Мазмұны
Кіріспе
I.Қазақстан Республикасының жергілікті қаржысының теориялық негіздері………………………………………………………………………….3
1.1 Жергілікті қаржының мәні мен маңызы……………………………………3
1.2 Жергілікті бюджеттердің құрылымы ……………………………………….6
1.3 Шет елдердегі жергілікті бюджеттің ерекшеліктері……………………….8
II.Қазақстан Республикасының жергілікті бюджетін талдау…………………13
2.1 Қазақстан Республикасының жалпы жергілікті бюджеттерді талдау …...13
2.2 Астана қаласының жергілікті бюджетін талдау…………………………..20
III.Қазақстан Республикасынң жергілікті бюджеттердің аймақтарды дамытудағы рөлі ……………………………………………………………….25
3.1 Қазақстан Республикасының жергілікті өзін-өзі басқаруы…………….25
3.2Қазақстан Республикасының жергілікті қаржының мәселелері және оны шешу
Қорытынды………………………………………………………………………29
Пайдаланылған әдебиеттер …………………………………………………30
Кіріспе
Қаржы қоғамда нақты өмір сүретін , объективті сипаты
Нарықтық қатынастардың құрылымында да , мемлекет тарапынан оларды
Еліміздің өз егемендігін алғаннан бері нарықтық қатынастар күннен-күнге
Жергілікті қаржы- мемлекеттің қаржы жүйесінің маңызды құрамы болып
Бұл курстық жұмыста жергілкті қаржының басты буындарының бірі
Бірінші тарауда жергілікті қаржының мәні , маңызы ,
I.Қазақстан Республикасының жергілікті қаржысының теориялық негіздері
1.1Жергілікті қаржының мәні мен маңызы
Жергілікті қаржы- ақша нысаныныдағы қоғамдық өнімнің бір бөлігін
Жергілікті қаржы отандық экономиа үшін біршама жаңа ұғым.
Бүгінде, жұртқа мәлім, қоғамда экономикалық қатынастарды орталықсыздандыру мемлекеттің
Нарықтық қатынастардың қалыптауы жағдайында жергілікті органдар қызметінің аясы
Басқарудың жергілікті органдарына мемлекеттің әлеуметтік бағдарламаларын жүзеге асыру
Жергілікті қаржының әлеуметтік – экономикалық мәні жалпымемлекеттік қаржыға
Жергілікті қаржының рөлі, оның құрылымы мен бағыты бүтіндкй
Жалпы жергілікті қаржының жай-күйі әрқашанда, біріншіден , елдің
Өркениетті батыс елдерінде жергілікті қаржы мемлекеттің қаржы
Қазақстан Республикасының экономикасы дамуының қазіргі кезеңінде реформа ауыртпалығының
«Бюджеттік бөлініс» салықтар мен алымдардың әр түрлі деңгейдегі
Нарықтық экономикаға өту және тиісті экономиалық реформаларды жүргізу
1994 жылға дейін Қазақстанда 3045 жергілікті бюджеттер болған
Аймақтардың шаруашылық қызметінің ұлғаюя республикалық және жергілікті бюджеттердің
Осыған байланысты түрлі деңгейлердегі бюджеттер арасындағы бюджеттік құқықтарды
Қазақстан Республиксындағы бюджеттер арасындағы жүйесі қалыптасу мен даму
Қазақстанда басқаруды орталықсыздандыру мемлекеттік басқару мен бекітіліп
1.2 Жергілікті бюджеттердің құрылымы
Жергілікті қаржыда билік пен басқарудың жергілікті органдарының сан
Жергілікті бюджет(әкімшілік-аймақтық бірліктердің бюджеттері) –облыстық бюджет, республикалық маңызы
Бюджет кодексімен айқындалған салықтық және басқа да түсімдер
Бюджет заңнамасымен айқындалған салықтық және басқа да түсімдер
Жергілікті бюджет-бұл ұлттық табысты аумақтық тұрғыда қайта бөлуге
Жергілікті бюджеттерді қалыптастыру мен пайдалану өндіріс пен айырбасқа
Жергілікті бюджеттердің экономикалық мәні олардың мынадай арналымында көрінеді:
-билік пен басқарудың жергілікті органдарының ақша қорларын қалыптастыру;
-бұл қорларды жергілікті деңнейлегі инфрақұрылым салалары мен халықтың
Жергілікті бюджеттер билік пен басқарудың жергілікті органдарының сан
Сөйтіп жергілікті бюджеттер жергілікті деңгейде экономикалық және әлеуметтік
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі
1.3 Шет елдердегі жергілікті қаржының ерекшеліктері
Әлемдегі өркениетті елдердің бюджет жүйесі бұрынғы Кеңес Одағындағы
Оларды бюджет жүйесіне орталық әкімшілік , аймақтар, жергілікті
Олардың араларындағы тура иә болмаса кері байланыстар
Әр деңгейдегі бюджеттің міндеттері анық белгіленген .
Әр елдерде олардың мемлекеттік құрылымы , көлемі, әкімшілік
Жергілікті бюджеттердің күнделікті кірістерінің ішіндегі трансферт үлесіне қарай
Жергілікті бюджеттерге орталық бюджеттен трнасферттік қаржылындырудың үлесі көп
Осы арада « Орталықтандырылған бюджет жүйесін айақтардың өзіндік
50-60-шы жылдары АҚШ-тың эконометрия бағдарына бейімделген ғалым-экономистері Ш.Тьебу,
«Салық-федерализм теориясын қолданып, қлттық табысты орталық бюджет арқылы
Дүниежүзілік және отандық тарих жергілікті шаруашылықты дамытудағы ,
Дамыған нарықтық экономикасы бар елдерде биліктің жергілікті органдарының
-олар арқылы өндірістік ортаны қаржыландыруға жұмсалатын шығындардың үлкен
-жергілікті бюджет арқылы өндірістік емес ортаның дамуы қаржыландырылады,
-тұтынудың қоғамдық (әлеуметік) қорларын бөле отырып , жергілікті
Дүниежүзілік қаржы теориясы мен практикасы жергілікті бюджеттер бюджет
Дамыған нарықтық экономикасы бар елдерде ұлттық табысты бюджет
Теорияның мәні мынада . Бүкіл мемлекеттік шаруашылық жалпы
1.мемлекеттік секторды басқару деңнейлерінің оңтайлы саны;
2.басқару деңгейлерінің арасында өкілеттіктерді оңтайлы бөлу;
3.әлеуметтік шығыстарды неғұрлым тиімді қаржыландыру деңгейі;
4.биліктің жергілікті органдарын басқаруға және қаржыландыруға
5.билік пен басқарудың жергілікті органдарының шығыстарын қаржыландырудағы
6.мемлекеттік экономиканың барлық деңгейлеріне қаражаттарды жұмсауға бақылау жасаудың
Фискалдық федерализм саясаты басқарудың жегілікті органдарының орталыққа қаржылық
Басқа елдердегі аумақтық басқаруды дамытудың тәжірибесі басқаруды орталықсыздандырудың
II.ҚазақстанРеспубликасының жергілікіті бюджетін талдау
2.1Қазақстан Республикасының жалпы жергілікті бюджетін талдау
«Бюджетік реттеу» аумақтық деңгейге өздеріне жүктелген функцияларды толық
Қазақсатан Республикасында жергілікті бюджеттер коммуналдық заңи тұлғаларға бекітілген;
-мүлікпен және әкімшілік – аумақтық бөліністің меншігіндегі өзге
-түсімдер мен бюджет тапшылығын қаржыландыру есебінен қалыптасатын,
Нарықтық қатынастар , басқарудың жергілікті органдарын реформалау жергілікті
Жалпы жеке аумақтармен йақтар бюджеттеріне қаражаттардың түсу көлемі
«Қазақстан Республикасның бюджет кодексіне», «Қазақстан Республикасының жергілікті мемлекеттік
Облыстық бюджетке
түсетін түсімдер Республикалық маңызы бар қала, астана ,
Салықтар
1.Жеке табыс салығы
2Әлеуметтік салық 1.Жеке табыс салығы
2.Әлеуметтік салық
3.Жеке тұлғалар, жеке кәсіпкерлер мен заңи тұлғалардың мүлкіне
4Жер салығы
5.Біріңғай жер салығы
6.Жеке және заңи тұлғалардың кқлік құралдарына салынатын салық
7.Акциздер(республикалық бюджетке түсетін газ конденсатын қоса алғанда, шикі
Төлемдер , алымдар
1.Облыстық маңызы бар ақылы мемлекеттік автомобиль жолдары арқылы
2.Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем
3.Жер үсті су көздерінің ресурстарын пайдаланғаны үшін төлем.
4.Орманды пайдаланғаны үшін төлем.
5.Жергілікті маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны
6.Жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлем.
7.жеке кәсіпкерлерді және заңи тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін
8.Қызметтіңжекелеген түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым
9.Аукциондардан алынатын алым және басқа да төлемдер мен
салықтардың , алымдардың және бюджетке төленетін басқа да
салықтық емес түсімдер(комуналдық меншіктен түсетін түсімдер; облыстық бюджеттен
жергілікті бюджеттерге түсетін түсімдер (жегілікті бюджеттерден қаржыландырылатын мемлекеттік
жегрілікті бюджеттерге түсетін ресми трансферттердің түсімдері.
Жергілікті бюджеттерден берілген кредиттерді өтеуден , коммуналдық меншіктегі
Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджеті.
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінің жедел деректеріне сәйкес 2006
2006 жылдың 1 қаңтарына табыс жылдың нақтылынған бюджетіне
Салық түсімдері құрылымында негізгі үлес корпорациялық табыс салығына
2006 жылдың 1 қаңтарына мемлекеттік бюджет тапшылығын қаржыландырудың
Республикалық және жергілікті бюджеттірдің орныдалуы
2006 жылдың 1 қаңтарына республикалық бюджетке түскен табыс
2005 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда шығындар 54,4%–ға
Есепті кезеңде республикалық бюджет табысының 90,6%–ын салықтар ,3,3
Шығындардың негізгі бөлігі әлеуметтік салаға -30,2%(464,3 млрд. теңге)
Республикалық және жергілікті бюджеттерді орындалуы
Респуликалық бюджет
(сыртқы қарыздарды қоса) Жергілікті бюджет
2006жыл
1 қаңта-рына
кассалық
атқарылуы
млн.теңге Қоры-тынсына
%-бен 1 жылға
бекітілген
кассалық
атқарылу
ы %-ы 2006жыл
1 қаңта-рына
кассалық
атқарылуы
млн.теңге Қоры-тынсына
%-бен 1 жылға
бекітілген
кассалық
атқарылу
ы %-ы
Табыстар 1723892 100 109,5 749661 100 101,2
соның ішінде:
Салық түсімдері 1561912 90,6 108,9 436402 58,2 103,5
Салық емес
түсімдер 56782 3,3 155,0 9712 1,3 98,5
Капиталмен жасалатын операциялардан
Түсітен түсім 8750 0,5 102,6 25432 3,4 88,9
Ресми трас-фертдің түсімі 96448 5,6 101,5 278115
Шығындар 1537659 100 99,2 783484 100 98,7
Соның ішінде
Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызмет көрсету 82785 5,4 98,4
Қорғаныс 71708 4,7 96,3 7455 1,0 99,1
Қоғамдық тәртіп
қауіпсіздік,заң,сот,
қылмыстық-атқару қызмет 125087 8,1 100 27818 3,6 99,8
Білім беру 66249 4,3 99,1 213534 27,3 99,0
Денсаулық сақтау 56283 3,7 98,9 150316 19,2 99,3
Әлеуметтік қамтамасыз ету және әлеуметтік көмек беру 314710
Тұрғын үй-ком-муналдық шаруашылық 26451 1,7 92,1 115826 14,8
Мәдениет,спорт,туризм және ақпараттық кеңестік 26025 1,7 100,0 33756
Отын-энергетикалық кешен және жер қойнауын пайдалану 24413 99,7
Ауыл,су,орман,балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар,жануарлар әлемі қоршаған
Өнеркәсіп,сәулет,елді-мекен құрылысы және құрылыс қызметі
1274 99,6 0,1 3941 0,5 98,9
Көлік және коммуникация 90387 99,3 5,9 44616 5,7
Өзгелер 59632 99,7 3,9 6235 0,8 90,5
Борыш қызметі 29645 98,6 1,9 1161 0,1 99,9
Ресми трансферттер 500114 100,0 32,5 98610 12,6 100,0
Операциялық сальдо 186233
-33823
Таза бюджеттік кредиттеу 48175
-1541
Қаржы активтерімен байланысты операциялар бойынша сальдо 91338
7143
Бюджет дифициті (профициті) 46720
-39425
Жергілікті бюджетке осы кезең ішінде түскен табыс 749,7
Жергілікті бюджеттердің кірістері мен шығыстары
Дамудың қазіргі кезеңінде Қазақстан Респуликасының жергілікті бюджеттері
Түсімдердің екінші көзі республикалық бюджеттен берілетін трансферттер болып
Жергілікті бюджеттердің шығыстары да республикалық бюджеттің шығыстары сияқты
-қорғаныс, қоғамдық тәртіп және қауіпсіздік ;
-білім беру , денсаулық сақтау;
-әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру ;
-тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы;
-мәдениет,спорт,туризм және ақпараттық кеңестік;
-ауыл, су, орман, балық шаруашылығы және қоршаған ортаны
-өнеркәсіп және құрылыс;
-көлік және байланыс;
экономиалық қызметті реттеу;
-басқа да бағыттар: аудандар бюджеттеріне берілген ресми трансферттер,
2.2Астана қаласының жергілкті бюджетін талдау
Астана қаласы әкімдігінің 2005 жылғы 14 желтоқсандағы №21-3-1077
Қазақстан Республикасының Бюджет кодексіне сәйкес Астана қаласының әкімдігі
1.Астана қаласы әкімдігінің 2005 жылғы 14 желтоқсандағы
2.Осы қаулының орындалуын бақылау Астана қаласы әкімінің орныбасары
2006жылғы арналған 001 «Ішкі саясат департаментінің қызметін
1.Бюджеттік бағдарламаның құны :155496000 теңге .
2. Бюджеттік бағдарлааның нормативтік –құқықтық негізі: Қазақстан Республикасының
3.Бюджеттік бағдарламаны қаржыландыру көзі : жергілікті бюджет қаражаттары
4.Бюджеттік бағдарламаның мақсатты : оған жүктелген қызметтерді барынша
5.Бюджеттік бағдарламаның міндеттері: Өзіне жүктелген қызметтерді өте тиімді
6.Бюджеттік бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары:
№ Бағ-дар-ла-ма ко-ды Бағ-дар-ла-ма-шы ко-ды Бағдарла-маның атауы Бағдарламаны
1. 001
Ішкі саясат департа-ментінің қызметін қамтама-сыз ету
Аста-на қа-ласы-ның Ішкі саясат депар-тамен-ті
2.
003 Жергілкті органда-рының ап-параттары 26 штат бірлігінің шектеуімен
Келесі бағыттар бойынша мем-лекеттік әлеуметтік тапсырыс-тарды жүзеге асырылуы;
Азаматтардың денсаулығын қорғау;
Салауатты өмір салтын насихаттау:
қоршаған ортаны қорғау және қоғамдық экологиялық қозғалыстарды
жастар саясатын және балалар ұсыныстарын қолдау;
гендерлік мәселелерді шешу;
әлеуметтік көмек қажет етіп тұрғандарды қолдау;
жетім,көп балалы және толық емес жанұялардағы балаларға көмек
азаматтар мен ұйымдардың мүд-делерімен құқықтарын қорғау ;
қоғамдық келісімділіктінығайту;
ұларалық келісімділікті нығайту
мәдениет және өнерді дамыту;
жастарды патриоттық шеңбер-інде тәрбиелеуге байланысты іс-шаралар өткізу;
жыныстық жолмен берілетін аурулар мен АҚТБ жұқпалы аурулардың
жергілікті соғыс ардагерлері мен чернобельдіктердің және саяси қуғын-сүргін
қоғамның әлеуметтік мәселе-лерін тиімдірек шешуге байла-нысты астананың азаматтық
қоғамдық-саяси жағдайдың әлеуметтік моноторингі;
Ішкі саяси тұрақтылықты бекітуге байланысты шараларға ақпараттық әдістемелік
Астана қаласының мемлекеттік органдарының оң беделін қалыптастыруға байланысты
Аста-на қа-ласы-ның Ішкі саясат депар-тамен-ті
3
007 Мемлекет-тік қызмет көрлердің біліктілік-терін арт-тыру Мемлекеттік
4
009 Мемлекет-тік орган-дарды материал-дық-техни-калық жабдықтау Негізгі құралдарды
Көшірме аппараты-1 дана
Сканер-1 дана Жыл ішін-де Астана қала-сының Ішкі
7.Бюджеттік бағдарламаны орныдаудан күтілетін нәтижелер : басқарудың жергілікті
III.Қазақстан Республикасынң жергілікті бюджеттердің аймақтарды дамытудағы рөлі
3.1 Қазақстан Республикасының жергілікті өзін-өзі басқаруы
Қазақстан Республикасында жергілікті өзін-өзі басқарудың ұтымды , орнықты
Жергілікті өзін-өзі басқару орталықтың әкімшілік-аумақтық саясат негізін және
Бүгінгі еліміздегі бюджет жүйесі ұйымдастыру бірлігі принципіне (барлық
Мұндай бюджетті орталықтандыру саясаты нәтижесінде жергілкті бюджеттер кедей
3.2 Қазақстан Республикасының жергілікті қаржының мәселелері және оны
Қазіргі жағдайда Қазақстанда жергілікті бюджеттерді орталық бюджетпен байлап-матаған
Әрине, бұл шаралар өте орынды, дегенмен аймақтардың орталық
Осындай жағдайларды іске асырған өркениетті елдердегі жергілікті өзін-өзі
Қазақстан республикасның жергілікті бюджет туралы мынадай заңдар қабылданған
Республикалық және жергілкті бюджеттерддің жобаларын әзірлеу ережесін бекіту
Қазақстан Республикасының Үкіметінің 2003жылғы 17 наурызда №254
1.Қоса беріліп отырған жаргілікті бюджеттен берілген кредиттер бойынша
2. «Республикалық және жергілікті бюджеттердің жобаларын әзірлеу ережесін
3. Осы қаулы қол қойылған күннен бастап күшіне
(ҚР Премьер-Министрі И.Тасмаганбетов)
Қорытынды
Қорытып айтқанда «орталық –облыс-жергілікті билік » арасындағы қатынастар
Бұл бағдарда алғашқы шаралар ретінде мыналарды айтуға болады:
-бюджет жүйесінде біртұтастығын бас тартып, оны тиімді буындарға
-Орталық , жергілікті билік және басқару органдары бюджеттік
-әр деңгейлі билік және басқа органдары қаржы қорларының
-жергілікті өзін-өзі басқару жүйесі дамыған елдердің тәжірибесін еске
Әрине, жоғарыда көрсетілген еліміздің бюджеттік салық жүйесі
-мемлекеттік сектордың басқару деңгейлерінің орнықты (оптималды) санын;
-әлеуметтік шығындардың ең орнықты қаржыландыру деңгейін;
-орталық үкіметтің жергілікті билік органдарының басқару жұмысына араласу
-«мемлекеттік экономиканың» барлық деңгейлеріндегі шығындарды бақылау түрлерін;
-басқару міндеттерін бөліп ретеу дәрежесін белгілеу керек.
Міне , бұл шаралар елдің экономикаын көтерудің басты
Пайдаланған әдебиеттер
Қ.Қ Іллиясов, С.Құлпыбаев «Қаржы» Алматы-2005
Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан республикасы Үкіметінің актілер
«Қазақстан және оның аймақтары»журнал 2004
«Өңірлердің әлеуметтік-экономикалық дамуы» журнал 2006 жыл
«Қаржы қаражат» 1997
«Астана хабары» 2006 \135
Жергілікті бюджет және бүгінгі көз қарас «Ақиқат»
Жергілікті бюджеттердің атқарылуы . Статистикалық бюлитен 2005\12
Бюджет шығындарын қаржыландырудың кейбір мәселелері «Қаз ЭУ хабаршысы»
1
Облыстық бюджет
Республикалық бюджет
ҚазақстанРеспубликасы-ның бюджет жүйесі
Ұлттық қор
Жергілікті бюджет
Астана бюджеті
Республикалық маңызы бар қала қала бюджеті
Мемлекеттік бюджет