Мазмұны
Кіріспе.................................................................................................................
1Процестің теориялық негіздері ......................................................................
2Технологиялық бөлім......................................................................................
2.1 Шикізат, өнімдер және реагенттер сипаттамасы....................................
2.2 Қондырғы схемасын, режимдік параметрлерін таңдау және негіздеу..
2.2.1 (мұнайды алғашқы) айдау қондырғысы...............................
2.2.2 қондырғысының атмосфералық торабы схемасын таңдау
2.2.3 қондырғысының технологиялық жүйесі...............................
2.3 Қондырғының технологиялық схемасының сипаттамасы....................
3. Технологиялық есептеулер..............................................................................
3.1 Қондырғының материалдық балансы.....................................................
3.2 Негізгі аппараттарды есептеу..................................................................
3.3 Қосымша аппараттарды есептеу.............................................................
3.4 Негізгі аппараттың механикалық есептелуі..............................................
3.5 Негізгі және қосымша аппараттарды таңдау және негіздеу.................
4. Процесті автоматтандыру және бақылау-өлшеу аспаптары........................
4.1 Автоматтандыру функционалдық сызбанұсқасының сипаттамасы....
4.2 Бақылау-өлшеу аспаптары мен автоматтандыру құралдарының жұмыс
4.3 Бақылау, өлшеу, реттеу және сигналдандыру параметрлерін
таңдау және негіздеу кестесі..................................................................
4.4 Автоматтандыру аспаптары мен құралдарының тапсырыстық
спецификациясы.....................................................................................
5. Қоршаған ортаны қорғау – өндірістің қалдықтары, ағынды
6. Қауіпсіздік техника негіздері..........................................................................
7. Құрылыс бөлімі.................................................................................................
8. Экономикалық бөлім....................................................................................... Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Катализдік крекинг процесі мұнайды терең өңдеудегі аса бір
Катализдік крекингтің негізгі мақсаты – жоғарыоктандық бензин мен
Катализдік крекингті қондыруда, әрі қарай жетілдірудегі және
Процестің теориялық негізі
Крекинг 420-550 С температурада жүзеге асырылады және де
Катализдік крекингте ауыр мұнай фракциялары 500º
Термиялық крекингке қарағанда Катализдік крекинг арнайы құрылғыда арнайы
Катализдік крекингтің,Термиялық крекингтің алдындағы басты басымдылығы алынған
Катализдік крекингті негізінде жоғары октандық құрамдыавтомобиль мен
Катализдік крекинг ағынсыз және жылу бермейтін
Катализдік крекингте алкилдеу, изомеризациялау, ароматтандыру, полимерлеу,
Кейбірі бастапқы болып, бірақ кейбіріекінші қайтара болып
Катализдік крекинг механизмі – ионды - карбоний. Осы
Жоғарымолекулярлық парафинді крекингілеуде реакция аз роль атқарады.
Ароматты көмірсутегілер мен кокстардың пайда болуының
Изопарафинді көміртегілер жеңіл крекирленеді.Қалыпты парафинді крекирлеуден қарағанда сутегі
Нафтендерді крекингілеу. Нафтендерді крекинглеуде біруақытта бұғаудың
Ароматты көміртегілерді крекингтеуде конденсаттау мен деалкилерлеумен бірге жүреді.
Көмірсутегілердің реакциялық мүмкіндігі молекулярлық салмақтың
Олефиндер крекингі, парафинді, нафтенді және ароматты көміртегілердің ыдырауынан
Олефиндер изомерациясы. Олефиндер изомерациясы кезінде екі байланыстың
Олифендерполимеризациясымаңызды реакция болып табылады. Келесі крекингілеуде сай келудегі
Циклизациялау және ароматтандыру. Процестің кеш жүретін сатысындағы
Олефиндер мен диеналардың арасындағы екінші реакциясы циклопарафиндердің
Басқа да реакциялар. Катализдік крекинг жағдайындағы реакция ароматты
Қиын көміртегілерді крекингілеудеоның басқа да бөлігіне қарамастан
1.1Шикізаттың, катализатордың және дайын өнімнің сипаттамасы
Катализдік крекингтің шикізаты. Катализдік крекинг процессінде шикізат ретінде
Крекинг катализаторлары. Катализаторларда қазіргі ірі тоннажды
Крекинг катализаторларыныңматрицасы жоғары жағының көтеруші функциясын атқарады,
Цеолиттер (грек сөзінен аударғанда цео –
Цеолиттердің кемшілігі олардың таза түріндегі өте жоғары емес
Крекингтің цеолиті бар алюмосиликат катализаторларының спецификалық
1.Жоғары белсенділік және термобулы тұрақтылық;
2.Жоғары механикалық бекемділік және төзімділік;
3.Бензиннің көп шығуы октандық санда (92 87 қарсы)
4.Аз шығын (0,27 кг/ г 0,34 кг/г
Өнімдердің мінездемесі.Катализдік крекингтің көміртекті газдары 75- 80% аз
Бензиннің 0,72 -0,77, Тығыздығы бар, октанды саны зерттеу
Жеңіл газойль (фракция 195-350ºС) 0,89 -0,94 Тығыздығы
Ауыр газойль ( фракция 195 – 350 ºС
1.2 Қондырғының орнығуы мен таңдау кестелері, тәртіпті
Қазіргі уақытта мұнайөндіру зауыттарында Катализдік крекинг қондырғыларының екі
1.Қондырғылар шикізаттың химиялық айналу үрдісі және катализатор
2.Қондырғыларда сол үрдістер псевдокүйдіру немесе катализатордың
Айналып тұрған катализаторлы қондырғылардағыпроцесс шахта түріндегі
Катализдік крекингтің реактор блогының домалақты
Сол себепті соңғы уақытта ұнтақ түріндегі
Реакторлы блоктың сызбасы реактор мен регенератордың өзара
Таңдап алған сызбаға байланысты бұл аппараттағы қысымға
1.Регенератор реактордан жоғары орналасқан
2.Екінші рет көтерілетін катализатор сызбасымен,реактор мен
3.Регенератор мен реактордың бір деңгейде орналасқан сызбасы.
4.Реактор мен генераторлардың орналасу сызбасы мен бір
Катализдік крекинг қайнама қабатпен шаңтүріндегі немесе микросферикалық катализаторда
Аталған крекингтің домалақ катализаторды қолданатылатын крекингпен салыстырғандағы
1.Кең деңгейде шикізатты айналдыру және айналып тұрғанкатализатордықарапайым реттеу
2.Реактор мен регенераторларда белсенді айналдыру жергілікті
3.Катализаторды тасымалдауда аз қуатты шығындау.
4.Негізгі аппараттардың қарапайым конструкциясы.
Жоғарыда аталған Катализдік крекингтің сызбаларының ең өзектілігі және
Катализдік крекинг шикізатын дайындау мақсаты металл құрамын
Катализдік крекинг шикізатын дайындау үрдісінде қазіргі
Алдын ала крекинг шикізатын гидротазарту қиыстырылған
Катализдік қайта өңдеудің жетістігі:
1.Катализдік крекинг барлық сұйық өнімдерінің күкіртті және азотты
2.Полициклді ароматты көміртегілер және шикізат смоласы гидротазартуда
3.Гидротазартылған шикізатта металл құрамы айтарлықтай азаяды,
4.Катализдік крекингте гидро тазартылған шикізатта тұтас өнімдер
Қиыстырылған өңдеудегі кемшіліктерге капиталды және эксплуатациялық шығындарды жатқызуға
Шикізатты дайындаудағы Катализдік емес процесстерр Катализдік крекинг
Алғашқы да қондырғыларға француз мұнай институты жасап шығарған
Регенераторды қолдану процесінде трубкалыауатаратқышта айтарлықтай кемшіліктер табылды:
Ауа таратқыш қондырғы төмен бағытталған 45
Сондықтаналдын ала гидротазартылған шикізатты Катализдік крекингті жүргізуде Г
Катализдік крекингті келесі жағдайларда жүргізіледі:
Температура, С
крекинг ......................................450- 525
катализатор регенерациясы ............540 -680
Қысым
реакторда .....................................0,6 – 1,4
регенераторда..............................0,3 – 2,1
Технологиялық сызбаның сипаттамасы
Қожасайжерөңіріндегімұнайдың вакуумды газойлын өндіруге Катализдік крекингтің шикізатты алдын
Қондырғының жұмысы келесі де тұжырымдалады:
Шикізат гидротазарту блогын өткенде тұрақталған соң пеш
Катализатор шикізат бу қоспаларымен өлшенген және су
Реакторлы блоктың жылу балансын реттейді, СО :
1,15 – сораптар; 2 – жылуалмастырғыш; 3 –
3 Технологиялық есептеулер
3.1Катализдік крекинг реакторының есебі
Г 43-107 каталитикалық крекингті орнатуға негізгі аппарат
Есепке арналған бастапқы көрсеткіштер:
Шикізат – фракция 400 450º С
Тығыздығы = 0,907
Шикізат бойынша өндіру – L = 650 т/г,
Рециркуляцияның коэффиценті - =
Реактордағы қысым = 180 кПа
Температура:
Лифт –реакторға = 510
Қайнап тұрған форсирленген қабаттың аумағы
Десорбация аймағы =480 C
Сепарация аймағы = 490
Катализатор – микросферикалық цеолитті 44% белсенді.
Шикізатты беру массалық жылдамдығы лифт -
3.2Жылу мен материалды балансты жасау
Материалды есептің мақсаты – шикізат және көмекші
Материалдық баланстың көрсеткіштері негізгі
Катализдік крекинг өнімдерінің шығуын, эмпиристік формула арқылы анықтауға
Жеңіл газойль шығуы
(1)
Бензин шығуы:
= [ (1-X) – (1-X)]
Кокс шығуы:
= 0,115
Х шикізат айналуы тереңдігі; =1,25,
= [ (1-0,65)- (1-0,65)] = 0,328
Бензин
= + [(1-0,65)-(1-0,65)]=0,25
Кокс: = 0,115 *0,65
Газ: =
Крекинг өнімдерінің шығуын кестеге жазамыз 4.1
Кесте 4.1
Реактордың материалдық балансы
Материалдықағым
Белгі
Молекула массасы Саны
әр шикізатқа
%(масс)
с/кг
кмоль/с
Кіріс:
Шикізат
Рециркулят
L
R
0,907
0,937
350
360
100
10
122549
12254,9
350,14
34,04
Барлығы:
- - 110 134803,9 384,84
Шығын:
Газ фракция ( -
Бензин фракция -195°С
Жеңіл газойль
Ауыр газойль
Кокс
Шығындар
Рециркулят Г
Б
Л
Т
К
-
R
-
0,735
0,898
0,938
-
-
0,937
32
112
240
360
-
-
360
4,0
25,0
32,8
35,0
3,2
-
10
4902,0
30637,0
40196,0
42892,0
3922,0
12254,9
153,2
273,54
167,48
119,2
-
-
34,04
Барлығы:
- - 110 134803,9 747,5
Шикізат реакторға сұйық түрінде түседі температурасы t
Реактордың жылулық балансы 4.2 кестесінде көрсетілген
Реакторға жылудың түсуі: = 77435+ 0,6647*
Реакторда жылу шығыны: =
Теңестіру, табамыз = 762503 кг/с
Айналып тұрған катализатор қысқалығы: =
Регенирлік катализатордағы кокстың құрамын қабылдаймыз
0,8% масс.
мәні рұқсат етілген белгіден аспайды (0,8 -1,8%).
Кесте 4.2
Реактордың жылулық балансы
Атауы
t ,°C кДж (кг*К) I, кДж/кг G, кг/с
Жылу кірісі:
Шикізатпен сұйық
Рециркулятормен сұйық
Катализатормен регенир
Су буымен
0,907
0,937
-
-
300
340
600
470
-
-
1,1
2,0
694,9
794,5
660,0
940,0
122549
12254,9
762503
3812,5
85159,3
9736,52
503252
3583
Барлығы: - - - - - 601730,8
Жылу шығыны:
Газ фракциясы (М =32)
Бензин буымен
Жеңіл газойль буымен
Ауыр газойль буымен
Рециркулят буымен
Су буымен
Катализатормен
Кокспен
Реакция жылуы
Жылу шығыны
-
0,735
0,898
0,938
0,937
-
-
-
-
-
480
480
480
480
480
470
480
470
-
-
-
-
-
-
-
2,0
1,1
2,0
-
-
1795,0
1502,9
1368,7
1250,3
1250,3
940,0
518,0
960,0
210
-
4902,0
30637,0
40196,0
42892,0
12254,9
3812,5
762503
3922,0
85000
8799,1
46044,3
55016,3
53627,8
15322,3
3583
394976,5
3765,1
17850,0
2746,4
Барлығы: - - - - - 601730,8
3.3Реактордың конструктивті есебі
а) реакциялы аумақ 1 (лифт- реактор).
1 Реакциялы аумақтың көлеміндегі катализатор санын
=
L – вакуумды газойль шығыны, кг/ с;
g – шикізат берудегі массалық жылдамдық,
= = =1037 кг
Реактор көлемін формула бойынша анықтайды:
(8)
катализатор шоғыры, кг/м
Катализатор шоғырынөлшенген түріндеқабылдау үшін =60кг/
Катализатордын лифт –реакторда болған орташауакытынформула бойыншаанықтаймыз:
= с
= = =
Көміртекті булар ағысының шығын көлемін формуланы
V= M · 22, 4 ·
Крекинг нәтиежесінде реакциялық массасының саны
= · 22,4
Орташа алдамшы уақыт реакционды қоспа буларының аппаратта
= (12)
Сол кезде орташаалдамшыуақыт реакционды қоспа буларының
1 аумағындағы болуы (толық көлемді есептегенде
= = =
Лифт- реактордағы орташа алдамшы жылдамдықты ала отырып
S =
D =
Сандық белгіні қойып, аламыз:
= = =
D = 0,71м
Лифт – реактор ұзындығын формула бойынша анықтайды:
= м
Аумақ 1 ұзындығы құрайды:
= = =
= · =14
б) 2 реакционды аумақ (жылдамдатылған «қайнаған қабат»).
Барлық катализатор санын 1 және 2
бүкіл массалық беру жылдамдығы арқылы қосамыз g
= = 6127 кг
аумақ шегінде катализатор массасы құрайтыны айқын:
= - =
2 аумақтағы көміртегі булардың көлемді шығыны атап
=745,5 ·22,4 ·
2 аумаққа көміртегі буларының алдамшы жылдамдығын қолданамыз
W = 0,75м/с және тиісіншеөлшенген қабаттағы катализатордың төмен
= = = 20,36
(4.10) формуласы бойынша көміртегі буаларының 2 аумақта болуының
= = =
(4.8) формуласын пайдалана отырып катализатордағы кокстың қалуы есебінен
= = =
(4.11) және (4.12) формулалары бойынша форсирленген псевдокүйдіру қабатының
= = =
= 3,5 м
Бұл аумақтың биіктігін (4.13) формуласы бойынша құрайды:
= = =
= · = 0,75 ·
в) 3 реактордың қыздыру секциясы: қыздыру аумағында
=· = ·762503 =25416,7
Және (4.7) формуласы бойынша қыздыру аумағындағы жұмыс
= = =
Егерде қыздыру секциясына айналып жүруші катализатор толық
=
= = =
Қыздыру секциясының қалқаларында дербес қимасы
(4.13) Формула бойынша десорбция аумағының биіктігі:
= = =
Қыздыруға арналған су буы шығының келесі формула бойынша
Z = 0,005 · кг/с
Z = 0,005 · = 0,005 ·
(4.9) формуласыбойыншақыздыру аумағы жағдайында субуының ағыс көлемі:
= 213,9 22,4 ·
(4.16) формуласы бойынша осы аумақтағы су буының алдамшы
= = =
3 қыздыру секциясы сақиналы кеңістігіболып келеді.Лифт -реактор қабырғасының
+ = 7,06 +0,397 =6,663
(4.12) формуласы бойынша қыздыру секциясы корпусының диаметрі:
= 2,9м
г) 4 сепарацияаумағының корпусы, сепарацияға арналған
= 1,2 · ( +
(4.12) Формуласыбойынша сепарация аумағы корпусының диаметрі:
= 5,0м
(3.9) формуласын қолдана отырып көміртегі мен су
= (747,5 + 213,9) · 22,4
Булардың алдамшы желілік жылдамдығы, сепарация аумағындағы (4.16) формуласы
= = =
осы аумаққа ұсынылған мәнінен аспайды.
сепарациялық аумақтың биіктігі (форсирленген алдамшы күйдірілген қабаттың деңгейінен)
д) 5 реактордың шлемдік құбыры. Бу ағысының жылдамдығын
= = 0,3
= 0,63м
е) 6 тірек өңделген катализатор реакторынан шығару
= + К =762503+3922,0 =
Тіректегі катализатор концентрациясында с 550 кг/
= · = 1393,5
Тіректегіөлшенгенағыс жылдамдығын қабылдаймыз 0,8 м/с ,
= = = 0,48
= 0,80м
Жүргізілген есептер бойынша лифт реактордың негізгі геометриялық өлшемдері
а) 1 аумақ –
б) 2 аумақ – (форсирленген қайнатылған қабат):
в ) 3 аумақ
г ) 4 аумақ
д ) Реактордың шлемді құбыры
Барлық құбыр сымдарының диаметрлері жақын белгіге стандарт
Катализдік крекинг реакторының таңдауы
Катализдік крекингтің реакторлы блогы дистилляты сералық мұнай
Технологиялық және конструктивтік шешім бойынша бұл
Реактор вертикальды цилиндрлі аппараттыңқұбылмалы қимасы.Шикізаттың сұйық булы
Газдыкатализаторлы ағыс крекирлену нәтиежесінде пайда болған тірек
Сепарациялық аумақта 4 топты арнайы енгізу бар
Суреттелген конструкция реакторында шикізат бөлігінің қайнаған қабаты
1 – жинақтау камерасы; 2 – стояк; 3
3.5 Қосымша аппарат - ауамен салқындатылатын тоңазытқышты
Десорбердің жоғарғы бөлігінен шығып жатқан моноэтаноламин ерітіндісін салқындатуға
Бастапқы мәліметтер : тоңазытқыштың өнімілігі 886142,12кг/сағ., тығыздығы
Есептелуі
1.Тоңазытқыштың жылулық жүктелімі. Жылулық жүктелім келесі формуламамен анықталады:
,
мұнда - тоңазытқышта фракциядан
кДж.
2. Ауаның массалық және көлемдік шығындары. Тоңазытқыштың жылулық
(53)
Табамыз:
,
мұнда - ауа мөлшері, кг/сағ., ср
Сонда
(55)
Берілген температурадағы ауаның тығыздығы:
кг/м3.
Нәтижені пайдаланып, ауаның көлемдік шығынын есептейміз.
м3/сек.
3. Құбыр сипаттамасы. Тоңазытқыш үшін жез материалынан
4. мұнай-сілті қоспасы жағынан жылу беру коэффициенті.
К.
Жылу өткізу коэффициенті:
Вт/м К. (59)
Жылусыйымдылығы:
кДж/кг К (60)
Салыстырмалы тығыздығы
кг/м3. (61)
мұнда - 1К температуралық түзету.
Қоспаның 332 К температурадағы кинематикалық тұтқырлығы
Енді тоңазытқыш құбырларындағы қоспа қозғалысының сызықтық жылдамдығын анықтаймыз,
(62)
Бұдан
м/сек.
Әдетте жылуалмастырғышты есептегенде құбыр ішіндегі сұйық жылдамдығын 0,5-тен
Сонда Рейнольдс критериінің мәні:
(64)
Дамыған турбулентті режимдегі жылу беру коэффициентін анықтау үшін
(65)
мұнда - орташа температурадағы Прандтль
Орташа температурадағы Прандтль критериін табамыз:
(66)
Қабырға температурасы 330К болған жағдайда жылу сыйымдылық 0,75кДж/кг
Сонымен қабырға температурасындағы Прандтль критериі:
(67)
Сонда фракцияның жылу беру коэффициенті:
Вт/ м2К
5. Ауаның жылу беру коэффициентін анықтау. Тегіс
(69)
Әрі қарай бұл санды шоғырдың жеке секцияларына есептеу
м2
Қысылған қимадағы ауа ағынының жылдамдығы:
м/с.
Мұндағы V- ауаның нақты секундтықшығыны, м3/сек..
Ауаның орташа температурасы:
К
Бұл температурадағы ауаның кинематикалық тұтқырлығы 17,26 10-6м2/сек. Енді
(72)
ауаның жылу беру коэффициентін келесідей есептейміз.
(73)
Сонда
Вт/м2К
мұнда - атака бұрышын ескеретін
6. Жылу өту коэффициентін практикалық мәліметтер бойынша 90Вт/м2К
7. Орташа температуралық қарқын. Тоңазытқыштың құбырлы кеңістігінде жылутасымалдағыш
t1 = 780С
t3 = 600С
ΔtГ = 180С
егер болса, температуралардыңорташаайырмасыорташа
арифметикалықөлшемретіндеесептеледі:
(75)
8. Тоңазытқыштыңжылуалмасубетіжәнеондақұбырлардыорналастыру:
м2
Құбырлар саны:
4 Автоматтандыру бөлімі
4.1 Басқару объектінің сипаттамасы
Технологиялық процесс идеалды түрде жүруі үшін теория
Бақыланатын параметрлерін шикізаттық шығынын, реакторлардағы температура, қысым деңгейлердің,
Жергілікті аспаптар бастапқы біріншілік түрлендіргіштермен компонентті түрде жасап
Процессті бақылау, реттеу, сигналдандыру параметрлерін таңдау және негіздеу
Сонымен, баяу кокстеу қондырғысында бақылау мен реттеуге жататын
Шикізаттың шығынын айнымалы қысым құламасы әдісімен ДК4 камералық
Камерадағы температураны өлшеуші өлшеу шектері 0- 1300°С та
Қысымның жергілікті бақылауын өлшеу шегі 0,1 – 1,5
Қондырғыдағы төмендеу температурасымен колоннада сипатталатын аппараттарда : колонналарда,
Сонымен баяу кокстеу қондырғысын автоматтандыру нәтижесінде процесс қауіпті
Бақылау өлшегіш аспаптардың және автоматтандыру құралдарының
Термоэлектрлік түрлендіргіштердің металдық электродтармен автоматты потенциометрлер мен комплектте
Мысты кедегі термометрлері -50+180°С температураны өлшеуге арналған. Бұл
Бір каналды ДИСК – 250 типті аспаптың схемасы
ЭПТ түрлендіргішінің жұмысы күш компенсациясына негізделген. Полярлы электромагнит
Пневматикалық сыйымдылық пневмотербелісті тоқтату үшін , серіппе электрлік
Жоғарғы траверса штокпен тығыз бекітілген. Төменгі траверса
Орталар шығындарының шлангалы клапан арқылы өзгеруі шығынның жоғарылауы
МЭО орындаушы механизмі сервопривод деп аталатын электроқозғалтқыш бөліктен
Редуктордың шығу білігінің бұрылысы арнайы тяга арқылы сервопривод
4.2 Қысымды өлшеуге, бақылауға, автоматтандыруға арналған аспаптар.
Абсолютті қысымды сильфонды пневматикалық манометр МСП газдың абсолютті
ПВ 10.27 реттеуші параметрлер саны бойынша төрт қлшеу
Задатчик түйіні автоматты реттеу және қолмен басқару кезінде
ПР3.31 - М1 типті пропорционалды интегралды реттегіш үш
Мембраналы орындаушы механизм (МИМ) схемасында сығылған ауа шығатын
Қақпақтағы саңылау арқылы мембрана астындағы камераға импульсті құбыр
4.3 Шығынды өлшеуге , бақылауға, автоматтандыруға арналған
Камералық стандартты диафрагма ДК16 ішкі диаметрі 50
ДС П дифманометрінің датчигі кеңістігі кремний органикалық сұйықтықпен
Қатынас реттегіштері екі физикалық шамалар қатынастарын реттеуге арналған
4.4. Деңгейді өлшеуге арналған аспаптар
УБП типті деңгей өлшегіштер атмосфералық, вакуумдық, артық қысымдағы
Датчиктің өлшеу блогы буек түрінде сезгіштік элементі бар
Көрсетіп тұратын сильфонды манометрде МС-270 шток дөңгелек дискіде
№ аппарат, техн- қ құбыр Бақылау
Парам. Регламент талабы Қамтамасыз ету қажет
Номин. Мәні Парам.ауытқу Аспап-ң дәлдіккласы
өлшеу периодтығы Жерг.
Бақ-у Орт.
Бақ Тіркеу,
Жазу. Дыб- ты сигнал. Жарық сигнал. Реттеу, басқару
1 гудрон
құбырда Ғ,кг/сағ 800000 ±3 1,0 үздіксіз -
2 құбыр Ғ,кг/сағ - ±3 1,0 үздіксіз -
3 Сыйымдылық L,м
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
4 Құбыр L,м
±3 1,0 үздіксіз - + + + -
5 Сыйымдылық Р МПа 0,04 ±3 1,0 үздіксіз
6 Құбыр Р МПа 0,04 ±3 1,0 үздіксіз
7 Скруб -бер Т °С 200 ±5 1,0
8 Құбыр Т °С 200 ±5 1,0 үздіксіз
9 Құбыр Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
10 құбыр Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
11 құбыр Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
12 камера Т,°С 495 ±5 1,0 үздіксіз -
13 Құбыр Т,°С 525 ±5 1,0 үздіксіз -
14 Құбыр Т,°С 525 ±5 1,0 үздіксіз -
15 Камера Р, МПа 0,4 ±5 1,0 үздіксіз
16 Құбыр Р МПа 0,4 ±3 1,0 үздіксіз
17 камера Т,°С 495 ±5 1,0 үздіксіз -
18 құбыр Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
19 құбыр Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
20 камера Р МПа
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
21 құбыр Р МПа
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
22 құбыр Т,°С 495 ±5 1,0 үздіксіз -
23 құбыр Т,°С 525 ±5 1,0 үздіксіз -
24 құбыр Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
25 құбыр Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
26 құбыр Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
27 құбыр Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
28 құбыр Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
29 колонна Р МПа
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
30 құбыр Р МПа
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
31 колонна L,м
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
32 құбыр L,м
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
34 құбыр Т,°С
±5 1,0 үздіксіз - + + - -
35 құбыр Т,°С
±5 1,0 үздіксіз - + + - -
36 құбыр Т,°С
±5 1,0 үздіксіз - + + - -
37 құбыр Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
38 құбыр Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
39 колонна Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
40 құбыр Ғ,кг/сағ
±3 1,0 үздіксіз - + + - -
Кесте 4.1
№ Позиция Бақылау па раметр Аспаптыңаталуы мен техникалықсипаттамасы
1 1-1 5-1 6-1 11-1 14-1 15-1
16-1
21-1
22-1
кг/с Ішкі диаметрі 50-520 мм құбырға арналған
2 1-2 5-2 6-2 11-2
16-2
21-2
22-2 F,
кг/с Шығу сигналы 20-дан 100 КПа болатын шығын
«Тепло прибор» 9
3 1-3 5-3 6-3 11-3 14-3
15-3
16-3
21-3
22-3 F,
кг/с Пневматикалық екіншілік прибор, көрсетеді және тіркейді. Кіру
4 1-4
5-4
11-4
14-4 F,
кг/с Пропорционалды-интегралды қатынасты реттейтін пневматикалық қондырғы. ПР
16-4
21-4
22-4
Пропорционалдық құрылу диапазоны 2-300%. Интегралдау уақыты 0,05-100мм. Габариттік
5 3-1 9-1 12-1 17-1 Р,
мПа Серіппелі манометр. Пневматикалық шығу сигналы бар.
6 3-2
9-2 12-2 17-2 Р
мПа Көрсететін және тіркейтін екіншілік аспап. Пневматикалық кіру
«Тизпри-бор» 4
7 3-3
9-3 12-3
17-3 Р,
мПа Прапорционалды – интегралды қатынасты реттейтін пневматикалық қондырғы.
Интегралдау уақыты 0,05 -100мин ПВ 10.7 Москва« Тизпри-бор»
8 4-1
7-1
8-1 10-1 13-1
19-1
20-1 Т,
˚С ТХК термопарасы. 50-ден 600ºС-қа дейінгі температураны өлшеуге
нск
«Термо-прибор» 7
9 4-2 7-2
8-2 10-2 13-2
19-2
20-2 Т,
˚С Нормаланбайтын түрлендіргіш
10
4-3
8-3
13-3
19-3
20-3 Т,
˚С Бір айнымалды атқарушы механизмді басқару контакті және
11 4-4
8-4
13-4
19-4
20-4 Т,
˚С Пропорционалды – интегралды қатынасты реттейтін
бор» Москва зауыты 5
12 2-1 18-1 L,
м Пневматикалық буекті деңгей өлшегіш, өлшеу шегі
13 2-2 18-2 L,
м Тіркеуші екіншілік аспап. Синхронды двигатель кернеуі 220В;
14 2-3 18-3 L,
м Прапорционалды интегралды реттейтін пневматикалық қондырғы. Прапорционалдық құрылу
2-3000%. Габариттік өлшемі121х205х112
Массасы 2,3кг ПР28 Москва «Тизпри-бор»
5 Қоршаған ортаны қорғау - өндіріс қалдықтары, ағынды
5.1. Ағынды сулар және ауаның ластануы
Мұнай өңдеу және мұнай химиялық өнеркәсіптің қарқынды өсуі
«Мұнай өндіретін және мұнай химиялық өнеркәсіптердің ағынды суларын
Мұнай мен судың байланысының әсерінен, ластанудың және қалдықтардың
Өлшенген заттар
Жалпы тұз мөлшері
Мұнай өнімдері
Бетті-активті заттар
Фенолдар
БПКтолық
БПКтолық өлшемі – 20 күн ішіндегі ауадағы ағынның
Шаруашылық-фекальді ағынды су санитарлы түйіндерде, душ, тұрмыстық орындарда,
НПЗ-да ереже бойынша канализацияның 4 жүйесі жобаланады:
І. Канализацияның бірінші жүйесі өндірістік-нөсерлі ағынды суды тазартуға,
Ағынды механикалық тазартудың құрамында мыналар қарастырылады:
Ірі минералды қоспаларды ұстап қалу үшін топырақ ұстағыш;
Мұнай өнімінің негізгі массаларын жою үшін және ұсақ
Болашақ мұнайды бөлу үшін және тұнған өлшем үшін
Физико-механикалық тазарту қарқынды флотациялық қондырмаларда ағындарды коагулянтпен және
Аэротенкалы – араластырғышта тазарту процесіне қатынсатын микроорганизмдердің қалыпты
Биохимиялық тазарту процесі табиғи суаттардың өзіндік тазаруының жасанды
ІІ. Канализацияның екінші жүйесі жинау үшін, өндірістік ағынды
ағыны бірінші жүйенің ағынын аналогиялық тазарту технологиясы бойынша
Концентрленген күкіртті-сілтілі ағындар залалсыздандыру бойынша немесе сілтіні регенерациялау
Неорганикалық қышқылдармен ластанған ағындар бейтарапталуға көшеді, өзіндік жүйесінің
СЖК ағыны өнім ұстағышта механикалық тазарудан өтеді, кейін
Екінші жүйенің тазартылған ағын суын «Ластанған ағын суынан
Бұл «Ереже» ағын суын қосымша тазарту қажеттілігін тудыртатыны
Жаңа завод жобасының қатарында ағындарды термиялық залалсыздандыру қондырмалары
ІІІ. Канализацияның үшінші жүйесі құрылысы жоқ территорияның нөсер
IV. Канализацияның төртінші жүйесі шаруашылық – фекальді ағын
Ластау көздерін ұйымдастырылған және ұйымдастырылмаған деп бөледі. Ұйымдастырылған
Ұйымдастырылмаған қалдықтармен күрес, олардың көздерінің үлкен территорияға таралғандықтан
Өнеркәсіптік қадықтардан атмосфераны қорғау үшін түрі әдістер қолданады.
Атмосфералық ауаны ластану дәрежесі сонымен қатар қалдық биіктігіне
Өнеркәсіп орындардының қалдықты шығару құбырларын жақсы желдетілетін, биіктетілген
Отын-энергетикалық комплекстегі өндірістік мекемелер, соның ішінде,химиялық, мұнай өңдеу
Табиғатқа әсер етуі бойынша ластаушыларды химиялық, механикалық, жылулық,
Атмосфераның ластануы. Антропогенді атмосфералық ластану шығу көзі бойынша
1) транспорттық, негізінен автокөліктердің түтінді газдарымен байланысты. Олар
2) өнеркәсіптік мекемелердің газ лақтырыстары.
Қоршаған ортаны көбінесе металлургиялық, отын-энергетикалық, мұнай химиялық және
Атмосфераның өте ластанған жерлерінде, нашар ауа райы жағдайында
Сумен жабдықтау. Сумен жабдықтау жүйесі (суөткізгіші) деп табиғи
Кесте 5.1
Елді мекендегі атмосфералық ауада болатын кейбір зиянды заттардың
Заттар ШРЕК, мг/м3 Заттар ШРЕК, мг/м3
Максималды бір рет Орт тәуліктік
Максималды бір рет Орт тәуліктік
1 2 3 4 5 6
Азот оксиді (ІV) 0,085 0,04 Стирал 0,004 0,002
Аммиак 0,2 0,04 Толуол 0,6 0,6
1 2 3 4 5 6
Ацетон 0,35 0,35 Сірке қышқылы 0,2 0,06
Бензол 1,5 0,1 Көмірсутек (ІІ) оксиді 5 3
Бензин 5,0 1,50 Фенол 0,01 0,03
Дихлорэтан 3,0 1,0 Формальдегид 0,035 0,012
Изопропилбензол 0,014 0,014 Хлор 0,1 0,03
Күкіртсутек 0,008 0,008 Метанол 1,0 0,5
Бутанол 1,0 0,01 Бутанол 1,0 0,01
Циклогексанол 0,5 - Циклогексанол 0,5 -
Акрил қышқылы 0,5 - Акрил қышқылы 0,5 -
Құмырсқа қышқылы - - Құмырсқа қышқылы - -
Сірке қышқылы - - Сірке қышқылы - -
Гидрохинон 0,2 - Гидрохинон 0,2 -
Фенол 0,001 0,001 Фенол 0,001 0,001
Химиялық өндіріс сумен жабдықталмаса қиын жағдайға тап болады.
Канализация.Канализация деп ластанған ағын суларды өндірістік мекеме сыртында
Ағын суларды қар мен жаңбырдың түсуінен жиналған жаңбырлы
Осыған байланысты канализация жүйелерін жаңбырлы, өндірістік және шаруашылық
Канализацияға жіберілетін өндірістік ағын суларды екі түрге бөледі:
Ластанған сулар химиялық заттармен тікелей контактіге түсуінен пайда
Елді мекендегі атмосфералық ауаны ластайтын әрбір зат үшін
5.2. Мұнай өңдеу өндірістерінің қалдықтары
Атмосфералық ауаны ластаушылардың ең ірі көзі болып мұнай
салқындатқыш сумен араластыру кезінде қалдықтар және т.б. атмосфераны
Атмосфералық ауаны Танатар кен орнынан алынған мұнай қалдытары
1.Мұнай қыздырғыш ППН-3 пеші
2.Гидрокрекинг реакторлары.
3.Қондырғыдан бөлінетін Н2S , NН3
4.Ауыр шайырлы қалдықтар
5.Мұнай сыйымдылықтары.
Үсті жабық ғимараттарда орналасқан жабдықтардан, яғни, ашық аппараттардан
Шикізат және тауар алаңдарындағы резервуарларының конструкциясын жетілдіру
азайтудың ең тиімді әдісі. Жетілдіру бағыттары: төбесі шатырлы
Қоршаған атмосфералық ауаның ластануын және мұнай өнімдерінің шығымын
5.3. Ауадағы зиянды қалдықтардың көздері.
Атмосфераға НПЗ – ға лақтырылатын негізгі зиянды заттар
Гидрокрекингтің технологиялық қондырғылары ұйымдаспаған, дәл осылай қалдықтардың ұйымдасқан
Мұнай заводтарының пештерінің және ТЭҢ заводының тазартылмаған газын
5.4 Атмосфераның ластануының төмендеуі бойынша жобалау шешімдері
Атмосфералық ауаның күкіртсутек мөлшері 0,008 мг/м3-тен аспауы қажет.
Газдардан күкіртсутекті бөліп алу үшін келесі концентрлі күкіртсутек
МӨЗ өндірістік ағын суларын тазарту үшін келесі комплексті
Ағын сулардың жолымен жалпы байланысты да өңделген сілтінің
Көп жылдық зерттеулердің нәтижелері негізінде атмосфераны зиянды қалдықтармен
Көмірсутектер жоғалтуларын едәуір қысқарту мақсатында мұнайды және
Атмосферадағы зиянды заттар қалдықтарын алдын алатын эффективті шаралар
Қайтымды сумен жабдықтау градирнасынан атмосферадағы зиянды заттар қалдықтарын
Мұнай аулағыштарының, мұнай бөлгіштерінің және басқа канализациялық жүйелер
Осы мақсатта шламдарды жағу бойынша арнайы қондырғылар жобаланады.
Құйып алу кезінде өнімдердің жоғалтуларын қысқарту мақсатында герметизацияланып
Сондықтан жобада құйылу кезінде жоғалтуларды төмендету – шектеулі
Жанып жатқан факелдердегі зиянды қалдықтарды қысқарту үшін жобада
Факелге жиі лақтыруларды алдын алу үшін сақтандыратын клапандардың
Факел құбырларының эксплуатация жағдайларын жақсарту үшін түтінсіз жағылған
Жобада НПЗ және НХЗ отын жаққан кезде күкірт
Атмосферадағы зиянды заттарды қысқарту технологиялық қондырғыларда жағдай жасалынады:
5.5. Шектеулі рұқсат етілген және уақытша келісілген қалдықтар.
Атмосфераны ластанудан қорғауды күшейту мақсатында, жағымсыз қалдықтарды бақылауды
Шектеулі рұқсат етілген (ШРК) қалдықтар атмосфераны ластаудың әрбір
Өнеркәсіп қалдықтарының жағымсыз заттарының рұқсат етілген қалдықтарын қондыру
Мекемеде ШРК (УКҚ) қондыру бойынша жұмыс жүргізу
Мекемені қайта жобалайтын ШРК есептелу мағынасы құрастырудың барлық
6 Еңбекті қорғау және қауіпсіздік ережелері
6.1 Құрылғыда болатын қауіпті факторлар
Мұнай өңдеу мекемелердегі қауіпсіздік жұмыстарын ұйымдастыру шикізаттың аралық
Мұнай химиясында қолданылатын заттардың көбі зиянды, улы, өрт
Бұл көрсеткіштер өндірісте СНиП Н-90.81. және ПУЭ бойынша
ГОСТ.12.01.007-76 анықтамасы бойынша, зиянды заттар дегеніміз қауіпсіздік шараларын
Заттардың зияндылығын олардың жұмысшы зонадағы шекті рұқсат етілген
ШРЕК- бұл күнделікті (демалыстан басқа) жұмысшы зонадағы шекті
ШРЕК- бұл күнделікті (демалыстан басқа) жұмыс күнінде сегіз
Жұмысшы зона дегеніміз - жұмысшылардың
тұрақты немесе уақытша болатын және алаң деңгейінен 2
ГОСТ12.01.007-76 классификациясына сәйкес өндірісте қолданылатын зиянды заттар адам
өте қауіпті заттар;
жоғары қауіпті заттар;
қауіпті заттар;
аз қауіпті заттар;
Бірінші класқа ШРЕК 0,1 мг/м³ -тан
Заттарды қауіптілік класына бөлген кезде, асқазан сіңірілгенде, теріге
Жұмысшы зона ауасындағы зиянды заттардың шектен рұқсат етілген
Өндірістік ғимараттардың, сонымен қатар өнеркәсіптердің жұмысшы зонасындағы ауаның
ауаның үлгілерін алатын орындар зиянды тастандылары бар барлық
өндірістік цехтармен мұнай өңдеу зауыт территориясындағы ауаның күйі
Жарылысқа қауіпті затарға ие өндірістік процестердің қауіпсіздігін қамтамасыз
Өндіріс орын жобалау кезінде өндірістің өрт қауіпсіздігі және
Заттар қасиеттеріне және оларды пайдалану немесе өңдеу шарттарына
Бұл категорияларға байланысты Баяу кокстеу қондырғысын- категориясына жатқызамыз.
Жарылыс және өртке қауіпті өндірістер үшін арнайы электр
Электр жабдықтарын орналастыру ережелеріне (ПУЭ) байланысты газдар мен
Газдардың жарылыс қауіпті қоспа түзу категориясы бойынша Баяу
Жарылыс қауіптігіне байланысты өндірістік зоналар 6 класқа бөлінеді:
Баяу кокстеу қондырғысы ашық алаңда орналастырылғандықтан, қондырғы В-
В- Iг класты зонаға құрамында жанғыш газдар бар
Технологиялық процесті жүргізу кезінде герметикалықтың бұзылуы қысқа
Технологиялық процестің қауіпсіздігін қамтамасыз етуде технологиялық процесті механикаландыру,
Технологиялық процестің операцияларының өту ретімен режимдерін анықтайтын негізгі
Өндіріске қызмет көрсету кезіндегі қауіпсіздік талаптары:
Жұмысшылардың жеке және ұйымдық қорғаныш заттары еңбек қауіпсіздігі
Ұжым (организация) жұмысшылары бекітілген тәртіпке сәйкес жеке қорғаныш
Шу мен вибрация деңгейін, электрлік тоқтан қорғанысты, қозғалмалы
6.2 Технологиялық процесстің қауіпсіз өтуін қамтамасыз ету бойынша
Технологиялық процесстің қауіпсіз жүргізілуінің негізі болып технологиялық
нормаларын сақтау табылады.
Құрылғыда жұмыс істеуге 18 жасқа жеткен және
Цех персоналы технологиялық схемамен технологиялық процесті білуіне оқытылуы
Құрылғының қызмет көрсетуші персоналы келесі ережелерді орындауға міндетті:
- ауысым басталар алдында жұмыс орнын тексеріп қарауды
Жөндеудің барлық түрлері зауыттың бас инженерімен бекітілген ППР-дың,
Жұмыс барысында жұмысшылардың өміріне немесе құрал-жабдықтың бұзылуына қауіпті
Түнгі уақытта жөндеу жұмыстары жұмыс орнының жеткілікті жарықпен
Өртке қарсы қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін екі өз
«Құрылғы жұмысының технологиялық режимінің нормалары» технологиялық бөлігіне сәйкес
газ жіберіп тұрғанда, мұнай өнімдері жіберіп тұрғанда дұрыс
- сыйымдылықты құрал-жабдықтың толып кетуіне жол бермеу.
Технологиялық режим бұзылған жағдайда бұзушылықты жою бойынша шаралар
Мұзды және гидратты тығындарды қыздыруға ашық отпен жол
Арматурада, құрал-жабдықтарда, сатыларда, металл конструкцияларында, қызмет көрсету орындарында,
Орындар, өтпелі өткелдер, сатылар қыстың күні құммен себіліп
Құрылғы территориясында оттың жағылуына жол берілмейді.
Темекі тартуға арнайы алыстатылған орындарда рұқсат берілген.
Уақытында тығын және алдын ала сақтау арматурасының жұмысын
Қозғалтқыштар мен вентильдерді уақытында тоқтағанда бұрап және майлап
КИПиА манометрлері, приборлары олардың тексерілуі және қызмет
стандарттардың, өлшемдердің және өлшеуіш приборлардың комитетінің инструкциялары мен
Өрт қорғанысын тездетіп шақыруға арналған сөткелік телефон байланысы
Персоналдардың тыныс алу органдарының қорғалуы КД коробкасы бар
Орындауға міндетті жұмыстар жұмыстардың қауіпсіз жүргізілуі бойынша жоспар
Жұмыстардың дайындалуы мен өткізілуіне жауапты тұлғалар ИТР қатарынан
Жөндеуге, қайтадан жөндеуге немесе қайта құруға жататын барлық
Құрал-жабдықты ашар алдында баллондардан алынатын инертті газбен желдетіліп
Бұл шаралардың барлығы еңбекті қорғауға байланысты үкіметпен қабылданған
7 Құрылыс бөлімі.
Қожасай кен орнындағы бензинді екіншілік айдауға арналған торабы
Технологиялық қондырғылардың рационалды орналасуы алаңдардың көлемін және
Каталитикалық крекинг реакторы қондырғысының құрамына келесідей негізгі алаңдар
- сораптар алаңы
-жылуалмастырғыштар және тоңазытқыш алаңы
- тоңазытқыш – конденсаторлар алаңы
- колонналар алаңы
- пеш алаңы
Технологиялық процесс техналогиялық циклдің толық қамтылуымен сипатталады. Каталитикалық
Жобалауда негізгі бағыт болып – материалдық және еңбектік
үлкен өсім береді. Өндірістік кәсіпорынды жобалаудың есебі –
Кәсіпорындардың жабдықтары мен қосымша қызметтердің орналасуы өндірістік процесске
Жобалау кезінде әрбір зонаның ғимараттары мен үймереттерін топтарға
Атмосфераға өндірістік зиянды лақтырулардың (газдар, түтін, күйе, шаң,
Басым желдер бағытын желдер розасына байланысты қабылдайды. Желдер
Колонналарды пештерге жақын орналастыру керек, тасымалдау құбырларының минималды
Кесте 7.1.-де өндірістік және қосалқы ғимараттар мен үймереттердің,
Өндірістік объектілер мен оларға жақын территория қажетті қауіпсіздік
Кесте 7.1
Ғимараттар мен үймереттердің олардың өрт және жарылыс қауіптілігі
Ғимараттар, ашық алаңда орналасқан қондырғылар мен жабдықтар аталуы
ПУЭ бойынша класы Жарылыс қауіпті қоспалар категориясы мен
Технологиялық алаң
Риформат құю эстакадасы
Қабылдағыш
АН
АН
АН
В-1г
В-1г
В-1г
ІІА-Т3
ІІА-Т3
ІІА-Т3
16
16
16
Технологиялық жабдықтарды орналастыру кезінде оларды ашық алаңдарда орналастыру
ВНТПЗ-85-ке сәйкес ғимараттар мен үймереттер арасындағы қашықтық регламенттеледі.
Кесте 7.2
Ғимараттар мен үймереттер арасындағы рұқсат етілген қашықтықтар
№
Ғимараттар мен үймереттер А, Б және Е категориялы
Қондырғы жабдықтары Мұнай мен газ беру тораптары
1 2 3 4 5 6 7 8
1 2 3 4 5 6 7 8
1.
2.
3. Жанғыш газдар компрессорлық станциялары
А, Б және Е категориялы технологиялық қондырғылар Сепарация
15
25
9
9
+
9
18
15
18
+
+
+
9
9
9
30
30
30
+ + + +
+ + + +
+ + + +
39
15
39
4.
5.
6.
7 Бөлек тұрған өндірістік ғимараттар
Резервуарлар
Операторлықтар, бөлек тұрған шкафтар және КИПиА басқару тораптары
Бензин және газды оттық қыздыру пештері мен тораптары
9
30
+ + + +
15
9
30
+ + +
15
15
15
15
+
9
30
+ + + +
18
+ +
+ +
9
9
+ +
+ +
+ +
30
9
+ +
+ +
+ + + +
18
+ + +
+ + +
+ + +
Экономикалық бөлім
Өндірістік процестердің материалды-техникалық базасын құрайтын өндіріс құны өндірістік
Еңбек құралы өндіріс құралдарының құны қымбат бөлігінен және
Мұнайгаз өндірісінде кәсіпорында негізгі қор үлесі жалпы өндірістік
Өндірістің негізгі міндеттерінің бірі – жалпы өндіріс сапасы
Негізгі қорлар өндіріс процесінде ұзақ уақыт қатысады, көптеген
Мұнай және газ өнеркәсібіндегі негізгі қорлардың құрамы мен
Негізгі қорлардың өндірістік процесте қатысуына және олардың өндірістің
2. Инженерлі-құрылыс объектілеріне жататын құралдар. Олар еңбек құралдарының
3. Беріліс қондырғылары. Олардың көмегімен электрлік, жылулық
Басқасына беріледі. Мұнай,газ, өнім, су, бу және басқа
4. Машиналар мен қондырғылар.
а) күш машиналары мен қондырғылар, бір энергия түрін
б) жұмысшы машиналар мен қондырғылар, олардың көмегімен еңбек
в) өлшеу және реттеу қондырғылары мен құралдары, лабораториялық
г) есептегіш техника – электронды, перфорациялық, клавишті және
д) басқа да машиналар мен қондырғылар – АТЖ
5. Тасмалдау құралдары, адамдар немесе жүктерді тасмалдауға арналған
6. Қол еңбегінің құралына және материалдарды өңдеуге арналған
7. Өндіріс инвенторы, еңбек қауіпсіздігінің және өндіріс операцияларын
8. Шрауашылық инвенторы, конторлық және шаруашылыққа арналған құралдар
9. Жұмысшы және өнімді мал (жылқылар, сиырлар, құстар,аралар
10. Көпжылдық отырғызғыштар (өсімдіктер, жемісті өнімдер және т.б.).
11. Жер телімдерін жақсартуға жұмсалған капитал.
12. Басқа да негізгі қорлар.
Әрбір аталған топтың негізгі қорына өндірістік процесс және
Аппараттық немесе машиналақ құоам бөлігіне кіретін автоматты реттеу
Мұнай-газды өндіру өндірісінде негізгі қордың активті бөлігіне жабдықтардың
Бірақ мұнай-газды өндіру өндірісінде жабдықтарға кіретін мұнай және
Негізгі қорымен қамтамасыз ету немесе оны қолдану анализі
Мұнай өңдеу зауыттарында технологиялық қондырғылар және өндірістік қондырғылардың
Мұнайды өндіру, өңдеу және газ өндірісінде өнеркәсіптік негізгі
Қазіргі уақытта өндірісте негізгі қорды бағалау үшін табиғи
Қор берілісі негізгі қордың бір бірлігіне қанша өнім
Қор берілісінің өлшемі қаншалықты өнім шығатынын, оның сапасының
Қор берілісін өндірістік қордың 1 теңгелік бағасымен анықтау
Қор жарықтандыру ФВ еңбектің техникалық жабдықталуы
ФВ = СФ / ЧСМ
Маңызды табиғи көрсеткіштерге негізгі қорды сипаттайтын қондырғыларды толығымен
Өндіріс қуатынын қолдану көрсеткіштері.
Өндіріс қуатын қолдану үшін үш көрсеткіш қолданылады: 1.
КЭ = ТР / ТКАЛ
Қондырғылардың экстенсивті сандық қолдану коэффициентерге тең болу керек.
Негізгі қордың қолданыдың уақыты бойынша экстенсивті жолын жақсарту
Бірақта, үздіксіз жұмыстың нәтижесінде құрылғылардың интенсивті тозуы байқалады,
2. Құрылғылардың интенсивті қолдану коэффициенті
КU = QФ / QП
Мұндағы QФ өндіріс қондырғыларының бірлік жұмыс уақытындағы нақты
Осы көрсеткіштер өнімнің белгілі қондырғылардың потенциалдық мүмкіндіктеріне
3. Негізгі қордың эффективті қолданы қосындысы экстенсивті және
КI = KЭ / KU
8.1 Жабдықтардың жылдық жұмыс уақытының қорын есептеу
8.1.1 Шеберхана жұмысының режимі
Уақыттың қарқынды қоры өндіріс жұмысының қабылданған режимімен есептеледі.
8.1.2 Уақыттың қарқынды қорының есебі
Уақыттың қарқынды қоры цехтың берілген өнімділігін қамтитын негізгі
Кесте 8.1. 2.1
Жабдықтардың жөндеуаралық жүрістері мен тұру нормалары
Жабдықтар атауы Жабдықтардың жөндеуаралық жүру нормалары, сағ Жабдықтардың
Ағымдағы, Тt Капиталды, Ткап Ағымдағы, Рt Капиталды Рk
Сораптар 768 42600 19,7 720
Жұмыс күндеріндегі сағат бойынша жабдықтардың жоспарланып тоқтауын жөндеуаралық
Жалпы жөндеу саны:
nрем=Tk/Tt
nрем =42600/768=55
Ағымдағы жөндеу саны:
nтек = nрем-1
nтек =55-1=54
Жабдықтардың жыл бойына жөндеуге тұру уақытының орташа мәні:
Капиталдық жөндеуге:
Пк=Рк×Тку/Тk
Пк =720×8544/42600=144
Тку-уақыттың шартты календарлық жылдық қоры (=8544сағ)
Ағымдағы жөндеуге:
Пт=nтек×Рt×Tку/Tk
Пт =54×19,7×8544/42600=213
Жабдықтардыэкстенсивті қолдану коэффициенті:
КЭ=ТЭФ/ТК
КЭ=8187/8784=
Кесте 8.1.2.2
Жабдықтардың жылдық жұмыс уақытының тепе-теңдігі
Уақыттың календарлық қоры ТК
күн 366
сағат 8784
Режим бойынша жұмыс жасамайтын күндер
Оның ішінде:
Тәуліктегі коммуникацияның жөндеуге тоқтау мерзімі 10
Сағаттық 240
Режим бойынша жұмыс күнінің саны, (ДР) 356
сағатпен (ЧР) 8544
Номиналдық қор, ТН 8544
Жұмыс күнінде жабдықтардың жоспар бойынша тоқтауы, сағат бойынша:
капиталдық жөндеу 144
ағымдағы жөндеу 213
Жалпы 357
Жұмыс уақытының эффективті қоры, ТЭФ сағатпен 8187
Жабдықтарды экстенсивті қолданукоэффициенті, КЭ 0,93
Капиталдық салымдар мен негізгі амортиазциялық қорлар есебі
Жобаланатын нысанның капиталдық салымы: ғимарат пен үймерет құрылысына,
Жобалау есептерінде шартты түрде құрылыс нысандарына кететін капиталдық
8.3Ғимарат пен үймеретке кететін капиталды шығындар есебі.
8.3.1 Жабдықтарға кететін капиталдық шығындар есебі.
Жабдықтардың капиталдық салымдарының жалпы мәні Кжалпы технологиялық жабдықтардың,
КОБЩ=КТЕХН+КЭЛ+ККИП+КТР+КИН
Меншікті капиталдық салым формула бойынша анықталады:
Кменш=Кжалпы/Q
KОБЩ - жобаланатын нысандағы капиталдық салмдардың жалпы
Q – қондырғы өнімділігі.
Бірлік құнның ең ірі көрсеткіші санитарлық-техникалық және басқа
Кесте 8.3.1.1
Ғимарат және үймерет құрылысына кететін капиталдық шығындар есебі
№
Ғимарат және үймерет аталуы Құрылыс көлемі, м3
Құрылыс бағасы Электр және сантехникалық жұмыстар бағасы
Бірліктері ., м3, тг Жалпы сумма, мғы., тг
Норма % Сумма, мың.тг
1
2 І. Ғимарат
Операторлық
Сораптық станция
160
250
4200
3800
672
950
45
45
302,4
427,5
974,4
1377,5
Барлығы
2351,9 20 470,38
1
2
3 ІІ. Үймерет
Технологиялық құбырлар
Канализациялық тораптар
Көлік жолдары, алаңдар
430
150
160
1000
760
400
430
114
64
45
45
45
193
51,30
28,8
623
165,3
98,8
Барлығы
887,1 15 133,06
Жалпы
3239
603,44
8.3.2 Қондырғыларға кеткен капиталдық шығын есебі
КЖАЛқондырғысындағы капиталды салымның жалпы көлемі технологиялық құрылғыдағы және
КЖАЛ=КТЕХН+КЭЛ+ККИП+КТР+КИН
Құрылғыға капиталсалымқондырғыларды алуға, жеткізуге, монтаждауға кететін шығындар арқылы
Келтірілген есептерге сүйене отырып жобаланатын объектінін капиталды шығынын
Меншікті капитал салымы келесі формуламен анықталады:
КУД=КЖАЛ/Q
Мұндағы
KЖАЛ – жобаланған объектінің капитал салымының соммасы;
Q – қондырғы өнімі
Кесте 8.3.2.1
Құрылғыға жұмсалатын капитал салымының есебі
Аталуы Жабдықтардың жалпы бірліктегі құны, мың.тенге Жабдықтарды
% Сумма, мың.тг
Норма, % Сумма, мың.тенге
1 2 3 4 5 6 7 8
Колонна
Сепаратор
Тоңазытқыш
Сораптар
Жылуалмастырғыш
Пеш
Компрессор 10000
2500
1100
360
1000
16000
400
10-
20% 1000
250
110
30
100
1600
40 11000
2750
1210
396
1100
17600
440 3
2
3
6
1
1
1 33000
5500
3630
2376
1100
17600
440 20% 6600
1100
726
475,2
220
3520
88
Барлық еск.н жаб-р
63646
12729
Ескерілмеген жабдықтар
10% 6364,6
1272,9
Жабдықтарға кеткен барлық шығындар
70010,6
14001,9
БӨА және А
10% 7001,06
14001,9
Ішкі және цех ішіндегі құбыр өткізгіш технологтар
10% 7001,06
14001,9
Өндірістік инвентарь
1% 700,106
140,019
Күш қуат, машиналар
5% 3500,53
700,095
Жалпы
88213,3
17642,4
Кесте 8.3.2.2
Негізгі қорлардың құрамы және сметасы
Элементы ОФ Сметалық құны ОФ Жылдық амортизациялық шығым
тыс.тенге %к жалпы
Негізгі өндірістік қорлар
Объекты:
1. ғимарат және үймерет
2. жабдықтар
3239
88213,3
1,2
98,8
603,44
17642,4
Жалпы 91452,3 100 18245,84
8.4 Қызмет етушілердің жұмыс жалақысының қоры мен санының
Жобаланып отырған объектегі жұмыскерлердің жалақы қорлары сен саны
8.4.1 Орташа тізімдегі бір жұмысшының жұмыс уақытының баланс
Үздіксіз өнеркәсіп орындарында күнделікті жұмыс уақытының наминалды қоры
Күнделікті жұмыс уақытының тиімді қоры наминалды қор мен
Жұмыс уақытының сағат ішіндегі тиімді қоры жұмыс сағатының
Кесте 8.4.1.3
Орташа тізімдегі бір жұмысшының жұмыс уақытының балансы
№ Уақыт қоры Күндері Сағаты
1
2
3
4
5 Күнтізбелік уақыт қоры
Жұмыс емес күндері
Демалыс күндері
Мерекелік күндер
Номиналды уақыт қоры
Режим бойынша жұмыс емес күндер
Негізгі демалыс
Қосымша демалыс
Тиімді уақыт қоры 366
183
183
0
183
30
24
6
153 8784
4392
4392
0
4392
720
576
144
3672
Ауысым графигі
Бригада Жұмыс сағаты 1 2 3 4 5
1 6 3 3 3 О 2 2
2 6 1 1 О 3 3 3
3 6 3 О 1 1 1 О
4 6 О 2 2 2 О 1
8.4.2Негізгі және көмекші өнеркәсіптік жұмысшылар санының есебі
Негізгі және көмекші өнеркәсіптік жұмысшылар саны қызмет ету
Қызмет ету шамасы бойынша жұмысшылар санын есептеген кезде
ЛЯВ=М/НҚЫЗМ
мұндағы М- машиналар немесе агрегаттар саны; НҚЫЗМ-қызмет ету
Жұмысшылар санының есебі мамандығы және деңгейі бойынша жүргізіледі.
Жұмысшылардың тізімдік санға өту коэффициенті мына формуламен есептелед:
Ктіз=Ттиім/nау×Втиім
мұндағы Ттиім– қондырғының күнделікті жұмыс уақытының тиімді қоры;
Жұмысшының тізімдік саны (Лтіз) мына формуламен
ЛТІЗ=ЛҚАТ×КТІЗ
Жұмысшының ауысымға қатысу құрамы:
ЛҚАТ=М/НҚЫЗМ
Кесте 8.4.2.1
Қызмет шамасы бойынша жұмысшылар санының есебі
Кәсіби мамандық атауы Тарифтік деңгей Қызмет ету шамасы
Негізгі жұмысшылар
3
2
0,5
Техникалық қондырғы операторы 8
7 2,3
4,6
2,3 2
АВТ операторы 7
9 3
6
3 3
Сорапты қондырғы операторы 6
9 3
6
3 3
Техникалық қондырғы машинисті. 6
9 3
6
3 3
Сорапты қондырғы машинисті 6
17 5,7
11,4
5,7 6
Қазандық операторы 8
1
2
2
Көмекші жұмысшылар саны:
КИП және СА слесарьі 6
1
2
2
Электр дәнекерлеуіш 6
1
2
2
Қосымша көмекші жұмысшылар:
Лаборант технолог 6
1
2
2
Барлығы 25
8.4.3 Жұмысшылардың жұмыстық жалақы қорының есебі
Жұмысшылардың жұмыстық жалақы қоры негізгі және көмекші жұмысшыларға
Ортасағаттық жалақы (Ж ОР.С) төмендегі формуламен есептеледі:
Ж ОР.С =ФСАҒ/ЛТІЗ×ТТИІМ
мұндағы где ФСАҒ – жұмыс жалақысының қоры,мың,тг;ЛТІЗ –
Орташа бір күндік жалақы (Ж ОР.С)
Ж ОР.С=ФДН/ЛТІЗ×ТТИІМ
мұндағыФДН- жұмыс жалақысының сағаттық қоры,мың.тг; ТТИІМ-орташа тізімдегі бір
Кезекті және қосымша демалысының еңбекақысы (КЕҢБ) орташа
КЕҢБ = Ж ОР.С ×nД× ЛТІЗ
nД –демалыс күндерінің саны
8.4.4 ИТЖ-ның, қызмет етушілердің және МОП-дың жалақы қоры
Бұл категорияда, асайтын жұмысшылардың жалақы қоры мен санының
Кесте 8.4.4.1
Негізгі және өндірістік жұмысшылардың жалақыларын есептеу қоры
Мамандық атауы Тарифті разряд Тарифтік
ставка, тг Жұмысшылардың орташа тізімдік саны. Бір жұмысшының
Кезекті және қосымша демалыс жалақының қоры,мың.тг Жалақының жылдық
сыйақы
Жалақының қоры,мың.тг сыйақы Сағаттық қор қортындысы, мың.тг
% Сумма
мың.тг
Негізгі өндірістік жұмысшы
1.тех.жабдық операт. 8 485 2 2016 1955,5 30
2.АТ операторы 7 452 2 2016 1822,4 30
3.сорап.қонд.оператор 6 420 3 2016 2540,2 25 635,05
4.тех.жабд.машинисті 6 420 3 2016 2540,2 25 635,05
5.сор.қонд.машинисті 6 420 3 2016 2540,2 25 635,05
6.пеш жөнін.оператор
қортынды 6 420 6
19 2016 5080,3
16478,8 25 1270
4308,52 6350
20787 525 6350
20787 6276 527,3 6726,56
23168,66
Көмекші жұмысшылар:
7.Слесарь 6 420 2 2016 1693,4 25
8.Электрик 6 420 2 2016 1693,4 25 423,35
қортынды
4
3386,8
846,7 4333,5
4333,5
4987,9
Қосымша көмекші жұмысшылар:
9.Лаборант 6 420 2 2016 1693,4 25 423,35
қортынды
2
1693,4
423,35 2116,75
2116,75
2493,95
Барлығы
25
21559
5578,57 27132
27132,0
30650,5
Материалдық жеңілдік фондындағы сыйақыны ескере отырып жалақының
Зсг = Фгод/Лсп
Мұндағы Зсг – бір жұмысшының ортажылдық жалақысы, мың
Кесте 8.4.4.2
Жалақы және сыйақы сомасының қорын есептеу
Мамандықтар аталуы Тарифтік
разряд Категориялар Айлық төл.міндеттеме,мыңтг Зияндық үшін қосым.төлеммың.тг Штаттар
Сыйақы
Барлығы,
мың.тг
% Сумма
мың.тг
Жалпы цехтық персонал:
15%
Цех бастығы 10 ИТР 180 27 1 2187
Инженер-технолог 9 ИТР 170 25,5 1 2541,5 40
Инженер-механик 9 ИТР 170 25,5 1 2541,5
Энергетик 9 ИТР 170 25,5 1 2541,5
Инженер по ТБ 8 ИТР 140 21 1
Лаборатория меңг 8 ИТР 140 21 1 1701
Жалпы
6 13213,5
5224,65 18438,2
Кесте 8.4.4.3
Жалақысы және еңбегі бойынша жобаланатын объектінің көрсеткіштері
Жұмысшылар категориясы Тізімдік Еңбек өнімділігі, кг/адам
Сыйақы , мың.тг Сыйақы ескергендегі жалақының жылдық қор,
адам
%
Жұмысшы:
Барлығы : 25 80,6
21559 5578,57 27074,21 1083
Негізгі 19 61,3
16478,8 4308,52 20738,96 1091,5
Қосымша 4 12,9
3386,8 846,7 4223,5 1055,9
Басқада қосымша 2 6,4
1693,4 423,35 2111,75 1055,9
Қызмет етуші 6 19,4
13213,5 5583,9 19786,4 3297,7
Барлық еңбек етушілер 31 100 32258,06 34772,5 11149,5
8.5 Электроэнергиясының жылдық шығыны есебі
Кесте 8.5.1
Электроэнергиясының жылдық шығыны есебінің кестесі
Технологиялық және күштік жабдықтар атауы Бір электр жабд.құжаттық
Сұраныс коэффициенті. Эл.энер.жоғал.кезінде берілг.қуаттың жоғ.коэф
Эл.жабдықтың берілген қуаты. кВт Жұмыстың жылдық тиімді
Күштік электрлі жабдықтар
Сорап 45 6 270 0,9 1,1 267,3
Барлығы :
2188385,1
Ескерілмеген күштік эл/жабд 10-20%
218838,51
Барлығы :
2407223,61
Технологиялық жабдықтар
Ескерілмеген технолог. жабдықтар 1%
240722,361
Барлығы :
2429107,46
Электроэнергияға кеткен шығын келесі түрде анықталады:
ЗЭЛ=(NЗ×Ц1+W×Ц2)×КСЭ
Мұндағы ЗЭЛ – электроэнергияға кеткен шығын; NЗ –
Ц2 – қолданатын энергияның әрбір кВт үшінқосымша төлемі,
.
ЗЭЛ=(2026528,11×15)×1,03=30397921,65тг
8.6 Өнімнің жобалық өзіндік құнын есептеу.
Бұл бөлімде есептеу керек:
- қондырғыны пайдалану және шығындар сметасы;
- цехтық шығындар сметасы;
- бұйымның өзіндік құны;
8.6.1 Қондырғыны ұстау және пайдаануға кететін шығындар сметасы
Қондырғыны ұстау және пайдалануға кететін шығынды смета құру
Кесте 8.6.1.1
Қондырғыны ұстау және пайдалануға кететін шығындар сметасы
Кететін шығын атаулары Есепке қажетті бастапқы мәләметтер Сомма,
мың.тг
Өндірістік қондырғыны ұстау (2% қондырғы бағасынан) 88213,3 17642,4
Кезекші және ремонттық персоналдың негізгі және қосымша жалақысы
Бюджеттік фондтан бөлек шығын (35,6% жалақыдан)
Өндірістік қондырғының ағымдағы ремонты және капиталды ремонт
Өндірістік қондырғы амортизациясы Кесте . 4 17642,4
Қондырғыны ұстау және пайдалануға байланысты басқа да шығындар
Қортынды
96917,92
8.6.2 Өнімнің өзіндік құнын есептеу
Дипломдық жұмыста жобалық өндірістік өзіндік құн есептеледі. Өнімдік
Өнімнің өзіндік құнын құрайтын шығындар келесі элементтер бойынша
- материалдық шығындар
- еңбекті төлеуге кететін шығындар
- әлеуметтік қажеттіліктерге ауысулар
- негізгі қорлар амортизациясы
- басқа да шығындар.
8.6.2.1 Цехтық шығындар сметасы
Цехтық шығындар бір жылға есептеледі. Содан кейін оның
Кесте 8.6.2.1.1
Цехтық шығындар сметасы
Шығындар атаулары Бастапқы мәндер Сомма, мың.тг
Ғимараттар мен құрылыстарды Ғимараттар мен үймереттер бағасынан 2-3%
ИТР қызметкерлер, МОП жалақысы 2-3% ғимаратттар мен құрылыстар
ФОТ ИТР, қызметкерлер, МОП – тан ауысулар Форма
Ғимараттар мен құрылыстар амортизациясы 30%, 2 жол 603,44
603,44
Ғимараттар мен құрылыстардың ағымдағы ремонты Форма 5 3239
ҚТ және еңбекті қорғау бойынша шығындар 5-8% ғимараттар
Басқа да цехтық шығындар 25% барлық жұмысшылар, ФОТ
Қорытынды
33718,957
Өзіндік құнды жобалық есептеу
Жобадағы жылдық шығарылым: 1100000т/жыл
Калькуляциялық бірлік: 1 т.
№
Шығындар атауы Өлшем бірлігі Жоб.жыл.дайын.бағасы,1т – ға тг..
саны, т. Сомма, тг
1. Шикізат пен материалдар:
Шикізат мұнай т 15000 39000 58500000 1
Қорытынды :
15000
2. Технологиялық мақсаттарға жанармай мен энергия мДж
20
2417940
48358800 37,4 748
Қорытынды : тг
610758800
15748
3 Негізгі өндірістік жұмысшыларының жалақысы
30650,51
4. Әлеуметтік салыққа ауысымдар
9316,77
5. Қондырғыны ұстау және пайдалануға кететін шығындар
96917,62
6. Цехтық шығындар
33718,957
Цехтың өзіндік құн қортындысы:
186352,157
Қайта жасау қоры
170604,157
8. Жалпы зауыттық шығындар
17060,4157
9. Басқа да өндірістік шығындар
18635,2157
Өндірістік өзіндік құн қортындысы:
222047,7884
10. Өндірістен тыс шығындар
222047,7884
Өнімнің толық өзіндік құны
244252,56
8.7 Негізгі технико – экономикалық көрсеткіштер
Кесте 8.7.1
Негізгі технико – экономикалық көрсеткіштер кестесі
Көрсеткіштер атауы Өлшем бірлігі Көрсеткіштер мәні
1. Өнімнің жылдық шығарылуы т 1100000
2. Негізгі қорларға капиталды салымдар мың.теңге 914523
3. Шектік капиталды салымдар мың.теңге /т 83,31
4. Қорлық берілім т/ мың.теңге 12,02
5. Қормен жарықтандырылу мың.теңге /адам. 2950
6. Капиталды салымдардың мәнін алу уақыты жыл. 1,2
7. Жұмысшылар саны, сонын ішінде:. жыл. 31
Негізгі жұмысшылар жыл. 19
Көмекші жұмысшылар жыл. 4
ИТР, қызметкерлер, МОП жыл. 8
8. Бір орташа жұмысшылардың еңбек өнімділігі т/адам 35483
9. Өнім бірлігінің толық өзіндік құны мың.теңге 244252,56
10. Өнім рентабельділігі % 30
Қорытынды
Катализдік крекинг үрдісі ең бір кең таралған
Катализдік крекингтің,Термиялық крекинг алдында ең басты басымдылығы алынған
Катализдік крекинг жүргізу үшін шикізатты алдын ала
Катализдік крекинг қондырғысында, көміртегінің негізгі химиялық айналмасы өтетін,
Жүргізілген есептер бойынша лифт реактордың негізгі геометриялық өлшемдері
а) 1 аумақ – (лифт
б) 2 аумақ – (форсирленген қайнатылған қабат):
в) 3 аумақ –
г ) 4 аумақ
д ) Реактордың шлемді құбыры
Қолданылған әдебиеттер
Надиров Н.К. Нефть и газ Казахстана второй том
Надиров Н.К. Нефть и газ Казахстана второй том
Е. В. СмидовичКрекинг нефтяного сырья и переработка углеводородных
Н.И. Черножуков Очистка и разделение нефтяного сырья,
А.И. Скобло, Молоканов Ю.К. Процессы
А. Г. Сарданашвили Примеры и задачи по
С. И. Хорошко, А. Н. Хорошко. Сборник
Кузнецов А.А., Кагерманов С.М., Судаков Е.Н. Расчеты
Эмирджанов Р.Т. Основы технологических расчетов в нефтепереработке. М.
Рабинович Г.Г. Расчет нефтеперегонной аппаратуры. Л.–М.: Гостоптехиздат, 1941г.
Маслянский Г.Н. Каталитическийриформинг бензинов – М.: Химия, 1985г.
М.Ф. Михалева. Расчет и конструирование машин и аппаратов
С.А. Фарамазов Оборудование нефтеперерабатывающих заводов и его эксплуатация
П.П. Лащинский, А. Р. Толчинский. Основы
Ю.И. Дытнерский Основные процессы и аппараты химической
Шкатов Е.Ф., Шувалов В.В. Основы автоматизации технологических процессов
Л.М. Полотцкий, Г.И. Лапшенков Автоматизация химических производств
Справочник «Промышленные приборы и средства автоматизации». Под ред.
Автоматические приборы, регуляторы и вычислительные системы. Справочник. Под
Организация и планирование химического производства, под редакцией
Товарные нефтепродукты, их свойства и применение. Справочник -
Строительные нормы и правила СНиП ((-89-80 «Генеральные
Навяков С.В., Новинова В.А. Экономика химической промышленности
Мельникова А.В ,Гобина В.И. Экономика предприятия .