Мазмұны
Кіріспе..........................................................................................................3
І Бөлім Зейін туралы жалпы түсінік......................................................4
1.1 Зейін туралы теориялар.......................................................................4
1.2 Зейіннің физиологиялық негізі ............................................................7
1.3 Зейіннің қасиеттері................................................................................8
1.4 Зейіннің түрлері..................................................................................13
ІІ Бөлім Зейінді дамыту және оны тәрбиелеу жолдары...................16
Қорытынды...............................................................................................21
Пайдаланылған әдебиеттер тізім..........................................................22
Кіріспе
Көкейкестілігі: зейіннің адам өмірінде маңыздылығы
Міндеті: мектепке дейінгі, мектеп жасындағы балалардың
Мақсаты. Психикалық іс-әрекеттің мақсат бағдарлы
Теориялық маңыздылығы: зейінді дамыту және
Практикалық маңыздылығы: зейінді дамыту және
1.1 Зейін туралы теориялар
Психикалық іс-әрекеттің мақсат бағдарлы және нәтижелі болуы үшін
Келтірілген мысал адамның
Бағытталу түсінігі сонымен бірге іс-әрекеттің біршама уақыт аралығында
Зейін сөзі сонымен бірге біздің ой-санамыздың белгілі іс-әрекетке
Өз кезегінде зейін шоғырлануы ой-сананы қажетсіз объектердің бәрінен
Сонымен, қандай да бір затқа зейін қойюымыздан, ол
Зейін, әдетте, адамның бет, дене қалпы мен қозғалыстарында
Зейіннің мұндай қызықты да кайшылықты қасиеттері ғалымдар назарына
1. Зейін қимылдың икемделудің нвтігягкгі Мұндай пікір келесі
2. Зейін сана аумағына шектеулі болатын туындайды Сана
3. Зейін көңіл-күй нәтижесі Ағылшын психологиясында кең өрісті
4. Зейін өткен тәжірибенің нәтижесі яғни адам білген,
5- Зейін рухтық сананың ерекше белсенділік қабілеті
Зейін құбылысының ғажайыптығына таң қалған кей психологтар оны
6. Зейін
7. Жүйкелік тежелу теориясы зейіннің негізгі ссбебін төмеңдегіше
Қазіргі заман психологтарының зейінді түсіндіруге байланысты пайымдаулары П.Я.Гальперин
- зейін бағыттау-зерттеушілік іс-әрекеттің бір кезеңі, осыдан зейін
- өз кызметі бойынша зейін осы мазмұнға койылған
- белгілі өнім шығаруға бағытталған әрекеттен ерекшс
зейіннің, яғни бағыттаудың, өз алдына нәтижесі болмайды;
- психикалық бақылау әрекеті
құбылыс тұрғысынан зейіннің әрбір нақты көрінісі жада
акыл-ес егілістерінің пайда болу ізімен туындайды.
Аталған теориялар нақты деректерге негізделгені сөзсіз, бірақ әркайсысы
Зейін бұл кісінің сезімдік ақыл-ес және қимылдық белсенділігін
1.2 Зейіннің физиологиялық негізі
Зейін өздігінен жеке-дара психикалық процесс те, жеке
Зейіннің физиологиялық механизмі өте күрделі. Оның негізі —
Ми алаптары жұмысының реттеліп (козып, тежеліп) тұруы нәтижесінде
Әр түрлі импульстар жоғарыдан (ми кабығынан) төменгі ми
Зейін механнзмі мидың рефлекторлық қызметіне, жануарлардың И. П.
Қозудың оптималдық ошағы кұбылмалы. Тітіркендіргіштердің өзгеруі не олардың
Әйгілі физиолог ғалым А А. Ухтомскин (І875 —
зейіннің бір затқа ғана ерекше бағытталып, басқа тітіркендіргіштерді
К- Д. Ушинский адамның психикалық іс-әрекетінде зейіннің алатын
1.3 Зейіннің қасиеттері.
Зейін адамның еркіне қарай ырықты, ырықсыз және уйреншікті
Ырықсыз зеиіннің психологиялық әдебиеттерде бІрі неше синонимі бар.
Адамның таным әрекетінде көңіл-күйге қатты әсер ететін нәрселер
Зейіннің тұрақтылығы
Адамның зейіні бір объектіге немесе бір жұмысқа ұзағырақ
Зейінді бір жерге тұрақтатып, жинақтап алу арқасында адам
Зейіннің осы қасиетінің оқу процесінде маңызы зор. Сабақ
Ересек адамдар жұмыс үстінде зейінің 40 минуттай бір
Зейінді ұзақ уакыт бойы іс-ерекетке жеткілікті жұмылдыру үшін,
Зейіннің аударылуы
Зейіннің аударылуы деп бір объектіден екінші объектіге назарымызды
Зейіннің бөлінушілігі
Адам санасының бірмезгілде бірнеше әрекетті атқара білу мүмкшшілігін
Зейінді бір уақытта түрлі объектіге бөлуге болатындығын арнаулы
Зейіннің көлемі
Зейіннің көлемі деп бір уақыттың ішінде оның камтитын.,
Зейін көлемін арттыру үшін мұғалім балаларды комплекс заттарды
Алаң болушылық
Алаң болушшық деп белгілі бір объектіге саналы түрде
Мектеп жасына дейінгі балаларда алаңдаушылық жиі ұшырайды. Өйткені
Алаң болушылыққа ұқсас көріністер адамның бір жұмысқа қатты
1.4 Зейіннің түрлері
Ырықсыз зейін
Ырықсыз зейіннің психологиялық әдебиеттерде бірнеше сннонимі бар. Кейбір
Ал мәнерлі, әсерлі сөздер адамның зейінің өзіне еріксіз
Адамның таным әрекетінде көңіл-күйге қатты әсер ететін нәрселер
Ырықты зейін
Ырықты зейін ерікті немесе активті зейін деп
Мектептегі оқу-тәрбие істерінің бәрі де балалардық ұрықты зейінің
Жұмыс орнының қолайлы болуы — ырықты зейіннің тұрақты
Адамның күрделі мәселелерді шешуі, орфографиялық ережелерді колданып жазба
Үйреншікті зейін
Үйреншікті зейін — зейіннің ерекше түрі. Атынан
Әрекет кезінде үйреншікті зейіннін пайда болуы — әркімнің
Зейіннің жоғарыда қарастырылған үш түрі де бір-бірімен тығыз
Сыртқы және ішкі зейін
Сыртқы және ішкі зейін түрлері. Объектісінің орналасу жағдайына
Жеке адамның дұрыс қалыптасуы үшін өткенді бағалау мен
Ұжымдық, топтық, даралық зейін
Ұжымдық, топтық, даралық зейін түрлері. Ұжымдық зейін —
Топтық зейін — бір ұжым ішіндегі жеке топтар
Даралық зейін өз міндетін орындауға әр адамның санасын
ІІ Бөлім. Зейінді дамыту және оны
Балаларда тілдің шығуына байланысты ырықты зейіннің саңылауы байқала
1. Бірінші сыныптан бастап оқушыларды зейінділікке әдеттендіру, оларда
Бүкіл сыныпқа не жеке окушыларға берілетін тапсырмалар дөл,
Бала кайда жүрсе де (мектепте,
Зейінді күшті және тұрақты ететін
Төменгі сынып окушыларының жүйке жүйесінің әлде де
күнделікті сабақ кестесіне талапқа сай орналастыру секілді мәселелер
Оқушылардың зейінін дұрыс қалыптастыруға мұғалімнің жеке басының үлгі-өнегесінің
Қорытынды
Адамның зейінділік күйіне тән нәрселер: сезімталдық, ойдың айқындығы,
Адамды мінез сипатына карай зейінді, зейінсіз, алаңғасар деп
Бұл жағдайда зейіннің ауысу шабандығы, бөлінуін нашарлығы сияқты
Зейінсіздік — бір нәрсеге ден коя алмай, үстірт
Осы ерекшеліктері мен сипаттарына орай зейін адамның психологиялық
Пайдаланылған әдебиеттер тізім
Қ.Жарықбаев Жантану негіздері Алматы. 2002 ж.
Алмұратова Ә. Оқулардың грамматика ұғымдарын меңгеру психологиясы. Алматы
Жарықбаев Қ. Әбдірахманова Ә. Психология терминдерінің орысша-қазақша сөздігі
Мұқанов М.М. Бақылау және ойлау Алматы. К.М.Б 1959
Мұқанов М.М. Жас және педагогикалық психологиялық лекция жинағы
Мұқанов М.М. Ақыл-ой өрісі. Алматы. Қазақстан 1980 ж.
Мұқанов М.М. Жан дүниенің сыры Алматы. КМБ 1959
Мұқанов М.М. Қабілетілік әне оны тәрбиелеу Алматы. КМБ
Мухина В.С. Балалар психологиясы аударма Алматы. Мектеп баспасы
25