Мазмұны
І.Кіріспе.............................................................................................................................3-4
1 бөлім.
«Қазақтың дәстүрлі қолөнерінің туындау негізі»
1.1. Сәндік қолданбалы өнері түрі – алғашқы жүн өңдеу
1.2. Қалыптасқан үйірме жұмыстарының түрі және әдістемелік бағыты.................8-18
Қосымшалар №..........................................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер....................................................................................
Кіріспе
Зерттеу жұмысының мәселесі –жаппай оңтайландыру кезеңінде өнердегі үйірмелердің жабылып
Зерттеу жұмысының мақсаты және міндеттерін – былайша тұжырымдауға болады:
мектеп бағдарламасын барынша тиімді меңгеру, ғылым және шығармашылық табыстармен
диалектикалық - материалистік дүние танымды қалыптастыру, тұлғаны жан-жақты
оқушының ойлауын дамыту, шеберлігін дамыту, практикалық дағдыны меңгеру,
мектепке кабинеттерді ұйымдастыруға және жабдықтауға, құралдарды дайндауға көмектесу;
Оқушылар арасында шеберлікке бағдар жұмысын жүргізу.
Зерттеу тақырыбының ауқымдылығы - оқушылардың өнердегі шығармашылығын
Зерттеудің ғылыми жаңалығы: шығармашылық процесс құрылымы, оқушылардың
Сыныптан тыс жұмысқа жұмыс түрін таңдау еріктігі, оқушылардың қызығушылығын
Сыныптан тыс жұмыстан ең ықпалды және тиімді нысандарының бірі
Сыныптан тыс оқыту мұғалімнің ұйымдастыру шеберлігімен іске асады. Сонымен
Міне, осы жайлы дипломдық жұмысымда айтпақшымын
1 бөлім
«Қазақтың дәстүрлі қолөнерінің туындау негізі»
1.1. Сәндік қолданбалы өнері түрі – алғашқы жүн өңдеу
Асқар тау, таза ауалы, сыңсыған орманды, суы шәрбат, топырағы
Сол асыл қазыналардан көненің көзіндей болып, дәуірімзге жеткен мұраларымыздың
Қазақ қолөнер мәдениетінің түп тамыры сонау тас дәуірінде жатқаны
Тас дәуіріндегі жасалған құралдар Шыңжаңның, Алтай, Құмыл, Мори өңіріндегі
Қазақ қолөнерінің туындауына, дамуына осы тұрмыс дағдысы тікелей ықпал
Қолөнердің дамуына байланысты қолөнер өнімдері молайд. Тапсырыс бойынша өндірілді.
Халқымыз көшпенді және жартылай көшпенді тұрмыстың мүддесі үшін сан-салалы
Негізі шикізаты – мал шаруашылығы, аңшылық өнімдері, мекендеген жерінің
Халқымыздың төрт түлік малдың бабымен көшіп-қонып, аңшылық, саятшылық кәсібімен
Сонымен қатар, тас дәуірінен басталған сүйек ине, сүйек бізді
Сәндеп киім тігу, үй жабдықтарын сәндеу, әбзел-жабдықтар мен жиһаздарды
Бұл кезде халық шеберлері ішінен небір керемет ісмер, оюшы
Қазақ халқының ұлттық қолөнерінің түп төркіні тым әріден бастау
Бағзы заманнан сақталып қалған таңбалы тастарға, балбалдарға, бәдіздерге, сынтастарға,
Қазақ халқының қолөнері сонау ескі заман тарихымен бірге өсіп,
Қазақ халқы өзінің күнкөріс тіршілігіне қажетті үй-жай салуды, киім-кешек
Халықтың қолөнерінде әдет-ғұрып жабдықтарымен қатар, аң аулауға, мал өсіруге
Халықтың қолөнеріндегі мүліктердің бір тобы үй іші жабдықтары болса,
ХІХ ғасырда және ХХ ғасырдың бас кезінде қазақ халқының
Әрине жоғарыда айтылған қолөнерлердің бірқатары өте кп еңбек етуді
1.2. Қалыптасқан үйірме жұмыстарының түрі және әдістемелік бағыты
Сыныптан тыс жұмыс өте маңызды, өйткені, ол
Бейнелеу өнерінен тыс және мектептен тыс жұмыс кең таралған.
Жоғарыда аталған барлық міндеттерді шешуде еңбекті оқыту әдістемесі –
1.Бақылау. Ғылыми таным әдісі ретінде бақылау процесінде зерттеуші оқу
2.Эксперимент. Бақылаудан айырмашылығы эксперимент зерттеуші жасаған қатаң белгілі жағдайда
3. Теориялық зерттеулер. Оқыту әдісін дайындағанда, бақылау не эксперимент
Пәндік дегеніміз – бейнелеу өнерін оқытумен қатар тікелей байланысты
Пән аралық үйірмелер арасында өнердегі үйірмелер кең тараған. Пәндік
Пәндік емес үйірмелерге жетекшілік жасауға өндірісшілер, оқушылардың ата-аналары тартылады.
Үйірмеде, әдетте, сабақ аптасына 1 рет академиялық сағаттан жүргізіледі.
Қазіргі заманғы өнердегі прогресс жұмысшылардың жасппай шығармашылығынсыз, олардың
Сондықтан, оқушыларды мектепте оқып жүрген кезде өнердегі шығармашылыққа
Сыныптан тыс жұмыс мектепте сабақтан тыс жүргізілетін мақсатты дәрістер
Бейнелеу өнерінен кластан тыс жұмыс маңызды тәрбие және оқу
Балалар өнердегі шығармашлығын дамыту-оқушыларға ғылым негідерін меңгеруге көмектесу, оларды
Сыныптан тыс жұмысты мектептегі сабақтардың қарапайым жалғасы деп есептеуге
Мектеп тәрбиесінде бейнелеу өнерінен сыныптан тыс жұмысты ұйымдастырудың
а)бейнелеу өнеріндегі үйірмелер;
ә)тақырыптық үйірмелер-курстар, жас техниктер клубтары;
б)тақырыптық ғылыми-өнердегі кештер және конференциялар
в)өнер және өлкетану мұражайларына экскурсиялар;
г)оқушылардың өнер шеберлерімен кездесулері.
Бұл жіктеу шартты, өйткені көптегенжағдайлады мектеп үйірмесі жоспарларында тақырыптық
Бейнелеу өнерінен сыныптан тыс жұмыстың негізі тұрақты ұйымдық нысаны
Кейбір үйірмелер тақырыптық болып табылады. Оларда белгілі мамандыққа
Оқыту жұмысын тек сабақ арқылы ұйымдастыру мүмкін емес.Сыныптық-сабақ жүйесінің
Семинар сабақтары көбінесе оқылған лекция тақырыбына байланысты негізгі өзекті
Семинар сабағына әзірлену кезінде оқушылар тезистер мен баяндамалар жазып,
Семинар сабағын өткізу барысында мұғалім пробле-малық жағдай туғызып, талқыланып
Экскурсия жұмысының мақсаты - оқушылардың сабақта алған теориялық оқу
Экскурсия сабағын өткізу орнына: мектептің оқу алаңына, табиғат аясына,
Оқыту процесін бұлай ұйымдастыру мұғалімнен зор ұйымдастыру жұмысын талап
Экскурсия сабақтарында мұғалім оқушыларға оның тақырыбы мен мақсатын алдын
Оқытуды экскурсия жолымен ұйымдастырудың үш түрі бар:
Біріншісі - кіріспе экскурсия деп аталады. Ол сабақта күрделі
Екіншісі - ілеспелі экскурсия деп аталады. Ол белгілі бір
Үшіншісі - қорытынды экскурсия. Ол күрделі тарау немесе
тақырыпты өтіп болғанан кейін оқушылардың сабақтар жүйесінде алған теориялық
Экскурсия сабағының нәтижелі өтуі негізінен мұғалімнің алдын-ала дайындық жұмыстары
мен өткізу орнын дұрыс таңдай білуіне байланысты болмақ. Мұғалім
алдын ала барлап, содан кейін оқушыларға оның мақсатын түсіндіреді.
-экскурсияның барысы, негізгі кезеңдері, басталу және аяқталу уақыты;
-маршруты, қамтитын нысанасы;
-экскурсияға қажетті құрал-жабдықтар;
-экскурсия барысында байқау нысаналары мен оларды пайдалану жолдары.
-жеке және топ болып атқаратын жұмыстардың түрлері;
-экскурсия қорытындысына сай оқушылардың тапсырмалары т.б.
XVIII ғ. Францияның атақты ғалымы Жан-Жак Руссо балалардың сезімін
Оқыту жұмысын ұйымдастырудың факультатив түрі оқушылардың сұранысы мен қызығушылығы
Ол оқудың жоғары ғылыми деңгейін қамтамасыз етіп, оқушылардың өзіндік
Оқушылардың факультативтік оқуда алған білімдері мен дағдылары сабақтарда белсенді
Пәндік үйірме жұмыстары сабаққа қарағанда бағыты, мазмұны, ұйымдастыру тәсілі
Көріп отырғанымыздай, әдістеме дербес зерттеумен айналысады. Әдістеме сондай-ақ басқа
Сәндік – қолданбалы өнер сабақтарының мазмұны қазақ халқының, сонымен
Бұл жұмыстар оқушылардың эстетикалық талғамын, шығармашылық қиялын дамытып, ұлттық
Бұл жұмыстар баланың жеке бас тұлғасын қалыптастырып, жан-жақты тәрбие
Әр істің маманы өз жұмысын көркемдік, шығармашылық тұрғыда орындау
Сәндік – қолданбалы өнер сабақтарында оқушылар сәндік қолөнер түрлерімен:
Бұл сабақта жергілікті сәндік қолөнер және оған байланысты ұлттық
Сәндік – қолданбалы өнер сабақтарында оқушылар безендіру, өрнек компазициясын
Бұл сабақтарда мұғалім әңгімеленетін қолөнер туындысын тек фотосуреттен немесе
Сәндік – қолданбалы өнер сабақтарында әр түрлі материалды өңдеу
Сөйтіп, педагогика ғылымында көрсеткендей ғылыми білім беру – жеке
Сәндік – қолданбалы өнер жұмыстарында мұғалім оқушыларға қолөнер суретшісі
«Жас суретшілер» үйірме жұмысы
Қазіргі оқыту технологиясы барысында бала тек үйренуші ғана емес,
Жас қолөнершілер үйірмесінің мақсаты:
Ұлттық тәрбиенің үлкен ықпалы мен пайдасы, тәлімнің сыры мен
Қолөнерді игеру арқылы оқушыны еңбексүйгіштікке, халқының тарихын біліп,
Бастаған жұмысын тыңғылықты, дер кезінде аяқтап шығуға дағдыландыру. Қабілетін,
Балаларды қолөнерге тәрбиелеудегі ең маңызды міндеттері:
Жұмыс орнын ұйымдастырып, тиімді пайдалану. Керекті құрал-саймандарды ұқыпты ретімен
Балалардың еңбек ету іскерлігі мен дағдысын қалыптастыру.
Қолөнерге деген шығармашылық көзқарасын қалыптастыру.
Оқушының ерекшелігін ескере отырып, дарынды балалармен жекеген жұмыстар жүргізу.
Оқушылардың бір-біріне деген дұрыс қарым-қатынасын қалыптастыру.
Ой-өрісін дамытып, қолөнерге деген ынта-ықыласын нығайту және мамандықты саналы
Балаларды өзінің жеке басы үшін ғана емес, сонымен қатар
Жасаған жұмысын аяқтап шығуда табандылық танытуын қадағалау.
Қоғам өміріндегі еңбектің, өнердің маңыздылығын түсіндіре отырып, еңбек,
Үйірме жұмысын ұйымдастырудың іс-жоспары:
Үйірменің аты
Мақсаты
Міндеттері
Үйірме жұмысын қалыптастыру моделі
Жұмыс жоспары
Оқушылар тізімі
Оқушылар жанұясының этникалық құрамы
Үйірме мүшелерінің тәрбиесі мен талғамына байланысты
Көремлерге шығу мониторингі
Үйірме мүшелерінің бейнелеу өнеріне байланысты бейімділік көрсеткіштері
Қолөнердің маңызы
«Жас қолөнершілер» үйірмесінің күнтізбелік жоспары
№ Сабақтың маңызы Сағаты Өтетін күні
1 Кіріспе ұйымдастыру т.б 1 07.10
2 Гүлдер бейнесі 1 21.10
3 Табиғат бейнесі 1 04.11
4 Перспектива 1 18.11
5 Мүсіндеу 1 02.12
6 Ою-өрнек 1 16.12
7 Натюрморт 1 13.01
8 Жайлауда 1 27.01
9 Алыстағы таулар 1 10.02
10 Желсіз түнде жарық ай 1 24.02
11 Киіз үйді бейнелеу 1 10.03
12 Су бетіндегі нәрсе 1 31.03
13 Натюрморт 1 07.04
14 Реферат жасау 1 21.04
15 Реферат жасау 1 05.05
16 Буклет жасау 1 19.05
Жалпы сағат саны: 16
Жас қолөнершілер үйірмесінің көрмеге қатысуы
Көрме 2009-2010
Мектеп ішілік Р/с Оқушының аты-жөні Жұмыстың аты Орындау техникасы
+ 1 Абдиева Айя «Ою-өрнек» Аппликация
+ 2 Абдибекова Нырғыз «Геометриялық денелер» Сурет салу
+ 3 Ахметова Зухра «Ойыншықтар» Сурет салу
+ 4 Әшірбай Аяулым «Ою-өрнек» Аппликация
+ 5 Бұйрабекова А «Натюрморт» Сурет салу
+ 6 Жақсылықова А «Кеңістік перспективасы» Сурет салу
+ 7 Ибадуллақызы Т «Ою-өрнек» Аппликация
+ 8 Құдайберген А «Гжель» Сурет салу
+ 9 Медет А «Компазиция» Сурет салу
+ 10 Мұқан Оңласын «Натюрморт» Сурет салу
+ 11 Сейіржаппаров Н «Гүлдер» Сурет салу
+ 12 Тілман Заңғар «Натюрморт» Сурет салу
+ 13 Түрсекеев М «Алыстағы таулар» Сурет салу
+ 14 Тұрысбекова А «Су бетіндегі нәрсе» Сурет салу
+ 15 Тынымбай Н «Жайлауда» Сурет салу
«Жас қолөнершілер» үйірмесі
Оқушылар жанұясының этникалық құрамы
№ Оқушының аты-жөні Көп балалы Толық емес Толық Әлеуметтік
Бала саны Жақсы Орташа Төмен
1 Абдиева Айя - - + 2 + -
2 Абдибекова Нырғыз - - + 2 + -
3 Ахметова Зухра - + - 2 +
4 Әшірбай Аяулым + + - 4 - +
5 Бұйрабекова А - - + 3 - +
6 Жақсылықова А - - + 3 + -
7 Ибадуллақызы Т - - + 2 + -
8 Құдайберген А - - + 3 - +
9 Медет А + - + 4 + -
10 Мұқан Оңласын - - + 2 +
11 Сейіржаппаров Н - - + 2 + -
12 Тілман Заңғар + - + 4 + -
13 Түрсекеев М - - + 2 - +
14 Тұрысбекова А - - + 3 + -
15 Тынымбай Н - - + 3 + -
«Жас қолөнершілер» үйірмесі мүшелерінің тәрбиесі мен
талғамына байланысты сапалық мониторингі
№ Оқушының аты-жөні Сыныбы Жауапкершілігі Дарын Қабілеті
1 Абдиева Айя 6 «В» + + + +
2 Абдибекова Нырғыз 6 «В» + + + +
3 Ахметова Зухра 6 «В» - - +
4 Әшірбай Аяулым 6 «В» - - + +
5 Бұйрабекова А 6 «В» - + + +
6 Жақсылықова А 6 «В» + + + +
7 Ибадуллақызы Т 6 «В» + + + +
8 Құдайберген А 6 «В» + + + +
9 Медет А 6 «В» + + + +
10 Мұқан Оңласын 6 «В» + + +
11 Сейіржаппаров Н 6 «В» + + + +
12 Тілман Заңғар 6 «В» - - + +
13 Түрсекеев М 6 «В» - - + +
14 Тұрысбекова А 6 «В» + + + +
15 Тынымбай Н 6 «В» + + + +
Шкала мектеп психологымен бірлесіп отырып толтырылды
Пайдаланған әдебиеттер:
Бастауыш мектеп 2000 ж № 6-7 саны
2. Бастауыш мектеп 2001 ж №
3. Мектептегі технология 2009 ж №
4. Мектептегі технология 2007 ж №
5. Мектептегі технология 2005 ж №
6. Мектеп оқулықтары 1-6 сынып аралықтары
Сәндік қолданбалы өнерде композиция ерекше орын алады. Оны түсінбей
Келесі есте ұстайтын нәрсе-композиция тепе-теңдігініңмәні.
1. Қара фондағы ақ шаршы, ақ фондағы қара шаршыға
2.Қағаз бетінің дәл ортасына салынған бейне төмен тұрған сияқты
3. Фон мен бейненің арасындағы контраст үлкен болған сайын
Егер де композиция мағынасы бойынша бейне бір шетіне ығысқан
Жоғарыда атап өткендей негізінен композиция ортасы парақ бетінің ортасынан
Композиция статикалық (еуропалық) және динамикалық (шығыстық) болып бөлінеді. Динамикалық
Натюрморт салу үшін мынадай әдіс қолданады:
-қажет болған жағдайда заттардың өлшемін өзгерту;
-заттардың санын өзгерту, яғни қызықты бейнелерді қосу немесе
-кейбір пішіндерден жаңа бейне қорастыру.
Материалдар, құрал-жабдықтар дайындау кезеңі
Жұмыс кезінде мынадай материалдар мен құралдар қажет болады:
1. Кергіш;
2. Мата;
3. Қайнатуға арналған екі ыдыс. Олар эмальданған немесе татталған
4. Араласқан бояуларды сақтау үшін қақпағы бар шыны банкі;
5. Тиіннің қылмен жасалған және басқа да жалпақ қылқаламдар;
6. Жұмсақ қарындаштар және суретті көшіру үшін түрлі-түсті көшірмен
7. Арнайы шыны түтіктер;
8. Электр плиткасы, металл шұңғыма (воронка);
9. Сия және тушь;
10. Ризенке желімі және бензин;
11. Аптекалық парофин немесе май шам;
12. Майлы бояу, спирт, уксус, тұз, ас содасы, ине,
Кергіштер қозғалмалы және нақты өлшемге арналған болуы мүмкін. Қозғалмалы
Кергіштің жақтарынан аралары 1,5-2 см қашықтықта арнайы қармақшалар немесе
Батик үшін матаның барлық түрі жарайды, атап айтсақ –
Суретсалынғаннан соң алынатын матаны қармақгшамен немеес батырмамен бекітеді. Ал
Енді құралдар жөнінде. Ең алдымен батик үшін шыны түтікше
Өрнек үшін тиін қылқаламы қажет. Олардың әр түрлі
Ал қалған құралдарды пайдалану жоғарыда айтып кеткендей жүргізіледі. Матаға
21