Жас гимнасттарда қозғалыс үйлесімділігі және икемділікті дамыту


Кіріспе…………………………………………………………………………...3
1 тарау. Жас гимнасттарда қозғалыс үйлесімділігі және икемділікті дамыту
1.1. Мақсаттар мен міндеттер, спорт түрі ретінде көркем гимнастиканың
1.2. Қозғалыс үйлесімділігін және икемділікті дамыту әдістемесінің ерекшеліктері,
1.3. Жас гимнасттардың анатомиялық-физиологиялық және психофизикалык ерекшеліктері....................................................20
1.4. Жас гимнасттарды алдын ала дайындау кезеңіндегі АДД және
2 тарау. Зерттеудің мақсаты, әдістері және ұйымдастырылуы.
2.1. Зерттеудің міндеттері мен ұйымдастыру әдістері.................................
2.2. Зерттеудің міндеттері.........................................................
2.3. Зерттеудің әдістері.......................................
2.4. Зерттеуді ұйымдастыру.........................
2.5. Психологиялық зерттеудің нәтижелерінің интерпретациясы................
3 тарау. Оқу-жаттықтыру үрдісінің бастапқы дайындығы бөлімінде жеті –
3.1. Жеті – сегіз жастағы гимнасттардың қозғалыс дайындығын
3.2. Эксперименттік әдіс бойынша қозғалыс үйлесімділігін және икемділікті дамытудың
3.3.Зерттеу нәтижелері және оларды талқылау қорытындысы .................
3.4. Зерттеу нәтижесі және оның интерпритациясы...................................
Қорытындылар.....................................................
Әдебиеттер...........................................................
Қосымша............................................................
Кіріспе
Қазіргі кездегі жаңашыл спорттың негізгі белгілері- оның жасаруы және
Зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде ғылымда шешілмеген мәселелер қалмаған сияқты
Біразға дейін алға қойылған мақсаттарды шешудің жаңа тәсілдерін
Нәтижелердің үздіксіз өсуі жас спортшылармен жұмыс істеудің жаңа формаларын,
Бүгінгі таңда сапалық өсу көрсеткіші- бір сападан екінші сапаға
Берілген тақырыпта көркем гимнастикадағы маңызды тәсілдер – икемділік пен
Икемділік - берілген спорт түрінің негізгі сапасының бірі болып
Жаттықтырушының жұмысында қолданылатын әмбебап жаттығулар кешені икемділік пен қозғалыс
Зерттеу мақсаты:
-Гимнастикамен айналысатын жаттығушының дене қозғалысын педагогикамен ұштастыра отырып, денешынықтыру
-Гимнасшының қозғалыс қабілетінінің тиімділігі мен сапасын арттыру, оның білімі
Қойылған міндеттерді шешу үшін төмендегідей әдістер қолданылды:
Зерттеу мәселесі бойынша ғылыми - әдістемелік әдебиетке сараптама жасау.
Анкеталық сауалнама.
Педагогикалық бақылау.
Физиологиялық өлшемдер.
Психо-педагогикалық эксперимент.
Математикалық статистика әдістері.
Зерттеу базасы – Солтүстік Қазақстан облысы Есіл ауданы
Зерттеу нысаны: икемділікті және қозғалыс үйлесімділігін дамытатын әдістер мен
Дипломдық жұмыс мақсаты: икемділік және қозғалыс үйлесімділігін дамытуға арналған
Зерттеу міндеті:
Зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми әдебиеттерді іріктеу.
Жас гимнастарда икемділік пен қозғалыс үйлесімділігін оқыту әдістемесін құру.
Әдістеменің жаттығу барысындағы тиімділігін тәжірибе жүзінде тексеру.
1-тарау. Жас гимнасттардың икемділік және қозғалыс үйлесімділігін дамыту
1.1. Мақсаттар мен міндеттер. Көркем гимнастиканың спорт түрі ретіндегі
Дене шынықтыру және спортпен ерте айналысудың негізгі мақсаты –
Денсаулықты нығайту және жаттығушылардың ағза жүйелерін мен барлық мүшелерін
Дұрыс тұлға қалыптастыру және жаттығуларды гимнастикалық стильде орындау.
Жан-жақты жалпы дене дайындығын және көркем гимнастикада маңызды орын
Заттармен және заттарсыз жаттығулар техникасы негіздерін оқыту.
Арнайы сапаларды дамыту: бұралу, бишілік, әуендік және шығармашылық белсенділік.
Көркем гимнастикаға қызықтыру, тәртіпке, орындаушылық мәдениетіне, өзбетімен жұмыс
Балалар жарыстарына және әртүрлі іс-шараларға қатысу.
1.1. Көркем гимнастиканың спорт түрі ретіндегі ерекшелігі
- қарапайым және күрделі акробатикалық элементтер; затпен және затсыз
- көркем гимнастика жаттығушының өз денесін меңгеру өнерімен тығыз
- көркем гимнастиканың ерекшелігі– әуен мен қимылдың үйлесімі. Қозғалыс
-гимнасшының әдемі, ырғақты қимылдары; музыканың сазды әуені көрермендерді әсемдікке
-гимнастика қозғалыс элементтерін есте сақтау және зейін қоюмен тығыз
Жаттығудың тиімділігі қозғалыс элементтерін қабылдай білуге байланысты.
Қабылдау дегеніміз- түрлі құбылыстар мен қозғалыстарды көру, байқау, сезіну,
Көркем гимнастиканы меңгеру- бақылау, үйрену және үйренген ептіліктерді бекіту,
сеніммен айтуға болады.
Гимнасттың зейін қоюы келесі элементтерден құралады:
-жаттығуларға ден қою, қозғалушы объектілерге зер салып қарау
-бір эпизодтан екінші эпизодқа тез ауысу
- кеңістік пен жаттығу алаңын сезіне білу
- шапшаңдық, әсіресе жауапты кездерде.
Маңызды жарыстарда жүлделі орындарға үміткер гимнастардың дене және техникалық
Тағы бір ерекшелігі – жаттығулардың тұтастығы.
Тұтастық- орындалған жаттығу кезінде дененің барлық бөліктерінің біртұтас
Қосымша қозғалыстар:
- қол қозғалысына ілестіре сол жаққа қарай жоғары-төмен басты
-қол қозғалысына сәйкес жоғары-төмен көтерілген иық белдеуінің қозғалысы
- қол қозғалысына қарай түлғаны еңкейту.
Негізгі және қосымша жаттығулар қолды бүгу арқылы бірге жасалады.
Көркем гимнастикадағы аталған ерекшеліктер жаттығу сабақтары кезіндегі спортшылардың негізгі
Көркем гимнастика – бұл көпсайыс. Кіші разрядты гимнастар затпен
Жоғарғы разрядты гимнастар жаттығуларды тек затпен ғана
Көпсайыстан басқа жарыс бағдарламасында 1– 2 затпен орындалатын топтық
1.2. Икемділік және қозғалыс үйлесімділігін дамыту әдістемесінің ерекшеліктері
Көркем гимнастикада маңызды дене сапаларының бірі икемділік болып табылады.
Икемділік- көркем гимнастика бағдарламасына кіретін толқын тәрізді қозғалыстарды
Балада ең жақсы икемділік 15-17 жаста қалыптасады. Ал енжар
Икемділікке тәрбиелеу балада 6-7 жастан басталуға тиіс. 9-14 жастағы
- иық буындарында 10-12 %
- омыртқа жотасы буындарында 8-9 %
- жамбас буындарында – 10-12 %
15-17 жастағы жеткіншектерде:
сәйкес түрде 5-6 %, 4-5 %
Спортпен айналысқан кезде буындардың қозғалғыштығы арта түседі. Спортпен айналыспайтындар
Спортшылардың буын икемділігі 3 себепке байланысты болады: жасерекшелігі, спорт
Көп жылдық жоспарға сәйкес икемділікті тәрбиелеу процесін мына бөлімдерге
1- бөлім – буындық гимнастика
2- бөлім – буындардың
3- бөлім – буындардың
Буындық гимнастика: Бұл- буын қозғалыстарын дамытып
Буын икемділігін қалыптастыру 9-13 жастағы балаларда тиімді болатындықтан, сәйкес
Сол себепті, жас балалардың буындарының икемділігін жоспарлы түрде дамыту
Буындардың икемділігін жоспарлы түрде дамыту:
Бұған жаттығуларды орындау техникасын тез меңгеру арқылы спорттық нәтиженің
Буын созылғыштығын дамыту жаттығуларын қолдану принциптері:
- буындарға тиетін соққылардан сақтану
- қозғалыстарды баппен және тиісті ретімен
-қозғалыс амплитудасын біртіндеп арттыру
Енжар қозғалысты дамыту деңгейін спортшылар 2-4 айда арнайы жаттығулар
Ал белсенді қозғалысты дамыту үшін көп уақыт қажет. Белсенді
Жаттықтыру кезеңіндегі икемділікті тәрбиелеу әдістері ауысып отырады. Бастапқы кезде
Жаттықтыру кезеңінде созылғыштық деңгейі мен күштің қалыптасу процессі жаттығулардың
Буын қозғалғыштығының белгіленген деңгейге жетуі.
Қозғалыс көрсеткіші ұзақ уақыт бойы тұрақты деңгейде тұруы мүмкін
Икемділікті дамыту жаттығуларын мына топтарға бөлеміз:
- енжар қозғалыстар (бұлшықеттер тобын созу үшін), басқа
- спорт алаңындағы тренажер және көмекші арқылы жасалатын
- пәрменді және пружиналы қозғалыс. Бұл жаттығулар бұлшықеттер күшін
- пәрменді немесе пружиналы қозғалыстарды салмақ салу арқылы тудыру
- денені бос ұстап төмен салбырау
- денені ширата ұстау, сол арқылы бұлшықеттің
Белсенді жаттығуларды толық амплитудалы түрде зат арқылы және затсыз
Белсенді қозғалысты арттырудың екі әдісі
- енжар қозғалыс мөлшерін арттыру
- ең жоғары күш мөлшерін
Белсенді күш мөлшерін арттыру үшін динамикалық күштер әдісін пайдалануға
- ауыр салмақ көтеру
- қарсы күштер тудыру, оны жеңу
- серпінді заттардың қарсылығын жеңу
- статистикалық күшті жаттығулар; оны көп күш
Мұнда енжар қозғалысты дамыту ретінде бұлшықеттерді созуға арналған
Енжар қозғалысты дамыту үшін мына жаттығулар қажет:
- көмекшімен немесе құрылғымен салмақ салу арқылы орындалатын
- резиналы эспандер және амортизатор арқылы орындалатын енжар қозғалыстар
- өз күшімен орындалатын енжар қозғалыстар
- белсенді қозғалыстар, толық амплитудамен затпен және ешбір затсыз
- статистикалық жаттығулар:
көмекші арқылы немесе өз күшімен бір жаттығуды тұрақты амплитудамен
Осы көрсетілген жаттығулардың бәрі буындар қозғалысының өсуін қамтамасыз етіп,
Жаңа келгендерде белсенді және енжар буын қозғалыстарында ерекшеліктер байқалады.
-буындардың белсенді қозғалысының дамуын қалыптастыратын арнайы жаттығулардың салмақты
-қозғалысқа икемділікті тәрбиелеу, созылуға арналған жаттығулар арқылы енжар қозғалысты
-белсенді және енжар қозғалыстың даму деңгейіне жеткен соң, жаттығулар
-буындарда белсенді қозғалысты дамыта отырып, жаттығуларды кезектестіре жүргізу керек.
Буын қозғалысын дамыту кезінде жаттықтыру әсері күшейгені зерттеу кезінде
40 % - белсенді, 40 % -
Жас ұлғайған сайын белсенді жаттығулар арта түсіп, статистикалық жаттығулар
Икемділікке арналған жеке жаттығулардың күшін, мөлшерін жыл сайын
Икемділікке арналған жаттығуларды мына кезекпен орындау ұсынылады:
- бастапқы жаттығуларды жоғарғы буындарға, одан соң бел
1- кесте:
Төменгі буын оқушыларының буын қозғалысының
дамуына арналған жаттығулар мөлшері
Буындар Жас кезеңі
7-10 11-14 15-17
Қайталау саны
Омыртқа жотасы
Бел
Иық
Шынтақ
Тізе
Тобық 20-30
15-25
15-25
15-25
10-15
10-15 30-40
30-35
30-35
20-25
15-20
15-20 40-50
15-35
35-45
25-30
20-25
20-25
Икемділікке жаттықтыруды уақытша үзсек, бала дамуында кері әсерлер байқалады.
Икемділікті тәрбиелеу процесінде буындардың қозғалысы түрлі сыртқы әсерлерге және
Икемділікті тәрбиелеу үшін қайталау жаттығулары маңызды қызмет атқарады. Себебі,
Енжар қозғалыс белсенді икемділіктің бастамасы болып табылады.
Икемділікті дамыту процесі өзіндік спецификалық ерекшеліктерге ие, оларды жаттықтыру
Енжар жаттығулардың да өз тиімділігі бар. Әрине, спортшыға барлық
Енжар қозғалыстарды 10-40 ретке дейін қайталау керек. Статистикалық жағдайда
7-10 жастағы балалар 2–3 жаттығу орындап, оны 6-8 рет
Қозғалысты ең жақсы түрде дамыту үшін омыртқа жотасын; жамбас,
-кіріспе жаттығулардан соң
-бұлшықетті дайындауға арналған разминкада
-белсенді жаттығулар кезінде
-икемділікті дамыту жаттығуларында
-бұлшықет пен байланыстырушылардың созылғыштығын арттыруда
-сабақ соңында ауыр жаттығулардан соң
-аурудың алдын алуда.
Стречингтің әртүрлі нұсқалары бар. Ең көп тараған түрлері мыналар:
-бұлшықет фазасының 1-5секундқа қысқартылып, одан соң бұлшықеттің
3-5сек босаңсуы
-бұдан соң статистика қалпында 15-60 секундқа бұлшықеттерді созу
-разминкадағы және негізгі сабақтағы жаттығулар
-соңғы қайталауда статистикалық қалыпты ұстану
Демалыс мерзімі жаттығулар арасында әртүрлі, ал спортшылар үзіліс кезінде
- қайталау уақыты (бірқалыпты ұстану), 15–60сек дейін.
- бір жаттығуды 2– 6 рет қайталау,
- бір жиынтықтағы жаттығулар саны – 410.
- жүктеменің ең көп ұзақтығы – 10-45мин.
- демалу түрі – толық босаңсу,
Жаттығу орындау кезінде бұлшықет тобына түсетін жүктеменің үлесіне зор
Маңызды мәселе: төменгі буын мектеп оқушыларының физиологиялық ерекшеліктеріне
жаттығулар жүйесін таңдау үшін керекті критерийлерді анықтауға мүмкіндік
Көктем, күз кезеңдерімен қыс мезгілін салыстырғанда, қыста белсенді қозғалыс
Мектепке дейінгі тәрбиеден мектептегі жүйелі оқуға ауысарда 6-7
Ғалымдар балаларға түрлі физикалық жаттығулар жасату барысында тәуліктік қозғалыс
Қаңқа. Қаңқа және бұлшықет адамның қорғаныш-қозғалыс жүйесін құрайды.
Бұл мәселені педагогикалық практикада ескеру керек, себебі балаларда
2- кесте
Төменгі сынып оқушыларының қозғалыс белсенділігі
Қозғалыс түрлері Ұзақтығы
(мин)
Ұлдар Қыздар
Таңғы гимнастика 10 400-500
Өздік жұмыстар, физкультпаузалар 3 120-150
Үлкен үзіліс
Кіші үзілістер
Дене тәрбиесі сабағында
Таза ауада 15
5
45
60-90 700-1000
400-500
1200-3240
3000-4000 800-1200
500-600
1200-3240
4000-5000
Бет бөлігінің үстінде ми қабатының орналасуы балалар бас сүйегіне
Бұлшықет жүйесі. Жеке даму кезінде түрлі бұлшықеттер тобының дамуы
Күш. Күштің артуы 8-10 жас аралығында тепе-тең қалыпта
Жылдамдылық. Бұлшықеттер өсуінің алғашқы белгілері 2-3 жасар балаларда
Төзімділік. Бұл қозғалыс сапасы басқаларынан кеш дамиды және әр
Ептілік. Бұл қасиет алғаш рет 5-6 жастағы
Жаттығулардың әсерінен қозғалыс сапаларының көрсеткіштері артып, мерзімінен ерте дамып,
қысқа мерзімде қалыптасады. Бірақ, бұл процесс жас балаларда баяу
3- кесте
7-10 жаста белсенді және енжар икемділіктің
Белсенді икемділік Енжар икемділік
Ұл Қыз Ұл Қыз
Иық буындары; шынтақ, білек
4,9
3,2
-1,9
-0,1
Жамбас, тізе, тобық буындары
5,5
6,2
-8,7
-9,5
жамбас буыны
белдің төменгі бөлімі
кеуденің жоғарғы бөлімі
мойын бөлімі 18,8
8,6
22,9
17,0 6,6
17,2
-6,2
22,2 -
-
-
- -
-
-
-
1.3. Буындардың икемділігі мен қозғалысының жалпы мінездемесі
«Икемділік» және «қозғалғыштық» сөздерінің мағынасын ашу керек, себебі:
Икемділіктің пайда болуы әртүрлі себептерге байланысты. Арнайы әдебиеттерде
Қозғалғыштықтың дене құрылысына тәуелділігін тәжрибе жүзінде
анықтауға болады. Ол үшін буынның жоғарғы беті көлемін
Анатомиялық құрылысты тексеру нәтижесінде қозғалыс тербелісінің жалпы
Белсенді икемділік бұлшықет топтарының және өзге буындардың күші
Енжар икемділік буындардың анатомиялық құрылысына және сыртқы күш әсерінен
-буындардың қозғалыс амплитудасын ең үлкен мәніне
Мысалы: аяқты жай сермеу және ауыр затпен
- салмақ, күш, түрлі заттар мен қарулар т.б
Бұл күштер қысқа мерзімді болуы мүмкін, бірақ олар ең
Бұлшықетті созу жаттығуларын жиі орындау керек, әсіресе жас
Икемділікті дамыту жаттығуларын әрбір дайындық және қортынды
Жалпы икемділік деп– буындардың қозғалғыштығын
Арнайы икемділік деп – спортшының техникалық қозғалыстарға толыққанды
Арнайы икемділік – спортшының тербеліс амплитудасының
Икемділік- орталық-нерв жүйесі арқылы бұлшықеттердің қозғалуына себеп болады.
Икемділікке мына сыртқы жағдайлар әсер етеді:
- тәулік мезгілі (таңертең төмендейді, әріқарай жоғарылайды)
- ауа температурасы (20-30С- та жоғары, 5-10С-
- сергіту сәтіне байланысты
- дене қызуына байланысты
Буын құрылысының өзгеруі икемділіктің дамуына кедергі жасайды. Әрине,
Бұлшықеттің созылғыштық қасиеті төмен болғанда қозғалу қабылеті
шектеулі болады Ол үшін қозғалыс күшін арттыруға арналған
Қозғалыс адамның сүйектері мен буындары қозғалысының нәтижесінде
Буындардың барлық қозғалысы – айналмалы. Айналмалы қозғалыс ортасы
- алдыңғы – артқы жалғасушы және бүгілуші
- алдыңғы және иілу мен бүгілу жазықтықтықтарында
- вертикаль және ішкі -сыртқы айналу
орталықтар.
Бұл қозғалыстардан басқа буындардың шеңбер жасап қозғалатын
Буындардың қозғалысы оның айналу орталығына байланысты. Шар және
Екі орталық жұмыртқа тәріздес, эллипс тәріздес және ер
Буындардың қозғалыс амплитудасы тежегіш аппараттардың жұмысы арқылы анықталады:
Егер де қозғалыс тежелмесе, онда ол үнемі
3-кесте
Анатомиялық қозғалыста буындардың
енжар қозғалысын 90 % дамыту үшін қажет уақыт
(Холодов Ж.К., Кузнецов В.С.)
Буындардың аты Күн саны
Омыртқа жотасы 50-60
Иық 25-30
Шынтақ 25-30
Білек 20-25
Жамбас 60-120
Тізе 25-30
Тобық 25-30
Белсенді буындар қозғалысын орталық жүйке жүйесінің басқаруымен бұлшықет –
Икемділіктің пайда болуы буындар қозғалысының дамуынан болатынын еске ала
түрі бар:
- енжар қозғалыс нәтижесіндегі қозғалғыштық
- белсенді қозғалыс нәтижесіндегі қозғалғыштық.
Енжар қозғалыс сыртқы күштердің әсерінен болады және ол толыққанды
Белсенді қозғалыс буын бұлшықетіне ауыртпалық түсуден
- баяу, яғни қысқарусыз;
- жылдам, яғни қысқарумен.
Белсенді қозғалыс қозғалыстардың ең негізгісі болып табылады. Әрине, оның
Биомеханикалық мәніне қарай гимнастикалық жаттығулар буын қозғалысының жоғары
Қозғалыс деңгейі жоғары болса, буындар қозғалысы жақсарады. Бұлшық
Буындардағы қозғалыс мүмкіндігінің жеткіліксіздігі – осы буындарды қоршаған бұлшық
Икемділік амплитуда көлемімен анықталады (серпу, бүгу-жазу және басқа
Шеңбер жасау, серпу, толқын жаттығуларын орындауда бел бұлшық еттерінің
Икемділік белсенді және белсенді емес болып екіге бөлінеді. Спортшы
Көркем гимнастикада белсенді икемділіктің маңызы зор, ол еркін қозғалысты
Белсенді емес жаттығулар динамикалық (серіппе тәрізді) және статикалық (қалыпты
Көркем гимнастикада дене дайындығы барлық сапалардың үйлесімді дамуына бағытталған.
Үйлесімділік қабілеті келесілерден құралады:
кеңістікте бағдар жасау;
кеңістіктік, күш және уақыт өлшемдерінде қозғалысты дәл жасай алу;
Үйлесімділік қабілеті жалпы, арнайы және өзіндік түрлерге бөлінеді. Адамның
проприорецепті сезімталдыққа негізделген қабілеттер (бұлшық ет сезімі);
тепе-теңдікті сақтай алу қабілеті;
ырғақты сезіну;
қозғалыс әрекетінен ауыса алу қабілеті;
статокинетикалық тұрақтылық;
бұлшық етті еркін босаңсыта алу қабілеті.
В.И. Ляхтың айтуы бойынша, қыздарда үйлесімділік қабілетін дамытуға 11-12
Кеңістікте қозғалудың әр түрлі тәсілдері кезіндегі дененің тұрақтылығы деңгейі
Кеңістікте бағдар жасай алу қабілеті.
Бұл қабілет дененің қалпын уақытында өзгертіп, дәл анықтай алады
Тепе-теңдікті сақтай алу қабілеті.
Гимнастикадағы спорттық шеберліктің өсуі вестибуляр анализаторының қызметіне байланысты. Қозғалыс
Бақылаулар көрсеткендей, вестибуляр анализаторы нашар дамыған гимнасттар берілген материалдар
Қалыпты тұрақты сақтау қабілетінің өмірлік маңызы өте зор. Жай
Тепе-теңдік әр түрлі байқалады. Бір жағдайларда тепе-теңдікті статикалық қалыпта
Тепе-теңдіктің үшінші формасы да анықталған – заттарды немесе заттың
Тепе-теңдік байқалуының әртүрлілігі оның әртүрлілігін дәлелдеуді қажет етеді. Қозғалыс
дене бөліктерінің оңтайлы орналасуы;
бұлшық ет күшін қайта бөлу және мөлшерлеу;
кеңістікті бағдарлау деңгейі.
Тепе-теңдікті сақтаудың негізі дененің жермен гравитациялығы болып табылады. Тіректен
Бірінші компонент – дене бөліктерінің оңтайлы орналасуы – тепе-теңдікті
Тепе-теңдіктің екінші компоненті – бұлшық ет күшін қайта бөлу
Әр түрлі секірулерді орындағаннан кейін тұрақтылықты сақтап қалу анықталған
Әр түрлі бұлшық ет топтарының әр түрлі белсенділік деңгейі
Дененің тұрақтылығы қалпын сақтаудың үшінші компоненті – кеңістікте бағдар
Тепе-теңдіктің негізгі екі тұрі анықталған: статикалық және динамикалық. Арнайы
Белгілі бір тепе-теңдікті сақтауға тыныс алу жүйесінің жағдайы көп
Тепе-теңдікті ұстау қабілеті буындардағы қозғалу мүмкіншілігінің дамуы деңгейіне байланысты.
Икемділікті дамытудың деңгейі тепе-теңдікті сақтауға әсер етеді. Омыртқаның мойын,
Ырғақтылық дененің тұрақтылығы кезіндегі бұлшық ет күшін мқлшерлі бөлуді
Тепе-теңдікті сақтау қабілетін жоғарылататын факторлардың бірі психологиялық дайындық және
Дененің тұрақты қалпын бағалауының келесі критерийлері:
жеке қалыпты сақтаудағы дене бөліктерінің орналасуына өзіне-өзі баға беру
дене бөліктерінің орналасуынаөзін-өзі баға беру және бағалау сәйкестігінің деңгейі;
5-10-15 % мөлшеріндегі негізгіқалыптан ауытқудан кейін дененің тұрақтылық деңгейі;
қосымша жаттығулар кезіндегі дененің тұрақтылық деңгейі (баспен, қолмен және
белгілі бір қалыптағы дененің тұрақтылық деңгейі;
тіректің әр түрлі жағдайындағы дененің тұрақтылығы деңгейі: жоғары, еңіс,
тіреусіз жағдайдағы дененің тұрақтылығы деңгейі;
жүктемеге дейінгі (жаттығудың басында), сабақтың ортасында және жүктемеден кейінгі
қозғалыс әрекетінің басқа түрлерінің бірігуі кезіндегі дененің тұрақтылығы деңгейі:
заттарды баламалау кезіндегі дененің тұрақтылығы деңгейі.
Тепе-теңдік – бұл дененің және оның жеке бөліктерінің қозғалыс
Дене жаттығуларының әр түрінде бұлшық ет-қозғалыс сезімі және қабылдаудың
Осыған байланысты жүргізу, дифференциалды кеңістік, мқлшерлеу,
бағалау, уақыт және күш қозғалыс өлшемдері қабілеттері, немесе әрекет
Берілген қабілеттер кейбір кезде ғана жекелеп орындалады. Сонымен қатар
Қозғалыс қызметіндегі үйлесімділік қозғалысы бүртұтас психомоторлы процесс болып жағдай
Үйлесімділік қабілетінің әдістері қозғалыс әрекеті немесе жекелеген қозғалыстардың
Белгілі бір мақсатқа бағытталған үйлесімділік қабілетінің дамуы және жетілдірілуін
1.3. Жас гимнасттардың анатомиялық – физиологиялық және психофизикалық ерекшеліктері:
4-7 жылдың арасында ұзын сүйектердің қатаюы басталады, ол үрдіс
Осы жаста омыртқа жотасының иілген қалыбы қалыптасады және бел
7-8 жастағы балаларда бұлшық ет әлі қалыптаспаған, жекелеген бұлшық
Алмасу үрдісінің жоғары қарқындылығы, бұлшық ет күшін үнемдемеу, артық
Жүрек-қан тамырлары және тыныс алу жүйелері әлі жетілмеген. Тамыр
Баланың негізгі қозғалыс сапасы біркелкі емес және қызмет жүйесі
Бес-алты жастағы балалардың назары қиындықпен тоқталады. Оның көлемі мен
Бес-алты жастағы балалар мәнсіз нәрсені негізгіден ажырата алмайды, оның
Бұл жаста оқытудың көрнекілік әдістерінің маңызы зор. Көрсету анық
Жеті-сегіз жастағы балалардың эмоционалды көрсетуі жетілмеген,(???) ерік және адамгершілік
Жеті-сегіз жастағы балаларға музыкалық сүйемелдеу алғашқы кезеңде жай, түсінікті,
1.4. Жас гимнаст қыздард ы қосымша дайындау сатысындағы ЖДД
Жас гимнаст қыздардың жан-жақты дене шынықтыру тәрбиесінде көбінесе жылдық
Толық дене шынықтыру дайындығы өзара тығыз байланыстағы жалпы және
Арнайы дене шынықтыру құралдары:
Жарысу жаттығулары, яғни жарысқа тән барлық талаптар сақталған мақсатты
Дене күші сапасын дамытуға арналған арнайы дайындық жаттығулары. Бұл
Жалпы дене дайындығы гимнаст қыздың ағзасының функционалды мүмкіндіктерін жан-жақты
Бағдарламада негізгі орын қозғалыс және спорттық ойындарына, жеңіл атлетиканың
Жалпы және арнайы дене дайындығы жыл бойғы жұмыстарда –
Біз дене тәрбиесі мамандары спортшылар дайындау жүйесі кезінде, жалпы
II тарау.
2.1. Зерттеу міндеттері, ұйымдастырылуы және әдістері.
Ғылыми-әдістемелік әдебиеттерге сараптама жасау зерттеудің мақсаты мен жұмыс болжамын
Мақсаты: түрлі әдістер мен құралдар көмегімен балалардың қозғалыс үйлесімділігі
Зерттеу болжамы: гимнастардың қозғалыс үйлесімділігі мен иілгіштігін
2.2. Зерттеу міндеттері.
1. Жалпы және арнайы дене дайындығының деңгейін анықтау.
2. Иілгіштік, қозғалыс үйлесімділігі және жалпы қозғалыс дайындығы арасындағы
3. Жалпы және арнайы дайындық бойынша оқу-жаттықтыру процессінде тиімді
2.3. Зерттеу әдістері.
Алға қойған міндеттерді шешу үшін келесі зерттеу әдістері
- Ғылыми- әдістемелік сараптама.
- Педагогикалық бақылау.
- Қозғалыс сапасын тестілеу.
- Математикалық статистика әдістері.
2.4. Зерттеуді ұйымдастыру.
Ғылми сараптама.
Зерттеліп отырған сұрақтар туралы шынайы мәліметтер алу және қажетті
- спортшылардың дене шынықтыру сапасы
- 7-8 жастағы балалардың үйлесімділік қабілеттері
- 7-8 жастағы баланың жас ерекшеліктері
- жас гимнаст қыздардың алғашқы дайындық сатысындағы ЖДД және
АДД құралдарының сипаттамасы
-зерттеу нәтижесіне сараптама жасалатын спорттық метрология
Сонымен қатар көркем гимнастика жаттықтырушыларының нұсқаулары да пайдаланылды. 40
Педагогикалық бақылау. Бұл сынақ Солтүстік Қазақстан облысы Есіл ауданы
Қозғалыс сапасын тестілеу. Дене шынықтыру процессіндегі негізгі фактор─
- оң аяққа «шатқа отыру».
7-8 жастағы гимнаст қыздар шатқа отыруды еденде орындайды. Еден
- «Көпір» 2 сек жасалады, гимнаст қолы мен өкшесі
Иық буындары үшін қарғымақпен «иықпен айналу» 3 рет жасалады.
-тепе-теңдікті сақтау қабілеті;
- қозғалыстарды сәйкестендіру қабілеті;
- біртұтас қозғалыс әрекетіне қатысты үйлесімділік қабілеті (кеңістікте
бағдарлай білу қабілеті).
«Тырна» сынамасы былай орындалады:
Б.Қ. – оң (сол) аяқта тұру, сол (оң) аяқ
Нұсқау бойынша зерттелуші көзін жұмып, максималды уақыт ішінде қозғалыссыз
Қозғалыстарды сәйкестендіру қабілетін анықтау үшін келесі сынама алынды:
Б.Қ. – Н.Т.
1. Отырып таяну;
2. Жатып таяну;
3. Отырып таяну;
4. Б.Қ.
Дұрыс жасалған әр жаттығуға 1 ұпай беріледі, Жаттығудың 4
Б.Қ. – Бір-бірінен 1,5 метр қашықтықта орналасқан екі шаршының
Тапсырма: Әр шаршыны 3 рет айналып өтіп, «сегіздік» әдісімен
Жалпы дене дайындығын анықтау үшін келесі сынамалар алынды:
Бір орыннан ұзындыққа секіру. Қашықтық сантиметрмен өлшенеді.
20 м. жүгіру. Орындау уақыты секундпен бағаланады.
Жүгіруге 3 мүмкіндік беріледі, ең жақсы нәтиже
Бүгулі қолға асылу. Орындау уақыты секундпен бағаланады.
Б.Қ. – жоғарғы аспада асылып тұру, иек аспадан жоғары
Математикалық статистика әдістері.
Эксперименталдық зерттеу нәтижелері математикалық статистика әдістері көмегімен
- белгінің арифметикалық ортасы:
- дисперсия – орта шаршылық ауытқу:
- арифметикалық орта қателігі:
- Спирмен корреляциясының рангтық коэффициенті.
- Белгілерді айыру корреляцияның рангтік коэффициентімен анықталады.
2.5. Психологиялық зерттеу нәтижелерінің интерпретациясы.
Эксперименталды-психологиялық зерттеу барысында Г.Айзенктің психикалық күйлерді диагностикалауға арналған әдістемесі
Психикалық
күйлер спорт
мектебі қазақ
мектебі
алаңдаушылық деңгейі 7,7 9,8
фрустрация деңгейі 7,8 8,2
агрессивтілік деңгейі 9,3 10,3
ригидтілік деңгейі 12,1 10,2
Спорт мектебіне қарағанда қазақ мектебі оқушыларында :
- жүмыс кезінде қиындықтарды сезіну;
- кейде оларды жеңуден гөрі дәрменсіздік таныту;
- қиындықтарға мойынсұну; белсенді, ашық күреспеу;
- өз мүмкіндіктеріне сенімсіз қарау, өзін қорғансыз сезіну жағы
Сондықтан, оларда өзін бағалау деңгейі төмен екенін байқаймыз.
Бірақ, қазақ мектебі оқушыларының бір әрекеттен екінші әрекетке ауысуы
Алынған нәтижелерді мына кестеден көреміз:
Сұрақтар Спорт мектебі Қазақ мектебі
״ қалыпты жағдай "
"жоғары қозу жағдайы " 72% 31%
"өте жоғары қозу жағдайы " 11% 24%
"жарыста күшті қобалжисың ба? " 50% 30%
иә 39% 51%
жоқ 11% 19%
"жауапты жарыста қателер бола ма? "
иә 39% 24%
кейде 56% 59%
болмайды 5% 9%
" жарыс аяқталса екен"
иә 28% 34%
кейде 44% 27%
жоқ 28% 39%
"қай кезде қобалжи бастайсың?"
жарысқа бірнеше күн
жарыс жақындағанда 0% 24,5%
тікелей жарыс алдында 89% 51%
"жарыста қобалжу және басқа эмоционалды күйлердің деңгейін бағалай аласың
иә 61% 54%
кейде 5% 22%
ойланбаймын 34% 24%
"Қай жағдайда үздік нәтижеге қол жеткізесің? "
өз әрекеттерімді саналы түрде бақылағанда 89% 49%
автоматты түрде орындағанда" 11% 20%
екеуі де емес 0% 31%
"жарыс туралы ойлардан бас тарту қиын ба? "
иә 33% 53%
жоқ 0% 22%
ойланбаймын 67% 25%
"бір әрекеттен екінші әрекетке тез ауыса аласың ба? "
иә 11% 43%
жоқ 78% 48%
қажет емес 11% 9%
"қажет кезде өзіңді тыныштандыра аласың ба?"
иә 61% 41%
кейде 28% 24%
жоқ 11% 35%
"өзіңе арналған нұсқауларды қолданасың ба? "
иә 34% 28%
жоқ 33% 47%
қажет емес 33% 25%
"бақылау жаттығуларында сынақ тапсыру ұнай ма? "
иә 11% 48%
жоқ 61% 26%
айта алмаймын 28% 26%
"жарыстарда толығымен өзіңді көрсете аласың ба? "
иә 22% 59%
кейде 78% 24%
жоқ 0% 17%
"Көлемді және қарқынды жүктемелерді ынтамен орындайсың ба? "
иә 83% 49%
кейде 17% 30%
жоқ 0% 21%
." Жеңілістер саған күшті әсер ете ме? "
ренжітеді 67% 30%
тез ұмытылады 5% 36%
мән бермеймін 28%
"спорттық табыс үшін құрбандықтарға барасың ба ? "
иә 61% 28%
жоқ 28% 56%
мұндай жағдай болған емес 11% 19%
"Жарыстарға көзқарасың қандай? "
жарыс — бұл қиын емтихан 22% 47%
жарыс — бүл мейрам 17% 13%
екеуі де 61% 40%
"ұзақ уақыт жоғары нәтижелер көрсете аласың ба ? "
иә 44% 24%
өзгермелі 44% 57%
жоқ 12% 19%
"сенің спорттық техникаң тұрақты ма?"
иә 17% 68%
өзгермелі 66% 19%
жоқ 17% 13%
"кемшіліктер саған күшті әсер ете ме? "
иә 44% 39%
кейде 0% 30%
жоқ 56% 31%
"Старт алдында өзіңе арнайы нұсқау жасайсың ба? "
жағымды нәрсе туралы ойлаймын 22% 9%
тынышталуға тырысамын 56% 38%
жасамаймын 6% 53%
алдағы әрекетке зейінімді шоғырландырамын 9% —
алдағы әрекеттерді ойламауға тырысамын 5% —
алдағы әрекеттің тактикалық және техникалық
сәттерін ойлауға тырысамын 2% —
физикалық тонусымды көтеріп, белсендірек болуға тырысамын 0% 0%
өзімде спорттық ашу шақыртуға тырысамын 0% 0%
психологиялық нүсқау ретінде бойжазуды қолданамын 0%
Бұл қателіктер сыналушының тәжірибесіне қатыссыз тікелей эмоционалды күйге
Жарыс алдындағы қобалжу спортшы үшін тежеуші емес, белсенді қызмет
В. Э. Мильман анкетасының нәтижелері:
Бала өмір шындығын ойын арқылы сезінеді;
Жарыс- адамның гармониялық дамуға деген жаңа беталысының мақсаты мен
Мереке, мейрам- ойынның психологиялық аспектісі ретінде.
Қазіргі психологтар, (мысалы: профессор В.В.Зеньковскийдің “ Балалық шақ психологиясы”
Балалақ шақтың негізгі ерекшелігі - өз бетімен іс-әрекет жасауға
Негізгі мақсат жүгіру нормативін тапсырудан, секіру мен еңбектеуден тұрмауы
Балалық шақта баланы тәрбиелеу ертегілер, қызық әңгімелер арқылы жүргізілуі
Дене тәрбиесі оқушылардың психикалық және физикалық саулықтарын қамтамасыз етіп
Қимыл, бұлшық ет қозғалыстарын жасауға деген құлшыныс балалық шақтан
Гимнастика тек жас адамның дене күш-қуатын молайтып, оны шапшандыққа,
Жүргізілген педагогикалық, әдістемелік- биологиялық тәжірибе қорытындылары айғақтағандай, бағытталған гимнастика
Ұсынылып отырған әдістеме жалпыға ортақ: кез келген мектепке қолдануға
3 тарау
7–8 жастағы қыздардың икемділік және қозғалыс үйлесімділігін дамытуының
3.1. 7 –8 жастағы гимнастардың қозғалыс дайындығын
№ 1 кесте
Зерттеу басындағы қозғалыс дайындығы деңгейі:
Тест:
Бір орыннан ұзындыққа секіру (см)
20 м жүгіру (сек)
Бүгілген қолмен асылу (сек)
Шатқа отыру (см)
Қарғымақ арқылы иықпен айналу (см)
Көпір (см)
Бір аяқпен тепе-теңдік ұстау (сек)
«Сегіздік» қалпында тіреліп қозғалу (сек)
Отырып таяну─ жатып таяну (рет)
№ 2 кесте
Үйлесімділік қабілеті және икемділікті дамыту байланысының
корреляциялық кестесі
Тест:
«Тырна»
Отырып таяну – жатып таяну
«Сегіздік»
Шатқа отыру
Көпір
Иықпен айналу
Корреляциялық сараптама бастапқы дайындық кезінде қозғалыс сәйкестігі мен омыртқа
№ 3 кесте
Зерттеу басындағы қозғалыс дайындығы мен қозғалыс
үйлесімділігін дамыту байланысының корреляциялық кестесі.
Тест:
Бір орыннан ұзындыққа секіру.
20 метрге жүгіру
Бүгілген қолмен асылу
Бір аяқта тепе-теңдік ұстап тұру
0,2 0,1
«Сегіздікте» тұрған қалыпта жылжу.
0,2 0,4
Отырып таяну – жатып таяну.
0,4 0,03
Түзету сараптамасы жылдамдық пен күш арасындағы тығыз байланысты анықтады,
3.2. Эксперимент кезінде қозғалыс үйлесімділігі мен икемділікті дамыту
Көркем гимнастикада жоғары спорттық шеберлік деңгейіне жету үшін жаттығушылардың
Икемділікті дамытуға бағытталған жаттығулар мөлшері көп емес. Бірақ, жаттығулар
Салмақ салу буындардың қозғалыстарын қамтамасыз ететін бұлшық еттерді дамытуға
Тірек-қимыл аппаратының түйінді жерлерінде қозғалушылықты дамытуға бағытталған жаттығулар кешені
Икемділікке арналған тапсырманы орындау кезінде бала алдына нақты мақсат
Икемділікті дамытудың негізгі әдісі – қайталау әдісі. Созылуға жаттығулары
Икемділікті дамыту үшін қолданылатын жаттығулар:
Созылу қарқынын арттыратын, көп рет қайталанатын серіппе тәрізді қимылдар.
Үлкен амплитуда арқылы орындалатын қимылдар. Мысалы: артқа шалқайып,
Дененің қозғалыс енжарлығын азайтатын жаттығулар. Мысалы, қозғалыс амплитудасын аздап
Сыртқы қосымша тірек. Мысалы, гимнастикалық қабырғаның таяғын қолмен ұстау
Әріптестің белсенді көмегі. Икемділікті дамытуға арналған жаттығулар кешені.
Отырған қалыпта аяқты алшақтатып, алға еңкею. Кеудені еденге тигізіп,
- жерде отырып, аяқты қосып, жаттықтырушы көмегімен алға
- тұрған қалыпта алға еңкею; қолды еденге жеткізуге, одан
- гимнастикалық қабырғаға арқамен қарап тұру қажет, алға қарай
- гимнастикалық қабырғаға қараған қалыпта оң аяқты бел деңгейінде
- отырған қалыпта аяқты алшақ қою, көмекпен алға еңкею.
2. Жатқан қалыптан көпірге тұру.
Көпірді жасай білу дененің икемділігін дамытып қана қоймайды, сонымен
Көпір жасауда қолданылатын жаттығулар:
- қолмен қабырғаға тіреніп, артқа шалқаю;
- қолды жоғары көтеріп, тізерлеп отырып артқа
- қабырғаға арқамен қараған күйде бас деңгейінде таяқты қолмен
- қабырғаға арқамен қараған күйде артқа шалқаю; қабырғаға тіреліп
- арқамен жатып, аяқты бүгіп, қолдмен басты ұстап
- жаттықтырушының көмегімен тұрған қалыптан артқа қарай көпір жасау.
3. Гимнастикалық қабырға жанында бір қолды белде ұстап,
- гимнастикалық қабырғаға қолмен тіреліп тұрып аяқты алға, жанына,
- қабырғаға бетпен (немесе қырымен) қарап, аяқты бел деңгейінде
- қабырға жанында тұрып, жаттықтырушы көмегімен аяқты алға, жанына,
- қабырға жанында аяқты алға, жанына, артқа салмақ салу
4. Қарғымақ көмегімен иықты айналдыру.
Иық буыны икемділігін дамыту үшін келесі жаттығуларды жүйелі түрде
- иық жанында және алдыңдағы кеңістікте қолмен шеңбер жасау
- жоғарыдағы жаттығуды гимнастикалық ұршықпен, гантельмен және құмы бар
- тік тұрып, резеңке бинт арқылы иықты айналдыру және
- қолды иықтан алшақ ұстап, жоғарыдағы жаттығуды қарғымақпен
5. Тік шатқа отыру.
Шатқа отыруды үйрену үшін мына жаттығуларды қолдану ұсынылады: -
- аяқ басын сыртқа бұрып жатқан қалыпта
- қолды қарама-қарсы қойып, денені оңға- солға
- солға бұрылып, оң жамбасты еденге тигізу; оңға
- гимнастикалық қабырғаға қараған күйде аяқты алшақтатып отыру керек.
- тұрған қалыпта аяқты алшақ қойып, аяқтың ортасында допты
- аяқты алшақтатып отырған күйі қолмен еденнен итеріп,
Үйлесімділікті жетілдірудің негізгі мақсаты – қозғалыс шеберлігі мен
Үйлесімділік қабілетін қалыптастыру үшін түрлі қиындықтарды жеңуге тура келеді.
Бұл жағдайда гимнастың спорттық шеберлігін қалыптастыратын әр- түрлі
Үйлесімділік қабілетін дамыту үшін Н.В. Хомякова өз әдістемесінде оқытудың
Ал, Л.П. Матвеев қозғалыс үйлесімділігін екі бағыт бойынша дамытуды
- қозғалыс іскерлігін қалыптастырудың бастапқы кезеңінде пайда болатын қозғалыстарды
- қозғалыс үйлесімділігін қалыптастыруға байланысты қосымша талаптарды орындау
Көркем гимнастикадағы үйлесімділік- гимнастың жаттығуды еркін, жеңіл, әдемі;
Үйлесімділік қабілеті күш, жылдамдық, шыдамдылықпен тығыз байланысты.
Техникалық дайындық кезінде гимнастарға қозғалыс үйлесімділігін меңгеру жеткіліксіз, оны
Үйлесімділіктің буын- бұлшық ет дамуынсыз мәні жоқ.
Қозғалыс үйлесімділігін дамыту үшін би қозғалыстары, акробатикалық және гимнастикалық
Оқу-жаттығу сабақтарында үйлесімділік қабілеттерін дамыту үшін гимнастарға қойылатын талаптар
- бұрынғы бағыттарды өзгерту, жаттығуды басқа аяқпен және басқа
- кейде заттардың формалары өзгертіледі: мысалы, бұрынғыдан үлкен доп;
- күш жаттығуларын орындаған кезде салмақ салу қолданылады
- статикалық тепе-теңдікті сақтау жаттығулары кезінде тірек аумағы үлкейтілді
- акробатика элементтерін үйренуде гимнастар жатығуды кілемсіз еденде
- техниканы меңгеру кезінде сақтандыру мен көмек алып тасталды.
Үйлесімділік қабілетін дамыту құралы ретінде ойын және жарыс әдісі
3.3. Зерттеу нәтижесі және оларды талқылау қорытындысы.
Түзету сараптамасы негізінде кеңістікте бағдарлау мен иық буынындағы икемділік
(Р > 0,05).
№ 5 кесте.
Зерттеу соңындағы жалпы қозғалыс дайындығы мен қозғалыс
үйлесімділігі арасындағы өзара байланысты түзету кестесі
Тест
Бір орыннан ұзындыққа секіру
20 м. жүгіру
Қол бүгілген қалыпта асылып тұру
«Тырна»
0,3
«Сегіздік»
0,1
«Отырып таяну – жатып таяну»
0,2
Түзету кестесі қозғалыс үйлесімділігі мен қолдың күш шыдамдылығы арасындағы
№ 6 кесте
Зерттеу үрдісіндегі қозғалыс үйлесімділігі және икемділікті дамыту
көрсеткіштерінің динамикасы (Х).
Тест
Жаттығулар Қатысушылар саны Зерттеуге дейін Зерттеуден кейін Абсолют жылжу
сенімділік
Шатқа отыру (см) 20 19,8 18,9 0,5 0,005
Көпір (см) 20 0,7 0,5 0,2 0,16
Иықты айналдыру (см) 20 57 55,66 1,34 0,12
Тырна (сек) 20 3,26 3,66 0,4 0,028
Сегіздік (сек) 20 39,13 37,93 1,2 0,002
Отырып таяну-жатып таяну (рет) 20 6,2 6,4 0,25
Икемділікті дамытуды анықтайтын тестілерде нәтижелердің өсуі байқалды: (омыртқа қозғалғыштығы
№ 7 кесте
Зерттеу кезіндегі жалпы қозғалыс дайындығын
анықтайтын көрсеткіштер.
Тест:
Жаттығулар Зерттеуге дейін Зерттеуден кейін Абсолют
жылжу Р
сенімділік
20 метрге жүгіру (сек)
6,01
5,8
0,21
0,06
Бір орыннан ұзындыққа секіру (см)
120,2
120,8
0,6
0,12
Бүгілген қолмен асылу (сек)
4
4,8
0,8
0,02
Зерттеу нәтижесінде барлық көрсеткіштердің сенімділігі анықталды. Нәтижелердің өсуі қозғалыс
Сонымен, 5-6 жастағы қыздардың қозғалыс үйлесімділігі мен икемділігін дамыту
№7 кесте
Сынақ тобындағы лүпіл қысымы
айырмашылықтарын есептеу (Рр).
№
Хі - Хс
(Хі - Хс)2
№
Хі - Хс
(Хі - Хс)2
1. 40-.41,5 = -1,5 1,52 = 2,25
11. 50-41,5 = 8,5 8,52 = 72,25
2. 50-41,5= 8,5 8,52 = 72,25
12. 40-41,5 = -1,5 1.52= 2.25
3. 40-41,5 = -1,5 1,52 = 2,25
13. 40-41,5 = -1,5 1,52 = 2,25
4. 30-41,5 = -11,5 11,52 =
14. 50-41.5 = 8,5 8,52 = 72,25
5. 30-41,5 = -11,5 11,52 = 132,25
15. 40-41,5 = -1,5 1,52 = 2,25
6. 40-41,5 = -1,5 1,52 = 2,25
16. 40-41,5 =- 1,5 1,52 = 2,25
7. 50-41,5 = 8,5 8,52
17. 40-41,5 =- 1,5 1,52 = 2.25
8. 40-41,5 = -1,5 1,52 = 2,25
18. 30-41,5 =-11,5 11,52= 132,25
9. 50-41,5 = 8,5 8,52 = 72,25
19. 40-41,5 = -1,5 1,52 = 2,25
10. 50-41,5 = 8,5 8,52 = 72,25
20. 40-41,5 = -1,5 1,52 = 2,25
№ 8 кесте
Бақылау тобындағы лүпіл қысымы
айырмашылықгарын есептеу (Рр).
№
Хі –Хс
(Хі - Хс)2
№
Хі –Хс
(Хі - Хс)2
1. 20- 29 = -9 92 =81
11. 30 - 29 = +1 12=1
2. 20 - 29 = -9 92=81
12. 30 - 29 - +1 12=1
3. 40 -29 =+11 112=121
13. 30-29 = +1 12=1
4. 40-29 = +11 112= 121
14. 30 -29 = 4-1 12= 1
5. 20 - 29 = -9 92 = 81
15. 30-29 = +1 12= 1
6. 40-29 = +11 112 = 121
16. 20 - 29 = -9 92=81
7. 20 - 29 = -9 92 = 81
17. 30-29 = +! 12= 1
8. 30-29 = +1 12=1
18. 30-29 = +1 12=1
9. 30 - 29 = +1 12=1
19. 30-29 = +! 12=1
10. 30-29 = + 1 12= 1
20. 30-29 = +! 12=1
Олардың айырмашылығын пульстік қысым (Рр) көрсетеді. Артериялық қан
Жүктеменің өсуіне байланысты жұмыс істейтін бұлшық еттерге оттегінің тасымалдануы
Ахметов Марат - 15 жаста
жүктемеден кейін: А\ҚҚ= 150/100
А\Қ\Қ- артериялық қан
№ 8-9-10-11 кестелердегі зерттеуден кейінгі пулъстік қысым айырмалары айтарлықтай.
№ 10 кесте.
"Лүпіл" бақылау тобындағы айырмашылықтарды есептеу.
Хі -Хc
(Хі -Хc)2
№
Хі -Хc
(Хі -Хc)2
1. 88-85,6 = 2,4 2,42 = 5,76
11. 79-85,6 = -6,6 6,62 = 43.56
2 84-85,6= -1,6 1,62 = 2,56
12. 80-85,6 = -5,6 5,62 = 31,36
3. 84-85,6 = -1,6 1,62 = 2,56
13. 88-85,6 = 2,4 2,42 = 5.76
4. 90 - 85,6 = 4,4 4,42= 19,36
14. 84 -85,6 = -1,6 1,62 = 2,56
5.
88 - 85,6 = 2,4 2,42 = 5,76
15. 88-85,6 = 2,4 2,42 = 5,76
6. 84-85,6 = -1,6 1,62 = 2,56
16. 84-85,6 = -1,6 1.62 = 2,56
7. 88 - 85,6 = 2,4 2,42 =
17. 90 - 85,6 = 4,4 4,42= 19,36
8. 88 - 85,6 = 2,4 2.42 =
18. 80-85,6 = -5,6 5,62 = 31,36
9 84 -85,6 = -1,6 1,62 = 2,56
19. 88 -85,6 = 2,4 2,42 = 5,76
10. 84-- 85,6 = -1,6 1,62 = 2,56
20. 90 -85,6 = 4,4 4,42= 19,36
№ 11 кесте
"Лүпіл" сынақ тобындағы айырмашылықгарды есептеу.
№
Хі - Хс
(Хі - Хс)2
№
Хі - Хс
(Хі - Хс)2
1. 75-76,5 = -1,5 1,52 = 2,25 11. 72-76,5
2. 80 - 76,5 - +3,5 3,52= 12,25 12.
3. 80-76,5 = +3,5 3,52= 12,25 13. 80-76,5 =
4. 80 - 76,5 = +3,5 3552 = 12,25
5. 72 - 76,5 = -4,5 3,52= 12,25 15.
6. 72 - 76,5 = -4,5 4,52 = 20,25
7. 80 - 76,5 = +3,5 3,52 = 12,25
8. 79-76,5 = +2,5 2,52 = 6,25 18. 72-76,5
10. 80- 76,5 = +3,5 3,52 = 12,25
№ 12 кесте
Сынақ тобындағы ӨТС айырмашылықгарын
№
Хі - Хс
(Хі - Хс)2
№
Хі - Хс
(Хі - Хс)2
1. 1500-1731 = 231 2312= 53361 11. 1900-1731=
2 1900-1731 = -169 1692 = 28561 12. 1800-1731
3. 1600-1731 =-131 1312= 17161 13. 1400 -1531 =
4. 2600-1731=869 8692= 755161 14. 1200 -1731= -531 5312=
5. 1800-1731 =+69 692 = 4761 15. 1800-1731 =
6. 1900-1731 = 169 1692 = 28561 16. 1600-1731=
7. 1800- 1731 = 69 692 = 4761
8. 1600-1731 =-131 1312= 17161 18. 1800-1731=
9. 1900-1731 = 169 1692 = 28561 19. 1700-
10. 1600-1731 =-131 1312 = 17161 20. 1720- 1731=
№ 13 кесте
Бақылау тобындағы ӨТС айырмашылыктарын есептеу.
№
Хі - Хс
(Хі - Хс)2
№
Хі - Хс
(Хі - Хс)2
1. 1500-1550= -50 502 = 2500 11. 1200-1550=-350 3502=
1500-1550= -50 502 = 2500 12. 1900-1550-+350 3502= 122500
3. 1600-1550= 50 502 = 2500 13. 1100-1550=-450
4. 1700-1550= 150 1502= 22500 14. 1700-1550=+150 1502= 22500
5. 1800-1550= 250 2502= 62500 15. 1200-1550=-350 3502= 122500
7. 1600-1550= 50 502 = 2500 17. 2000-1550=+450
8. 1600-1550= +50 502 = 2500 18. 1600-1550=+50 502
9. 1600-1550=50 502= 2500 19. 1500-1550=-50 502=2500
10. 1500-1550=-50 502 = 2500 20. 1500-1550=-50 502=2500
Ритмикалық қозғалыс кезінде қан қысымы ұдайы толқын тәрізді тербеліске
3.4. Зерттеу нәтижесі және олардың интерпретациясы
Бақылау және экспериментал топтар анализінің көрсеткіші бойынша оқушылардың ерекшеліктері
Бақылау тобының орташа бой ұзындығы 123,2 см, эксперимент тобында
Шпагатқа отыру кезіндегі жамбас буынының икемділік көрсеткіші жақсы болды:
- бақылау тобында жыл басында 172 градус, жыл
- эксперимент тобында жыл басында 172 градус, соңында
Зерттеулер нәтижесінде бақылаушы және эксперименттік топтар арасында нақты айырмашылықтар
ҚОРЫТЫНДЫЛАР:
Түрлі әдебиеттер және дипломдық жұмыс бойынша жиналған мәліметтер бастапқы
Үйлесімділік қабілеттерін мақсатты түрде дамыту және жетілдіру кезінде жас
Алдын ала зерттеулер нәтижесінде мынадай қортындыларға келеміз:
- алдын ала дайындық кезеңінде гимнастардың икемділігіне және
қозғалыс үйлесімділігіне байланысты қозғалыс сапасын дамыту
деңгейі маңызды болып табылады.
- жалпы қозғалыс дайындығы көрсеткіштері бойынша жылдамдық
және дене күшінің деңгейі ортадан жоғары
Зерттеудің бастапқы бөлімінде икемділік пен қозғалыс үйлесімділігі арасында төмен
Педагогикалық ғылыми тәжірибе кезінде қозғалыс үйлесімділігі мен икемділікті дамытуға
Әдебиеттер:
1. Ашмарин Б.А., Виноградов Ю.А., Вяткина З.Н., и др.
2. Боброва Г.А. Искуство границ. – Ленинград: Детская литература,
3. Боброва Г.А. Художественная гимнастика в спортивных школах.- М.:
4. Боброва Г.А.Художественная гимнастика в школе. – М.: Физкультура
5. Боген Н.Н. Обучения двигательным действиям. – М.: Физкультура
6. Варанина Т.Т., Варшавская Р.А., Зинковский А.В. и др.
7. Верхошанский Ю.В. Основы специальной силовой подготовки в спорте.-
8. Верхошанский Ю.В. Основы специальной физической подготовки спортсменов. -
9. Гласс Дж.,Стенли Дж. статические методы исследований в педагогике
10. Дьячков В.М. физическая подготовка спортсмена.- М.: Физкультура и
11. Елесеева И.И., Юзбашев М.М.Общая теория статистики: учебник /Под
12. Зациорский В.М.спортивная метралогия учеб.для ин-ов физ. куль.-М.: Физкультура
13. Зациорский В.М. Физические качества спортсменов.-М.: Физкультура и спорт,1966.
14. Канакова Л.П. Основы математической статистики в спорте: методическое
15. Карпенко Л.А.Отбор и начальная подготовка занимающихся художественной гимнастикой:
16. Кечетджиева Л.,Ванкова Н., Чипрянова М. Обучение детей художественной
17. Кобяков Ю.П.Тренировка вестибулярного анальзатора гимнаста.-М.: Физкультура и спорт,
18. Коренгберг В.В. Двигательная задача, двигательный навык.- Гимнастика, вып,1,1986
19. Кузнецова З.И. Развитие двигательных качеств школьников.-М.: Просвящение, 1967.
20. Лагутин А.Б. Двигательное задание и упражнение для физичекого
21. Лисицкая Т.С. Художественная гимнастика.- М.: Физкультура и спорт,
22. Лях В.И. Гибкость и методика её развития//Физкультура в
23. Лях В.И. Координационные способности школьников.-Мн.:Полымя, 1989. – 159
24. Лях В.И. Координационные способности школьников//теория и практика физической
25. Лях В.И., Садовски Е. О концепциях, задачах, месте
26. Лях В.И. Совершенствование специфических координационных способностей//Физическая культура в
27. Лях В.И. Тесты о физическом воспитании школьников: Пособие
28. Мавроматия Д. Упражнения художественной гимнастики.-М.: Физкультура и спорт,
Қосымша сілтемелер:
1. Матвеев Л.П. Теория методика физической культуры. Учеб.для ин-ов
2. Менхин Ю.В. Физическая подготовка в гимнастике. - М.:
3. Назарова О.М. Методика проведения занятий по художественной гимнастике
4. Орлов Л.П. Художественная гимнастика. - М.: Физкультура и
5. Семёнов Л. Советы тренерам: Сборник упражнений и методических
6. Укран М.Н. Спортивная гимнастика. - М.: Физкультура и
7. Филин В.П. испытание физических качеств у юных спортсменов.
8. Филин В.П. Тренировка юных спортсменов. - М.: Физкультура
9. Харченко Л.В. Совершенствование базовых координационных способностей у школьников
10. Шишкарёва Ю.Н., Орлов Л.П. Художественная гимнастика: уч.пособ. для
11. Шишманова Ж. Большой путь.-М.: Физкультура и спорт, 1980.
12. Шлёмин А.М. Юный гимнаст .- М.: Физкультура и
75