ЖОСПАР
Кіріспе 2
І – бөлім. Төлем карточкасы арқылы
І.І Есеп айырысудың бір құралы болып
Қолданылған әдебиеттер 10
Кіріспе
Төлем карталарының дамуы және кең қолданыс
Қазақстан Республикасында төлем карталарының банкаралық Ұлттық
ҰБ банкоталар мен монеталарды екінші деңгейдегі
Қазіргі таңдағы магниттік сызығы бар төлем
Ұсақ төлемдерді жүргізу үшін қаржылық нарықтың
Қолма-қолсыз есеп айырысуларды дамыту мақсатында ҚР
Ақша төлемі мен аударымы туралы ҚР
ТҚБЖ-нің ңегізгі мақсаты мыналарды қамтиды:
ақша айналымына бақылауды күшейту және қолма-қол
Жалақы, зейнетақы және жәрдем-ақы төлеудің тетігін
Коммуналдық төлемдер жинау, көлік, байланыс қызмет
Бюджеттік салық, кеден және басқа міндетті
Қолма-қол ақша эмиссиясына жұмсалатын шығындарды қысқарту.
Процессингілік компания - төлем жүйесінің технологиялық
Төлем жүйесінің сенімді және тұрақты қызмет
Бұның барлығын қалыпты түрде реттеу және
Әрине, жұмыс жүргізу процесінде күнбе-күнгі пайда
Процессингілік компания жұмыс жүргізу барысында бірнеше
Процессингілік орталықпен төлем карталарын шығару және
Процессингілік орталықпен қызметтес болу екінші деңгейдегі
Біріккен төлем кеңістігінде қызмет етуге;
Төлем карталарына қызмет көрсету шеңберін кеңейтуге;
«OFF-LINE» тәртібін қолданумен байланысты орталық жүйеге
Болашақта «Процессингілік орталық» ЖАҚ-ы өзінің қызмет
Микропроцессорлы карталарды табысты ендірген кезде шектеусіз
Яғни, Процессингілік орталық жалпы келесідей қызметтер
• Төлем карталары бойынша транзакцияларды өңдеу,
қүжаттарын дайындау;
• Қандай да бір төлем жүйесінің
• Төлем карталары, сонымен бірге, халықаралық
• Қатысушы-банктердің қосымша шығындарын төмендету мақсатында
Қатысушы-банктердің техникалық жөне ақпараттық қамтамасыз етілуін
Микропроцессорлық технологиялар базасында төлем к:арталарының ұлттық
Халықаралық және ұлттық карталарды қабылдауды қамтамасыз
Әрбір ел өзінің жеке мақсаттарына қызмет
І – бөлім. Төлем карточкасы арқылы
Қолма-қолсыз есеп айырысудың кең тараған төлем
Коммерциялық банктер төлем карточкаларын шығару үшін
Төлем карточканы беру туралы келісім шарт
Төлем карточканы беру талабы;
Төлем карточкаларын пайдалану арқылы төлемді жүзеге
Қосымша карточканы беруге арналған тұлғалардың тізімі;
Төлем картвчкаларын алу және оқшаулау толық
Төлем карточканы пайдалану мерзімі және төлем
Екі жақтың міндеттері құқықтары және жауапкершілігі.
Төлем карточкасын ұстаушыға берген кезде эмитент
Төлем карточкасымен жасалған барлық төлемдер карт-шотта
І.І Есеп айырысудың бір құралы болып
Қолма-қол ақша айналыста болады;
Кез келген уақытта қолма-қол ақшаны алу
Шет елге шыққанда карт-шоттағы ақша сомасын
Сатып алынған товарлар, көрсетілген қызмет үшін
Шығын лимитін көрсете отырып қосымша карточканы
Отандық және шетел тәжірибесінде шетел карточкалар
I. Акпаратты жазу тәсілі бойынгиа:
1. Графикалық жазба-барлық карточкаларда қолданылады. Бастапқы
2: Эмбоссинглеу-төлем операциялары тез арада ресімделеді
3. Штрих-кодтау арқылы карточкаға ақпаратты жазу
4. Карточкадағы магниттік жолаққа кодталған түрде
коды жазылады. Магниттік жазба кең тараған
5. Ақпаратты жазудың ең қолайлы әдісі
қолданылу көлемі шектеулі болған, бұның себебі-магниттік
жылдарда магниттік карточка бойынша алаяқтықтан туындайтын
6. Лазерлік жазба-технологиясы қолданылады. Магниттік жолақты
II. Төлем карточкасының тағайындалу сипатына
1. Идентификациялық карточка (кәсіпорынға кіру үшін
2. Ақпараттық карточка (карточканы ұстаушы туралы
3. Қаржылық операциялар үшін арналған карточка
III. Эмитенттері бойынша:
1. Банктік карточкалар, қаржы компаниялары және
Жеке карточкалар, компаниядағы сервистік және сауда
IV. Операциялардың экономикалық мәні бойынша:
Дебеттік карточкалар-кляенттің карт-шотындағы қаражат шеңберінде төлемдерді
Кредиттік карточка - Банк пен клиент
V. Карточканы үстаушыларына қарай:
Корпоративтік карточка - заңды тұлғалар
Жеке карточкалар - жеке тұлғалар үшін
VI. Айналыстағы карточкалар:
Жергілікті карточкалар - үш жылға шығарылады
Халықаралық карточкалар - бір жылға шығарылады.
Төлем карточкаларына арналған жабдықтардың саны (4)
Негізгі көрсеткіштер 2001 жыл 2002 жыл
Р08-терминалдар 2580 3234
Импринтерлер 1789 2051
Банкоматтар 539 702
Төлем карточкаларының айналысы туралы мәліметтер
Негізгі керсеткіштер 2001 ж 2002 ж
Төлем карточкалары қолданылған төлемдер саны барлығы
Соның ішінде
Сауда терминалында 400 579
%-бен жалпы санға қатынасы 2,8 2,8
Қолма-цол ақша беру бойынша 13696 20378
%-бен жалпы санға қатынасы 97,2 97,2
Төлем карточкалары бойынша төлемдер көлемі-барлығы, млн.
Соның ішінде
Сауда терминалында 5789 9589
%-бен жалпы көлемге қатынасы 4,0 3,8
Қолма- қол акща беру бойынша 137996
%-бен жаппы көлемге қатынасы 96,0 96,2
Қазақстандық эмитент банктердің төлем карточкалары санының
Төлем карточкалары қолданылған төлемдер саны -
2002 жылдың басында айналасындағы төлем карточкаларының
Карточка бойынша операцияны жүзеге асыру үшін
Оператор (кассир) карточкамен бірге ұстаушының жеке
Автоматтандырылған режимде оператор қажетті саланы тереді
Қызмет көрсету орнының атауы;
Карточканың толық нөмірі;
Карточканың қызмет ету мерзімі;
Импринтердің нөмірі;
Қажетті сома.
Операцияны жүргізуге келісім берген кезде екі
Төлем карточкасы арқылы жасалған операциялар туралы
Төлем карточкасының реквизиттері;
Есеп берілетін кезеңнің бастапқы және соңғы
Төлем карточкасын пайдалану арқылы төлем жасаған
Төлем карточкасы арқылы төлемді жасағаны үшін
Эмитент-банк төлем карточкаларын мынадай жағдайларда оқшаулауға
Төлем карточкасын ұстаушыдан жоғалғандығы, ұрланғандығы немесе
төлем карточкасын беру туралы келісім шартта
Төлем карточкасын пайдалану туралы ереже бұзылса;
ҚР заңына сәйкес клиенттің карт-шотын бойынша
Қолданылған әдебиеттер
Экономика және қаржы. Алматы 2003
Хабаршы, экономика сериясы. Алматы 2004 №
Экономикалық шолу 2004 № 3
Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп В.К. Радостовец,
Қаз ЭУ хабаршысы 2004 №
1