Жоспар
Кіріспе 2
XVIII ғ. қазақ халық шығармашылығындағы азаттық
Бұқар жырау 3
Қожаберген 5
Ақтамберді жырау 7
Халық шығармашылығы 8
Қорытынды 11
Қолданылған әдебиеттер тізімі 12
Кіріспе
Ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынов "Сөздің ең
Қазақ айтады: "Әкеден ұл туады, бірі
Дана қазақтың "Әкеңнің баласы болма, адамның
Ұлт мүддесіне өмірін арнаған жандар –
Тәуелсіздік заманасында ғасырлар бойы бодан болып,
Міне мен жазып отырған тарихтың сынығы
XVIII ғ. қазақ халық шығармашылығындағы азаттық
XVIII ғасырдағы қазақ халқының мәдениеті өткен
XVIII ғасырға дейін қазақ ақындарының есімдері,
Бұқар жырау
Бұқар жырау – XVII ғасырда қазақ
Ей Абылай, Абылай!
Сені мен көргенде
Тұрымтайдай ұл едің,
Түркістанда жүр едің
Әбілмәмбет патшаға
Қызметкер болып тұр едің: -
Бұқар аласапыран заманның тіршілік болмысын, ел
Сонымен бірге Бұқар өз шығармашылығында өз
Жырау қазақтың барлық үш жүзін біріктіріп,
Бұқар табиғи шешендігі арқасында хан, сұлтан
Қожаберген
Дауылпаз Қожаберген – дүлділ тарихшы. Біріншіден,
"Елім-ай" әдеби тұрғыдан алғанда да теңдесі
Ендеше Қожаберген бабамызды қол бастаған батырдан
Әлемдік тарихта қолына қалам алып, оны
Қазақ халқының ХVIII-ХХ ғ. ел ұраны
Өзге жыраулардың — Тәтіқара, Үмбетей жыраулардың
Қолтығы ала бұғының
Пәйкесіндей Бөгенбай!
Жалаң-қия жерлерден
Жазбай түсіп түлкі алған
Топшысы жуан бүркіттің
Тегеурініндей Бөгенбай!
Үмбетейдің жоктауында Бөгенбай — халық қорғаушысының
XVIII ғасырдың ірі импровизатор ақыны әрі
Ақын импровизаторлардың жырларының тілі халық бұқарасына
Ақтамберді жырау
Ақтамберді (1675—1768) — негізінен эпикалық жанрда
Күлдір де күлдір кісінетіп,
Күреңді мінер ме екеміз,
Күдеріден бау тағып,
Ақ кіреуке киер ме екеміз!
Жағасы алтын, жеңі жез,
Шығыршығы торғай көз
Сауыт киер ме екеміз!...
Қоңыраулы найза қолға алып,
Қоңыр салқын төске алып,
Қол төңкерер ме екеміз,
Жалаулы найза жанға алып,
Жау қaйырap ма екеміз!
Ақын өз заманындағы жас ұрпақты табандылық
Бұқар, Жанкісі, Тәтіқара, Ақтамберді және басқа
Бұл дәуірдің туындылары көркемдік нысаны жөнінен
Халық шығармашылығы
Халық ауыз әдебиетінде тарихи оқиғалардың бейнеленуі.
XVIII ғасырдағы тарихи жырлардың негізгі тақырыбы
Қазақтардың 1723 жылғы Жоңғариямен күрестегі халық
Қаратаудың басынан көш келеді,
Көшке ілесіп бір тайлақ бос келеді.
Елжұртынан айырылған жаман екен,
Екі көзден мөлдіреп жас келеді.
Мына заман қай заман, қысқан заман,
Басымыздан бақ-дәулет ұшқан заман,
Шұбырғанда ізіңнен шаң борайды
Қаңтардағы қар жауған қыстан жаман.
«Көп қағылған», «Шаңды жорық» әндерінде ақындар
Жоңғар феодалдарына қарсы шайқастар туралы өлеңдерде,
Абылай туралы эпикалық жырлар да кең
Жырлардың бірінде жетім малшы, Абылайдың Сабалақ
XVIII ғасырда дүниеге келген эпикалық туындылар
Халықтың бірқатар өлеңдері мен әңгімелері XVIII
— Жылқының торысы көп пе, әлде
— Сен азшылық пен көпшіліктің арасында,
Хан қарсы дау айтып:
— Батырым, тасып жүрсің-ау! — депті.
Сонда Сырым іркілместен былай деп жауап
— Жоқ тақсыр, мен тасып жүргем
Сырымның Хиуа ханымен кездесуі жайында әңгімеде
XVIII ғасырда жоңғар басқыншылығының заманы туралы
XVIII ғасырдағы халықтың ауыз әдебиетінде қазақ
XVIII ғасырда дүниеге келген фольклорлық үлгілер
Қорытынды
Сан ғасырлық өмір тарихын басынан кешірген
Ал осы жүкті жұмыла көтеруге атсалысқан
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Алдажұманов Қ.С., Асылбеков М.X., Қасымбаев
Қозыбаев М.Қ. Қазақстан тарихы, Алматы, 2002
2. Авторлар ұжымы. Қазақ ССР тарихы,
3. Қозыбаев М. Мәдениет және Өркениет,
4. Мусин Ч. Қазақстан тарихы
1