Мазмұны
Кіріспе
1 Банк ресурстарының мәні және оладың екінші деңгейлі
1.1 Банк ресурстарының ұғымы және құрылымы
1.2 Банктің меншікті капиталының көздері мен қызметтері
1.3 Банктің меншікті капиталының жеткіліктігі
1.4 Банктің тартылған қаражаттары
1.4.1 Банктің депозиттік операциялары
1.4.2 Банктің депозиттік емес ресурстары
2 «Тұран Әлем» банкі АҚ ресурстық қорын және
2.1 Қазақстан Республикасының банк жүйесінің ресурстарына талдау
2.2 «Тұран Әлем» банкі АҚ қызметіне сипаттама
2.3
3
3.1 «Тұран Әлем» банкі АҚ-ның активтеріне, пассивтеріне және
Банктердің қаржылық ресурстарын жетілдіру жолдары
«Тұран Әлем» банкі АҚ ресурстарын басқарудың мәселелері мен
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қосымша 1 «Тұран Әлем» банкі АҚ бухгалтерлік
Қосымша 2 «Тұран Әлем» банкі АҚ кірістер
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. 2007 жылғы 27 ақпандағы ҚР
ҚР Президентінің 2008 жылғы 7 ақпанындағы халыққа жолдауында
2008 жылы отандық банктеріміз бен компанияларымыздың сыртқы қарыздары
Сыртқы қарыздардың есебінен отандық банктеріміздің несиелік қоржындарындағы құрылысқа
Дағдарысқа байланысты қазақстандық ірі банктеріміздің сырттан қарыз алудағы
Нәтижесінде кейбір халықаралық рейтингтік агенттіктер тарапынан еліміздің
Отандық банктердің сырттан тартқан қарыздарына қарсы тұратын, яғни
Банктің ресурстық базасы өте үлкен маңызға ие және
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Диплом жұмысының
Қойылған мақсатқа жету мынадай міндеттерді шешеуді көздейді:
- банк ресурстарын құрылу көздерін анықтау;
- банк ресурстары қалыптасуы және дамуының әлемдік тәжірибесін
- екінші деңгейлі банктердегі банк ресурстарының құрамын, құрылымын
- «Қазақстан Халық банкі» АҚ жалпы сипаттама
- банк активтеріне және пассивтеріне, өтімділігіне талдау жүргізу;
- банк өтімділігіне талдау жасау;
- депозит саясатына және қоржынына талдау жүргізу;
- банктік ресурстар құныныңаймақтық ерекшеліктерін ескеру қажетілігін ескеру
- банк өтімділігіне талдау жасау;
- депозит саясатына және қоржынына талдау жүргізу;
- банктік ресурстар құнының аймақтық саясатын қалыптастыру тиімділігін
- банктік ресурстар құнының аймақтық ерекшеліктерін ескеру бойынша
Зерттеу пәніне – коммерциялық банктердің ресурстары құнының аймақтық
Зерттеу обьектісі екінші деңгейлі банктердің және «БТА» АҚ
Зерттеу жұмысының теориялық және әдістемелік негізін аймақтық банк
Диплом жұмысының ақпараттық негізін Қазақстан Республикасының экономиканы реформалау
Зерттеудің ғылыми жаңалығы банк ресурстарының аймақтық ерекшеліктеріне қатысты
Зертеу жұмысының нәтижесінің практикалық маңыздылығы зерттеу барысында алынған
Диплом жұмысының құрылымы зерттеудің мақсаты мен міндеттерімен анықталады.
1 Банк ресурстарының мәні және оладың екінші деңгейлі
1.1 Банк ресурстарының ұғымы және құрылымы
Коммерциялық банктер бір жағынан, шаруашылық субъектілердің уақытша бос
«Банк ресурстары» термині «несиелік ресурсы» былай қарағанда кең
Жоспарлы экономиканы әкімшіл және әміршіл баскару жүйесі жағдайында
Ссудалық қорды орталықтан бөлу сипаты банк ресурстарының кұрылымдарына
Бүгінгі таңдағы банк ресурстары нарығының кұрылуында көптеген ерекшеліктер
Банк ресурстары нарығының пайда болуымен қатар бағалы кағаздар
Демек, коммерциялық банктер ерекше бір кәсіпорын ретінде делдалдық
Банк ресурстары - бұл банктің пассивтік операциялары негізінде
Нарықтық қатынастарға өту барысында банктің ресурстарының құрылымында біршама
Тартылған қаражаттардың жаңа түріне: Ұлттық Банктен және басқа
Коммерциялық банктердің ресурстарының құрылымы олардың мамандануы, әмбебаптығы және
Банк ресурстарының құрылымына мыналар жатады:
1) Банктің меншікті капиталы.
2) Банктің заемдық және тартылған қаражаттары.
Банк ресурстарының құрамындағы меншікті капитал үлесі тартылған қаражаттарға
2009 жылдың 1 каңтарына берілген мәліметтер бойынша Қазақстандық
1-кесте Қазақстандық екінші деңгейдегі банктердің пассивтерінің
құрылымы мен шамасына топтастырылуы
Банктердің аттары Міндеттемелері Меншікті капиталы Барлық пассивтері
1. Казкоммерцбанкі АҚ 383 359 151 39 265
2. Тұран Әлем банкі АҚ 340 308 170
3. Қазакстан Халық Жинақ банкі АҚ 232 454
4. Алматы сауда қаржы банкі АҚ 86 669
5. Центркредит банкі АҚ 75 177 638 7
6. Нұрбанк АҚ 51287 682 7 123 368
7. Каспий Банкі АҚ 48 772 598 6
8. Альянс Банкі АҚ 46 589 193 4
9. Еуразия банкі АҚ 41 954 490 8
10. Ситибанк Қазакстан АҚ 28 864 535 6
11. Валют-Транзнт банкі АҚ 26 132 978 5
12. АБН АМРО Қазақстан банкі АҚ 25511314 5
13. Темірбанк АҚ 24 249 481 4 413
14. НSВС Қазақстан банкі ЕБ 17 494 355
15. Қазақстан Наурыз банкі АҚ 15 805 879
16. ТЕХАКАВАNК 10 986 409 1 507 108
17. Цеснабанкі АҚ 10 812 320 1428 783
18. Альфа-банк ЕБ 7 424 480 2 280
19. Қазақстандағы Қытай банкі ЕБ АҚ 4 185
20. Демір Қазақстан банкі АҚ 2 815 026
21. Нефтебанк АҚ 2 622 019 913 606
22. Алма-Ата МБ АҚ 2 009 297 978
23. Данабанк АҚ 1 231 666 1 064
24. ТПБК АҚ 929 517 1 290
25. Лариба-Банкі ББ АҚ 913 270 1 327
26. КЗИ банкі АҚ 886 873 2
27. ТАИБ Қазақстан банкі ЕБ АҚ 706 996
28. Қазақстан индустриалды банкі АҚ 647 980 I
29. Сенімбанкі АҚ 144 537 1 055 273
30. КИБ АҚ 126 340 1 076 970
31. Заман-банкі АҚ 98316 1 034 446 1
32. Алаш-банкі АҚ 83 625 1 101 709
33. Пәкістан ұлттық банкі ЕБ АҚ 46 656
34. Қазақстан Тұрғын үй құрылыс-жинақ банкі АҚ 15
Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын қадағалау және реттеу
Кестеден көріп отырғанымыздай, банктердің пассивтерінің өсуіне міндеттемелердің артуы,
Депозиттердің кұрылымында салымдарды кепілдендіру жүйесіне мүше банктерде орналасқан
Меншікті және теңестірілген қаржы есебінен пайда болу Қаржы
Негізгі қызметінен түсетін пайда Меншікті бағалы қағаздарын сату
Қызметтерді ұсынудан түсетін пайда Дивиденттер және бағалы қағаздар
Өткізуден тыс опрациялар пайдасы Несие Үлестік жарналарды қалыптастырудағы
Орнықты пассивтер
Бюджеттік демеу қаржысы (субсидия және т.б.)
Мақсатты түсімдер
Ұжым мүшелерінің үлестік және басқа да жарналары
Сурет 1 - Банктің қаржы ресурстарының құрылымы
Қазақстанның банктік секторының 2003-2009 жж аралығындағы экономикадағы рөлін
2 кесте Қазақстан банк секторының экономикадағы рөлі
мерзімнің басына
Көрсеткіштер 2003
жыл 2004
жыл 2005
жыл 2006
жыл 2007
жыл 2008
жыл 2009
жыл
ЖІӨ, млрд теңге 3 250,6 3747,2 4612,0
Активтердің ЖІӨ-ге қатынасы, %
25,1
30,6
36,3
45,8
60,6
87,5
87,7
Несиелік қоржынның ЖІӨ-ге қатынасы, % 15,9 19,1
Меншікті капиталдың ЖІӨ-ге қатынасы, %
3,8
4,3
5,1
5,9
7,9
11,5
13,4
Депозиттердің ЖІӨ-ге қатынасы, %
15,0
18,6
21,1
27,4
33,9
46,5
48,2
Ескерту:
1 ЖІӨ бойынша ҚР Экономиканы және бюджетті жоспарлау
2 ҚҰБ-нің және ҚҚА-нің есептік материалдары
2003 жылдан бастап, экономикалық өсудің жыл сайын орта
Жасыратыны жоқ біздің отандық банктеріміздің капиталы өте
Мұны салыстырмалы түрде қарасақ, АҚШ-ғы банктердің капиталының ЖІӨ-ге
1.2 Банктің меншікті капиталының көздері мен қызметтері
Коммерциялық банктердің меншікті капиталының рөлі мен шамасы, басқа
Банктің меншікті капиталы банктің тұрақтылығын қамтамасыз етуде маңызды.
Меншікті және тартылған коммерциялық банк ресурстары Ұлттық Банкте
Банктің меншікті капиталы - банктің қаржылық тұрақтшылығын, коммерциялық
Банктің меншікті капиталының құрылымы бірдей емес, себебі оларға
Сонымен, қазіргі коммерциялық банктердің меншікті капиталы мынадай баптар
- жарғылық капитал;
- резервтік капитал;
- қосымша капиталдар;
- банк операциялары бойынша тәуекелдерді төмендету мақсатында құрылған
- бөлінбеген банк пайдасы.
Банктің жарғылық капиталы банктің заңды тұлға ретінде міндетті
Қазакстанда екінші деңгейлі банктер төмендегідей екі ұйымдық нысандарда
- акционерлік банк нысанында;
- пай қосу арқылы, яғни жауапкершілігі шектеулі серіктестік
Пай қосу арқылы құрылған банктің жарғылық капиталы құрылтайшылық
Меншікті капиталдың кұрамдас бөлігі - акционерлік капитал. Бағалы
Акционерлік капиталдың құрылымы әр банктерде әр түрлі келеді.
а) меншікті акционерлік капитал, яғни бұл жай және
б) банктік резервтер, яғни алдағы уақыттағы әр түрлі
в) банктің ұзақмерзімді міндеттемесі (ұзақмерзімді вексельдері, облигациялары).
Ашық типтегі банктің акциясы колдан-колға басқа да акционерлердің
Банктің жай акциясын иеленушілер, банктің таза табысынан дивидент
Банктің артықшылығы бар акцияларын иеленушілер тұрақты пайыз түрінде
Сонымен қатар, банктер қаражат тарту мақсатында облигацияларды шығарады.
Жалпы, банктің акционерлік капиталының құралуы төмендегідей кезеңдерден тұрады:
1) бағалы қағаздардың проспект эмиссиясын дайындау және оны
2) бағалы кағаздарды эмиссиялауды тіркеу;
3) эмитент-банктің бағалы қағаздарын тіркеу;
4) шығарылатын және орналастырылатын бағалы кағаздардың нәтижелерін тіркеу.
Акционерлік банктер акцияларды төмендегідей жағдайларда шығарылады:
- банкті акционерлік нысанда құру;
- банктің жарғылық қорын ұлғайту үшін қосымша акциялар
Банктің меншікті қаражатының түріне резервтік қор жатады. Резервтік
Сондай-ақ, резервтік қор банктің тұрақты қызмет етуін қамтамасыз
Қосымша капиталдар - негізгі құралдардың тозуына байланысты аударылған
Арнайы қорлар - негізгі корларды қайта бағалау негізінде,
Келесі корға жекелеген банктік операциялар бойынша тәуекелді төмендету
Бөлінбеген пайда — акциялар бойынша дивидентті төлегеннен кейін
Банктің меншікті капиталын ұлғайту жолдарына мыналар жатады:
- банкпайдасы;
- акциялар шығару;
- құрылтайшылар және пай қосушылар санын арттыру;
- облигациялар шығару жатады.
Банк капиталы банктің дербестігін қамтамасыз ете отырып, оның
- қорғаныс қызметі;
- шұғыл қызметі;
- реттегіштік қызметі;
- айналым қызметі;
- резервтік қызметі.
Банктің меншікті капиталының қорғаныс қызметі, оның капиталының шамасының
Банк капиталының қорғаныс қызметі – банктің салым иелеріне
Банк капиталының шуғыл қызметі қорғаныс қызметіне қарағанда екінші
Қаржы және салым иелерінің мүдделерін қамтамсыз етуден басқа
Банктің меншікті капиталына қатысты ережелер, оның ең төменгі
Айналым қызметі. Кез келген банк капиталы банкроттыққа қарсы,
Резервтік қызметі. Тәуекелдер тек активтік операцияларға ғана емес,
Банктердің төлем ресурстарының мүмкін болар тапшылығына байланысты міндетті
1.3 Банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі
Банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі ұзақ уақыт бойы ғылыми-зерттеу
Банктер өздерінің активтерін арттыру үшін капиталдың төменгі мөлшерде
«Капиталдың жеткіліктілігі» термині банктің жалпы тұрақтылығын және оның
Кез келген коммерциялық банктің меншікті капиталының мөлшерін мынадай
МК = А – М
мұндағы,
МК — банктің меншікті капиталы
А — банктің активтерінің жалпы сомасы
М — банктің міндеттемелері.
Банк ресурсындағы меншікті капиталдың өте төменгі үлесінде болуы
Банк меншікті капиталын ұлғайтуға негіз болатын төмендегідей факторларды
- банктердің дивидендтері өнеркәсіптік кәсіпорын активтеріне қарағанда, пайыз
- банк көбіне тұрақсыз қысқа мерзімді қарыз көздеріне
Сондықтан, кез келген саяси немесе экономикалық өмірдегі жағдайлар
Демек, банк капиталының жиынтық денгейінің жеткіліктігі банк жүйесін
Банктердегі немесе жалпы банктік жүйедегі капитал көлемін тура
Банк меншікті капиталын бағалау әдістемесі туралы сұрақ 80-жылдардың
Кук коэффициенті, банк капиталы мен оның баланстан тыс
Мұндай тәсіл баланстан тыс операциялардың іске қосылуын қамтамасыз
Базель келісіміне сәйкес, банктің капиталы екі деңгейге бөлінеді:
I деңгейлі капитал және II деңгейлі капитал.
I деңгейлі капиталға: қарапайым акциялар, бөлінбеген пайда, сол
II деңгейлі (косымша) капиталға: ссудалар бойынша зияндарды жабуға
Базель келісімінін бекіткен нормативтік коэффициентіне сәйкес, екінші деңгейдегі
Бұл коэффициентті біздің тәжірибемізде есептеу үлгісі 2-тақырыпта пруденциялық
2002-2009 жылдардағы статистикалық деректерге сүйеніп, банктердің меншікті капиталының
3 кесте ЕДБ-дің меншікті капиталының жеткіліктігінің серпіні
кезеңнің соңына
Көрсеткіштер 2002ж 2003ж 2004ж 2005ж 2006ж 2007ж 2008ж
Жиынтық меншікті капитал, млрд теңге: 97,6 122,1 161.2
1-денгейлі капитал, млрд теңге 68,9 90,7 110,6 153,3
2-деңгейлі капитал, млрд теңге 32,7 35.4 55,7 87,9
3-деңгейлі капитал, млрд теңге - - - -
1-деңгейлі капиталдың барлық активтер сомасына қатынасы (кі) 0,11
Меншікті капиталдың тәуекел дәрежесіне қарай топтасқан активтерге және
Ескертпе -ҚҰБ-нің № 7 (92) 2002 жылгы шілдедегі
Кестеден көріп отырғанымыздай банктеріміздің меншікті капиталы соңғы жылдары
Жалпы ҚҰБ-нің және ҚҚА-нің есептік мәліметтеріне сүйенсек Қазақстандық
Ал енді, жарғылық капиталының көлеміне қарай қазақстандық банктерді
4 кесте Қазақстан Республикасындағы ЕДБ-дің жарғылық
капиталдарының серпіні мерзімнің соңына,
Белгіленген шектегі жарғылық капитал Төленген жарғылық капитал
Барлық ЕДБ