Мазмұны
Кіріспе..........................................................................................................................3
І Тарау. Салықтың экономикалық мәні, мазмұны, атқаратын қызметтері, түрлері
1.1Салықтың экономикалық мәні, мазмұны ............................................................6
1.2 Қазақстан Республикасында салықтардың атқаратын қызметтері,
олардың түрлері.........................................................................................................15
1.3 Шет мемлекеттердің салық салу жүйесі...........................................................32
ІІ Тарау. Мемлекеттің экономикалық тұрақтылығын қамтамасыз етудегі салықтардың алатын
Қазақстан Республикасы бойынша бюджетке түсетін салық түсімдерінің көрсеткіштік жағдайына
Көксу ауданы бойынша 2002-2005 жылдардағы бюджетке түскен салық түсімдеріне
ІІІ Тарау. Қазақстан Республикасының салық саясатынын даму жағдайы және
3.1 Қазақстан Республикасының салық саясатының даму жағдайы....................77
3.2 Салық салуды жетілдіру жолдары.....................................................................82
Қорытынды..............................................................................................................86
Қолданылған әдебиеттер тізімі............................................................................88
КІРІСПЕ
Мемлекеттің тұрақты экономикасын құруда салықтар маңызды орын алады.
Салық мәселесімен А.Нұрымов, Б.Ермекбаева, Н.Мамыров, К.Ілиясов, Ө.Шеденов, Құлпыбаев сияқты
Бүгінгі күні еліміздің салық жүйесі біршама өзгерістерге ұшырап, дамып
Валюталық операцияларды жүзеге асару тәртібін оңайлату арқылы
«Валюталық реттеу туралы»Заңға тәуелді актілерді әзірлеу жұмыстарын аяқтайтын болсын.
2007жылдан бастап қосымша құн салығының ставкасын 1% -ға ,
2008жылдан бастап әлеуметтік салық шамамен 30% -ға азайтылып, ол
2007жылдан бастап, барлық жеке тұлғалар үшін табыс салығының 10%-дық
2007 жылдың 1 қантарынан бастап шағын бизнес субъектілері үшін
Алты ай ішінде жоғарыда айтылған Салық қызметінің арнайы бөлімін
Осы аталған мәселе – дипломдық жұмыстың өзектілігін көрсетеді.
Салықтар – мемлекет қаржысының тұрақты қайнар көзі болып табылады.
Дипломдық жұмыстың мақсаты – мемлекеттің экономикалық тұрақтылығын қамтамасыз етудегі
Дипломдық жұмыстың міндеті – қойылған мақсатқа жету, ол үшін
Дипломдық жұмыста Қазақстан республикасының салық жүйесіне толық сипаттама берілген.
Салық салудың негізгі мақсаты – мемлекет қазынасын толтыру, еліміздің
Салықсыз мемлекеттің және онымен байланысты барлығының да өмір сүруі
Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және
Бірінші бөлімде салықтың мәні, мазмұны, атқаратын қызметтері, түрлері
Екінші бөлімінде Қазақстан Республикасы, Көксу ауданы бойынша бюджетке түскен
Үшінші бөлімінде Қазақстан Республикасының салық саясатының даму жағдайы, салық
І ТАРАУ. САЛЫҚТЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ, МАЗМҰНЫ, АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТТЕРІ, ТҮРЛЕРІ
Салықтың экономикалық мәні, мазмұны
Қазіргі нарықтық экономика жүйесінде салықтардың алатын орны өте зор.
Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар – бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң
Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерін жүзеге
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады. Салықтар мемлекетпен бірге
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы мен саяси іс-бағытына
Қазақстан Республикасы Конститутциясының 35-бабында: заңды түрде белгіленген салықтарды,
Салықтарда ежелден салық жүктемесін (салық ауыртпалылығын) бөлудің екі қағидаты
пайда (алынған игіліктер) қағидаты;
„қайыр көрсету” (төлем қабілеттілігі) қағидаты.
Салық мәселесі мен салық салудың тамыры ғасырларға тереңдеп
1.Өзіне бекем мемлекет мүмкіндігіне қарай, қабілеті мен күшіне сай
2.Жеке тұлға төлейтін салық міндетті түрде айқын болуы керек.
3.Әрбір алынатын салық белгілі уақытта немесе белгілі тәсілмен төлеуші
4.Әрбір салық ой елегінен өткізіліп, толғағына толық жеткізілгені дұрыс.
А.Смит тікелей, жанбасы, жанама салықтар жүйесін және оларды қолданудың
Салық дегеніміз не? Экономикалық мазмұн тұрғысынан салық дегеніміз тұрғындар,
Салық салудың мынадай принциптері бар:
- салық бар игіліктерге пропорционалды түрде қоғам мүддесіне сай
- салық табыс мөлшері мен әлауқаттылық деңгейіне тәуелді болады.
Сонымен, салықтар дегеніміз мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардан
Салықтар – шаруашылық жүргізуші субъектілердің, жеке тұлғалардың мемлекетпен екі
Салықтардың экономикалық мәні мынада:
біріншіден, салықтар шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының
екіншіден, шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының белгілі бір
Салықтар мемлекеттің құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің
Салықтар – мемлекет қаржысының тұрақты қайнар көзі. Мемлекет салықтарды
„Салық” ұғымы әр түрлі әдебиеттерде әр түрлі қарастырылады. Негізінен
Нарықтық эколномиканың қалыптасу кезеңінде салық салу саясатының негізгі бағыты
Қандай да бір механизмнің құрамында бірнеше тетіктер мен элементтер
Салық төлеуші (субъект) - салықты және бюджетке төленетін
1) резидент және резидент емес заңды тұлғалар;
2) Қазақстан Республикасының азаматтары, шетел азаматтары және азаматтығы жоқ
Салық объектісі – заң жүзінде негізделген салық салуға
Салық көзі – салық салынатын табыс. Салық салынатын табыс
Салық ставкасы – бір өлшем бірлігінен алынатын салық мөлшері.
Прогрессивтік ставкалар салық салынатын табыстың өсуіне сәйкес ұлғайып отырады.
Пропорционалды ставкалар керісінше, салық салынатын табыстың мөлшеріне
Регрессивті салық ставкасы – салық салынатын табыс мөлшерінің
Салық өлшем бірлігі – есептеу үшін берілген салық
Салық оклады – салық төлеушінің белгілі бір объектісінен
Салық жеілдіктері заңға сәйкес салық төлеушіні бірітіндеп немесе
Салықты төлеу мерзімі – салықтар мен басқа да міндетті
Салық төлеу тәртібі – белгіленген мерзімде салықты төлеген кезде
Салық төлеушілердің құқығы:
қолданылып жүрген салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті
салық қатынастары мәселелері бойынша өз мүдделерін қорғау және оны
салық бақылауы нәтижелері бойынша салық және бюджетке төленетін
салық бақылауы нәтижелерін алу;
жеке шотынан салық міндеттемелерінің орындалуы бойынша бюджетпен есеп айрысудың
Салық Кодексінде және Қазақстан Республикасының басқа да заң актілерінде
салық құпиясының сақталуын талап ету;
салық салуға қатысы жоқ ақпарат пен құжаттарды табыс етпеу.
Салық төлеушінің міндеттері:
салық міндеттемелерін дер кезінде және толық көлемінде орындау;
салық қызметі органдарының анықталған салық заңдарын бұзушылықтарды жою туралы
нұсқама негізінде салық қызметі органдары лауазымды адамдарының салық салу
салық есептілігі мен құжаттарды заңға сәйкес тәртіптен табыс ету;
сауда операцияларын жасаған немесе қызметтер көрсеткен кезде тұтынушылармен ақшалай
Салықты төлеуді бақылау – салық заңдарының орындалуын, мемлекетке
Салық салу қағидалары:
Салық механизмінің қызметі белгілі қағидаларға сүйеніп іске асырылады. Қазақстан
міндеттілік қағидасы бойынша салық төлеуші салықтық міндетін толық
нақтылық қағидасы бойынша Қазақстан Республикасындағы бюджетке төленетін төлемдер мен
әділеттілік қағидасы бойынша Қазақстан Республиикасында салық салу жалпыға бірдей
біртұтастылық қағидасы бойынша Қазақстан Республикасы аумағында жалпыға бірдей салық
жариялылық қағидасы бойынша салықты реттеуші нормативтік құқықтық кесімдер ресми
Қазақстан Республикасында салық жүйесінің де алатын орны зор. Салық
Салық жүйесі мемлекет қаржы көздерін жасаудың ең негізгі құралы
1-ші кезең (1992-1995 жж) – жаңа салық жүйесі
2-ші кезең (1996-1998 жж.) – нарықтық экономика талаптарына сай
3-ші кезең (1998-2000жж.) – барлық қағидалардың ескерілуі арқылы салық
4-ші кезең (2001-2002 жж.) – Жаңа салық Кодексі
Қазақстан Республикасының 1991 жылдың 25 желтоқсанында қабылданған Қазақстан Республикасындағы
Бұл еліміздің экономикасын реформалаудағы күрделі жұмыстардың бірі болып саналады.
Осы Заң бойынша алғаш рет Қазақстан Республикасында 42 салық
жалпы мемлекеттік салықтар – 10,
міндетті түрде төленетін жергілікті салықтар мен алымдар – 11,
жергілікті салықтар мен алымдардың 18 түрі.
Бұл салықтардың негізін табыс салығы, пайдаға салынатын салық, қосылған
Алғашқы салық жүйесінің көптеген кемшіліктері де болды. Атап айтқанда,
Қазақстан Үкіметі 1992 жылдың басында салық жүйесін кезеңді түрде
Қазақстан Республикасы салық жүйесін басқару Қазақстан Республикасы Конституциясы бойынша
Қаржы Министрлігінің салық комитеті салықтар және бюджетке төленетін басқа
Уәкілетті мемлекеттік орган салық органдарына басшылық жасауды жүзеге асырады.
Салық органдарының бірінші басшыларын қызметке уәкілетті мемлекеттік органның бірінші
1. 2 Қазақстан Республикасында салықтардың атқаратын қызметтері, олардың түрлері
Салықтардың мәнін толық түсіну үшін олардың экономикалық маңызын
Салықтардың мынадай негізгі қызметтері бар:
фискалдық
реттеушілік
бақылаушылық
Салықтардың бірінші қызметі – фискалдық немесе бюджеттік қызмет. Бұл
Салықтардың екінші маңызды қызметі ол, реттеушілік қызметі.
Реттеушілік қызметі салық механизмі арқылы іске асырылады. Оның ішіндегі
Салық мөлшерін көбейту мақсатында салық ставкаларын шектен тыс
Салық механизмін, оның ішінде салық ставкаларының деңгейін зерттеген ғалымдардың
егер төленетін салық мөлшері салық төлеуші табысының 50% -нан
егер салық мөлшері салық төлеуші табысының 45-50%-ы аралығында болса,
егер салық мөлшері, салық төлеуші табысының 35-40%-ы мөлшері аралығында
Қазақстан Республикасында корпорациялық табыс салығының қазіргі кездегі ставкасы 30%,
Шаруашылық субъектілер мен халықтар табысының бір бөлігін мемлекеттің орталықтандырылған
Бұл қызметтің іс-әрекетінің көлемін жалпы ішкі өнімдегі салықтардың алатын
Салықтардың келесі негігі қызметі ол бақылаушылық қызметі, яғни салықтық
Салықтардың бақылаушылық қызметі арқылы салық механизмінің қызмет етуінің
Салықтардың түрлеріне келетін болсақ, қазіргі кезде Қазақстан Республикасында олардың
Елімізде осы аталған салық түрлерінің алатын орны өте
Салық ісін тиімді ұйымдастыру мақсатында салықтарды белгілі топтарға
Салықтарды мынадай ерекшелік белгілері бойынша жіктейміз:
Салық салу объектісіне байланысты;
Қарауына қарай;
Салық салу органына байланысты;
Экономикалық ерекшелігіне байланысты;
Салық салу объектісін бағалау дәрежесіне қарай;
Салық салу объектісіне қарай салықтар тікелей және жанама салықтар
Тікелей салықтар тікелей табысқа немесе мүлікке салынады.
Тікелей салықтарға мынадай салықтар жатады:
корпорациялық табыс салығы;
жеке табыс салығы;
жер салығы;
көлік құралдарына салынатын салық;
мүлік салығы;
жер қойнауын пайдаланушыларға салынатын салық;
әлеуметтік салық.
Жанама салықтарды тұтынушы төлейді. Тауар немесе қызмет бағасына алдын
Жанама салықтарға мыналар жатады:
қосылған құнға салынатын салық;
акциздер;
Бюджетке түскен соң қолданылатын белгісіне қарай салықтар жалпы және
Жалпы салықтар бюджетке түскен соң, жалпы мақсатта жұмсалады.Оған корпорациялық
Арнайы салықтар бюджетке түскен соң, алдын ала белгіленген нақты
Салық салу органына байланысты салықтар жалпы мемлекеттік және жергілікті
Табысқа салынатын салықтар салық төлеушінің кез келген салық
Тұтынуға салынатын салықты салық төлеуші тауар немесе қызмет құнын
Салық салу объектісін бағалау дәрежесіне қарай салықтар нақтылы
Нақтылы салықтар салық төлеушінің салық салынатын объектісінің сыртқы белгісіне
Дербес салықтар салық төлеушінің салық салынатын объектісінен алатын табыс
Енді салықтарыдың негізгі түрлеріне толығырақ тоқталып өтейік.
Корпорациялық табыс салығы – заңды тұлғалардың табысына салынатын
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мен мемлекеттік мекемелерді қоспағанда,
Салық салынатын табыс дегеніміз жылдық жиынтық табыс пен заңға
Салық кезеңі ішінде төленетін корпорациялық табыс салығы бойынша аванстық
Корпорациялық табыс салығы бойынша декларация тапсырылғанға дейінгі кезеңдердегі аванстық
Салық кезеңінің қорытындысы бойынша залал шеккен немесе салық
Күнтізбелік жыл корпорациялық табыс салығы үшін салық кезеңі
Қазақстан Республикасы аумағында қолданылып жүрген барлық салықтар мен алымдардың
Корпоративтік салықтан түскен алымдардың 100% - тің республикалық
Мұның өзі бірқатар әлеуметтік төлемдер жөнінде міндеттемелер жүктелген жергілікті
Жеке табыс салығы мемлекеттік бюджеттің кірістерінің басты көздерінің бірі
төлем көзінен салық салынатын табыстар;
төлем көзінен салық салынбайтын табыстар.
Салық төлеушінің төлем көзінен салық салынатын табыстарына мыналар
қызметкердің табысы;
бір жолғы төлемдерден алынатын табыс;
жинақтаушы зейнетақы қорларына берілетін зейнетақы төлемдері;
дивидендтер, сыйақылар, ұтыстар түріндегі табыс;
стипендиялар.
Салық төлеушінің төлем көзінен салық салынбайтын табыстарына табыстың мынадай
мүліктік табыс, оған:
а) бағалы қағаздары, сондай-ақ заңды тұлғадағы қатысу үлесі;
б) қымбат бағалы тастар мен қымбат бағалы металдарды, олардан
в) мүлікті жалға беруден алынған табыс;
г) мүлікті сату құны мен бағалау құны арасындағы, бірақ
- Жеке кәсіркерлердің салық салынатын табысы.
-Адвокаттар мен жеке нотариустардың – заңдық көмек, нотариалдық іс-әректтер
- Басқа да табыстар – Қазақстан Республикасының шегінен тыс
Салық төлеушінің салық жылы ішінде салық салынатын табыстарына мынадай
Кесте-1
Салық салынатын табыс Салық ставкалары (%)
15 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін Салық салынатын табыс
5 %
15 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 40 еселенген жылдық есептік
40 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 600 еселенген жылдық есептік
600 еселенген және одан жоғары 600 еселенген жылдық
Әлеуметтік салық еліміздің салық жүйесіне 1999 жылдан бастап енгізілген
Қазақстан Республикасының резиденттері, сондай-ақ тұрақты мекеме арқылы Қазақстанда қызмет
Салық салу объектісі
Резидент және тұрақты мекеме арқылы жұмыс жасайтын резидент емес
Жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар мен адвокаттар үшін әлеуметтік салық
Салық ставкалары.
Қазақстан Республикасының резиденті және тұрақты мекеме арқылы жұмыс жасайтын
Ал қарамағында шетелдік азаматтар жұмыс жасайтын салық төлеушілер шетелдік
Төмендегі талаптарға жауап беретін тірек қимыл мүшесі бұзылған, есту,
Арнаулы салық режимін қолданылатындарды қоспағанда, жеке кәсіпкерлер, жеке нотариустар
Әлеуметтік салық ай сайын есептеледі және есепті айдан кейінгі
Құрылымдық бөлімшілер бойынша төленуге тиіс әлеуметтік салық сомасы
Есеп қисап көшірмесін салық төлеушінің тіркелген жеріндегі салық органы
Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері мен салығы.
Жер қойнауын пайдаланушы деп Қазақстан Республикасы аумағындағы геологиялық зерттеуді
Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері мен салығына мыналар жатады:
бонустар
роялти
үстеме пайда салығы.
Бонустар жер қойнауын пайдаланушылардың тіркелген төлемдері болып табылады. Және
қол қойылатын;
коммерциялық табу бонусы.
Роялти.
Жер қойнауын пайдаланушы роялтиді Қазақстан Республикасының аумағында өндірілетін пайдалы
Үстеме пайда салығын төлеушілер – жер қойнауын пайдалану шартына
Жер қойнауын пайдаланушы ішкі пайда нормасының 20 пайызынан астамын
Үстеме пайдаға салынатын салық, салық кезеңінің аяғында қол
Үстеме пайда салығы салық кезеңіндегі таза пайдаға мынадай ставкалармен
Кесте-2
Пайданың ішкі нормасы (ГПН), % Үстеме пайда салығының ставкалары
20-ға тең немесе кем 0
20-дан жоғары, бірақ 22-ке тең немесе кем 4
22-ден жоғары, бірақ 24-ке тең немесе кем 8
24-тен жоғары, бірақ 26-ға тең немесе кем 12
26-дан жоғары, бірақ 28-ға тең немесе кем 18
28-ден жоғары, бірақ 30-ға тең немесе кем 24
30-дан жоғары 30
Жер салығы.
Республикадағы жер қатынастары саласындағы өзгерістер Қазақстан Республикасының жер реформасы
Жер салығын төлеушілер – меншігінде немесе тұрақты пайдалануында жер
Жер салығының мөлшері жер учаскесінің саласына, құнарлығына, орналасу аймағына
Жер салығының салық салу объектісі – жерге иелік ететін
Ауыл шаруашылығы мақсатында пайдаланылатын жерлер;
Елді мекендік жерлер;
Өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де мақсаттағы жерлер;
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтағы жерлер;
Орман қоры жерлері;
Су қоры жерлері;
Қордағы (запастағы) жерлер.
Жер салығы бойынша жеңілдіктер беріліп, салықтан босатылатын төлеушілер:
біртұтас жер салығын төлеушілер;
діни бірлестіктер;
мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландырылатын ұйымдар;
уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзету мекемелерінің
салық салу режимінің екінші үлгісі бойынша жұмыс жасайтын жер
„Батыр ана” атағын алған, „Алтын алқамен” марапатталған көп балалы
Ұлы Отан соғысына қатысушылар мен оларға теңестірілген тұлғалар,
Мүлікке салынатын салық.
Салық салу объектісіне қарай мүлікке салынатын салық тікелей салықтарға
Мүлік салығын төлеушіер:
Қазақстан Республикасының аумағында меншік шаруашылық жүргізу немесе оралымды басқару
Қазақстан Республикасының аумағында меншік құқығында салық салу объектісі
меншік құқығында салық салу объектілері бар жеке тұлғалар.
Меншік иесі салық салу объектілерін сенімгерлік басқаруға немесе жалға
Жеке тұлғалар үшін салық салу объектісі - Қазақстан Республикасының
Заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер үшін салық салу объектісі
Салық Заңдылығына сәйкес төмендегі объектілерге мүлік салығы салынбайды:
жер салығын салу объектісі болып табылатын жер;
көлік құралдарына салық салу объектісі болып табылатын көлік құралдары;
Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша консервацияда тұрған негізгі
жалпыға ортақ пайдаланылатын мемлекеттік автомобиль жолдары мен оларға салынған
бұрылу беделі және т.б.
Мүлік салығының ставкалары:
а) заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкелер үшін салық
б) төменде көрсетілген заңды тұлғалар үшін салық ставкасы салық
- діни бірлестіктерден басқа коммерциялық ұйымдар;
- әлеуметтік саладағы ұйымдар;
- негізгі қызмет түрі кітапханалық қызмет көрсету саласындағы жұмыстарды
- ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестациялау саласындағы функцияларды жүзеге асыратын
Төмендегі жеке тұлғалар мүлікке салынатын салықтан босатылады:
бірыңғай жер салығын төлеушілер;
салық салу режимінің екінші үлгісі бойынша жұмыс жасайтын жер
тек мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландырылатын ұйымдар;
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі, оның филиалдары мен өкілдіктері және
Көлік құралдарына салынатын салық тікелей салық және мемлекет пен
Көлік құралдарына салынатын салық салу объектісіне қарай тікелей салықтарға
Салық салу объектісін бағалау дәрежесіне қарай көлік құралдарына салынатын
Бұл салықты төлеушілер меншік құқығында салық салу объектілері бар
Салық салу объектілеріне уәкілетті органда мемлекеттік тіркелген және есепте
Жүк көтергішті 40 тонна және одан асатын карьерлік автосамосвалдар;
Экспортқа шығарылатын шикімұнай мен газ конденсатына рента салығы.
Бұл салықтың жаңа түрі 2005 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап
Рента салығын төлеушілер экспортқа шикімұнай мен газ конденсатын,
Рента салығының объектісі экспортқа шығарылатын шикімұнай мен газ конденсаты.
Рента салығының базасы экспортқа шығарылатын шикімұнай мен газ конденсатының
Рента салығының ставкалары келесі көлемде салынады:
Кесте-3
Нарықтық құны Ставкалары %
19 АҚШ доллар барельге дейін 0%
19-дан 20-ға дейін 1%
20- дан 21 –ге дейін 4%
21-ден 22-ге дейін 7%
22- ден 23-ке дейін 10%
23-тен 24-ке дейін 12%
24-тен 25-ке дейін 14%
25-тен 26 –ке дейін 16%
26- дан 27-ге дейін 17%
27- ден 28 –ге дейін 19%
28- ден 29-ға дейін 21%
29- дан 30 –ға дейін 22%
30- дан 31-ге дейін 23%
31- ден 32 –ге дейін 25%
32- ден 34-ке дейін 26%
34-тен 36 –ға дейін 28%
36- дан 37 –ге дейін 29%
37- ден 38 –ге дейін 30%
38- ден 40-қа дейін 31%
40-тан жоғары 33%
Бұл салықты салық төлеушілер ай сайын келесі
Жанама салықтар – бағаға немесе тарифке үстеме түрінде белгіленген
Қосылған құнға салынатын салық, салық жүйесінде негізгі жанама салықтар
Қосылған құнға салынатын салық біздің еліміздің салық жүйесіне
Қосылған құн салығы тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулерді) өндіру және
Салық төлеушілер Қазақстан Республикасында қосылған құн салығы бойынша есепке
Салық салу объектісі материалдық шығындарсыз өндірілген (амортизациясы бар таза
Демек, бұл салықтың ерекшелігі –оның салық салынатын объектісі сатудан
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
Акциздер.
Жанама салықтардың келесі түрі – акциз деп аталады. Бюджет
Акциздер – бағаға қосылатын және сатып алушы төлейтін тауарларға
Акциздер әмбебаптық және жеке жара акциздер болып бөлінеді.
Әмбебаптық акциздер тауарлар мен қызметтердің құнына пайызбен жалпы
Жеке дара акциздер айтарлықтай көп болуы мүмкін. Мәселен,
Акциз мөлшерлемелерін Үкімет бекітеді және тауар құнына пайызбен және
Қазақстанда өндірілетін тауарларға, қызметтерге акциз салығын салу объектілері республика
Қазақстан Республикасы аумағында өткізілетін алкоголь өнімі мен темекі бұйымдары
Сонымен, салықтар – қаржының бастапқы ктегориясы болып табылады және
1.3 Шет мемлекеттердің салық салу жүйесі
Салық жүйесін көп жылдардан бері дамытып, біздің елімізбен
Еуропаның салық жүйесі оның ерекшеліктері.
Германияның салық жүйесі
Германия екі деңгейге бөлінген мемлекеттік билігі бар
Федералдық салықтарға: мұнай өнімдерінен, темекіден, спирт және арақ өнімдерінен
Германияның салық жүйесінің ұтымдылығының жарқын көрінісі ретінде
Салық салу туралы заңдар шығару, салықтарды алу және
Ал қаржылық басқармалар жергілікті деңгейдегі салықтар мен кейбір
Ұлыбританияның салық жүйесі
Өткен жүзжылдықта қалыптасып, құрылған Ұлыбританияның салық жүйесі
Орталық салықтар: тұрғылықты халықтан алынатын табыс салығы;
Жергілікті салықтар жылжымайтын мүліктерге: зауыттар мен фабрикаларға, жер учаскелеріне,
Ұлыбританияның салықтық заңдарының негізі ретінде: 1970 жылғы халықтан
Ал салық қызметін ұйымдастыруды жүзеге асыру міндеті үкімет
Францияның салық жүйесі
Францияның салық жүйесіндегі салықтар табыс салықтары, тұтынуға салынатын
Францияның салық жүйесінің негізін құрайтын салықтар орталық
Жергілікті салықтар жүйесіне мына келесідей салықтар мен алымдар:
Бүгінде Францияның салық жүйесі үш әкімшілік аумақтық
Франциядағы салық жүйесін басқаруды жүзеге асыратын бірден-бір орган
Италияның салық жүйесі
Италияның салық жүйесінің айтарлықтай өзгеріске ұшырап, жаңадан қалыптасуы 1973-1974
Қазіргі кезде Италияның салық жүйесінің құрылымындағы салықтарға мыналар: жеке
Корпорациялық табыс салығының ставкасы бірыңғай 36 процент, ал жергілікті
Испанияның салық жүйесі
Испанияның салық жүйесін жалпы ұлттық салықтар мен жергілікті салықтар
Жалпы ұлттық негізгі салықтарға: компанияның пайдасына салынатын салық; азаматтардан
Осы салық жүйесінде алынатын жеке тұлғалардың
Швецияның салық жүйесі
24 лэндер мен 284 коммуналдардан тұратын Швецияда салықтардың мынадай
Еуропаның салықтық құқығы
Еуропаның салықтық құқығы негізінен алғанда Еуропалық қоғамдастықтың, Еуропалық
Еуропалық салықтық құқық Еуропадағы салықтар мен салық салу
Еуропалық салықтық құқықтың құрамдас бөлігі интеграциялық
АҚШ мен Канаданың салық жүйесі. Америка Құрама Штаттарының салық
АҚШ салық жүйесі үш деңгейлі (федералдық, штаттардың және
Штаттардың салық жүйесіндегі салықтар мен өзге де міндетті
Саудадан алынатын жалпы салықтың штаттардан түсетін жиынтық мөлшері
Штаттардағы жеке тұлғалардан алынатын салық ставкасының мөлшері 2%-тен
Жергілікті жердегі саудаға салынатын салық, тұрғылықты халықтан алынатын жергілікті
Жоғарыда аталған негізгі жергілікті салықтардан басқа әрбір құзырлы
АҚШ салық жүйесінің қызмет атқаруының құқықтық негізгі
АҚШ салық жүйесін басқару ісі Қаржы министірлігінің
Жапонияның салық жүйесі
Жапонияның салық жүйесінің негізін 25мемлекеттік салықтар мен 30 жергілікті
Жоғарғы кіріс көздері-заңды және жеке тұлғалардан тікелей алынатын мемелекеттік
Жеке тұлғалар төлейтін мемлекеттік табыс салығының ставкалары
Ресей Федерациясының салық жүйесі
Ресей Федерациясының салық жүйесінің құрамы және оның құрылымын құрайтын
Банктердің, сақтандыру ұйымдарының, басқа да шаруашылық субъектілерінің пайдаларына салынатын
Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы , жеке тұлғалардың мүлкіне
Енді, осы Ресейдің салық жүйесіне берген қысқаша сипаттаманы
Ресей салықтары жүйесі федералдық салықтар мен алымдар, регионалдық
Федералдық салықтар мен алымдарға: қосылған құнға салынатын салық;
Регионалдық салықтар мен алымдар ретінде ұйымдардың мүлкіне салынатын
Ресей Федерациясының Конституциясы, Ресей Федерациясының Салық кодексі, «Ресей
ІІ ТАРАУ МЕМЛЕКЕТТІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДЕГІ САЛЫҚТАРДЫҢ АЛАТЫН
Қазақстан Республикасы бойынша бюджетке түсетін салық түсімдерінің көрсеткіштік жағдайына
Республикамызда соңғы жылдары аймақтың экономикаға, аймақтарды дамытуға, дәлірек айтсақ,
Қазақстан Республикасы салық жүйесін басқару Қазақстан Республикасы Конституциясы бойынша
Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі экономикалық қатынастар мен сәйкес құқықтық
Бюджеттің әр түрлі деңгейлері жиынтығында мемлекеттік бюджетті құрайтын республикалық
Жергілікті бюджеттердің құрылуының қазіргі механизмі Қазақстан Республикасының Конституциясымен, арнайы
Қазақстан Республикасының аймақтық бірегей бюджеті жергілікті бюджет бола отырып,
Кесте-4 Қазақстан Республикасындағы бюджеттердің әр түрлі деңгейлері бойынша табыстардың
Бюджет түрлері 2001ж 2002ж 2003ж 2004ж 2005ж
Млн.тг % Млн.тг % Млн.тг % Млн.тг % Млн.тг
Республикалық 250352 53,5 317748 54,1 393584 53,6 505709 62,6
Жергілікті 217575 46,5 269290 45,9 340352 46,4 302331 37,4
мемлекеттік 467927 100 587039 100 733660 100 807852 100
Диаграмма №1
4-ші кестені талдау нәтижесінде республикалық бюджетте қаражаттардың орталықтану
Кестеде келтірілген деректерді «жағымсыз»құбылыс ретінде сипаттап, оны орталықтану тенденциясының
Кесте-5 Алматы облысы бойынша 2003, 2004, 2005ж. аралығында
Көрсеткіштер атауы
2003ж 2004ж 2004ж
2003ж
қарағанда
ғы өсім темпі Ауытқуы
(+/-) 2005ж 2005ж
2004ж
қарағандағы
өсім
темпі Ауытқуы
(+/-)
болжам Нақты түсім % болжам Нақты түсім %
болжам Нақты түсім %
Барлық салық
Оның ішінде 11388167 11357888 99,7 18566846 19791078 106,6 174,2
Республикалық бюджет 5083404 5060004 99,5 11348280 11869110 104,6 234,6
Жергілікті бюджет 6304763 6297884 99,9 7218566 7921968 109,7 125,8
Орта айлық түсім 949014 946491 99,7 1547237 1649257 106,6
Орта күндік түсім 43137 43022 100 70329 74966 106,6
Диаграмма №2
5-кестеде жалпы Алматы облысы бойынша 2003-2005 жылдар аралығындағы республикалық
2003 жылы болжанған-11388167мың теңге, нақты түсім 11357888мың теңге болды.
Оның ішінде, республикалық бюджеттің нақты түсімі-5060004мың теңге болды, өткен
2004 жылы болжанған-18566846 мың теңге, нақты түскен түсім 19791078мың
2003жылмен салыстырғанда өсім темпі 174,2% болды, жалпы ауытқу +
2005 жылы жалпы болжам 25061573мың теңге, нақты түскен түсім
Ол-105,0% құруда. Бұл жылы жоспар толығымен орындалды. Соның ішінде
Кесте-6 Республикалық және жергілікті бюджеттердің орындалуы
Республикалық бюджет Жергілікті бюджет
2005 жылғы
1 қаңтарға
қассалық
атқарылуы млн. тенге Қорытыңдысына %-бен Бір жылға бекітілген
1 қаңтарға
қассалық
атқарылуы млн. тенге Қорытыңдысына %-бен Бір жылға бекітілген бюджетке
1 2 3 4 5 6 7
Түсімдер 722034 100,0 101,7 486289 100,0 104,4
Табыстар оның ішінде 649000 89,9 101,7 355676 73,1 104,2
Салық түсімдері 603396 93,0 104,0 343855 96,7 104,4
Салықтық емес түсімдер 39348 6,1 76,4 5575 1,6 86,8
Капиталмен жасалатын операциялардан түскен табыстар 6256 1,0 94,6 6246
Алынған ресми трансферттер 57630 8,0 100,0 122926 25,3 107,2
Кредитті қайтару 15404 2,1 106,7 7696 1,6 76,5
Шығыстар 768935 100,0 97,0 479119 100,0 99,5
Шығындар оның ішінде: 730459 95,0 97,1 471955 98,5 99,8
Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызмет көрсету 42738 5,9
Қорғаныс
40415 5,5 91,3 7153 1,5 100,3
Қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздік 73779 10,1 99,9 17771 3,8
Білім беру 23203 3,2 98,9 130966 27,7 99,2
Денсаулық сақтау 19104 2,6 100,5 74087 15,7 98,9
Әлеуметтік қамтамасыз ету және әлеуметтік көмек беру 202043 27,7
Тұрғын үй-коммуналдық шарушылық
Мәдениет, спорт,
Туризм және ақпараттық кеңістік
10321
12879
1,4
1,8
99,5
99,5
33986
20910
1,2
4,4
94,7
96,8
Отын-энергетикалық кешен және жер қойнауын пайдалану 8486 1,2 99,2
Ауыз су, орман,балық шаруашылығы және қоршаған ортаны қорғау 41337
Өнеркәсіптік және құрылыс 1364 0,2 92,0 2501 0,5 95,5
Көлік және байланыс 58812 8,1 96,5 25620 5,4 96,1
өзгелер 68010 9,3 97,1 30973 6,6 98,1
Борыш қызметі 34338 4,7 90,8 1170 0,2 91,4
Ресми трансферттер 93630 12,8 99,8 57650 12,2 100,0
несиелер 38476 5,0 93,8 7162 1,5 82,9
Бюджет тапшылығы -46901
7179
2004 жылғы Республикалық және жергілікті бюджеттердің орындалуын сипаттайтын 6-кесте
2005жылдың 1 қантарына Республикалық бюджетке түскен түсімдер көлемі 772млрд.теңгені
Есепті кезеңде республикалық бюджеттің 89,9%-ын табыстар, соның ішінде салықтар
Шығындардың негізгі бөлімі-35,2% әлеуметтік саламен жалпы мемлекеттік қызметтер-21,5% үлесінде.
2004 жылғы тиісі кезеңмен салыстырғанда бұл шығындар тиісінше 27,4%
2005 жылдың 1 қантарына жергілікті бюджетке түскен түсімдердің құрылымындағы
Жергілікті бюджет шығындарының елеулі бөлігі әлеуметтік салаға (51,9%) жұмсалған,
2004 жылғы тиісті кезеңнің деректерімен салыстырғанда жергілікті бюджеттің
Кесте-7 2003-2005 жылдардағы облыстардың жергілікті бюджетінің табыс бөлігіндегі салықтық
Аймақтар жылдар
2003 2004 2005
Ақмола 56,5 45,8 45,2
Ақтөбе 85,2 93,9 92,1
Алматы 47,9 54,7 57,5
Атырау 98,2 85,8 87,7
Шығыс Қазақстан 81,3 76,0 64,1
Жамбыл 52,4 41,4 28,2
Батыс Қазақстан 93,7 84,5 89,3
Қызылорда 78,8 51,0 42,8
Қарағанды 96,1 96,3 88,3
Қостанай 79,0 67,0 65,4
Маңғыстау 97,4 97,8 93,2
Павлодар 88,7 93,5 93,1
Солтүстік Қазақстан 55,1 51,6 49,6
Оңтүстік Қазақстан 47,4 54,2 45,4
Астана қаласы 81,3 81,1 67,3
Алматы қаласы 94,7 96,4 88,7
[Қайнар көзі: Қ.Р-сы Қаржы Министірлігінің статистикалық бюллетені]
7-кесте мәліметтер негізінде экономикалық әлуеті жоғары облыстардың
Нарықта өту жағдайында жергілікті бюджеттердің түсімдерін негізгі толықтырушы
Қазіргі уақытта жергілікті бюджеттерді жеке табыс
Алматы облысы бойынша 2003-2005 жылдар аралығында бюджетке төленетін
Алматы облыстық Салық Комитеті 1991 жылы құрылды.Салық комитетінің
Салық Комитеті мемлекеттік кіріс түсімін қамтамассызт ету
Кесте-8 2003 жылы Алматы облысының бюджетіне төленетін салықтар және
Төлемнің аты Болжам Нақты түскені %-ға орындалды. Ауытқуы
(+;-)
Заңды тұлғ-ң корп.таб.салық 355810,0 332455,8 93,4 -23354,2
ҚҚС барлығы 1535640,0 1610027,2 104,8 74387,2
Өнд.ішкі тауар ҚҚС 687741,0 748223,8 108,8 60482,8
Импорттық тауар-ң ҚҚС 847899,0 861803,4 101,6 13904,4
Кеден төлемдері 468362,0 529673,6 113,1 61311,6
РБ-ке түсетін салықтық емес түсімдер 39347,0 8879,6 22,6 -30467,4
РБ қорытындысы 2407689,0 2493180,7 103,6 85491,7
Төлем көзіне салық сал.табыс 184819,0 2334890,9 102,1 3919,0
Төлем көзіне салық салынбайтын табыстар 40703,0 337961,6 124,5 9958,6
Кәсіптік қызм-н айн-н азамат-н алынатын ЖТС 6249,0 123630,5 119,5
Әлеуметтік салық 452667,0 451857,2 99,8 -809,8
Заңды тұлғ-ң мүлік салығы 13206,0 9764,3 73,9 -3441,7
Жеке тұлғ.мүлік салығы 4563,0 6200,1 135,9 1637,1
Жер салығы 8173,0 9242,2 113,1 1069,2
Заңд.тұлғ.көлік салығы 6428,0 3823,6 59,5 -2604,4
Жеке тұлғ.көлік салығы 14076,0 17387,8 123,5 3311,8
Біртұтас жер салығы 3334,0 3224,9 96,7 -109,1
ЖБ-ке барлық акциздер 324121,0 323281,3 99,7 -839,7
Ішімдік өнімдеріне акциздер 61044,0 93029,9 152,4 31985,9
Темекі акциздері 259220,0 224431,0 86,6 -34789,0
ЖБ түсетін салықтық емес түсімдер 5259,0 12723,6 241,9 7464,6
ЖБ қорытындысы 1150915,0 1267854,9 110,2 116939,9
Салықтар мен табыстардың қорытындысы 3558604,0 3761035,6 105,7 202431,6
Қайнар көзі: Алматы облысы Салық комитетінің есебінен
Диаграмма №3
Алматы облысы бойынша 2003 жылғы жылдам есебі бойынша 2002
Бюджетке түсетін салықтар және міндетті төлемдерді жинау жоспары 105,7%-ға
Өткен жылмен салыстырғанда бюджетке 10659227,8 мың теңгеге көп
Республикалық бюджет кірісіне 2407689,0 мың теңге болжам жасалды,
Ал жергілікті бюджет бойынша болжам 1150915,0 мың теңгені
Республикалық бюджетке түсетін ҚҚС-тағы болжанған түсімнен 104,8%-ға артық болды,
Ал бонустар бойынша болжам 5 есеге артық орындалды, яғни
Алматы облысы бойынша мына салық түрлерінің үлесі артты,
2003 жылы бюджетке түсетін салықтар және басқа да міндетті
салық салынатын табысы бар жеке табыс салығы 1931828,4 мың
әлеуметтік салық 5340764,0 мың теңге бюджетке түсті және 108,0%-ға
жеке тұлғалардың мүлік салығы 89926,1 мың теңге болды және
бір тұтас жер салығы 28621,4 мың теңге түсті және
[Қайнар көзі: Алматы облысы Салық комитетінің есебінен]
Кесте-9 2004 жылы Алматы облысының бюджетіне төленетін салықтар және
Төлемнің аты Болжам Нақты түскені %-ға орындалды. Ауытқуы
(+;-)
Заңды тұлғ-ң корп.таб.салық 3305366,0 3470008,2 105,0 164642,2
ҚҚС барлығы 10078968,0 12747409,5 126,5 2668411,5
Өнд.ішкі тауар ҚҚС 3215568,0 4509583,0 140,2 1294015,0
Импорттық тауар-ң ҚҚС 6863400,0 8237826,5 120,0 1374426,5
Барлық акциздер (РБ) 147688,0 255722,0 173,2 108034,0
Импорт тау. акциздері 147688,0 255722,0 173,2 108034,0
Кеден төлемдері 4390434,0 5653849,5 128,8 1263415,5
РБ-ке түсетін салықтық емес түсімдер 349644,5 406643,6 116,3 56999,1
РБ қорытындысы 18375164,5 22654887,8 123,3 4279723,3
Төлем көзіне салық сал.табыс 1777651,0 1931828,4 108,7 154177,4
Төлем көзіне салық салынбайтын табыстар 294179,0 315365,8 107,2 21286,8
Кәсіптік қызм-н айн-н азамат-н алынатын ЖТС 106891,0 116106,6 108,6
Әлеуметтік салық 4944269,0 5340764,0 108,0 396495,0
Заңды тұлғ-ң мүлік салығы 847432,0 9325540,3 110,0 85108,3
Жеке тұлғ.мүлік салығы 89052,0 95006,0 106,7 5954,0
Жер салығы 244063,0 266755,2 109,3 22692,2
Заңд.тұлғ.көлік салығы 84671,0 89926,1 106,2 5255,1
Жеке тұлғ.көлік салығы 326869,0 333572,5 102,1 6703,5
Біртұтас жер салығы 20837,0 28621,4 137,4 7784,4
ЖБ-ке барлық акциздер 3530218,0 3703969,0 104,9 173751,0
Қоршаған ортаны ластау үшін төлем 410724,0 429469,5 104,6 18745,5
Ішімдік өнімдеріне акциздер 588364,0 686843,1 116,7 98479,1
Темекі акциздері 2891865,0 2956411,0 102,2 64546,0
ЖБ түсетін салықтық емес түсімдер 64743,0 89770,7 138,7 25027,7
ЖБ қорытындысы 13268214,0 14325549,0 108,0 1057335,0
Салықтар мен табыстардың қорытындысы 31643378,5 36980436,8 116,9 5337058,3
Қайнар көзі: Алматы облысы Салық комитетінің есебінен
Диаграмма №4
Алматы облысының бюджетке төленетін салықтар және басқа міндетті төлемдерді
9-шы кестеден көруге болады.
Өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда бюджетке 33219401,2 мың теңге
Республикалық бюджеттің болжамы бойынша 18375164,5мың теңге, ал нақты түскені
Жергілікті бюджеттің болжамы бойынша 13268214,0 ал нақты түскені 14325549,0
2004жыл аралығында жергілікті бюджет бойынша болжам 5 есеге өсті
Облыстық территорияда 2004 жылы салық әкімшілігін жақсарту, салықта пайда
Өткен жылмен салыстырғанда салықтар мен төлемдердің мына түрлері бойынша
Алматы облысы бойынша мына салық түрлерінің үлесі артты, олар:
Республикалық бюджетке түскен заңды тұлғалардың корпоративтік табыс салығының болжамы
[Қайнар көзі: Алматы облысы Салық комитетінің мәліметтерінен].
Кесте-10 2005 жылы Алматы облысының бюджетіне түсетін салықтар және
Төлемнің аты Болжам Нақты түскені %-ға орындалды. Ауытқуы
(+;-)
Заңды тұлғ-ң корп.таб.салық 3533547,0 4002708,8 113,3 469161,8
ҚҚС барлығы 17146845,0 17751374,5 103,5 607529,5
Өнд.ішкі тауар ҚҚС 6752568,0 7063836,7 104,6 311268,7
Импорттық тауар-ң ҚҚС 10394277,0 10690537,8 102,9 296260,8
Кеден төлемдері 6830048,0 6482431,5 94,9 -347616,5
Импорт тау. акциздері 178814,0 299275,8 167,4 120461,8
РБ-ке түсетін салықтық емес түсімдер 178814,0 299275,8 167,4 120461,8
РБ қорытындысы 27805812,0 28706805,3 103,2 900993,3
Төлем көзіне салық сал.табыс 2507598,0 2588437,6 103,2 80839,6
Төлем көзіне салық салынбайтын табыстар 317915,0 336057,9 105,7 18142,9
Кәсіптік қызм-н айн-н азамат-н алынатын ЖТС 117975,0 124146,0 105,2
Әлеуметтік салық 6356531,0 6419650,0 101,0 63119,0
Заңды тұлғ-ң мүлік салығы 1261053,0 1343310,5 106,5 82257,5
Жеке тұлғ.мүлік салығы 97848,0 104984,0 107,3 7136,0
Жер салығы 266110,0 289920,2 108,9 23810,2
Заңд.тұлғ.көлік салығы 94155,0 103408,6 109,8 9253,6
Жеке тұлғ.көлік салығы 405848,0 444508,3 109,5 38660,3
Біртұтас жер салығы 34868,0 41150,5 118,0 6282,5
ЖБ-ке барлық акциздер 5053930,0 5170389,6 102,3 116459,6
Ішімдік өнімдеріне акциздер 803661,0 859881,1 107,0 56220,1
Темекі акциздері 4152500,0 4202717,2 101,2 50217,2
ЖБ түсетін салықтық емес түсімдер 226832,0 268404,8 118,3 41572,8
ЖБ қорытындысы 18855197,0 19506525,1 103,5 651328,1
Салықтар мен табыстардың қорытындысы 46661009,0 48213330,4 103,3 1552321,4
Қайнар көзі: Алматы облысы Салық комитетінің есебінен
Диаграмма №5
Алматы облысы бойынша 2005 жылғы жылдам есебі бойынша 2004
Мемлекеттік бюджетке түсетін салықтар және міндетті төлемдерді жинау
Республикалық бюджетке болжам жасалды және ол 27805812,0 мың теңгені
Ал жергілікті бюджет бойынша болжам 18855197,0 мың теңге,
Алматы облысы бойынша мына салық түрлерінің үлесі артты, олар:
Өткен жылмен салыстырғанда салықтар мен төлемдердің мына түрлері бойынша
Заңды тұлғалардан алынатын корпоративті табыс салығы болжам бойынша 3533547,0мың
Ішкі өндіріс тауарларына салынатын ҚҚС-ң болжамы 171468845,0 мың теңге,
біртұтас жер салығы 34868,0 мың теңге құрады, ал бюджетке
Алматы облысы бойынша 2003-2005 жылдар аралығында бюджетке төленетін салықтар
Төлемнің аты 2003 ж. 2004 ж.
Салықтар мен табыстардың қорытындысы 3761035,6 36980436,8 48213330,4
Диаграмма №6
2.2 Көксу ауданы бойынша 2002-2005 жылдардағы бюджетке түскен салық
Қазақстан Республикасындағы салық төлеу міндеттемесі азаматтардың конституциялық міндеттемесіне енгізілген.
Салық салу ісін ұйымдастыруда және іске асыруда негізгі жұмысты
салық әкімшілдігін өңдеу және қабылдау бөлімі;
салық аудиті бөлімі;
салықты мәжбүрлі түрде өндіріп алу және қосалқы салықтар бөлімі;
заңгер бөлімі;
есеп жүргізу және ақпараттық технология бөлімі;
Енді, Көксу ауданы бойынша Салық Комитетінің жалпы ережелерін және
Салық Комитетінің атқаратын қызметтері:
өз аумағындағы салық заңдарының сақталуын, бюджетке түсетін салықтар
салық комитетінің салықтық есебінде тіркелген салық төлеушілердің аудитін және
салық заңдарын қолдануына байланысты салық төлеушілердің арасында түсіндірме жұмыстарын
салық заңдарының бұзылуы бойынша өтініштің қатынастың және басқа да
барлық деңгейлердегі бюджетке түсетін салықтар мен төлемдердің, алымдардың қортындысы
кадрлар квалификациясын жоғарлату мақсатында іс-шаралар ұйымдастырады.
Салық Комитетінің негізгі міндеттері:
салықтардың және басқа да міндетті төлемдердің барлық деңгейлердегі бюджеттерге
табысты кеміту немесе жасыру мақсатында салық төлеуден және басқа
бюджетке салықтарды төлемеу және басқа да қаржылық міндеттемелерді мемлекет
салық төлеушілерге олардың құқықтары мен міндеттерін түсіндіру, уақытында салық
Салық Комитеті ұйымының қызметі.
Комитетті төраға басқарады. Салық Комитеті тікелей Алматы облысы бойынша
Салық Комитетінің құрылымы штат кестемен тығыз байланысты. Салық Комитеті
Штат кесте 25 адамнан тұрады. Басшылық-2 адам: төраға және
Көксу ауданы бойынша Салық Комитетінің барлық бөлімдері салық комитетінің
Салық Комитетінің Заң актілеріне сәйкес мынадай құқықтары бар:
салықтарды есептеуге және төлеуге байланысты барлық жеке және заңды
салық заңын, салық санкцияларын және айыппұлдарды бұзған ұйымдардың лауазымды
салық заңын бұзған жағдайда салық комитеті құжаттарды, ақшалай және
бюджетке төленетін салық және басқа да төлемдерді төлеу бойынша
салықтарды, айыппұлдарды, пеняларды уақытында төлемеген жағдайда Қазақстан Республикасының Салық
Көксу ауданы бойынша Салық Комитетінің негізгі бөлімдері:
Салық әкімшілдігін өңдеу және қабылдау бөлімі.
Бұл бөлімнің бастығы өз қызметкерлері және бөлімнің атқаратын қызметтері
Әрбір салық инспектор өз қызметі және участогы бойынша жауап
Салық әкімшілдігін өңдеу және қабылдау бөлімі мемлекеттік қызметкерлерден және
Салық аудиті бөлімі.
Аудит бөлімінің қызметкерлері мыналарға жауап береді: салық заңдарын сақтау,
Бөлім бастығы кәсіпорындарға, ұйымдарға, мекемелерге және кәсіпкерлік қызметпен айналысатын
Салықтың аудит бөлімінің негізгі қызметі:
құжаттық тексерулер жүргізу;
кәсіпорындардың жабылуына байланысты тексеру жүргізу;
салық комитетіне түскен арыздарды, өтініштерді тексеру;
хронометраждық зерттеу жүргізу арқылы патент құнының дұрыстығын тексеру және
Салықты мәжбүрлі түрде өндіріп алу және қосалқы салықтар бөлімі.
Бөлімнің басты қызметі мен функциялары мемлекеттің салық саясатының квалификациялық
Функциялық тапсырмаларды орындау кезінде Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің инструкциясына
Бөлім бастығы салықты мәжбүрлеп алудың дұрыс орындалғанын қадағалап, бақылап
Бөлімнің негізгі қызметтері:
салық төлеушілердің бюджетке төленбеген қарыздарын анықтау, талдау;
салық төлеушінің есеп шотынан салықты өндіріп алу туралы үкім
салықтан қарызы бар салық төлеушілердің банктегі шоттарын тексеру;
салық төлеушілердің мүліктерін тәркілеу;
Құқықтық қамтамасыз ету немесе заңгер бөлімі.
Негізгі қызметтері:
салық комитетін Заңдармен, нұсқаулармен, өзге де заңнамалық кесімдермен қамтамасыз
соттарда, құқық қорғау органдарында салық комитетінің мүддесін қорғау.
Есеп жүргізу және ақпараттық технология бөлімі.
Бұл бөлім өз қызметінде Қазақстан Республикасы заңының іс-әрекетімен, Қазақстан
Негізгі қызметтері:
бюджетке түскен салықтардың есебін жүргізу;
салық төлеушілердің жеке шотын ашу және жүргізу;
1-Н есебін жинақтап, жасау;
болжама мәліметтердің орындалу есебін тұрақты жүргізу.
Ұйымдастыру-бақылау қызметінің бөлімі:
Негізгі қызметі:
салық комитетінің іс-жоспарын жасау және оны іске асыру;
2-Н есебін жинақтап, жасау;
жоғарғы органдарға мәлімет беру;
мәліметтер алмасу және т.б.[17]
Кесте -11 2002 жылы Көксу ауданының бюджетіне төленетін
Төлемнің аты Болжам Нақты түскені % -ға орындалды Ауытқуы
(+,-)
Резидент заңды тұлғаның корп. таб.салығы
4890
5023,5
102,7%
133,5
ҚҚС-ғы 17924 22738,7 126,9% 4814,7
Р.Б-ке түсетін басқа да салықтық емес түсімдер 101 128,9
Р.Б. қорытындысы 22915 27891,1 121,4% 4976,1
Төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығы 20908 23108 110,5%
Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалардан алынатын жеке табыс салығы
Әлеуметтік салық 72975 85176,5 116,7% 12201,5
Заңды тұлғаларға сал-н мүлік с-ғы
3488
5825,5
167,0%
2337,5
Жеке тұлғаларға сал-н мүлік салығы 931 979,0 105,2% 48,7
Жер алығы 1831 2148,8 117,4% 317,8
Заңды тұлғалардың көлік салығы 955 955 100,0% 0,0
Жеке тұлғ.көлік салығы 4997 5418,7 108,4% 421,7
Біртұтас жер салығы 1460 1978,9 135,5% 518,9
Бензинге акциз 462 468,7 101,5% 6,7
Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем 1400 2054,6 146,8% 654,6
Ж.Б. түсетін басқа да салықтың емес түсімдер 100 197,2
Ж.Б. қорытындысы 111107 1300004,9 118,7% 18897,9
Салықтар мен табыстың қорытындысы 134022 157896 119,1% 23874
Диаграмма №7
Көксу ауданы бойынша 2002 жылғы есебі бойынша 2001 жылмен
Бюджетке түсетін салықтар және міндетті төлемдерді жинау жоспары 119,1%-ға
Республикалық бюджет кірісіне 22915мың теңге болжам жасалды, ал нақты
ҚҚС-ғы бойынша бюджетке 17924мың теңге болжам жасалса, нақты түскені
Жергілікті бюджет бойынша болжам 111107мың теңгені құрады, ал нақты
Жергілікті бюджетке түсетін әлеуметтік салық болжам бойынша 72975мың теңге
Төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығы болжам бойынша 20908мың
Кесте-12 2003 жылы Көксу ауданының бюджетіне төленетін салықтар және
Төлемнің аты Болжам Нақты
түскені %-ға
орындалды Ауытқуы
(+;-)
Резид.заңды тұлғ. корп таб.салығы 14170 15506,9 109,4% 1336,9
ҚҚС 101750 103959,9 102,2% 2209,9
Р.Б-не түсетін басқа да салықтық емес түсімдер 50 55,5
Р.Б. қорытындысы 115970 119522,3 103,2% 3552,3
Төлем көзінен ұсталатын ЖТС 26045 28355,6 108,9% 2310,6
Кәсіпкерлік қызметпен айн.жеке тұлғ.алынатын ЖТС 2550 2640,1 103,5% 90,1
Әлеуметтік салық 106020 114728,8 108,2% 8709,8
Заңды тұлғаның мүлік салығы 8723 9073,1 104,0% 350,1
Жеке тұлғаның мүлік салығы 977 1170,4 119,8% 193,4
Жер салығы 2000 2104,7 105,2% 104,7
Заңды тұлғ.көлік салығы 800 801,4 100,2% 1,4
Жеке тұлғ.көлік салығы 4742 4901,4 103,4% 159,4
Біртұтас жер салығы 1747 1920,0 109,9% 173,0
Бензинге акциз 421 431,8 102,6% 10,8
Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем 2909 3220,9 110,7% 311,9
Ж.Б-ке түсетін басқа да салықтық емес түсімдер 181 290,9
Ж.Б. қорытындысы 157115 169639,1 108,4% 12524,1
Салықтар мен түсімдердің
қорытындысы 273085 289161,4 106,3% 16076,4
Диаграмма №8
Көксу ауданы бойынша 2003жылы бюджетке төленетін салықтар мен басқа
2003 жылғы кестеде бейнеленген көрсеткіштерді 2002 жылмен салыстырсақ өсім
Бюджетке түсетін салықтар және төлемдерді жинау жоспары 106,3%-ға орындалды,
Республикалық бюджет кірісіне 115970мың теңге болжам жасалды, ал нақты
Жергілікті бюджет бойынша болжам 157115мың теңгені құрады, ал нақты
Кесте -13 2004 жылы Көксу ауданының бюджетіне төленетін салықтар
Төлемнің аты Болжам Нақты
түскені %-ға
орындалды Ауытқуы
(+;-)
Резид.заңды тұлғ. қорп таб.салығы 13404 14320,7 106,8% 916,7
ҚҚС 24277 24370,6 100,4% 93,6
Р.Б-не түсетін басқа да салықтық емес түсімдер 83 129,2
Р.Б. қорытындысы 37764 38820,5 105,7% 1056,5
Төлем көзінен ұсталатын ЖТС 34235 36754,1 107,4% 2519,1
Кәсіпкерлік қызметпен айн.жеке тұлғ.алынатын ЖТС 3140 3262,2 103,9% 122,7
Әлеуметтік салық 116127 117918,7 101,5% 1791,7
Заңды тұлғаның мүлік салығы 9542 11040,6 115,7% 1498,6
Жеке тұлғаның мүлік салығы 1162 1172,2 100,9% 10,2
Жер салығы 1971 2011,9 102,1% 40,9
Заңды тұлғ.көлік салығы 670 670,9 100,1% 0,9
Жеке тұлғ.көлік салығы 5050 5961,6 118,1% 911,6
Біртұтас жер салығы 1744 1958,1 112,3% 214,1
Бензинге акциз 265 267,0 100,8% 2,0
Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем 4300 4831,5 112,4% 531,5
Ж.Б-ке түсетін басқа да салықтық емес түсімдер 412 417,4
Ж.Б. қорытындысы 178618 186266,2 104,7% 7648,2
Салықтар мен түсімдердің
қорытындысы 216382 225086,7 104,8% 8704,7
Диаграмма №9
2004 жылы Көксу ауданының бюджетіне түсетін салықтар мен басқа
Бюджетке түсетін салықтар және төлемдерді жинау жоспары 104,8%-ға орындалды,
Республикалық бюджет кірісіне 37764 мың түседі деп теңге болжам
Жергілікті бюджет бойынша болжам 178618мың теңгені құрады, ал нақты
Кесте-14 2005 жылы Көксу ауданының бюджетіне түсетін салықтар және
Төлемнің аты Болжам Нақты
түскені %-ға
орындалды Ауытқуы
(+;-)
Резид.заңды тұлғ. корп таб.салығы 18677 19872,3 106,4% 1195,3
ҚҚС 25569 26266,3 102,7% 695,0
Р.Б-не түсетін басқа да салықтық емес түсімдер 27 27,9
Р.Б. қорытындысы 44273 46166,5 108,0% 1893,5
Төлем көзінен ұсталатын ЖТС 46848 47696,2 101,8% 848,2
Кәсіпкерлік қызметпен айн.жеке тұлғ.алынатын ЖТС 4477 5081,4 113,5% 604,4
Әлеуметтік салық 127226 130361,4 102,5% 3135,4
Заңды тұлғаның мүлік салығы 9068 9436,3 104,1% 368,3
Жеке тұлғаның мүлік салығы 1095 1111,1 101,5% 16,1
Жер салығы 1836 1925,5 103,4% 62,5
Заңды тұлғ.көлік салығы 475 563,0 118,5% 88,0
Жеке тұлғ.көлік салығы 6524 6923,7 106,1% 399,7
Біртұтас жер салығы 1954 2031,4 104,0% 77,4
Бензинге акциз 160 201,4 125,9% 41,4
Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем 3725 4845,7 130,1% 1120,7
Ж.Б-ке түсетін басқа да салықтық емес түсімдер 111 395,8
Ж.Б. қорытындысы 203499 210572,9 103,5% 7073,9
Салықтар мен түсімдердің
қорытындысы 247772 256739,4 104,4% 8967,4
Диаграмма №10
Көксу ауданы бойынша 2005 жылдың есебі бойынша 2004
Бюджетке түсетін салықтар мен міндетті төлемдерді жинау жоспары 104,4%-ға
2005 жылғы болжам бойынша бюджетке 247772мың теңге түсуі керек,
Республикалық бюджет бойынша болжам 44273 мың теңгені құрады, ал
Республикалық бюджеттің негізгі кіріс көзі-резидент заңды тұлғалардың корпорациялық табыс
ҚҚС-ға бойынша түскен түсім 26266,3мың теңгені құрап, жоспар 102,7%-ға
Жергілікті бюджет бойынша болжам 203499мың теңгені құрады, ал нақты
төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығы 47696,2 мың теңге
Әлеуметтік салық 130361,4мың теңге (2004ж-117918,7мың теңге);
біртұтас жер салығы-2031,4мың теңге (2004ж-1958,1мың теңге болған).
Кесте-15 Экономика салалары бойынша салықтар мен төлемдердің түсуі, млн.теңге
Экономика салалары 2002 жыл 2003 жыл 2004 жыл 2005
Сома үлес салмағы сома үлес салмағы сома үлес салмағы
Ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы 20507,1 13,3%
Балық аулау 0 0,0% 0
Тау кен өнеркәсібі 1221,5 0,8% 612
Өңдеу өнеркәсібі 31126,7 20,2% 109417
Газ, электр қуатын өндіру және бөлу 5374,4
Бөлшек және көтерме сауда 9257,2 6,0%
Қонақ үй және мейманханалар 248,9 0,2%
Транспорт және байланыс 7461,7 4,8% 9326
Қаржы саласы 530,4 0,3% 13647
Мемлекеттік басқару 5917,5 3,8% 8336
Білім 29226,3 18,9% 33363 11,7%
Денсаулық сақтау 5215,7 3,4% 7001
Баспа ісі типография 211,7 0,1% 313
Құрылыс 23586,1 15,3% 36901 12,9%
Жеке тұлғалар 13384,7 8,7% 13941
Басқа да салалар 1043,4 0,7% 1391
Түскен барлық салықтар мен түсімдер
Диаграмма №11
Экономика салалары бойынша салықтар мен төлемдердің түсу құрылымын
15- кестеден көруге болады.
Экономика салалары бойынша 2005жылы түскен салықтар мен төлемдердің көлемі
Сала құрылымы бойынша 2003жылы жоғарғы өсім мына салаларда
39540 мың теңге немесе 13,8%;
өңдеу өнеркәсібінде
109417 мың теңге немесе 38,2% болды.
Салықтардың өсуі жаңа кәсіпорындардың құрылуы мен бұрын істемей қалған
2005жылы денсаулық сақтау саласы бойынша түскен салықтар мен түсімдер
Бөлшек және көтерме сауда қонақ үй және мейманханалар, мемлекеттік
Көксу ауданы бойынша 2002-2005 жылдар аралығында бюджетке төленетін салықтар
Төлемнің аты 2002 ж. 2003 ж. 2004
Салықтар мен табыстардың қорытындысы 157896 289161,4 225086,7 256739,4
Диаграмма №12
ІІІ ТАРАУ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ САЛЫҚ САЯСАТЫНЫҢ ДАМУ ЖАҒДАЙЫ
3.1 Қазақстан Республикасының салық саясатының даму жағдайы
Салықтар мемлекеттің егемендігінің бір көрінісі. Осынысымен салықтар мемлекет
Экономистердің анықтауы бойынша салық саясаты қаржы саясатының бір
Салық саясаты мемлекеттің мемлекеттік шығындарды, салық салу және мемлекет
Жалпы экономикалық негізделген салық саясаты қаражаттарды орталықтандыруды, оптимизациялауды салық
Батыс экономисері салық саясатын өз алдына бөлмейді және мемлекет
Бұл саясатты олар мемлекеттік бюджетке қатысты, шығындар, салықтар мен
Сондай – ақ дискрициондық емес салық саясаты ұғымы бар,
Салық саясатын жүргізудің негізгі бастамасы – салық төлеушілерден салық
Салық саясаты ағымдық қана емес, болашақ кезеңге де бағытталады,
Ресей экономисі, салық төңірегіндегі еңбектердің авторы Черник Д.Г. –
Салық саясаты қаржы құралдарын жинаудың формалары мен әдістерінің жиынтығы
Мұнда осы тетіктер арқылы бір жағынан экономика субъектілерінен біршама
Бұл порадокстың шешімі сапалы компромис негізінде жүзеге асырылуы тиіс.
Жоғары дамыған салықтық қатынастар жағдайында салық саясаты ұлттық табысты
Жалпы салық саясатының жүргізілу барысындағы негізгі мақсаты:
Мемлекеттің жалпы шаруашылығын реттеу үшін жағдай туғызу
Нарықтық қатынастар процесінде халық табысы деңгейіне қатысты теңсіздіктерді
Осы мақсаттарды көздеген салық саясатында мемлекеттің салыстырмалы дербестігі пайда
Салық саясатын өзгерте отырып, салық механизмімен манипуляция жасай отырып,
Салық саясаты арқылы іске асатын салықтық реттеу мемлекеттің шаруашылық
Мемлекеттік салық саясатының жүзеге асырылуына қажет салық механизмдеріне
Шынайы тәжірибенің призмасы арқылы қарастырылатын салық механизмі нақты уақыт
Салық механизмі – іс жүзіндегі салықтық қызметтердің жинағы ретінде,
Объективті негізге негізделмеген кез-келген салықтық шара ұдайы өндіріс процесін
Салық механизмі, бұл ұғымды ұйымдастыру экономикалық категория ретінде
салықтық жоспарлау;
салықтық реттеу;
салықтық бақылау.
Салық механизмі шаруашылық механизмі сияқты екі бастаманы біріктіреді:
Жоспарлау, яғни халық шаруашылығының барлық аймақтары мен салаларының дамуын
Стихиялық нарықтық бәсеке. Мұнда өндірушілер мен тұтынушылар тіке және
Өндірушілердің бір шеттілігінің, олардың қайшылықты мүдделерінің салдарынан қиын құбылыстар
Салық механизмі мен салық саясаты салықтардың қоғамдағы рөлін анықтайды.
Экономикамызда салық жүйесін бағалау критерилері өте маңызды рөл атқарады.
Салық саясаты – мемлекеттің жалпы саясаттық жағдайының құрамды бөлігі
Осы аталған критерилерге мыналарды қосуға болады: түсімдерді жұмылдыру, халықаралық
„Теңдік” немесе „Әділдік” критерйі әртүрлі салық төлеушілерге салық салудың
Әділдіктің екі түрі болады:
Бірінші түрі – сатылас әділдік. Яғни, салық ауыртпалығының кірістер
Әділдіктің екінші түрі – деңгейлес әділдік. Яғни салық төлеушілер
Салық саясатын талдауда қолданатын келесі критерий –салық жүйесінің
Қарапайымдылық – салық саясатын бағалауда ең қажетті критериі болып
Сонымен, салық жүйесінің негізгі мақсаттарының бір – түсімдерді жұмылдыру
Ерекше шаралар негізінде алдағы түсімдерді болжамдау – оларды
3.2. Салық салуды жетілдіру жолдары
Соңғы 10 жыл ішінде мемлекет салық жүйесінің перманентті реформалау
Салық әкімшілігі – салықтардан кетуден гөрі салықтарды төлеу тиімдірек
Салық жүйесінде әлі күнге дейін нашар жиналатын салықтар көлемі
Мемлекеттік мүлікті түгендеу процесі өте баяу жүруде, дегенмен бюджеттік
Қазақстан Республикасындағы салық саясатын жетілдіру мақсаттары қандай? Бұл өте
Салық реформасы салық төлеушілерге салық ауыртпашылығын төмендетуге, салық жүйесін
Жалпы алғанда еліміздің салық жүйесін жетілдірудің негізгі бағыттары болып
салық жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету;
салық жүйесін максималды түрде ықшамдау;
салық ставкаларын төмендету мақсатында, салық прессингін әзірлеу;
салық прессингін әлсіздендіру;
салықтарды алудың парасатты деңгейін қамтамасыз ету;
тікелей және жанама салықтарды оңтайлы түрде байланыстыру;
Соңғы жылдары нарықтық экономикасы дамыған мемлекеттерде тікелей салықтарға
тұрақты салық салынатын базасы бар мүлік салықтарының рөлін күшейту;
салықтарды төлеумен есептеудің тәртібін жүзеге асыратын салық заңдарымен
шаруашылық субъектілерінің нақты шығындарымен олардың өндірістік қызметімен байланысты салық
жеке тұлғаларға салынатын табыс салығын жетілдіру;
инфляциялық процесс есебі мен салық салудың икемді шәкілін талдау;
салықтарды төлеу кезінде еркінділік принципін дамыту;
Яғни бұның негізгі ажыратылмайтын бөлігі салық төлеушілерге уақытында салық
Сонымен бірге айта кету керек, көп мөлшердегі негізгі сомалар
Қазақстанда мемлекеттіміздің экономикасын өркендетіп, шаруашылықты дамытатын салық жүйесі керек.
Солардың бірі – салық жүйесінің тұрақтылығы. Салық жүйесінің тұрақтылығы
Белгісіздік - кәсіпкерліктің жауы болып табылады. Кәсіпкерлік қызмет
Сонымен қатар алдағы кезеңде салық салудағы ставкалармен шарттардың қандай
Салық жүйесінің тұрақтылығы салықтар құрамын, ставкаларын, жеңілдіктерін,
Салық салудың кез келген жүйесі қоғамдық құрылыстың сипатын, мемлекеттік
Салық жүйесінің құрамы, яғни салықтар мен бюджетке төленетін
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен қорыта айтқанда, салықтар – мемлекет қазынасын толтырудың, экономиканы
Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерін жүзеге
Тарихымызда „Салық Кодексін” Қазақстан Республикасымен қатар ТМД елдері де
Осы аталған мәселелер Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығымен 1995 жылдың
салық жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету;
салық жүйесін максималды ықшамдау, яғни заңдар мен нормалардан бір
салық ставкаларын төмендету арқылы, салық прессингін әлсірету;
тікелей және жанама салықтарды оқтайлы түрде ұштастыру;
тұрақты салық салынатын базасы бар, мүлік салықтарының рөлін күшейту;
Салық жүйесінде бюджетаралық қатынастар өте маңызды орын алады. Яғни,
бюджет жүйесінің звенолары арасында кірістер мен шығыстарды оқтайлы түрде
аймақтық бюджет кірістерінің деңгейін жоғарлату;
жасанды түрде қалыптасатын аймақтық бюджеттердің демеу қаржысын жою.
Сонымен қатар, қазіргі кезде теориялық және практикалық мәселелер қарастырылуда.
Сонымен, қорыта айтқанда ұсынып отырған осы бағыттарды қаржы және
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1.Президенттің Қазақстан халқына Жолдауы. Жетісу №26, 2006 жыл 4
2.Ермекбаева Б.Ж., „Салықтар және салық салу”,- Алматы: „Қазақ Университеті”,
3.Ілиясов Н.Қ., Құлпыбаев С. “Қаржы”- Алматы: 2005, 208-211 бб.
4. Шеденов Ө.Қ., Байжомартов Ө.С., Комягин Б.И. „Жалпы экономикалық
4. Ілиясов Ң.Қ., Нұрлыбаев С. „Қаржы” Алматы 2005
5. Мамыров Н.Қ., Тлеужанова М.Ә. „Макроэкономика”,- Оқулық Алматы: Экономика,
6. „Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер”
7. Худяков А.И., Бродский Г.М. „Теория налогообложения”,- Издательство норма
8. проф.В.Д. Камаева „Экономическая теория”,- под редакцией д-р экономических
9.Алданыш Нұрымов, “Налоги и финансы рыночной экономики”,- “Елорда” Астана:
10. Әубәкіров Я, Нәрібаев К. „Экономикалық теория негіздері”,- 1998,126-131
11.Ермекбаева Б.Ж. “ Шет мемлекеттер салығы”,- Алматы: 2004, 121-125
12. Найманбаев С.М. “Салықтық құқық”, - Алматы: “Жеті жарғы”
198-230 бб.
13.” Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер”
14.Смағұлова Г.С. “Аймақтық экономиканы басқару мәселелері”,- Алматы: Экономика 2005,
15. “ Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті
16.”Қаржы қаражат” экономикалық журналы 5/2001 “Налоговые проблемы”, 28-29 бб.
17.Ильясов К.К., Зейнелғабдин А.Б., Ермекбаева Б.Ж. “Налоги и налогообложение”,-
18.Искакова З.Д. “Реформирование налоговой системы в разрешении проблемы формирования
19.„Қазақстанның нарықтық экономикасының қаржы-несиелік проблемалары”,- Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық
20. „Қаржы қаражат” экономикалық журналы. 12/99 „Салық жүйесін жандандыру
21.Карагусова Г. “Сущность налогообложения”,- Алматы: 200,22-23 бб.
22.Сейдахметов Ф.С. “ Налоги в Казахстане”,- Алматы: 2002, 115-119
23. Масаимова С.Ж. „Мировой опыт налогового стимулирования развития
24.Туралыкова Е. “ Совершенствование налоговой системы РК”,- // Бухгалтер
25.Алибеков М.О. “ О главном налоговом реформировании”,- // Аль-Пари,
26. Сахариев С.С., Сахариева А.С. „Жаңа кезең – экономикалық