Дастан
www.referattar-kz.narod.ru
Шағын және орта бизнесті несиелендіру Диплом жұмысы
Мазмұны.
Кіріспе..................................................................................................................3
I-бөлім. Шағын және орта бизнесті несиелеудің орны мен маңыздылығы.
1.1. Шағын және орта бизнесті несиелендірудің кажеттіліктері мен маңыздылықтары.................................................................................................6
1.2. Шағын және орта бизнесті несиелендірудің жолдарының
ерекшеліктері......................................................................................................10
1.3. Шағын және орта бизнес субъектiлерiн несиелеудiң
алғышарттары......................................................................................................16
II-бөлім. Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнесті несиелендіруді ұйымдастыру.
2.1. Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнес секторын
ұйымдастыру..........................................................................................................23
2.2. Қазақстандағы микрокредит ұйымдарының дамуы және бизнестің дамуына өз
2.3. Қазіргі кезеңдегі шағын және орта бизнеске несиені тартудағы
III-бөлім. Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнесті несиелендіру мәселелерін
3.1. Шағын және орта бизнесті несиелендіру-жетістікке жету жолдарының кепілдігі...................................................................................................................49
3.2. Шағын және орта бизнесті несиелендірудің аймақтық деңгейдегі даму
3.3. Шағын және орта бинесті несиелендірудегі мәселелерді мемлекттің бақылауы.................................................................................................................70
Қорытынды
Әдеби оқулықтар тізімі
Қосымша
Кіріспе.
Кез-келген мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық жағдайының тұрақты дамуына, ең алдымен мемлекет
Кез-келген қоғамда қаржы несие жүйесі экономиканың дамуы мен нығаюының
Шағын және орта бизнес, макро экономикалық деңгейде көптеген мәселелерді
Шетел қаржы ұйымдарының, шетел банктерінің Қазақстан нарығына қызығушылық тудыруы,
конструктивтiк бизнес-идея;
тиiмдi басқару (менеджмент);
қаржы жеткiлiктiлiгi.
Осыған байланысты кейбiр кәсiпкерлерде өз бизнесiн ұйымдастыру кезiнде қаражаттың
Бүгінгі таңда халық шаруашылығы саласындағы банк жүйесiнiң экономиканы дамытуда
Тиімді нарықтық экономиканы құруда шағын және орта бизнестің мәні
Бүгінгі таңда республикамызда экономиканы қайта құру жолында оның негізі
Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, шағын бизнес дамыған нарықтық шаруышылықтың
Сондықтан, бұл жұмыстың негізгі мақсаты – Қазақстан Республикасындағы шағын
Менім дипломдық жұмысым Қазақстандағы шағын және орта бизнесті
Аталған дипломдық жұмыс негізгі үш
Бірінші бөлімде – шағын және орта бизнесті несиелеудің орны
Екінші бөлімде – Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнесті
Үшінші бөлімде – Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнесті
1.1. Шағын және орта бизнесті несиелендірудің қажеттіліктері мен маңыздылықтары.
Шағын және орта бизнес нарық коньюктурасы оперативті ескере, нарықтық
Кәсіпкерлік туралы түсінік 18 ғасырда пайда болып,жекеменшігі бар адаммен
Кантильонның А.Смит ойыннан айырмашылығы, ол кәсіпкер адамдарды белгілі бағаға
Басқа анықтамалардан өзіне назар аударатын И.Г. Тюненнің әдісі, кәсіпкерлікті
Кейінгі зерттеулерде кәсіпкерлерді жұмыссыздарға жұмыс беретін адамдар деп санады.
Бара-бара зерттеушілер экономикалық ілгерлеуі тек қаржы ресурстарын тиімді слудан
Кәсіпкерлік теорияға маңызды үлес қосқан Й.Шумпеттердің ойынша кәсіпкерлерді экономикалық
Шағын және орта кәсіпкерлік қызмет көптеген ауырлықтарға қарамастан, дамуда,
Қазақстан Республикасының “Шағын және орта кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау
- нарықтағы біртектілік өнімнің нарықтың аз бөлігін алуы;
- басқаруда қожайынның қатысуы;
- өндірістік және өткізу қызметі облыстарындағы жоғары бейімделгіштік;
- ресурстарды өзінің дамуына бағыттау.
Шағын және орта кәсіпкерліктің дамуына келесідей факторлар жағымды
әсер етеді:
- шағын және орта бизнес ұйымына үлкен көлемдегі өндіріс
- қабылданған шешімдерді жүзеге асыру икемділігімен оперативтілігі;
- тез аралық қызмет нәтижесіне жету мүмкіндігі бар;
- салынған қаражаттардың жоғары айналымдылығы;
- қосымша жұмыс орынмен қамтамассыз ету мүмкіндігі,жұмыссыздық деңгеін төмендету,
- шағын және орта кәсіпкерлер субьектілерін жергілікті нарық сұраныс
- маркетингтік зерттеулер нәтижесінде нақты тұтынушылар заказын өндіру және
- экономикадағы мемлекеттік сектордың төмен пайдалы және шығынды кәсіпорындардың
Осымен қатар шағын және орта кәсіпкерлік субьектілері кейбір кемшіліктермен
- едәуір жоғары тәуекел деңгейінің нәтижесінде нарықтағы тұрақсыз жағдайға
- ірі кәсіпорындармен тығыз байланыстың нәтижесіндегінарықтағы тұрақсыз жағдайға
- құқықтық базасының толық жетілмеуіне шетел нарығына шығу
- жоғары салықтар, жалға алынған ғимарат үшін төленетін
Шағын және орта кәсіпкерліктің сыртқы ортасының үлкен маңызы бар.
Сыртқы орта элементтерінің алуандылығын 5 топқа бөлсек болады.
Шағын және орта кәсіпкерліктің сыртқы ортасы, мемлекеттік экономикалық
Сыртқы ортаның негативті ықпалы шағын және орта
Дәл осы шағын және орта
Қазақстан Республикасының Үкіметінің алдында
Бұл жағдайда мемлекеттің екі функциясы
Бірінші функция бұл жетекші қызметі,
Қамтамасыз етуші қызметі – шағын және
Шағын және орта кәсіпкерліктің Қазақстандағы
Шағын және орта бизнестің заңды
Шағын және орта кәсіпекерліктің құрылуы
- шағын және орта кәсіпкерлік
- шағын және орта кәсіпкерлік
- шағын және орта бизнес
- шағын және орта бизнесті
- шағын және орта кәсіпкерлік
Айтылып кеткен шағын және орта
1.2.Шағын және орта бизнесті несиелендірудің ерекшеліктері.
Шағын және орта бизнес қазіргі қоғамның формациясының негізі
Бірақ Қазақстанда мұндай маңызды сектор
Сондықтан 2000-2004 жылдарындағы ҚР-ң Үкімет
Шағын және орта бизнесті нығайту
Барлық меншік нысандарындағы кәсіпорыдарда
Осыған байланысты шағын бизнес субьектілерін
Нарық экономикадағы шағын бизнес -
Шағын кәсіпкерлік нарық коньюктураның өзгеруіне
Бүгінгі күні әлемде кәсіпкерліктің жалпылама
ҚР-ның заңнамасына сәйкес, шағын
1 толық серіктестік
2 сенім серіктестігі
3 жауапкершілігі шектеулі серіктестік
4 қосымша жауапкершілігі бар серіктестік
5 өндірістік кооператив.
Кәсіпкерлікке тән келесі белгілерін бөліп
1. пайда болу белгісі бойынша
2. пайданы максимизациясы-тек толық шаруашылық дербестілік
3. шаруашылық субьектілерінің мүліктік жауапкершілігімен
4. меншік иесі мен басқарудың
5. кәсіпкерліктің әлеуметтік экономикалық анықтылығы.
6. тәуекелмен басқару нарық субьектілерінің
7. қаржылық, несиелік, өндірістік, технологиялық
8. нормативті және заң базасының
ҚР бойынша экономиканың шаруашылықтың нарықтық
Шағын бизнес мемлекеттің экономикалық өркендеуі
ҚР-да кәсіпкерліктің дамуымен байланысты бірқатар
Республиканың экономиканың секторы ретінде шағын
1 шағын және орта бизнестегі
2 Шағын кәсіпорындардың көбісі нарық
3 Орта және ірі капиталы
4 Қазіргі жағдайдың айрақша белгілері
5 Коммерция сферадағы шағын бизнестің
6 Қызметтер саласында бизнестің жетіспеушілігі
7 өндірістік және ауылшаруашылық шағын
2000 жылдағы ҚР-ның экономиканың тұрақтандыруы
Жүргізіген сұраулар бойынша қазақстандық шағын
Осылай ҚР-на шағын бизнес
Біріншіден, шағын кәсіпорындарды несиелендіру көлемдері
Шағын бизнесті банктермен несиелендірудің аз
ҚР-ғы шағын бизнес қайта бөлу
Қазіргі кезде негізгі капиталға
Қазақстан Республикасында шағын бизнестің құрылуының
Шағын бизнестің сферасындағы банктік несиелендірудің
Шағын бизнесті банктік несиелендірудің тәуекелдерінің
Шағын бизнесті банктік несиелендірудің тәуекелдерінің
Шағын бизнесті банктік несиелендірудің тәуекелдерінің
1.3. Шағын және орта бизнес субъектiлерiн несиелеудiң алғышарттары.
Банктердiң тәжiрiбесiнде қолданылатын несиелеу процесiнiң јөзiндiк алғышарттары болады.
несиеге деген өтiнiштi қарау;
несиелiк қабiлетiн талдау;
несиелiк келiсiм шарт жасау;
несие беру;
несиелiк мёмiленiң орындалуына бақылау жасау.
Қарыз алушыларға несие беру барысында банктер «Қазақстан Республикасының
Бiрiншi алғышарт. Банкке келiп түскен несиеге деген өтiнiштi қарау.
1) Құрылтайшылық құжаттардың жарғының жалға алу шарттарының тiркелген куәлiктерiнiң
2) Қарыз алушының соңғы екi жылдағы балансы жёне оған
3) Несиеленетiн жобаның рентабельдiлiк деңгейiн және несиенiң қайтарылу мерзiмiн
4) Несиеленетiн мәмiлелердi растайтын келiсiм шарттар көшiрмелерi (материалдық құндылықтарды
5) Басқа банктерден алған несиелер туралы мәлiметтер (шоттар бойынша
6) Қамтамасыз ету мақсатында кепiлге берiлген мүлiкке қарыз алуышының
7) Несиенi қайтаруға байланысты мiндеттеменi куәландыратын құжаттар;
8) Қызметiн жаңадан бастаған, яғни қаржылық есептер және басқа
Қажет жағдайларда банк қарыз алушыдан несиенi қайтаруын қамтамасыз ететiн
Екiншi алғышарт. Қарыз алушының несиелiк қабiлетiн талдау. Яғни, оның
Ссудаға қатысты қабiлеттiлiгi. Қазыр алушыға ссуданы бере отырып, қарыз
қарыз алушының iскерлiк репутациясы. Несиелiк мәмiлеге тиiстi репутация деп,
табыс алу қабiлетi. Банк қарыз алушының ссуданы қайтаруға жеткiлiктi
Қарыз алушының табыс алу қабiлетiн анықтау барысында сату көлемiне,
шаруашылық шарттарына сәйкес төлем талаптарын уақтылы қанағаттандыру;
несиенi қайтару;
жұмыскерлер мен қызметкерлерге жалақы төлеу;
бюджетке төлемдер мен салықтарды төлеу.
Қарыз алушының қаржылық жағдайы жақсы болса, ол барлық мiндеттемелер
Қарыз алушының несиелiк қабiлетiн банктiк талдау шектеулi және кең
Қарыз алушылар негзгi коэффициенттер көрсеткiшiне байланысты несие қаблеттiлiгiнiң үш
Үшiншi алғышарт. Несиелiк келiсiм шарт жасау. Қазiргi несиелеудiң басты
Төртiншi алғышарт. Несие беру процесi. Бұл кезең ссудалық шот
Несие берудi құжаттау тәртiбi ссудалық шот формаларына байланысты ажыратылады.
Несиенiң көлемiне байланысты әртүрлi берiлу тәсiлдерi болады. Бiрiншiсi -
Бесiншi алғышарт. Несиенi қайтару және оған сыйақы төлеуiне бақылау
Ссуданың қайтарылуына бақылау жасау үшiн банкте ссудалар бойынша мерзiмдi
Жай проценттер бiрiншiден қысқа мерзiмдi несиелеу үшiн қолданылады. Олар
S=P(1+n*i),
мұнда: S - несие бойынша барлық соманың көлемi
P - бастапқы қарыз
i - пайыздық мөлшерлеме
n - мерзiмi
Банк тәжiрибесiнде күрделi проценттер ұзақ мерзiмдi несиелеу кезiнде қолданылуы
S=P(1+i)n
Банк несиелiк келiсiм шарттың орындалуына, қарыз алушының алған несиенi
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкiнiң әдiстемелiк нұсқауларына сәйкес екiншi
Банк ұсынатын несиелер сапасы бойынша несиенi қайтару мерзiмiне, қарыз
стандартты
күмәндi (субстандартты, қанағаттанарлықсыз, тәуекелi жоғары күмёндi несие)
үмiтсiз
Стандартты несие - бұл несиенiң сапасы күмён тудырмайды және
-қарыз алушының қаржылық-шаруашылық жағдайы тұрақты субъект болып табылады, сонымен
-сенiмдi және өтiмдi қамтамасыз етiлген несие. Осы категориядағы несиелер
Субстандартты несие келесi жағдайларда белгiленедi:
-30 күнге дейін негiзгi қарызды немесе сыйақыны қайтару бойынша
-пролонгация;
Бұл топқа сонымен қатар қаржылық жағдайы тұрақты, бiрақ кейбiр
Қанағаттанарлықсыз несиелер келесi жағдайлар анықталған кезде белгiленедi:
-30 күннен 90 күнге дейін негiзгi қарызды және сыйақыны
-бiр реттен артық пролонгация;
-нарық конъюктурасының өзгеруiмен байланысты өндiрiстiң төмендеуi нәтижесiнде қарыз алушының
-қарыз алушының сәйкес несиелiк досьесiнiң болмауы.
Тәуекелi жоғары күмәндi несиеге келесi жағдайлардың бiреуi анықталған кезде
-60 күннен 90 күнге дейін негiзгi қарыз немесе сыйақыны
-форс-мажорлық жағдайлар;
-басқа банктен алынған несие бойынша қарыздардың болуы.
Үмiтсiз несие келесi жағдайлардың бiреуi анықталған кезде пайда болады:
-90 күннен жоғары уақыттан берi негiзгi қарызды немесе сыйақыны
-банкрот деп танылса;
-өз қызметiн одан әрi жалғастыруға мүмкiндiк бермейтiн факторлар немесе
Банктiң активтерi мен шартты мiндеттемелерi бойынша провизияның қажеттi көлемi
Субстандартты несие бойынша - 5% сыйақыны уақытылы өтеген кезде.
Қанағаттанарлықсыз несие бойынша - 20% - 25%, егер тек
Жоғары тәуекелдi күмәндi несие бойынша - 50%.
Үмiтсiз несиелер бойынша барлық жағдайларда да - 100%.
2.1.Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнес секторын II-деңгейдегi
Шағын және орта бизнес - экономикалық қолайсыз жағдайларға қарамай
Ұлттық валютаның макроэкономикалық деңгейде стабилизацияға қол жеткiзу шаралары әрекеттерiне
Бiрiншiден ол құрамы бойынша бiрыңғай емес. Өйткенi Қазақстанда коммерциялық
Екiншiден, iрi банктер мен кiшiгiрiм банктердiң мүмкiндiктерi мен ұсынатын
Үшiншiден, орташа банктер шағын бизнеске несие ұсынудың
Сонымен, бұл қордың қарыз алушылары болып, iрi банктер саналады.
II-деңгейдегi коммерциялық банктердiң шағын және орта бизнестi,несиелеу тёжiрибесiнiң
Банктер тарапынан қаржыландыру көлемi жалпылама өскен. Экономикаға берiлген несиелер
Экономиканың әртүрлi саларына деген ұзақ және орта мерзiмдi несиелер
Банктердiң несиелiк ресурстарының құны Ұлттық Банктiң қайта қаржыландыру
Жеке тұлғалар:
теңгедей 20,5 %
доллардай 20,3 %
Депозиттер - /банктiк емес заңды тұлғалар/
теңгедей 10,8 %
доллардай 11,3 %
Депозиттер - /жеке тұлғалар/
теңгедей 5,5 %
доллардай 6,5 %
Көптеген қысқартуларға байланысты, банктiк жүйе 72,925 млрд.теңгеге депозиттердi өзiне
Банктiк несиеге деген сұраныс күннен-күнге өсуде, ал оған шағын
айналым қаражаттарын толықтыру - 63,5 %;
құрал-жабдықтарды ауыстыру және жөндеу - 42,9 %;
ғимараттарды салу және жөндеу - 25,4 %;
жалақыны өтеу - 3,2 %;
жал және коммуналдық қызметтердi өтеу - 2,1 %.
Және жоғарыда айтылғандай Қазақстанда банктер және банктiк капитал тиiстi
Осы ретте шағын және орта бизнес үшiн
Бүгiнгi күнi Қазақстан шағын және орта бизнестi несиелеу
Капитал нарығында iшкi және сыртқы көздерден қарыз алар едi.
бiрақ шағын кәсiпорын бұл жұмыспен айналысуға оның бұл
Экономиканың тамыры болып табылатын бұл сектор алдындағы мәселелер тез
Сонымен, Қазақстан Республикасында ендi ғана жанданып келе жатқан шағын
Мемлекеттiк экономикалық даму жолында оған ұшырасатын өзгерiстерге байланысты несиенiң
шағын және орта бизнестi қаржылық-несиелiк қолдау саясаты бойынша мақсатты
ауыл шаруашылығы - 20 %
азық-түлiк, өнеркәсiптiк тауарлар, халық тұтынатын тауарлар өндiрiсi, дәрiлiк препараттар,
иновациялық iс-әрекеттер - 20 %
көлiк, байланыс, құрылыс, құрылыстық материалдар өндiру-15%
тұрмыс қызметтерiн көрсету, коммуналдық қызмет - 15 %.
Қазақстан экономикасының дағдарыстан өтiп, тұрақтануға қол жеткiзу жолында банктiк
Қазiргi кездегi банктiк жүйе - бұл алуан түрлi және
Мемлекеттiк бюджетте шағын және орта бизнестi дамыту, қаржыландыру бағдарламасына
Қазiргi уақытта шағын және орта бизнес әр түрлi қаржылық
Екiншi деңгейдегi коммерциялық банктермен шағын және орта бизнестi
Банк өзiнен ақша қаражатын /несие/ сұрап келген клиенттiң несиелiк
Банк несиелеу функциясын жүзеге асыру арқылы, өздерiнiң өтiмдiлiгiн қамтамасыз
Әрине, Қазақстандағы шағын және орта бизнестiң дамуы мемелекеттiң ұстанып
Негiзiнде несиенi экономикалық категория ретiнде түсiну үшiн шағын бизнес
Шаруашылық субъектiлерi несиеге деген қажеттiлiгi қай өндiрiстiк циклда пайда
Шаруашылық субъектiлерiнде мұндай қолма-қол ақшамен оған деген қажеттiлiк осы
Осындай кенет маусымдық өзгерiстер ауытқитын ауыл шаруашылығын атауға болады.
Несиенiң өндiрiстiң жандауында, оның кеңеюi процесiнде алатын ролi орасан.
Несиенiң нарықтық экономикалық қатынастардың дамуында атқаратын ролi Қазақстанның нарықты
Несие Қазақстан Республикасы нарыққа көшу жолында ссудалық капитал қозғалысы
Жалпы экономикалық басылымдарда несиенiң функцияларын әр түрлi түсiндiрмелермен бередi.
Физикалық күйiнде капитал өндiрiс құралы ретiнде бiр саладан екiншi
Елдiң жаңа экономикалық қатынастарға түсуi, оның жалпы экономикаға тиiмдi
2.2.Қазақстандағы микрокредит ұйымдарының дамуы және бизнестің дамуына өз үлесін
Бүгінгі таңда көптеген адамдар жеке өмірін жақсарту мақсатында нарықта
Соңғы жылдары кәсіпкерлерді қолдауда республикада бірнеше нормативтік құжаттар қабылдануда,
Қазақстанда микрокредит беру көп уақыт жұмыс істейді. Бірақ, халықты
Микрокредит ұйымдарының банктерден артықшылығы, бұнда менеджментке жұмсалатын шығындардың төмен
Микрокредит ұйымдары туралы заңға сәйкес бір клиентке микрокредиттің берілуі
Заң бойынша микрокредит ұйымына бағалы қағаздар шығаруға рұқсат етілмейді,
Микрокредитті кепілсіз алуға мүмкіндік туады, бірақ клиенттер үшін несиелік
Бүгінде екінші деңгейлі банктерден несие алу біршама қиындықтар тудырады.
1-кестеде банктермен клинттер арасындағы несиелеу шарты көрсетілген.
Банк атауы
Шарты ҚКБ Туран-Әлем банкі Темір банк Нұр банк Центр
Мерзімі 3-жылға дейін 1-жылға дейін 1-жылға дейін 6-айдан, 1-жылға
Несие мөлшері 1000$-5000$ дейін 75000$-20000$ дейін 500$-5000$ дейін 200$-1000$
Кепілдік Өндіріс процесін-дегі тауарлар, құрал-жабдық, жеке мүліктері Кепілдік талап
Пайыз-дық ставка 2,025 % (айына),
27 %
жылына 27 %
жылына 1,36 % (айына),
$-30 %, теңгемен- 33 % Жылына 23 % $-30
Қосым-ша шарттар Қаладағы тұрғылықты жері, зейн-қы аудар-ры тұрақты
Несиені беру күні 3 банкттік күн. 3 банкттік күн.
1-кесте. Екінші деңгейлі банкттердің микрокредит беру шарты.
Бұл кестеге қарап келесі тұжырым жасауға болады. Кез –
Микрокредит ұйымдарының микрокредит беру шарты 2-кестеде қарастырылады.
МКҰ атауы
Шарты
МКҰ «Валют транзит» МКҰ «Қазмикрокредит» МКҰ «Валют транзит
Мерзімі 3 айға 3 айға 3 айға
Несие мөлшері 10000-872000тг.дейін 10000-872000тг. дейін 10000-872000тг. дейін
Кепілдік Жылжитын және жылжымайтын мүлік Жылжитын және жылжымайтын
Пайыздық ставка Бір тоқсанға 10% Бір тоқсанға 12% немесе
Қосымша шарттар Керкті несие соммасына 10 % алынады.
Несие беру күні 1-2 күн 1-2 күн 1-2 күн
2-кесте микрокаредит ұйымдарының микрокредит беру шарты.
МКҰ шағын кәсіпкерлікті және ауылшаруашылығын дамытуда, кәсіпкерлерге тез
ҰБ 01.08.06 жылғы белгіленген статистикасына сәйкес банк операцияның жеке
1. ЖАҚ «Қауымдық несиелеудегі Қазақстандық қор» корпоративтік қор, Алматы
2. «Микрокредит, үкіметтік емес ұйым» қоғамдық қор, Алматы қаласы.
3. «Азиялық несие қоры» қоғамдық қор, Алматы қаласы.
4. Кәсіпкерлерді ынталандырудағы Қазақстандық қор, қоғамдық қор, Алматы қаласы.
5. «Кәсіпкерлерді қолдау қоры ШҚО бойынша» қоғамдық қор.
6. «ОҚО бойынша фермерлерді және кәсіпкерлерді қолдау қоры» қоғамдық
7. «Атырау микрокредит беру орталығы» қоғамдық қор.
8. «БҚО кәсіпкерлерді қолдау туралы» қоғамдық қор.
9. «Тірек капитал» қоғамдық қор, Орал қаласы.
3-кестеде коммерциялық емес ұйымдардың несие беру шарттары қарастырылады.
Ұйым атауы Ұйымдарды сұрыптау уақыты Мерзімі Несие мөлшері Пайыздық
Қауымдық несиелеудегі Қазақстандық қор 20.12.05
1 жылға дейін-жеке, 6 жылға дейін – топтық несиелеу
200$ жоғары топ мүшелері Айына -2,6%, жылына 32% Тұрғын
Микрокредит үкіметтік емес ұйым 04.01.05 1 жылға дейін
Жылына – 8-%10% Үй, жер, көлік 1-3 күн
Азиялық несие қоры 14.11.05 3 жылға дейін 100$-1000$ дейін
16-%30%араларында Үлкен көлемді қаржы, қозғалмайтын мүлік 2-3 күн жеке
3-кесте. Коммерциялық емес МКҰ несиелеу шарты
Кестеде көрсетілген шарттар қолайлы болып келеді, бірақ ұйымдар туралы
Сондықтан микрокредит беруді республикада дамыту және жетілдіру жолдарын анықтау
ҚР заңдылықтарына сәйкес, шағын бизнес субъектісі болып қарамағында 15
ҚР ШОБ дамытуда ішкі және сыртқы қаржылық институттар, банктер
Шағын бизнесті қолдауда 2005 жылға арналған республикалық бюджет жобасынада
Жалпы, микрокредит беруде МКҰ қызметін қорытындылай келе, мемлкеттік қолдау
Біраз қиыншылықпен болса да, республикада шағын
Үкімет шағын және орта бизнестің дамуын тежейтін кедергілерді
Шағын және орта бизнес өнеркәсібі неғұрлым дамыған және халық
Шағын және орта бизнесті өркендетуде ьизнес инкубаторлардың маңызы
Инкубатор 1998 жылы Алматы қаласы әкімдігінің шағын және
Алматы қалалық бизнес-инкубаторын құруда түрік өнеркәсіп аймақтарын және поляк
Бизнес инкубатор құрудағы басты мақсат кәсіпкерлерге барынша қолайлы жағдай
Кәсіп-орын басшысының бұлайша риза болатынын да жөні бар екен.
Бизнес-инкубаторда табысты еңбек етіп жақан тағы бір кәсіп-рын
*кара*-ның инкубатор шаңырағы астына кіргеніне жылдан асып
1996 жылы құрылған *алко* жауапкершілігі шектеулі серіктестігі соңғы үш
Жоғары да аталған компаниялардың қызметі бизнес-инкубаторлар құрудың пайдалы
Алдағы уақытта Алматыда жаңадан тағы бір өнеркәсіп паркі
2.3.Қазіргі кезеңдегі шағын және орта бизнеске несиені тартудағы кездесетін
Шағын кәсіпкерлік қолайлы емес экономикалық жағдайда, сонымен қатар Қазақстан
Макроэкономика аумағында қол жеткізген ұлттық валюта курсының қалыптасқанына, ақшалық
Қаржылық сұлба ретінде қосалқы несиелендіру қабылданды, яғни екінші деңгейдегі
Шағын және орта кәсіпкерліктің субъектілерімен (жұмыс және қызмет көрсету)
Қор қарызгерлері болып ірі банкілер түседі, оның ішінде
Шағын және орта бизнесті несиелендіру мәселесі тек макроэкономикалық факторлармен
Шағын және орта бизнесті қаржыландыру мемлекеттік реттеуді, қаржыландыру көзі
Қазіргі кезде шағын және орта бизнестің несиеленуі қормен тек
Әлемдік тәжірибе.
Жекелегенде, оны тасымалдаушы ЕЖДБ - шағын және орта
Бірқатар жағдайларда шағын және орта бизнесті қаржылай қолдау бағдарламалы
Нәтижесінде негізгі құжат несиелендірудің шарттары мен тәртібі,несиелендірудің «потолокты» шартында
Қосалқы несиелендіру сұлбасында көп нәрсе уәкілетті банктер белсенділігіне тәуелді.
Әртүрлі қаржылық және несиелік нарықтарда операциялар жүргізе отырып, банктер
Жәнеде, банктер, соған сәйкес банк капиталы да, республика бойынша
Ең басты мәселе. Тапсырыскерлік базаны кеңейту үшін шағын
Өз жұмысын өсіру үшін және айналым қаражатын толықтыру үшін,
Сұлбада көргеніміздей, жоғарыда айтылған проблемалар екі негізгі топқа бөлінеді.
Несиені беру шарттарымен байланысқан проблемалар, макропроблемалар деп аталатын топқа
Екінші деңгейлі банктермен, шағын және орта кәсіпкерлік субъектілеріне несие
Қазіргі уақытта қолданудағы шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерге несие
Пролемалардың екінші тобы микродеңгейде айқындалған сипатты болады, осыған байланысты
Шағын және орта бизнес Орталығы жүргізген зерттеулердің көрсеткеніндей, кәсіпкерлер,
Өз кезегінде банк қызметкерлері, кәсіпкерлердің банкке дайындықсыз келетіндерін
Осы мәселенің маңыздылығын және қажеттілігін есепке ала отырып, шағын
Зерттеудің негізгі мақсаты әрекеттегі процедураны кәсіпкерлердің бағалауы болып табылды
Зерттеуде Алматы қаласында жұмыс жасайтын, әртүрлі салалықты 48 шағын
Шағын кәсіпкерліктің дамуына не кедергі деген мәселенің мәнісіне тоқталайық.
2005 жылғы мәліметтерге сүйенсек шағын кәсіпкерлер субъектілерін бақылау және
1991 жылғы 25 желтоқсанда қабылданған “ҚР салық жүйесі туралы”
2002 жылдың 1 қаңтарынан бастап іске қосылған еліміздің жаңа
Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті қорғау және шағын бизті қолдау
Тәуелсіздігімізді алғаннан бергі 10-12 жылда елімізде
Өркениетті елдердің қайсысы болсын өздерінің әлеуметтік және
Шағын және орта кәсіпорындар санының көбеюі меншік
Тәуелсіз, егеменді Қазақстанның құрылғанына 15жылдан астам уақыт өтті. Алайда
Ел Президентінің және республика Үкіметінің негізінде ұлттық саясаттың жетістікке
Мысалы Қытай халық Республикасы өткен ғасырдың 80
Бүкіләлемді дүр сілкіндірген 1997 жылғы болған Азиялық
Мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру саясатын жоғарғы деңгейдегі
Көптеген оқулықтарды, ақпарат қүралдарын қарастыра отырып келесі жағдайларды атап
1. Нарықтық экономиканың
2. Шағын және орта
Егер жақсылап ойланып, қарастыратын болсақ, бугінгі күннен
2006 жылы Қазақстанда белсенді шағын және орта бизнес кәсіпорындардың
Шағын бизнеспен айналысушы жұмыскерлер санының өсу қарқыны Ақтөбе, Атырау,
Дамыған елдер тәжірибесі шағын және орта бизнеске бөлінген қаржының,
Кәсіпкерлікті жүргізу қабілетгілігі, шын мәнісінде, табиғи талантты қажет
Мемлекет тарапынан шағын және орта бизнеске бөлінетін қаржы жоқтың
1 қаңтар 2003 жылы елімізде тоғыз айға шейін барлық
Қорытынды шығара отырып, келесі жағдайларды атап өткен жөн. Кез-келген
3.1. Шағын және орта бизнесті несиелендіру-жетістікке жету жолдарының кепілдігі.
Кез-келген мемлекет экономикасының негізгі тірегі
Ішкі жалпы өнімнің 50-70 пайызы
Барлық мемлекеттік органдар кәсіпкерлікке, жеке меншікке
Құқық қорғау оргадары-бұл мемлекттің билігі. Олар елде заңдардың бұзылуын
Мемлекеттік, әсіресе құқық қорғау аппараты мынаны түсінуі
Мемлекеттік қаржыландыру мен жеке меншік қаржыландыруды нақпа-нақ шектейтін
Міне, мәселен, жасақшыларды ынталандыру, әйелдердің бала
Бақылаушы органдардың, дәлірек айтқанда, үнемі
01.04.2006 жылға экономикалық қызмет түрі бойынша шағын бизнес
Жұмыспен қамтылғандар саны, адам Өнімді шығару, млн. теңге
01.04.2006ж. 01.04.2005ж. 01.01.2006ж. 01.04.2005.
Облыс бойынша барлығы
оның ішінде:
38331
37651
8003,9
6725,8
Ауыл шаруашылығы, аң аулау және орман шаруашылығы
1238
1544
98,5
105,3
Балық аулау, балық өсіру
52
39
23,4
1,9
Өнеркәсіп
тау-кен
өндеуші
электр энергия, газ, су өндіру және тарату 6595
238
5761
596 6230
269
5325
636 2181,4
453,9
1245,9
481,6 1020,4
58,3
905,6
56,5
Құрылыс 6861 6578 1324,7 1080,6
Сауда;
автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдарды және жеке пайдалану заттарын жөндеу
12777
13121
2448,9
2672,8
Қонақ үйлер мен мейрамханалар
556
590
109,4
151,3
Көлік және байланыс
2093
1758
544,4
506,7
Жылжымайтын мүлік пен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет
5245
4883
992,7
903,3
Білім беру 297 347 19,3 25,1
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызмет қөрсету
1431
1259
99,7
95,1
Коммуналдық әлеуметтік қызметтер
1186
1302
161,5
163,3
Соңғы үш жылда, менің қатаң нұсқауларыма
Біз қазірдің өзінде бизнеске жіберуге,
Бұл қозғалысқа серпінділік пен нәтижелікті
Лицензиялық тіркеу рәсімдерінің саны бүкіл
Ұлттық банк соңғы төрт жылда
2002 жылы қыркүйек айында өткен
Бүгінгі күнде кәсіпкерлер арасында мынадай
Сонымен, кәсіпкерлікті дамытудыңалдында кесе-көлденең тұрған
Шағын және орта бизнесті дамытудың
2003 жылы Шағын кәсіпкерлік
Шағын және орта кәсіпкерлік жылдан-жылға
Үкіметтің 2015 жылға арналған тапсырмасында
Шағын бизнес орталығының директоры Тұржановтың
Бұл бір ғана кедергі емес, кәсіпкерден
Міне, кәсіпкердің азды-көпті шығындарын есептеп
Бүгінде мамандар аталмыш салаға қатысты
Макролық жақтан мемлекет пен жергілікті
Орта және шағын кәсіп-орындардың
Шешудің жолдары: батыс мемлекеттердің
01.01.2006 жылға экономикалық қызмет түрлері бойынша шағын бизнес кәсіпорындардағы
Орташа айлық еңбек ақы, теңге
Барлығы 21394
Ауыл шаруашылығы, аң аулау және орман шаруашылығы 12268
Балық аулау, балық өсіру 22194
Өнеркәсіп
тау-кен
өндеуші
электр энергия, газ, су өндіру және тарату 22178
28170
22176
17963
Құрылыс 27914
Сауда;
автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдарды және жеке пайдалану заттарын жөндеу 19167
Қонақ үйлер мен мейрамханалар 13979
Көлік 23820
Почта және байланыс 20717
Қаржылық қызмет 22025
Жылжымайтын мүлікпен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет көрсету
Коммуналдық әлеуметтік және дербес қызметтер көрсету 14952
Орта-шағын кәсіп-орындардың өзіндік басқарып
Орта жәе шағын кәсіп-орындардың сенімдік
Орта және шағын кәсіп-орындардың сенімділік
Орта және шағын кәсіп-орындардың
Макро саясатының үйлесімді ретке салуы,
3.2. Шағын және орта бизнесті несиелендірудің аймақтық деңгейдегі даму
Кеңес одағының шекпенінен шыққан елдердің
Сындарлы саясатпен жүргізілген реформалар еліміздің
Шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың
Шағын және орта бизнес Қазақстанның
Ақтөбе облысында жыл соңына дейін
Жоғарыдағы келтірілген көрсеткіштерге қарап, мемлекетіміздің
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдары шағын кәсіпкерліктің дамуына
Шағын кәсіпкерлік бойынша мәліметтерді жинау, өңдеу және халыққа жариалау,
Статистикалық тіркелім деректері бойынша 2006 жылғы 1 сәуірде облыста
01.04.2006 жылға экономикалық қызмет түрі бойынша шағын бизнес
Тіркелген кәсіпорындар
Әрекеттегі кәсіпорындар
бірлік өткен жылдың сәйкес кезеңіне %-пен барлығы Оның
бірлік өткен жылдың сәйкес кезеңіне %-пен бірлік өткен жылдың
1 2 3 4 5 6 7
Облыс бойынша барлығы
оның ішінде:
10173
108,8
7482
109,2
3349
102,2
Ауыл шаруашылығы, аң аулау және орман шаруашылығы 150
Балық аулау, балық өсіру 11 110,0 9 112,5 4
Өнеркәсіп
тау-кен
өндеуші
электр энергия, газ, су өндіру және тарату 1153
51
1012
90 107,0
96,2
108,4
98,9 843
32
747
64 109,3
103,2
111,2
94,1 370
9
334
27 94,6
75,0
96,5
81,8
Құрылыс 1421 118,1 1170 125,3 464 125,1
Сауда;
автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдарды және жеке пайдалану заттарын жөндеу
5146
103,9
3499
102,9
1512
94,1
Қонақ үйлер мен мейрамханалар
141
102,9
83
98,8
52
100,0
Көлік және
байланыс
445
112,1
332
113,3
157
107,5
Жылжымайтын мүлік пен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет
1246
119,6
1039
120,8
519
124,8
Білім беру 88 100,0 64 101,6 29 85,3
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызмет қөрсету
170
104,9
146
105,8
85
101,2
Өзге де коммуналдық әлеуметтік және дербес қызметтер көрсету
202
104,7
168
105,7
83
85,6
Аймақтық кескінде белсенді кәсіпорындардың айтарлықтай үлес салмағы Қарағанды (69,1%),
01.04.2006 жылға аймақтар бойынша шағын бизнес кәсіпорындарының саны
Тіркелген кәсіпорындар
Әрекеттегі кәсіпорындар
бірлік өткен жылдың сәйкес кезеңіне %-пен барлығы Оның
бірлік өткен жылдың сәйкес кезеңіне %-пен бірлік өткен жылдың
1 2 3 4 5 6 7
Қазақстан Республикасы
162219
108,8
119073
111,0
50458
102,1
Қарағанды облысы
10173
108,0
7482
109,2
3349
102,2
Қарағанды қ. 7283 109,2 5115 110,1 2314 104,2
Балхаш қ. 226 103,2 183 104,6 87 96,7
Жезқазған қ. 749 104,9 589 107,7 240 93,0
Қаражал қ. 82 105,1 55 110,0 22 104,8
Приозерск қ. 28 107,7 25 108,7 12 100,0
Сарань қ. 159 110,4 135 114,4 53 112,8
Сатпаев қ. 75 89,3 67 87,0 42 80,8
Теміртау қ. 1012 107,2 821 111,2 358 101,7
Шахтинск қ. 102 110,9 80 112,7 42 110,5
Абай ауданы 119 102,6 108 103,8 40 85,1
Ақтоғай ауданы
24
96,0
22
95,7
7
58,3
Бұхар-Жырау ауданы
64
94,1
59
93,7
26
76,5
Жанаарқа ауданы
23
100,0
20
117,6
6
150,0
Қарқаралы ауданы
34
113,3
27
108,8
9
81,8
Нұра ауданы 33 84,6 31 86,1 18 72,0
Осакаровка ауданы
60
107,1
56
107,7
35
140,0
Ұлытау ауданы
20
117,6
20
125,0
4
66,7
Шет ауданы 80 102,6 69 103,0 34 94,4
2006 жылғы 1 сәуірде облыстың шағын бизнес кәсіпорындарда жұмыспен
Аймақтық кескінде шағын бизнес кәсіпорындарда жұмыспен қамтылғандардың айтарлықтай үлесі
01.04.2006 жылға аймақтар бойынша шағын бизнес кәсіпорындарының негізгі көрсеткіштері
Жұмыспен қамтылғандар саны, адам Өнімді шығару, млн. теңге
01.04.2006ж. 01.04.2005ж. 01.04.2006ж. 01.04.2005.
Қазақстан Республикасы
542881
533587
179054,2
173700,7
Қарағанды облысы
38331
37651
8003,9
6725,8
Қарағанды қ. 25415 24959 5541,0 4664,7
Балхаш қ. 1021 1003 197,1 167,4
Жезқазған қ. 2884 2833 499,1 420,2
Қаражал қ. 266 262 15,0 12,7
Приозерск қ. 135 133 16,7 14,0
Сарань қ. 608 598 111,4 95,2
Сатпаев қ. 512 503 42,7 36,5
Теміртау қ. 4312 4236 1025,0 849,1
Шахтинск қ. 430 422 65,7 54,6
Абай ауданы 621 611 90,5 75,2
Ақтоғай ауданы 159 156 17,5 14,8
Бұхар-Жырау ауданы 442 435 88,6 75,7
Жанаарқа ауданы 94 93 2,1 1,8
Қарқаралы ауданы 167 164 38,2 32,1
Нұра ауданы 302 296 43,5 36,8
Осакаровка ауданы 376 370 94,2 78,6
Ұлытау ауданы 107 105 11,6 9,8
Шет ауданы 480 472 104,0 86,6
2006 жылғы қантар- наурызда өнім шығару 8003,9 млн. теңгені
5 орын). Өткен жылғы сәйкес кезеңмен салыстырғанда шығарым 19,0%
Шағын және орта бизнесті дамыту
Экономикалық қызмет түрлері бойынша жұмыс істейтіндер саны
Экономикалық қызмет түрлері бойынша өнім өткізуден түскен табысты бөлу
Істеп тұрған шағын бизнес кәсіпорындры санының басым бөлігін
2006 жылғы қантардағы өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда орташа
01.01.2006 жылға аймақтар бойынша шағын бизнес кәсіпорындардағы
жұмыскерлердің орташа айлық еңбекақысы
Несие портфелінің аймақтық құрылымы.
Бастапқы қызметте тіркелген бизнес-жобалар (жаңа жұмыс орындар) Бастапқы қызметте
Несие алған ШКС саны Берілген несиелердің жалпы сомасы, мың.
Барлығы 372 (2872) 225 311129,6 1950
Қарағанды
Қазыбек би ат. ауд.
Октябрь ауд. 130
112
18 61
51
10 156876,6
146841,4
10035 407
3454
62
Теміртау 11 5 6395 43
Шахтинск 3 1 1000 2
Сарань 11 7 7300 90
Жезқазған 4 1 1500 15
Балхаш 13 8 9950 145
Приозерск 9 4 4500 45
Қаражал 5 3 2400 19
Жаңаарқа ауд. 26 18 8671,2 81
Шет ауд. 21 13 15410 72
Ақтоғай ауд. 12 8 21250 43
Абай ауд 17 18 25970 256
Осакаров ауд. 16 14 13860 109
Қарқаралы ауд. 55 39 9060 158
Бұқар-Жұрау ауд. 22 13 8837 211
Нұра ауд. 12 10 16500 246
Ұлытау ауд. 5 2 1650 8
01.01.2006 жылға экономикалық қызмет түрлері бойынша шағын бизнес кәсіпорындардағы
Орташа айлық еңбек ақы, теңге
Барлығы 21394
Ауыл шаруашылығы, аң аулау және орман шаруашылығы 12268
Балық аулау, балық өсіру 22194
Өнеркәсіп
тау-кен
өндеуші
электр энергия, газ, су өндіру және тарату 22178
28170
22176
17963
Құрылыс 27914
Сауда;
автомобильдерді, тұрмыстық бұйымдарды және жеке пайдалану заттарын жөндеу 19167
Қонақ үйлер мен мейрамханалар 13979
Көлік 23820
Почта және байланыс 20717
Қаржылық қызмет 22025
Жылжымайтын мүлікпен операциялар, жалға беру және тұтынушыларға қызмет көрсету
Коммуналдық әлеуметтік және дербес қызметтер көрсету 14952
Ағымдағы портфель аймақтарға бөлу
Екіншіден ауылшаруашылық өнімдерін өндіру
Үшіншіден саудаға 11945 мың тенге (3,8%).
Төртіншіден қызмет көрсетуге - тұрмыстық
Осы цифралардан қордың негізінен
3.3. Шағын және орта бинесті несиелендірудегі мәселелерді мемлекттің бақылауы.
Баршамызға белгiлi жай шағын және орта бизнес өз даму
Шағын және орта бизнес секторы үшiн ең бiр шешушi
шағын және орта бизнес секторында орын алған шағын кәсiпорындар
шағын және орта бизнестi мемлекеттiк қолдау ел Президентiнiң Жарлығынан
Қамтамасыз ету
Басқарушылық
Қамтамасыз етушiлiк ролi - шағын кәсiпорындарға қызмет көрсету, ақпараттық,
Басқарушылық- бақылау, жедел жарлықтар, әр түрлi жоспарлау, кәсiпкерлерге арналған
Шағын және орта бизнестi қолдау оны дамыту бағдар-ламасының негiзгi
Салықтық реформа барынша шағын және орта бизнестi ынталандыруға
Ал, әкiмшiлiк мәселелерге тоқталсақ мысалы, заңды тұлға-ларды тiркеуден өткiзу
Ал, құқықтық қолдау мәселесiне келсек - Заң, нормативтi актiлер
Өндiрiске, мемлекеттiк емес кәсiпорындарға қаражат тартуды ынталандыру.
шағын және орта бизнестi көтермелеу бағдарламасының әр түрi
Коммерциялық тәуекелдердi сақтандыруды жүзеге асыратын компаниялар желiсiн ұлғайту, мемлекеттiң
Шағын және орта бизнестi қолдау бағдарламасының әмбебап әдiсi ретiнде
салықтық каникулдар /шағын бизнес тiркелгеннен кейiн, оның аумақтық және
бюджетке есептелген аударымдар, дифференсацияланған ставканың төмендеуi;
қайтарымдылық негiзде салықтық несие беру.
кәсiпкерлiктiң дамуы үшiн, кәсiпкерлер заң шығарушы және орындаушы билiктер
Және де шағын және орта бизнестiң iс-әрекетiн жедел
Ал, шағын кәсiпорындардың мемлекет қажеттiлiктерiн қанағаттандыратын өнiм өндiру, өткiзу
Жоғарыда айтылғандарға орай, шағын бизнестiң қаржылық фундаментiн қалауда үлкен
Кәсiпкерлiк дамуының дәрежесi жетiлген немесе жетiлмеген болуы мүмкiн. кәсіпкерлiк
Күштi нарықтық экономикасы бар елдер тәжiрибесi көрсеткенiндей, еркiн бәсеке
Нарықтық экономика үш түрлi күрделi «ауруға» қарсы тұра алмайды.
Егер, мемлекет ақшаны нарықтық экономика жiбергенiнен артық шығарса, онда
Республикамызда шағын және орта бизнестi қолдау саясатын жоқ
Республиканың экономикасын тұтастай алып қарасақ, оның өндiрiстi басқару құрылымында
Шағын кәсiпкерлiктiң дамуы Республиканың барлық азаматтарына қатысы бар
Республика Президентiнiң «Шағын кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдау және оның дамуын
Iс жүзiнде экономиканың мемлекеттен тыс секторының құры- луының бiрiншi
Жоғарыда айтылғандай қалыптасқан құқықтық ортаның шағын бизнеске тигiзетiн
Жапондық мамандардың есептеуiнше, екiншi дүниежүзiлiк соғыстан кейiнгi кезеңде бұл
Шағын және орта бизнестiң бәсекелiстiк ортада өмiр сүруi,
Кәсiпкерлiктiң жылдам дамуы әсiресе шағын және орта
Қазақстанда шағын бизнесті колдаумен қатар, оны экономиканың түрлі салаларында
Шағын және орта бизнесті басқаруда өндірістік тәуекел басым
Сайып келгенде, шағын және орта бизнесті қолдауда кешендік көзқарастың
1997 жылы 19 маусым айында «Шағын кәсіпкерлікті мемлекетпк Қолдау
Кесте 2.1 Шаруашылық жүргізуші субъектілердің жалпы
пайызбен
Тіркелген шағын бизнес субъектілері Шағын бизнестің жұмыс істеп тұрған
барлығы соның ішінде барлығы соның ішінде
шағын бизнес кәсіпорындары жеке кәсіпкерлер шаруа қожалықтары
Қазақстан Республикасының өңірлері бойынша 91,4 19,5 48,8 23,1 90,7
Ақмола 89,0 13,8 62,8 12,3 86,9 13,8 62,7 10,5
Ақтөбе 89,9 18,8 54,0 17,0 87,0 22,5 44,5 19,9
Алматы 94,2 7,8 33,8 52,6 93,7 7,4 31,2 55,0
Атырау 91,8 15,9 69,2 6,7 92,3 15,1 72,4 4,8
Шығыс Қазақстан 91,8 14,4 56,0 21,4 91,2 13,8 51,4
Жамбыл 91,5 11,6 40,8 39,0 90,9 9,4 42,7 38,8
Батыс Қазақстан 90,6 12,8 61,2 16,7 89,6 13,7 60,2
Қарағанды 90,8 17,6 62,3 11,0 89,2 18,1 57,5 13,6
Қостанай 90,8 12,9 61,9 16,0 89,8 12,8 61,8 15,3
Қызылорда 89,2 13,0 64,9 11,3 86,4 14,5 66,9
Маңғыстау 92,4 19,6 68,8 4,0 91,7 20,1 68,9 2,6
Павлодар 91,3 19,3 62,2 9,8 89,7 19,3 61,4 9,0
Солтүстік Қазақстан 89,3 11,7 60,3 17,3 88,6 11,4 62,5
Оңтүстік Қазақстан 95,5 11,1 29,1 55,3 95,4 9,5 28,4
Астана қаласы 91,5 34,1 57,3 0,1 89,7 39,4 50,2
Алматы қаласы 87,1 50,7 36,4 0,1 86,3 47,1 39,2
* Статистика бойынша ІР Агенттiгi. Казакстандағы шағын кәсiпорындар. Статистикалық
Әлемде жалпы қабылданған
Диограмма 2.1. Жұмыс істеп тұрған субъектілер саны Қазақстан өңірлері
Количество действующих субъектов на 1000 жителей по регионам Казахстана*
2006 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша По состоянию
* Статистика бойынша ІР Агенттiгi. Казакстандағы шағын кәсiпорындар. Статистикалық
Бұл көрсеткіштерге қарап, әрине нәтижелер бар екенін көруге болады,
Осыған орай шағын бизнес өкілдері өздерінің белсенділіктерін үйлесімді
Мониторингтік зерттеулер шешімдері бойынша осы мәселелерге қысқаша тоқталып өтсек.
1. Бірінші кезекте салық саясатының жетілмеуі, нормативтік заң актілерінің
2. Екінші кезекте шағын бизнес үшін несие алу
3. Ең соңғы орында және кәсіпкерлердің ең күрделі
Республикадағы дағдарыс шағын және орта бизнес субъектiлерiнiнiң мемлекеттiк
Шағын және орта бизнестiң дамуын тежейтiн себептер iшiнде,
Шағын және орта бизнестiң даму мәселесiн
Нарықты экономиканың ең негiзгi талаптарының бiрi шағын бизнестi қолдау
Қорытынды.
Қазақстанның жалпы экономикалық жағдайының тұрақсыздығына байланысты әлi де болса
Банктердiң шағын және орта бизнеске несие ұсынуының тиiмдiлiгiн арттыру
2005 жылдың ішінде Үкімет, Қазақстандағы шағын және орта бизнестің
Әлемдік практикаға сәйкес, шағын және орта бизнес қалыпты өркендеуші
2004-2005 жылдары, алдыңғы жылдарға қарағанда, шағын кәсіпкерліктің белсенділенуі
Дегенмен, осыған қарамастан, қарастырылған кезеңде шағын және орта кәсіпкерлік
Бұған қарама – қарсы 2002-2003 жылдары, шағын және орта
Қарастырылған кезеңде, шағын және орта кәсіпкерлік секторында жұмыспен қамтылғандардың
2005 жылы шағын және орта кәсіпкерлік секторында сапалы өзгерістер
Шағын кәсіпкерлік субъектілерінің негізгі үлесі, 70% жоғары, бұрынғыша
Шағын және орта бизнестің негізгі параметрлерінің динамикасын талдау іскерлік
2005 ж.шағын және орта кәсіпкерліктің өркендеуін кідіртуші негізгі жалпы
- экономиканың нақты секторындағы негізгі салалардағы өнімді және қызмет
- халықтың нақты ақшалай табысының өсу қарқындылығының тежелуі;
- 2004 жылмен салыстырғанда тұтынушы тауарлардың көп түрімен импорттық
Бұл жағдайды талдау шағын және орта кәсіпкерліктің өркендеу тенденциясы
Шағын және орта бизнестің өркендеуіне едәуір ықпал ететін келесі
Шағын және орта кәсіпкерліктің өркендеуіне кедергі жасайтын басқа факторларға
Шағын және орта кәсіпкерліктің өркендеуін сипаттайтын негізгі көрсеткіштердің жыл
Шағын және орта бизнес секторындағы жұмыс жағдайын жақсарту үшін
Өзінің Қазақстан халқына үндеуінде Президент Н.А. Назарбаев “Келесі мәселелерді
- салықтық алымды төмендету;
- меншікті және активті жариялы ету;
- несие ресурстарына шығуды жеңілдету;
- әкімшілікті процедуралар мен рұқсаттарды күрделендірмеу;
- бюрократтықтан және бақылау – тексеру органдарынан қору;
- шағын және орта бизнесті қолдаудың регионалдық орталықтарын құру,
Қазақстан халқына мемлекет басшысының жолдауындағы ережелерге сәйкес, қазіргі этапта
Бұл жағдайда өндіріспен және бәсекелесті қабілетті тауарлар мен қызмет
Қазіргі кезде Қазақстанда ешқандай мемлекеттік қолдаусыз және нормативті –
Негізгі көңілді шағын және орта бизнес кәсіпорындарының тиімді қызметін
Көрсетілген шаралардың орындалуы, сонымен қатар стандарттау мен сертификаттаудың қолданбалы
Орын алатын әкімшілікті кедергілерді болдырмау үшін бәрінен бұрын, шағын
Жүргізілген талдаулар негізінде, шағын және орта кәсіпкерлік субъектілеріне қатынасы
Көрсетілген проблемалардың оң шешілуі сәйкес нормативті – заңды актілерге
Қарастырылатын проблемаларды шешу бойынша ұсынылған шаралар практикада жүзеге аспайтын
Қорыта келіп айтатын болсақ, шағын және орта бизнестің өркендеуін
- шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерін қолдауға бағытталған, қабылданған
- тиімді өндірістік – шаруашылықты қызмет үшін отандық өндірушіге
- несиелік ресурсқа шығу қиындығы;
- өнімнің, жұмыстың, қызмет көрсетудің стандартталу және сертификаталу жүйесінің
Шағын және орта бизнестің ары қарай өркендеуі мүмкіндікті, егер
Бұл қазіргі кезде жұмыс істейтін кәсіпорындардың, әсіресе ауыл шаруашылығы
Экономиканың қаралатын секторындағы жұмыстың күрт өзгерісі болуы үшін Қазақстандағы
Осы дипломдық жұмысымда қарастырылған барлық өзекті мәселелерді қорытындылайтын болсам,
Бүгінгі таңда, ҚР шағын және орта бизнес оң үрдіспен
Отандық бизнесті одан әрі көркейту және дамыту мақсатында, шетел
Бүгінде екінші деңгейлі банктер шетел несие желісімен бірге шағын
Қазақстандық шағын және орта бизнес тәжірибесін дамыған Еуропалық мемлекеттер
Әдеби оқулықтар тізімі.
1) Қуашбаев С. Исатаева Г.Б. “Основные направление совершенствования взаимодействия
2) Блинова К.В. «Микро кредитование и развитие микро кредитных
3) Омарбекова Ж. «Шағын және орта бизнесті дамытудың экономикадағы
4) Сауленбекеова А.К. «Шағын және орта бизнесті несиелендірудің ерекшеліктері»
5) Нұрлан Нұрсейт «Особенности банковского кредитования МСБ в Казахстане»
6) Финансы и кредиты, №11 – 2004г. (32 –
7) Вестник предпринимателя, №7 – 2002г. (28 – 30стр.)
8) Арзаева М.Ж. «Шағын және орта бизнесті қаржылық –
9) Арзаева М.Ж. «Шағын және орта бизнесті қаржылық –
10) Мейірбеков Б. «Елдегі жеке кәсіпкерлікті тиімді дамыту жолдары»
11) Нұрақым Райхан «Шағын кәсіпкерлік: кеше мен бүгін» №5
12) Алдабергенова.С.К. «Вступления Казахстана в ВТО: анализ системных условий,
13) Аникеева. Л.В. «Казахстан на пути к новой модели
14) Баяхметов.Т.Б. «Методология основы ипотечного кредитования жилищного строительство» Алматы-2004.
15) Жаланбасова.С. «Жедел жаңару жолындағы экономикалық бағдармалар»
Алматы-2005.
16) Сунугалиева.Г. «Қазақстандағы экономика өсімі, көзі, факторы,тенденциясы, және болашаққа
17) Шынықбеков.Н. «ҚР-сы банктегі ипотекалық несиелендірумен қалыптастырумен дамуы»
18) Абирбекова.С., Кембаева.С. « Қазіргі кезеңдегі шағын және
19) Арзаева.М.Ж. « шағын және орта бизнестің қаржылық несиелік
20) Саулембекова.А.К. «экономические орриентиры на пути к ускоренной
21) Бикетаева.Е.Б. «экономическая наука в Казахстане: проблемы и
22) Ергалиев.Т.Н. «Государство и бизнес в
23) Жексембаева. Т. «Развитие открытой рыночной экономики
24). «шағын және орта бизнес жұмысыздықты жоймақ» Алматы
25). Дала мен қала – 2004, №20,
26) Алматы ақшамы – 2006, 9-қараша, №174
27) Дала мен қала – 2003, №18,
28) Жас Қазақ үні – 2005, №26,
29) Коширина. Д.А. « автоматические дороги и транспортированные
30) Туржанов.С. «МСБ: проблемы развития и поиск решений»
31) Кушумбаева.М.К. «Государственное регулирование экономики» Караганда-2003.
32) Мамыров.Н.,Ихдаханов.Ж. «Государственное регулирование экономики в условиях Казахстана»