау әдістері;
- салық салу объектілері-салық салуға жататын жерлердің құрамы;
- салық салуды анықтау үшін база-мысалы: баға, рента көлемі,
- салықты алушылар - қай бюджетке (республикалық, жергілікті) бұл
- басқа салықтармен өзара байланысы - салық салудың жалпы
- жер салығын төлеушілер категориясы-кооперативтік кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар және
1-Кесте
Жер салығы жүйелерінің талдауы
Жер салығын сипаттайтын элементтер сыныптамасы ТМД елдері Европалық Одақ
1. Салықтың функциясы + -
2. Салықтың қайнар көздері + -
3. Салық көлемін белгілеу + -
4. Салық объектілері + +
5. Салықты анықтау базасы - +
6. Салықты алушылар - -
7. Басқа салықтармен байланысы + -
8. Жер салығын төлеушілер категориясы + +
Біріншіден, жер салығының функциясы және оны төлеудің қайнар
Екіншіден, жер салығы функциясын салық салу жүйесіндегі басқада элементтерінің
Үшіншіден, жер салығының мөлшерлемелерін анықтау үшін база оның функцияларын
Жер салығының жергілікті бюджетке түсуінің маңызы. Жер салығы түрінде
Біріншісі, олардың тікелей мемлекеттік бюджетке түсуі және әртүрлі, ауыл
Екінші нұсқасы, жер салығы түріндегі жиналған қаражаттардың көп бөлігін
Біріншіден, ренталық табыстар, жер салықтары жергілікті бюджеттің тұрақталуына әсер
Үшіншіден, жер салығы түріндегі жинақталған қаражаттар тікелей сол берілген
Осыдан жергілікті бюджетке жер салығы түріндегі түсетін қаражаттар негізінде
Соңғы нәтижеде жер салығы түрінде алынған қаржылар халықтың өмірлік
“Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы”
1.3 Жерге салығын шет мемлекеттермен салыстыру
Ауыл шаруашылығы ресурстары жүйесінде жер ресурстарының алатын орны зор.
Жер өндіріс құралы ретінде төмендегілерден тұратын спецификалық ерекшеліктерге ие:
Біріншіден, жерден басқа өндіріс құралдары адамның еңбегінің нәтижесі, ал
Жерді дұрыс пайдаланғанда тозбайды керісінше өз қабілетін арттыра түседі,
Екішіден, жердің территориялық шектеулілігі және оның қайта өндірілмейтіндігі, жер
Үшіншіден, жер ауыстырылмайды оны басқа өндіріс құралымен ауыстыруға болмайды,
Төртіншіден, жерді өндіріс құралы ретінде пайдалану оның орнының тұрақтылығымен
Бесіншіден, жер учаскелері бір-бірінен оның құнарлылығы, қыртысы,
Экономикалық ғылымда үш негізгі топырақтың құнарлылығы бар. Олар: табиғи,
Жерге салық салу ерекшеліктері оның байланысты ерекшеліктермен анықталады, өйткені
Рента теориясының екі негізі бар. Оның біреуі, К.Маркс негізін
Екі теория 18-ғасырдағы экономистер тұжырымдаған-экономикалық рентаның классикалык теориясында үйлеседі.
Классикалық теорияның жақтаушылары жерді өндірістік мүмкіндіктермен жер учаскелері орналасуының
Жерге жеке меншіктің болуы оның иесіне жалға берілген жер
Еңбек теориясына сүйене келе рентаның маркстік теориясы бөлу теориясында
Маркстік теорияның негізгі мақсаты, ол жаңа құн құрудың көзі-
өндіріс барлық факторлардың үйлесімді біргуінің негізінде ғана мүмкін болады
өндіріс факторларының бағасын анықтау, атап айтқанда жерге және басқа
Рентаның неоклассикалық теориялары мен оның нұсқалары әлі толық жетілді
Бұл айтқандардағы ортақ нәрсе ол, мынау: “Ұзақ мерзімді уақыттық
Осындай ресурстардың классикалық мысалы-жер және жер ресурстары жер учаскелерінің
Таза экономикалық рента жер учаскелерін пайдалану мен тәжірибелі шаруашылық
Жер ұсынысы мүлдем икемсіз болғандықтан, сұраныс жер рентасын анықтайтын
Бірақта рентаның экономикалық теориясының, рентаның классикалық теориясының жердің бағасының
Осыны негізге ала отырып кейбір экономистер рентаны, жердің жиынтық
Бұл тұрғының тұжырымдау жақынан қосылуы “бірыңғай жер салығының” жақтаушылары
Сондықтан “бірыңғай жер салығының” жақтаушылары тұрғысынан жер рентасы –
Жер рентасын социализациалау айналып келгенде еңбектің құндық теориясына негізделген.
Рента баға қалыптастыратын фактор болып табылама жоқ па
Рентаны жойып немесе бөліп тастау қадамдары біздің кейбір отандық
Экономикалық теория жер рентасы – теоретикалық өлшем, нақты шындылықта
Ең дұрыс жалғыз шешім ол жердің нарықтық бағасын сұраныс
Жер бағасына пайыздар мен есептелген жер салығы жер рентасына
Қазіргі салық заңдылығына сай жеке және заңды тұлғалардың меншігіндегі
Осылайша жер салықтарының құрылымы едәуір күрделі болып келеді. Ал
Жерді дұрыс пайдалану Республиканың жер кодексімен және “жер туралы”
Жер учаскелері өздерінің табиғи құнарлылығы, орналасуы, пайдалану үдемелілігі бойынша
Бұл ерекшеліктерді баға қалыптастыруды, салық салуды және мемлекеттік басқаруды
жерді пайдалануды мемлекеттік тіркеу;
жердің сандық және сапалық есебі;
топырақты бонитеттеу;
жерлерді экономикалық бағалау;
Жерлерді есепке алу мен жер иеленушілерді мемлекеттік тіркеу заңды
Осылайша, жалдық ақы жалға алынған жерді пайдалану кезіндегі болжалынатын
Қазақстан Республикасында жер жалын шаруа қожалықтарының 15,2%-ы
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей жерді жалға алу нарық экономикасы дамыған
Израильде барлық дерлік жер ұлттандырылған, ал АҚШ-та 60% жуық
Бұл елдердің заңдарында жалдық қатынастардың минималды мерзімдері көрсетілген. Сондай-ақ
Әр елде жердің базасын және оған жалдық ақы мөлшерін
Нарық экономикасы дамыған елдерде жерді фермерлердің алған несиелерінің қайтарылу
Жердің ауыл шаруашылық өндіріс құралы ретіндегі мәні келесіде көрінеді.
Барлық жеке меншіктегі жер учаскелері мемлекеттік меншік болып табылады.
Азаматтар мен мемлекеттік емес заңды тұлғалар жеке меншігіндегі жер
Төмендегідей жер учаскелері жеке меншікте бола алмайды:
1. Ауыл шарушылық жерлер, көрсетілген жекелеген жағдайлардан басқа;
2. Қорғаныс жерлері;
3. Ерекше қорғалатын табиғи территориялар;
4. Орман және су қоры жерлері;
5. Елді мекендер жеріндегі жалпы пайдаланудағы жерлер.
“Жер туралы” заңда көрсетілген жер учаскелері шетел азаматтарының жеке
Осылайша жердің құқықтық статусы жерге салық салу қызметі мен
Қазақстан Республикасы территориясында жер салығы мен жалдық ақы төлеушілер
Жер салығын салу мен жалдық ақыны алу объектісі болып
Жер салығы жалдық есептегі көлем бірлігі үшін тұрақты төлем
Жалдық төлемнің ақшалай және заттай түріндегі төлемінің мөлшері, шарттары
Мемлекеттік және муниципалды жерлерді жалға алғанда атқарушы биліктің сәйкес
Сыныптамаға сай жер салығы нақты салық болып табылады және
Топырақты бонитеттеу агротехникалық және жерді үдемелі пайдаланудың салыстырмалы жағдайында
Жердің экономикалық бағалануы жалпы жердің өндіріс құралы ретіндегі экономикалық,
Облыс немесе аймақтық жерлердің экономикалық бағалауының негізгі көзі -
Жерлерді бағалауға 1 гектар жалпы өніммен бірге, шаруашылықта
Экономикалық бағалау балдармен де ақшалай түрде де жүре береді.
Осылайша, жерді экономикалық бағалау: ауыл шаруашылық мақсаттарға арналмаған
Осындай бағалау негізінде “жер бағасы” және оны пайдаланғаны үшін
ІІ тарау: Заңды тұлғаларға салынатын жер салығының ерекшеліктері.
2.1 Салықты төлеушілер, объектісі, мөлшерлемелері
Жалпыға мәлім болатындай Қазақстан Республикасының Конституциясына сай жер мемлекеттік
а) шаруа-фермерлік қожалықтарына;
б) шаруашылық жүргізу немесе оперативті басқару құқығында ғимараттар мен
в) ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы өндірісін жүргізетін мемлекеттік
г) заңда көрсетілген басқа да жағдайларда.
Заңның соңғы тармақының мәліметтері бойынша жер бойынша мемлекеттік комитетке
2001 жылдың 24 қаңтарынан №152-2 Қазақстан Республикасының “Жер туралы”
Қазіргі кезде жерді пайдалану бойынша мәселелерді шешу жауапкершілігі жер
Комитеттің жергілікті органдары әртүрлі жағдайларға байланысты өз қалаулары бойынша
1996 жылдың 8 мамырынан Қазақстан Республикасының Үкіметі “мемлекет жерді
Сонымен қатар №1 қосымшада мемлекет жерлерді сатқандағы жер үшін
Қазақстан барлық ТМД елдері сияқты жаңа қоғамдық-экономикалық және саяси
Қазақстан Республикасында – ТМД мемлекеттері ішінде ең біріншілердің бірі
Елдің негізгі заңына сәйкес Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші
Ал үшінші саты Қазақстан Республикасының 2001 жылдың 24 қаңтарынан
Алдыңғы заңдар сияқты соңғы “Жер туралы” заңы Қазақстан
Ауыл шарушылығы мақсатындағы жерлер;
Елді мекендер алып жатқан жерлер;
өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және тағы басқа ауыл шаруашылық
Ерекше қорғалатын табиғи аймақтар жерлері, емдеу, рекреациялық және тарихи-
Орман қоры жерлері;
Су қоры жерлері;
Запастағы жерлер.
Жерді белгілі бір категорияға жатқызу оның мақсатты пайдаланылуын анықтайды.
Төменде 2-Кестеде жер қатынастарының институттары заң негіздерінің өзгеруіне қарай
2-Кесте.
1998 – 2003 жылдар арасында жерлерді категориялар бойынша бөлудің
Жерлер категориялары 1998 жыл 2000 жыл 2001 жыл 2003ж.
млн. га % млн. га % млн. га %
Барлық жерлер
Оның ішінде:
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы
Елді мекендердің
өнеркәсіп,
Ерекше қорғалатын территориялар
Орман қоры
Запастағы, су қоры 271,6
220,7
2,1
19,8
0,8
9,9
0,8
17,5 100
81,3
0,8
7,3
0,3
3,6
0,3
6,4 272,1
194,8
19,2
17,4
0,9
10,9
0,9
28,0 100
71,6
7,1
6,4
6,3
4,0
0,3
10,3 270,1
93,6
20,2
11,1
1,2
22,2
3,6
118,7 100
34,5
7,5
4,1
0,4
8,2
1,3
44,0 -1,5
-127,6
+18,1
-8,7
+0,4
+12,3
+2,8
+101,2 99,4
-2,4
9,6
-1,8
1,5
2,2
4,5
6,8
2-Кестеде берілген көрсеткіштерден едәуір өзгерістерді ауыл шаруашылығы жерлері басынан
Ауыл шаруашылық жер пайдаланушылар үшін, шаруашылық айналымнан жерге төлемнен
1990 жылдан бастап ауыл шаруашылығы мақсатындағы 16 миллион гектардан
Қазақстан Республикасының статистика бойынша Агенттігінің мәліметтері бойынша халық шаруашылығында
Көптеген, әсіресе шөлді және шөлейтті аймақтардағы шаруашылық субъектілерінің өздеріне
Осылайша жер категориялары арсындағы өзара ара қатынастың жер пайдаланудың
Қазақстан Республикасының “Салықтар және бюджетке төленетін басқада төлемдер
1. Ерекше қорғалатын табиғи территориялар жерлері;
2. Орман қорлары жері;
3. Су қоры жері;
4. Запастағы жерлер.
Бұдан басқа салық сау объетісі болып жалпы пайдаланудағы елді
Ауыл шаруашылығы жерлерінің, әсіресе егістік алқабының қысқаруы ғылыми негізге
Аграрлық реформаның басының өзінде Қазақ ауыл шаруашылығы ғылымдарының академиясының
Елдің ауыл шаруашылық дағылдарының қажетті көлемде өндірілуін, халықты азық-түлікпен
- химиялық және биологиялық әдістерді тиімді пайдалану жағдайындағы кейбір
- егістіктер құрылымын өзгерту;
- топырақ қорларының егу аймақтарын толығымен игеру;
- дәнді дағылдарды егуде топырақты қорғаудың техникасын жетілдіру және
- егістік ауданының барлығында ауыл шаруашылығы дақылдары, өсімдіктердің аурудан,
- агроландшафттарды құру, мелиоративті шараларды рационалды өткізу мен су
Бірақ та елді жайлаған экономикалық дағдарыстың салдарынан тек бір
Өндірістің үдемелі факторлары іске қосылмаған, сондықтан өсімдік өсіру өнімі
Жер салығы жер ауданының бірлігіне жыл сайынғы белгіленген төлемдер
Жер салығының мазмұнын жүйелеу үшін жалпы белгіленген салық жүйесі
3-Кесте
Жер салығының әртүрлілігінің сыныптамасы
№ Сыныптау белгілері
1 2
1 Төлеушісіне қарай -заңды тұлға төлейтін (резидент және резидент
2 Жерге төлем түріне қарай -жер салығы;
-жалдық ақы;
-жердің нормативті бағасы.
3 Мақсатты арналуы мен меншігіне қарай -ауыл шаруашылық мақсаттағы
-елді мекендер жерлері;
-өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және басқада ауыл шаруашылық мақсатта
-ерекше қорғалатын территория жерлері (емдеу, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсатындағы);
-орман қоры жерлері.
4 Салық салу мақсатына қарай -тұрғын үй қоры, соның
-тұрғын үй қоры алып жатқан жерлер.
5 Салық салуға жатпайтын жерлер -ерекше қорғалатын территориялар жерлері;
-орман қоры жерлері;
-су қоры жерлері;
-запастағы жерлер.
6 Салық салу объектісі болып табылмайтын жерлер -жалпы пайдаланудағы
7 Салық салу объектісі бойынша келесі ұйымдар үшін:
мұнай мен газды өндіруді және тасымалды жүзеге асыратын
-энергетика және электрофикация жүйелері;
-Теміржол тораптары, бөлу сызығы, станциялары мен вокзалдар алып жатқан
-заңда көрсетілген тәртіпте электр беру желілері мен кіші станциялар
-мұнай құбырлары, газ құбырлары алып жатқан жер учаскелері;
-байланыс желілері тіректері алып жатқан жерлер;
-ортақ пайдаланудағы кесіп берілген белдеудегі мемлекеттік жолдар желісі алып
-Қазақстан Республикасының Үкіметінің шешімі бойынша консервацияланған объектілер орналасқан жер
3-Кестеде көрсетілген мәліметтерді талдай келе біз жер салығының төлеушілері
Жер салығының объектісі болып белгіленген тәртіпте заңды тұлғалар мен
Жер салығын алу мен бекіту негізі жер пайдалану мен
Жер салығының мөлшерлемелері әртүрлі бағалы аймақтар бойынша дифференцацияланатын мемлекеттік
Мөлшерлемелер туралы оларды есептеу кезінде болған қателермен байланысты
Нарық қатынастарына көшуге байланысты Қазақстанда 1995 жылы жер реформасы
Қазақстанда жер қорының қайта бөлінуі жүрді, жерде әртүрлі шаруашылық
Елді мекендер мен бұрынғы колхоздар, совхоз, бригада, бөлімшелер негізінде,
Сонымен қатар бұл кәсіпорындардың бір бөлігі ірі шаруа қожалықтарының
Шаруашылық қожалықтардың бір бөлігі жиынтық жер пайдалану негізінде ассоциацияларға
Ал Қазақстан Республикасында жалпы мақсатты пайдаланудағы жер қорының категорияларға
1. Ауыл шаруашылығы мақсатында, ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруге арналған
2. Елді мекендердің, елді мекендер шекарасы шегіндегі жерлер (7,1%)
3. өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және басқа да ауыл
4. Табиғи қорғалатын, емдеу, рекреациялық, тарихи-мәдени бағыттағы жерлер (6,5%)
5. Орман қорының жерлері (4,0%)
6. Су қорының жерлері (0,3%)
7. Мемлекеттік запастағы жерлер (10,3%)
Ал ауыл шаруашылық жерлердің құрамында жайылымдар мен шабындықтар –
4-кесте.
Қазақстан Республикасында жерді пайдалануды талдаудың деңгейі .
Жер пайдаланудың атауы 1998
жыл Үлес салмағы, % 2000
жыл Үлес салмағы, % 2003
жыл Үлес салмағы, %
Ауыл шаруашылық ауданның барлығы
Құрлық
Егістіктер
Жайылымдар
221,5
216,4
34,4
182,0
-
100
16
84
181,2
161,0
25,8
135,2
-
100
16,1
83,9
106,0
98,0
19,7
78,3
-
100
20,1
79,9
Осылайша кестеден көріп отырғанымыздай Қазақстан Республикасында жерді негізінен ауыл
Жоғарыда айтып кеткендерге сүйенетін болсақ, біз осы ауыл шаруашылық
Жердің белгілі бір немесе өзге санатқа жататындығы Қазақстан
1. Тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар
2. Тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар
Келесідей жер санаттары салық салуға жатпайды:
1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері;
2. Орман қорының жерлері;
3. Су қорының жерлері;
4. Запастағы жерлер.
Бұл жерлер пайдалануға немесе бастапқы өтеусіз уақытша жер пайдалануға
Қазақстан Республикасында жер салығын төлеушілер болып:
1. Жеке меншік құқығындағы, тұрақты жер пайдалану құқығындағы, бастапқы
2. Жоғарыда аталған құқықтары бар заңды тұлғалардың құрылымдық бөлімшелері
Ал келесі тұлғалар салық төлеушілер болып табылмайды: бірыңғай жер
Егер мемлекеттік бюджеттен қамтылатын ұйымдар, қылмыстық жазалауды атқару орындары
Жер салығын төлеушілер үшін жер салығы:
1. Меншік құқығын,тұрақты жер пайдалану құқығын, өтеусіз уақытша жер
2. Жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган әр жылдың
Егер жер учаскелерін иелену немесе пайдалану құқығын растайтын құжаттарда
Тұрақты жер пайдаланудың, бастапқы өтеусіз уақытша жер пайдаланудың меншік
Салық салу объектісіне тоқталатын болсақ, жер учаскесі (жер учаскесіне
Ал салық салу объектісі болып табылмайтындар қатарына жататындар мыналар:
Кейде жекелеген жағдайларда салық салу объектісін анықтауға тура келеді,
Салық базасы – жер салығын анықтауда жер учаскесінің алаңы
Салық мөлшерлемелері. Берілген аймаққа салық мөлшерлемесі республика бойынша ортақ
Оларды анықтау кезінде топырақтың құндылықының сапасы ескеріледі. Сондай-ақ заңда
Енді жер санаттары бойынша салық мөлшерлемелерін қарастырып көрелік .
Ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлерге салынатын салық мөлшерлемелері. Бұл жерде
Жазық аумақтардың далалық және қуаң далалық аймақтарының кәдімгі және
Шөлейтті, шөлді және тау бөктеріндегі шөлді аумақтардың ашық-сарғылт, құба,
Ал жеке тұлғаларға берілген ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлерге салық
- көлемі 0,50 гектарға дейінгіні қоса алғандағы жерлерге –
- ал көлемі 0,50 гектардан асатын жерлер алаңына –
Егер ауыл шаруашылық мақсаттары үшін пайдаланатын ауыл шаруашылық мақсаттарына
Елді мекендердің, өнеркәсіптің, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың орман және
Бұл ретте жекелеген салық төлеушілер үшін жер салығының мөлшерлемесін
Келесі қарастыратынымыз ол елді мекендер жерлеріне салынатын салық мөлшерлемелері.
Елді мекендердің жерлеріне (үй іргесіндегі жер учаскелерін қоспағанда) салынатын
Елді мекеннің түрі Тұрғын үй қоры, соның ішінде үй
1 2 3
Қалалар:
Алматы
Астана
Ақтау
Ақтөбе
Атырау
Тараз
Қарағанды
Қызылорда
Көкшетау
Қостанай
Павлодар
Петропавл
Орал
өскемен
Шымкент
Алматы облысы:
Обл.бақыныстағы басқа қалалар
Аудандық бағы - ныстағы қалалар
Ақмола облысы:
Обл.бағыныстағы
28,95
19,30
9,65
6,75
8,20
9,17
9,65
8,68
5,79
6,27
9,65
5,79
5,79
9,65
6,17
6,75
5,79
5,79
0,96
0,96
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,39
0,39
0,39
Аудандық бағыныстағы қалалар
Облыстық маңызы бар басқа қалалар
Аудандық маңызы бар басқа қалалар
Поселкелер
Селолар (ауылдар)
5,02
Облыс орталығы үшін белгіленген мөлшерлеменің 85 пайызы
Облыс орталығы үшін белгіленген мөлшерлеменің 75 пайызы
0,96
0,48
0,39
0,39
0,19
0,13
0,09
Бұдан кейін біз үй іргесіндегі жер учаскелеріне салынатын базалық
Елді мекендердің тұрғын үйге қызмет көрсетуге арналған және тұрғын
Заң бойынша үй іргесіндегі жер учаскелеріне мынадай базалық салық
1. Астана, Алматы қалалары және облыстық маңызы бар қалалар
- көлемі 1 000 шаршы метрге дейін қоса алғандағыға
- ал көлемі 1 000 шаршы метрден асатын алаңға
Жергілікті өкілді органдардың шешімі бойынша 1000 шаршы метрден асатын
2. Басқа елді мекендер үшін:
- көлемі 5 000 шаршы метрге дейінгіні қоса алғанда
- ал көлемі 5 000 шаршы метрден асатын алаңға
Жергілікті өкілді органдардың шешімі бойынша 5000 шаршы метрден асатын
Тағы да бір тоқталатын жер санатымыз ол өнеркәсіп жеріне
Қазақстан Республикасының жер заңдарына сәйкес басқа жер пайдаланушылар уақытша
Ал магистральды темір жолдарды бойлай қорғаныстық екпе ағаштар орналасқан
Енді өнеркәсіп жерлерінің ішіндегі елді мекендер шегінде орналасқан өнеркәсіп
Елді мекендер шегінде (аэродромдар алып жатқан жерлерді қоспағанда) орналасқан
Елді мекендер шегінде, бірақ селитебті аумақтан тыс орналасқан аталған
Ал елді мекендер шегінде орналасқан аэродромдар мен әуежайлар алып
Заңның мақсаттарының орындалуы үшін әуе кемелерінің ұшуын, қонуын, бұрылуын,
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен орман, су қорлары алып
Ал егер осы жерлер жеке және заңды тұлғаларға ауыл
Автотұрақтар, автомобильге май құю станциялары және базарлар орналасқан жер
Елді мекендердің автотұрақтар, автомобильге май құю станциялары орналасқан жерлеріне,
Жергілікті атқарушы орган белгілеген сауда орындары тікелей орналасқан елді
Жер салығының мөлшерлемелерін жергілікті органдардың шешімімен кемітілуі мүмкін, бірақ
Бұл ережелер мал сату базарларына қолданылмайды, оларға елді мекендерге
Айта кететін жәйт, ол жоғарыда аталған жерлерді автотұрақтар
Салық мөлшерлемелерін түзетуге келсек. Жергілікті өкілді органдар Қазақстан Республикасының
Бұл жерде жекелеген салық төлеушілер үшін жер салығының мөлшерлемелерін
Заң бойынша келесі салық төлеушілерге жер салығы есептелген кезде
- балаларды сауықтыру мекемелері, мемлекеттік табиғи қорықтар (биосфералық қорықтарды
- діни бірлестіктермен акционерлік қоғамдар, мекемелер, тұтыну кооперативтерінен басқа
- косметологиялық қызметтерді қоспағанда, медициналық қызмет көрсету, мектепке дейінгі
- қызметінің негізгі түрі ормандардың өртке қарсы құрылғысы, өртке
- балықты ұдайы молайту мақсатындағы мемлекеттік кәсіпорындар;
- Ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестаттау саласындағы міндеттерді жүзеге асыратын
- психоневрологиялық және туберкулез мекемелері жанындағы емдеу өндірістік кәсіпорындар.
Егер осы аталған кәсіпорындар жер учаскесін немесе оның бір
2.2 Салықты есептеу тәртібі мен төлеу мерзімдері
Салықты есептеу әрбір жер учаскесі бойынша жеке салық базасына
Ал жерге иелік немесе пайдалануға құқығы тоқтатылған жағдайда жер
Салық төлеушілер салық жылы ішінде елді мекенді қоныстың бір
Елді мекендер таратылған және оның аумақы өзгерген жағдайда, таратылған
Салық төлеушілер орналасқан жер учаскелері бонитетінің балдарын анықтау мүмкін
Кей жағдайларда жер үлестік меншікте болады, онда жер салығы
Қорғаныс қажеті үшін берілген жерлерге салық салу тәртібін Қазақстан
Жер салығының дұрыс есептелуі мен төленуі жер пайдаланушылар мен
Жерді пайдалануды немесе иелікті куәландыратын құжаттарға келесілер жатады:
- Жерді пайдалану құқығына мемлекеттік акт;
- Жерді тұрақты иелену құқығына мемлекеттік акт;
- Жерді тұрақты пайдалану құқығына мемлекеттік акт;
- Жерді өмір бойы мұралыққа қалдырып иелену құқығын беретін
Бұл көрсетілген құжаттар болмаған жағдайда жер қатынастары мен жерді
Көп жағдайда селитебті және селитебті емес деп
Мысалы: А. қаласының шегінде жер көлемі 40 гектарды алып
Жер салығы = 40 гектар x 10000 шаршы метр
Бұл жерде, 40 гектар - өнеркәсіптік кәсіпорнының жер пайдалану
10000 – жер салығы мөлшерлемелері белгіленетін гектардан шаршы метрге
4 теңге – жер салығының А. қаласындағы 1 шаршы
Егер А. қаласы территориясын селитебті және селитебті емес деп
Нәтижеде жер салығының сомасы:
Жер салығы = 40 гектар x 160 теңге =
Берілген мысалдан көретіміз, егер жер салығын анықтауда жер санаттары
Егер жер салығы бойынша төленген салық сомасы есептелгеннен артық
1. Артық соманы басқа салық сомалары шотына аударады;
2. Салық төлеушінің келісімі бойынша қалдықты алдыңғы төлемдерге жатқызады.
3. өтініш бойынша салық төлеушіге 20 күндік мерзімде қайтарылады.
Заңды тұлғалардың салықты есептеу тәртіптері мен төлеу мерзімдері. Заңды
Жер салығы бойынша төлемдерді бюджетке аудару салық міндеттемелері туындаған
Мемлекеттік бюджеттен ғана қаржыландырылатын және қылмыстық жазалау орындарының кәсіпорындары
Бұл жерде ағымдағы төлемдер сомалары салық міндеттемелері туындаған кезде
Ағымдағы төлемдерді төлеудің соңғы мерзімінен кейін салық міндеттемелері туындаған
Жоғарыда аталған заңды тұлғалар өз иелігіндегі жер учаскелерін жалға
Егер жыл ішінде жер салығын есептеу мен төлеу бойынша
Заңды тұлғаларға салық салу объектілеріне құқықтар салық кезеңінің ішінде
Осы құқықтарды беретін тұлғаның жер учаскесіне іс жүзінде иелік
Жер учаскесіне құқықтарды мемлекеттік тіркеу кезде салықтың жылдық сомасын
Салық төлеуші салық кезеңінде декларация табыс ету мерзімі басталғаннан
Кей жағдайларда салықты басқалай есептейді. Бірнеше салық төлеушілердің пайдалануындағы
Мемлекеттік бюджет есебінен ғана қаржыландырылатын және қылмыстық жазалау мекемелері
Тұрғын үй қоры құрамындағы жылжымайтын мүлікті заңды тұлға сатып
Жеке тұлғалардың салықты есептеу тәртіптері мен төлеу мерзімдерін айта
Салық кезеңі ішінде салық салу объектілеріне құқықты берген жағдайда
Жеке тұлғалар үшін жер салығын төлеу мерзімі ағымдағы жылдың
2.3 Салық кезеңі және салық декларациясы (Алматы облысы, Еңбекшіқазақ
Жер салығын есептеу мен төлеу үшін салық кезеңі заңды
Бұл айта кететініміз ұйымның оның уәкілетті органда мемлекеттік тіркеуге
Кейбір жағдайларда құрылған ұйымдар әртүрлі себептермен күнтізбелік жылдың аяғына
Егер ұйым күнтізбелік жыл басталғаннан кейін құрылса, онда ол
Салық декларациясына келсек, төлеушілер (жеке, тұлғаларды, сондай-ақ ауыл шаруашылық
Ауыл шаруашылық өнімдерін өндірушілерге арналған арнаулы салық режимінде бюджетпен
Тек мемлекеттік бюджет есебінен ғана қаржыландырылатын және қылмыстық жазаларды
Декларацияларды табыс ету кезінде салық төлеушілер оларды боямай, өшірмей,
Жер салығы бойынша ағымдағы төлемдермен есеп айырысуға декларациясын толтырудың
“Салық төлеуші туралы жалпы ақпарат” бөлімінде салық төлеуші төмендегі
1. Салық төлеушінің тіркеу нөмірі;
2. Есеп айырысу жүргізіліп отырған салық кезеңі;
3. Құрылтай құжаттарына сай заңды тұлғаның немесе салық төлеушінің
4. Есеп берудің түрі.
Егер есеп бірінші рет берілсе, онда “алғашқы” ұяшығы толтырылады,
Салық төлеуші есеп айырысу кезінде декларацияны екі дана етіп
- АШЖ-1-жазық аумақтардың далалық және қуаң далалық аймақтарының кәдімгі
- АШЖ-2-Шөлейтті, шөлді және тау бөктеріндегі шөлді аумақтардың ашық-сарғылт,
- ЕМЖ-ТҮҚ-елді мекендер жерлері, тұрғын үй қоры, оның ішінде
- ЕМЖ-тұрғын үй қоры, оның ішінде құрылыстар мен ғимараттар
- ЕМЖ-ҮІЖ-елді мекендер жерлері – үй іргесіндегі жерлер;
- өЖ-елді мекендерден тыс орналасқан өнеркәсіп жерлері;
- өЖ-ЕМ-елді мекендердің шегінде орналасқан өнеркәсіп жерлері;
- ЕқТАЖ-АШ-1 немесе ЕҚТАЖ-АШ-2-ауыл шаруашылық мақсатында пайдаланылатын ерекше қорғалатын
- ЕҚТАЖ -ауыл шаруашылығы мақсатынан басқа да мақсаттарда пайдаланылатын
- ОҚЖ-АШ-1 немесе ОҚЖ-АШ-2-ауыл шаруашылық мақсатында пайдаланылатын орман қорының
- ОҚЖ-ауыл шаруашылығынан басқа мақсаттарда пайдаланылатын орман қорының жерлері;
- СҚЖ-АШ-1 немесе СҚЖ-АШ-2-ауыл шаруашылығы мақсатында пайдаланылатын су қорының
- СҚЖ-ауыл шаруашылығынан басқа мақсаттарда пайдаланылатын су қорының жерлері.
701.01.006 жолақ жер учаскесі топырағының бонитет балына арналған. Ал
Енді келесі қарастыратынымыз жер салығының мемлекеттік және жергілікті бюджеттерді
5-Кесте.
1997-2002 жылдар арасындағы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік бюджетінің құрылымы .
(%-бен)
1997жыл 1999жыл 2000 жыл 2001
жыл 2003 жыл 1-жарты жылдық
Барлық түсімдер 100 100 100 100 100
Салықтық түсімдер 73,0 82,9 87,5 85,2 90,7
З.т.табыс салығы 19,7 16,6 31,2 26,6 26,3
Қ.Қ.С. 28,8 27,0 22,0 25,2 25,5
Акциздер 8,2 5,7 3,7 3,4 3,5
Ж.т. табыс салығы 20,2 10,7 9,7 10,8 10,6
Әлеуметтік салық ... 21,3 18,9 19,5 17,9
Мүлік салығы 6,4 4,6 2,8 3,3 3,3
Жер салығы 2,4 1,4 1,1 0,9 1,8
Сыртқы экономикалық қызметтен табыстар 3,9 3,6 3,5 4,1 4,7
Басқа да табыстар 10,3 9,0 7,1 6,2 6,4
Салықтық емес түсімдер 5,7 6,7 6,5 9,7 7,5
Капитал операцияларынан түскен табыстар 21,2 9,0 4,1 3,4 0,5
Алынған ресми трансферт. 0,1 0,7 0,5 0,0 0,0
Негізгі қарызды жабу 0,0 0,7 1,4 1,7 1,3
Несиелеуден жабуды алған кездегі шығындар 100 100 100 100
Жалпы мемлекеттік қызмет 8,6 6,2 5,8 6,7 5,3
Қорғаныс 5,2 3,6 3,4 4,3 3,7
Қоғамдық қауіпсіздік пен тәртіп 8,2 6,9 7,9 8,5 9,0
Білім беру 21,5 16,8 14,1 14,0 16,3
Денсаулық сақтау 10,3 9,6 9,0 8,2 8,6
Әлеуметтік көмек 7,8 34,0 28,4 24,6 27,3
Мәдениет саласында демалу мен қызметті ұйымдастыру 3,2 2,6 2,9
Тұрғын үй – коммуналдық шаруашылық 1,7 1,3 3,7 4,0
Отын - энергетика кешені 0,3 ... ... 0,7 0,7
Ауыл, су, орман шаруашылығы балық аң, аулау, табиғатты қорғау
Отыннан басқа тау кен өнеркәсібі, өңдеуші өнеркәсіп 1,7 0,6
Көлік пен байланыс 0,1 2,7 6,3 5,8 3,4
Басқалары 8,2 5,6 5,2 7,8 6,1
Негізгі топқа жатпайтын шығындар 13,3 ... ... ... ...
Қарызды өтеу 0,0 4,2 5,9 5,0 5,3
Ресми трансферттер ... ... ... ... 1,6
Несие беру 6,8 4,5 4,3 4,3 4,3
Жоғарғы кестеде көріп отырғанымыздай барлық жылдарда да салықтық түсімдер
Осы жалпы түсімдердің ішінде жер салығының үлесі де
Жер салығының мемлекеттік бюджеттің барлық түсімдеріндегі үлесін талдап кетсек,
Кестеге қарап отырып жер салығы бойынша түсімдер, салықтардың көп
6-Кесте.
Қазақстан Республикасының 1998 – 2003 жылдар аралығындағы мемлекеттік бюджеті
(млн.тг)
1998 жыл 1999 жыл 2000 жыл 2001 жыл
Түсімдердің барлығы 309547 398592 598746 746612 376974
Салықтық түсімдер: 215620 330267 524058 635792 341968
З.т.табыс салығы 38271 54759 163529 169048 89862
Қ.Қ.С. 81007 89030 115159 159913 87325
Акциздер 18853 18956 19285 21830 12094
Ж.т.табыс салығы 30127 35329 51016 68574 36150
Мүлік салығы 14625 15210 14763 20944 11257
Жер салығы 5013 4644 5506 5454 2644
Әлеуметтік салық ... 70463 99082 124284 61058
Салықтық емес түсімдер 18926 26896 38602 72505 28456
Капитал операциясы нан түскен табыстар 69548 35787 24379 25363
Алынған ресми трансферттер 5453 2629 3196 233 -
Негізгі қарызды өтеу - 3013 8511 12719 4771
Несиелеуден жабуды алған кездегі шығын 377397 468423 602024 759610
Мемлекетік қызмет 31677 28855 35114 50772 18977
Қорғаныс 18962 17198 20379 32481 13501
Қоғамдық тәртіп 31133 32507 47738 64319 32454
Білім беру 69462 78491 84668 106419 58910
Денсаулық сақтау 26024 44825 54323 62323 30965
Әлеуметтік көмек 53618 159065 171065 186715 98377
Мәдениет саласында демалысты ұйым-ру. 11770 12237 17487 18076 10614
Тұрғын үй-коммунал дық шаруашылық 4325 6012 22106 30454 9028
Отын–энергетика кешені 463 ... ... 5500 2348
Ауыл, су, орман шаруашылығын қорғау 5929 6944 11441
Тау-кен өнеркәсібі, өңдеу, құрылыс 1920 2867 7191 4771 709
Көлік пен байланыс 225 12865 37804 44212 12323
Экономикамен бай-ланысты қызметтер 24572 26118 31325 59042 21979
Негізгі емес шығын 72352 ... ... ... ...
Қарызды өтеу ... 19442 35541 37764 18986
Ресми трансферттер ... ... ... ... 5696
Неселеуден өтеуді алғанда 24965 20997 25842 33594 15583
Дефицит (-), профицит (+) -67850 -69831 -3278 -12998 16264
Жоғарыда берілген кестеден мемлекетік бюджеттің кіріс бөлігі негізінен, 2003
Ал егер мемлекеттік бюджетті Жалпы Ішкі өнімге қатысты пайыздармен
Енді Еңбекшіқазақ ауданы бойынша салық комитетінің былтырғы және осы
7-Кесте.
Жер салығының жергілікті бюджетке түсуі .
(мың теңгемен )
Кодтар Төлемдер атауы қаңтар,
ақпан жоспары 14.02.03. нақты түскені
% Ауытқуы
1 Барлық табыс 284546,0 197425,8 69,4 -87120,2
Барлықы МБ 137449,0 79822,6 58,1 -57626,4
Барлықы ЖБ 147097,0 117603,3 79,9 -29493,7
104301 А.ш.мақсаттағы жерлерден ж.с. 590,0 21,7 3,7 -568,3
104302 Елді мекендер- ден жер салығы 1900,0 950,8 50,0
104303 өнеркәсіп жерлерінен ж.с.
570,0
185,6
32,6
-384,4
Жоғарыдағы кестеде көріп отырғанымыздай 2003 жылғы қаңтар, ақпан айларындағы
Бұл түсімдердің тек екі айдікі ғана екенін ұмытпауымыз керек.
Жер салығы түсiмдерiнiң динамикасы (2001-2003 жылдар)
Бұл диаграммада 2002-2003 жылдардағы еңбекшіқазақ ауданы бойынша түскен жер
Төменде 2003 жылдың 1 қаңтарына республикалық және жергілікті бюджеттеріне
2001 жылмен салыстырғанда несиелеуді алғаннан кейінгі шығындар 10,7%-ға өскен
Осы кезеңге ҚР жергілікті бюджетіне түсімдер 385,6 млрд. теңгені,
1.01.2003 жылға жергілікті және республикалық бюджеттердің ағымдағы бағалармен орындалуы
Кесте. Жергілікті және республикалық бюджеттердің ағымдағы бағалармен орындалуы
Республикалық бюджет Жергілікті бюджет
01.01.03-ке кассалық орындалу, млн.теңге %-бен нәти жеге Кассалық орындалу
Түсімдер 565275 100,0 107,6 385604 100,0 101,9
Табыстар: 505702 89,5 108,6 302331 78,4 103,3
Салықтық түсімдер 456219 90,2 109,9 294558 97,4 103,3
Салық.емес түсімдер 43539 8,6 101,4 4223 1,4 92,9
Капитал операцияларынан түскен
5944
1,2
77,5
3550
1,2
115,8
Алынған ресми трансферттер
49065
8,7
100,0
76372
19,8
102,3
Несиені қайтару 10508 1,8 98,0 6901 1,8 62,3
Шығыстар 556098 100,0 91,8 393818 100,0 97,1
Шығындар: 529122 95,1 92,4 384815 97,7 98,1
Мемлекеттік қызмет 32539 6,1 97,2 12597 3,3 98,2
Қорғаныс 30896 5,8 89,1 6813 1,8 100,7
Қоғамдық тәртіп 61092 11,6 99,7 16618 4,3 99,0
Білім беру 16447 3,1 99,1 104687 27,2 98,7
Денсаулық сақтау 12018 2,3 99,8 59102 15,4 98,9
Әлеуметтік көмек 165278 31,2 97,3 36026 9,4 97,0
Тұрғынүй коммунал. - - - 24513 6,4 89,8
Мәдениет, спорт т.б. 8143 1,5 99,9 14688 3,8 97,4
Отын энергетика кешені
6828
1,3
85,7
-
-
-
Орман, су, табиғат 24257 4,6 82,7 3604 0,9 87,9
өнеркәсіп, құрылыс 3243 0,6 77,3 1288 0,3 96,7
Көлік пен байланыс 33177 6,3 63,6 16378 4,2 96,3
Басқалар 12031 2,3 86,7 38512 10,0 100,7
Қарызды өтеу 38221 7,2 87,1 903 0,2 97,7
Ресми трансферттер 84952 16,1 99,4 49086 12,8 100,0
Несиелер 26976 4,9 81,7 9003 2,3 68,9
Бюджеттің дефициті (профициті)
9177
-8214
Бюджет дефицитін (профицитті пайдалану) қаржыл-ру
-4293
11486
Есепті кезеңде республикалық бюджеттің түсімдерінің 89,5% -ын табыстар (оның
2003 жылдың 1 қаңтарына жергілікті бюджет құрылымында табыстар 78,4%
ІІІ тарау: Бюджеттің кіріс бөлігін қалыптастырудағы жер салығының алатын
3.1 Жер салығының қазіргі кездегі маңыздылығы
Кәсіпорындардың, компаниялардың қызметінің тиімділігі мен нәтижелілігі олардағы басым меншік
Жекешелендірудің негізгі белгісі ретінде келесілер қолданылады:
- меншік құқығының мемлекеттіктен жекеге өтуі (жеке сектор) немесе
- Мемлекеттік кәсіпорынға мүлікке иелік құқығын делегирлеу.
- Мемлекеттік кәсіпорын толықымен жекелікке сату.
- Активтердің бір бөлігін сату.
“Жекешелендіру” термині нақты елдердің ресми құжаттарында әрқалай пайымдалады, бірақ
Әлемдік тәжірибеге үңілсек жерді жекешелендірумен арқылы шешілетін көптеген мәселелерді
Бұрынғы социалистік елдер үшін көп қырлы экономиканы дамыту, жаңа
Сондай-ақ Англияның тәжірибесі көрсететіндей, жеке экономикалық белсенділікті тірілтуге мүмкіндік
Жалпы шетел тәжірибесінен жекешелендіруден түсетін ақшалай табыстарды пайдалану олардың
Жерге мемлекеттік меншік әртүрлі мемлекеттік қарыздың ұлғаюын, эмиссиияның салдарынан
Қазақстан Республикасында 4000 жуық мемлекеттік ауыл шаруашылық және ауыл
Ауыл шаруашылық және агросервис секторының мемлекеттік кәсіпорындар акцияларды ұжымдарға,
Мемлекеттік меншікті иеленушілер мен бөлушілердің ауысуының зор мақынасында жерге
Бұдан басқа жерге салық салудың құрылуының мәселелі сәттерінің бірі
Қозғалмайтын мүлікке салық пен жер салығын: келешек – бірлестік
Келешекте салық салу объектісі болып, жерден, онда орналасқан және
1999 тым болмағанда 2000 жылдың басынан бұл салық Атырау
Өндірістік емес төлемдер бөлімі жер салығы мен жалдық ақы
Бүгінгі таңда осы салық бойынша түсімдердің көлеміне кері әсер
Қазақстан Республикасының Үкіметінің 08.05.96 ж. №576 Жарлығына (ҚРҮЖ 12.05.99
Жоғары аталғандардан шыға келе біз №34 нұсқамаға сәйкес өзгертулер
Осыған қоса біз салық төлеушілердің мүдделерін қорғау мақсатында салық
1. коммерциялық, соның ішінде базарлар территориясында;
2. тұрақтық, соның ішінде жалпы пайдаланудағы жерлерде, жолдарда;
3. айып пұлдық;
4. ведомстволық, соның ішінде мемлекеттік мекемелерде;
5. тұтыну кооперативтері.
Нақты салық базасының қалыптасуы мен жер иелерінің территориялар бойынша
Бұл шарадан болатын тиімділіктің артуы үшін Алматы облысы бойынша
Жерге иелік құқығын куаландыратын барлық құжаттарды ресімдеудің толық процесін
Жер қорының жағдайын бақылау бойынша ақпарат аудандар, облыстар, сондай-ақ
Жер қорының жағдайын бағалаудың нәтижесі бойынша келешектегі кері процестерді
Осыған байланысты айта кететіні жерге салық салуды дамыту жолындағы
Жерді қорғау жерді қоршаған ортаның бөлігі ретінде қорғауға, жерлерді
Жерді қорғаудың мақсаты болып:
өндірістің экологиялық қауіпсіз технологияларын және орман мелиоративті шараларды жүргізу
деградацияға және бұзылуға ұшыраған жерлерді қалпына келтіру мен жақсартуды
оптималды жер пайдаланудың экологиялық нормативтерін тәжірибеге енгізу.
Деградацияланған ауыл шаруашылық жерлердің құндылығын химиялық және радиоактивті заттармен,
3.2 Жер салығын жетілдіру жолдары
Бүгінгі таңда құнарлылық сапасы жақынан жақсы жерлер кеңістік жақынан
Адам қолымен өңделген жерлерге аз тер төгілген жоқ; олар
өзгеріске ұшыраған геосаяси және экономикалық жағдай, Қазақстан Республикасында жер
Жерге салық салудың категориялары мен негізгі түсініктерін қарастыру
Зиянды заттардың, микроағзалардың және басқа да топыраққа зиян келтіретін
Мониторинг мәліметтері негізінде республиканың әлеуметтік және экологиялық дамуы бойынша
Табиғи ресурстардың бірыңғай кадастрлері жоқ, өйткені сапалық, сандық сипаты
Салық төлеушілерге қатысты салық инспекциясы органдары жүргізген тексерулер
ҚР ІІМ органдары мемлекеттік салық органдарына өз қызметін іске
Жер салығы бойынша тексерулердің нәтижелері. Халықаралық Инвестициялар мен Салықтар
Қаржы Министрлігінің болжамдарды құрастыруда қолданылатын әдістемедесі келесідей: әр
Қаржы органдары бюджетке түсетін төлемдердің өз уақытында, толықымен түсуіне
Облыстық, қалалық, аудандық деңгейде салық түсімдерін болжаумен қаржы органдары
- Мемлекеттік бюджетке салықтың және табыстардың жылдық түсімін болжау;
- Салықтардың бюджетке түсуін бақылау;
- Бюджет алдындағы міндеттердің орындалуын талдау;
- Бюджеттің кіріс бөлігін ұлғайту бойынша ұсыныстарды дайындау.
Жергілікті жерлердегі салық комитеттері қаржы органдарына қарағанда салық төлеушілермен
Бақылау кезінде дәстүрлі экономикалық әдістерде қолданылуы мүмкін: баланстық, эксперттік
Кейбір төлемдер бойынша болжамдардың орындалмауы немесе асып кетуі, болжау
Бюджетке түсетін түсімдердің көлемін бақылау процесі келесі сатыларда жүреді:
1 саты – соңғы бес жылдағы аймақ экономикасының жағдайының
2 саты – салықтар түрлері бойынша салық салынатын контингенттің
3 саты – қаржы органдарымен келісуі.
Ұсынылып отырған сатылық “жоғарыдан” жүргізіліп жатқан реформалардың аймақтарда қаншалықты
Жер пайдаланушылар мен жер иеленушілерге салық салуды реттеу мәселелері
Осы жер салығын жақсарту жолдары шегінде, олардың 2030 Бағдарламасымен
Біз қарастырып отырған жерге салық салу мен оны жақсарту
Қорытынды
Мемлекет нарық экономикасының қалыптасуына әсер ету ретінде пайдаланатын экономикалық
Қазақстанда нарық экономикасының алыптасуы жағдайында кәсіпкерлік қызметке қауіпті әсер
Осыған орай ҚР заңдары бойынша жер салығын есептеудің әдістерімен
Бұл жұмыста біз заңды тұлғаларға салынатын жер салығының ерекшеліктері,
Қорыта келе біз ерекше айта кетейін дегеніміз, кез-келген мемлекет
Салықтық реттеу жүргізген кезде негізгі мәселелердің бірі болып
ҚР жер заңдары әлсіз күйде тұр , ал құрылған
Осындай ережелер мен нұсқаулардың қабаттасуы, сондай-ақ олардың ылғи анық
Жерді пайдалану, жерді иеленуге салық салуға қатысты көптеген мәселелер
ҚР егер жер салығының орнына бірыңғай жер салығын енгізсе
Сонымен қатар бірыңғай жер салығын енгізу механизмі бір уақытта
Қолданылған әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы 30.08.1995 жылғы және оған 17
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі, Жалпы бөлімі. 27.12.1994ж.;
3. Қазақстан Республикасының Салықтар және бюджетке төленетін басқа міндетті
4. Қазақстан Республикасының Бюджет жүйесі туралы 01.04.1999 ж. Заңы;
5. ҚР Үкіметінің 15.10.1998 ж. қаулысымен бекітілген «ҚР 2000ж.
6. Баймурзаева Р. Налоги в Казахстане. Алматы, 1997ж.;
7. Гуреев А. Налоговое право. Москва, Экономика 1995ж.;
8. Годме П.М. Финансовое право, М., 1997ж.;
9. Ваксян А.З., Симонян Г.Р. Если вы - налогоплателыцик.
10. Ильичева М.Ю. Все о налогах. Москва, Астрель, 2000
11. Мухитдинов Н.Б., Найманбаев С.М. Қаржылық құқығынан түсіндірме сөздік.
12. Найманбаев С.М. Салықтық құқық, Алматы 1996ж;
13. Пепеляев С.Г. Законы о налогах: элементы структуры. М.,
14. Пепеляев С.Г Ваш налоговый адвокат. М., ИД ФБК
15. Смирнов А.В. Комментарий к налоговому кодексу РФ. М.,
16. Худяков А.И. Налоговая система Казахстана. Подоходный налог, Алматы,
17.http://www.nalog.kz
Мәліметтер көзі:Аль-Пари журналы, 2002 жыл, №2, 68 бет
Мәліметттер Қазақстан Республикасының Жер ресурстарын басқару бойынша Агенттігінің көрсеткіштерінен
Мәліметтер көзі: Қазақстан Республикасының “Cалық және бюджетке төленетін
Көрсеткіштер Қазақстан Республикасының Жер ресурстарын басқару бойынша Агентіктің талдауынан
Мәліметтер ҚР “Салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдер
Мәліметтер ҚР “Салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдер
Мәліметтер ҚР “Салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдер
Мәліметтер көзі: Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі Агенттігінің Қазақстан:1991 –
Көрсеткіштер Қазақстан Республикасының статистика Агенттігінің жыл сайынғы есебінен алынған,
Берілген көрсеткіштер Еңбекшіқазақ ауданы бойынша салық комитетінің есеп беруінен
Мәліметтер көзі: Еңбекшіқазақ ауданы бойынша салық комитетінің 2001-2002 жылдарғы
Мәліметтер көзі: Қазақстан Республикасының статистика Агенттігінің жыл сайынғы есебінен
2