ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БIЛIМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛIГI
Қазақ мемлекеттiк қыздар педагогикалық университеті
Физика-математика факультетi
ИНФОРМАТИКА ЖӘНЕ ҚОЛДАНБАЛЫ МАТЕМАТИКА КАФЕДРАСЫ
Дипломдық жұмыс
Тақырыбы: “БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУДА ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ЖИНАҚТАРДЫ ҚОЛДАНУ”
Қорғауға жiберiлдi
" "
кафедра меңгерушiсi
тех.ғ.к., доцент
Г.И.Салғараева
__________________ Орындаған:.
3-курс (3-жылдық)
Информатика мамандығы
сырттай бөлiмнiң студентi
Ғылыми жетекшiсі: тех.ғ.к., доцент Г.И.Салғараева_______________
Алматы, 2010ж.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
І. БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. Қазақстандағы бастауыш мектептердің қалыптасуы мен дамуы
1.2. Қазақстандағы бастауыш мектептердің типтері және олардың білім беру
1.3. Бастауыш мектепте информатиканы оқытудың негізгі мақсаттары мен міндеттері.
1.4. Бастауыш мектептің информатика пәнінің стандартына шолу.
1.5. Білім беру процесін материалдық-техникалық жабдықтауға қойылатын талаптар.
ІІ. БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ ОҚЫТЫЛАТЫН ИНФОРМАТИКА ПӘНІНЕ АРНАЛҒАН ОҚУЛЫҚТАР МЕН
2.1.Информатика пәнінен арналған жұмыс дәптерлеріне талдау жасау.
2.2.Информатика пәнінен бастауыш сынып оқушыларына арналған оқулықтарға талдау жасау.
2.3.Информатика пәніне арналған оқу-әдістемелік кешендерге талдау жасау (Ақпараттық мәдениет
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕЬИЕТТЕР ТІЗІМІ
Кіріспе
Қазіргі өмір талабына сай компьютерлік сауаттылықты жылдам дамыта отырып,
Оқушылар информатика пәнін жеңіл және тез меңгеруде, олардың қазіргі
Информатикалық қоғамда балаларды жұмыс істеуге дайындау үшін алдымен логикалық
Мектепте информатиканы оқыту дара бағдарламамен жүзеге асуда. Ал бастауышта
Математика мен орыс тілі курстарының сабақтастығы;
Мазмұнды логикалық тапсырмаларды мақсатты түрде енгізу, дидактикалық ойындар мен
Жаңа ақпараттық технологияның жылдан жылға кең құлаш жайып дамуы
Бастауыш мектепте оқытылатын сабақтарда компьютерді жиі пайдалану;
Бастауыш сыныптан бастап жүйелі түрде информатика пәнін оқыту;
Мектептерде балаларға арналған информатика үйірмелерін ұйымдастыру арқылы жүргізуге болатынына
Ал жоғарыда көрсетілген әдістердің барлығы бір бірімен ұштастырылса, жас
Ғылым мен техниканың жылдан жылға кең өріс алып, жедел
І. БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Бастауыш бiлiм жалпы орта бiлiм беретiн мектептердiң бастауыш сыныптарында
Мектептiң бастауыш деңгейінде оқытудың мақсаты:
● оқытудың келесi деңгейіндегі оқу бағдарламаларын игерту мақсатында оқушылардың
● негiзгi оқу iс-әрекетi дағдыларын қалыптастыру;
● ұлттық дiлдi, елiміздiң мәдени-тарихи ерекшелiктерi мен
Жалпы бастауыш бiлiм оқуды, жазуды, санауды, оқу әрекетiнiң
Мектепке дейiнгi жастағы балаларды бiрiншi сыныпқа қабылдауда олардың функционалдық
Тестiлеудiң, баламен әңгiмелесудiң барлық түрлерiнiң мақсаты - алдағы оқыту
Мұғалiм бiрiншi сынып оқушыларымен жұмыс барысында мектепке дейiнгi
Оқу жетiстiктерi мен даму деңгейлерi бойынша жасанды iрiктеу
Бiрiншi сынып оқушыларында оқуға деген ынта қалыптастыру, оларға белгiлi
Бiрнеше ауысымда жұмыс iстейтiн бастауыш деігейі бар бiлiм беру
1-тоқсанда ұзақтығы 35 минуттан болатын күнiне 3 сабақ, 2-тоқсаннан
Сабақ кестесiн жасауда оқушылардың тамақтануы мен дем алуына жеткiлiктi
Бастауыш мектептегi оқыту төмендегiлердi қамтамасыз ететiндей екi деңгейде жүргiзiледi:
1) оқушылардың жалпы бiлiмдiк дайындығы - ғылым негiздерiн оқыту
2) оқушыларды жалпы дамыту дайындығы - қызығушылықтарына, бейiмдiлiктерi мен
Бастауыш бiлiм беру 2002 жылы бекiтiлген Жалпы орта
Мектептiң бастауыш деңгейі бойынша жалпы орта бiлiм
Стандарт талаптарының орындалуын бағалау оқу үдерісiнiң межелiк кезеңiнде, яғни
2009-2010 оқу жылында қазақ, орыс, ұйғыр, өзбек тiлдерiнде оқытылатын
Қазақстан Республикасы жалпы орта бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпыға
1.1. Қазақстандағы бастауыш мектептердің қалыптасуы
Қазақстанда педагогикалық ой-пікірлердің және оқу-ағарту ісінің тарихында зерттеушілер Ә.Сыдықов,
Ә.Сыдықов зерттеуі қазақтың көрнекті педагогы Ы. Алтынсариннің педагогикалық мұрасына
Т.Тәжібаевтың ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстанның мектебі мен ағарту
Ал, Т.Тәжібаев еңбегінің жалғасы ретінде Кеңес өкіметінің орнауына, яғни
Ә.Сембаевтың зерттеу еңбегінде төңкеріске дейінгі Қазақстанда оқыту ісінің түрліше
И.Я.Гармстың ғылыми еңбегінде бір тарау бастауыш білім берудің тарихына
Қ.Б.Бержановтың ғылыми-зерттеу жұмысының негізінде жарық көрген монографиясында, орыс-қазақ арасында
С.Мусиннің зерттеу жұмысында 1920-1936 жылдарда Кеңес өкіметі кезіндегі мектептер
Ж.Есекеев зерттеу жұмысында 1917-1930 жылдар аралығындағы Қазақстандағы педагогикалық білім
Қазақстанда қыз балаларға білім беру мәселесі жөнінде М.Қозғамбаеваның «Қазақстандағы
Қазақстандағы педагогика тарихы мен оқу-ағарту жұмыстарының дамуындағы педагогикалық ой-пікірлердің
Біздің анықтап алған уақытқа дейінгі кезеңдерде Қазақстандағы педагогикалық ой-пікірлер
Қазақ жеріндегі жеке тұлғалардың педагогикалық мұралары мен көзқарастары жөнінде
Сонымен бүгінгі таңда елімізде жүріп жатқан жаңару үдерісі өткен
Демек, аталмыш мәселенің қазіргі кездегі қажеттілігі мен оның педагогика
Осындай көкейтесті мәселенің шешімін табуда, яғни, ХІХ ғасырдың екінші
Бүгінгі қоғамдық құрылыста бастауыш мектептердің құрылу тарихына, ондағы білім
Философиялық диалектиканың заңдылығына сәйкес білім беру де түрленіп, дамып,
Білім беру жүйесінде сатылану бастауыш білім беруді өз алдына
Бастауыш білім берудің қалыптасуы мен дамуының тарихи жолын мүмкіндігінше
Тарихилық – бастауыш білім берудің қалыптасуы мен дамуын оларды
Шындық – зерттелу кезеңдерін қамтитын мұрағаттық деректердің түпнұсқасын тексеру.
Жинақтылық - бастауыш білім беруді әлеуметтік-педагогикалық құбылыс ретінде тани
Жүйелілік – анықталған кезеңдерде Қазақстандағы бастауыш білім беру мәселесі
Бастауыш білім беру жүйесінің өзіндік ерекшелігін жете ұғыну барысында
Дамудың үштік қағидасы, үш сатылығы (трида-гр.trias-үшкілдік, үштік) ұғымын алғаш
Дүниелік құрылыстың тұғырлығындағы үштік қағидаға сүйене отырып, бастауыш білім
Біріншісі, жазу-оқу. Сауаттылықтың басы жазу болса, оқи білу оның
Екінші, математикалық білім. Өмірдегі өсуді өлшемдік және бағалау тұрғысынан
Үшінші, дүниетанымдық білім. Дүниедегі барлық затты болмыстық тұрғыдан салыстыру
Осыған орай қазақ жеріндегі алғашқы білім беретін, яғни, бастауыш
Қазақ даласындағы бастауыш мектептердің даму тарихын өткен ХІХ ғасырдың
Көрсетілген тарихи мерзімде қазақ жерінде бастауыш мектептің дамып қалыптасуын
Бірінші кезең (1861-1890 ж.ж.) отаршылдардың оқу-ағарту саласындағы жұмыстары,
Екінші кезең (1891-1916 ж.ж.) бастауыш орыс-қазақ мектептері қызметінің дамуында
Үшінші кезең (1917-1930 ж.ж.) Жадидтік оқу жүйесіндегі ұлттық
ХІХ-ғасырдың екінші жартысынан бастап қазақ өлкесіндегі мектеп жүйелерінің құрылысы
Ресей үкіметінің оқу ағарту министрлігінің 1870 ж. 26 наурыздағы
1.2. Қазақстандағы бастауыш мектептердің типтері және олардың білім беру
Азаматтық білім беретін бастауыш мектептер.
Прогимназия-гимназияның бастауыш білім беру сатысы.
Реалдық училищелер.
Орыс мектебі.
Орыс-қазақ (орыс-түзем) мектебі.
Қалалық училище.
Болыстық жєне ауылдық мектептер.
Жадиттік мектептер
Қазақ ұлттық бастауыш мектебі
І. Діни білім беретін бастауыш мектептер.
Мұсылмандық ескі жөйедегі мектеп (кадими). Ибтида – араб тілі,
Қарыхана – соқырлар мектебі. Діннің қарапайым негіздерін (дұға, құран
Орыстардың шіркеулік діни мектебі.
Приходтық мектеп.
Мектептерде қолданыста болған оқыту әдістері: Сауаттау әдісі, дыбыстық әдіс,
Мұсылмандық діни мектептер мен медреселерге қатысты Ресейлік патша үкіметінің
Зерттеу аумағына енген кезеңдегі Қазақстандағы бастауыш мектептердің түрлеріне және
Мұсылмандық дүниетанымға үйрету мен баулу, білім мен тәрбие беруге
Бұл жүйедегі ерлер мектебі әдетте мешіттерде орналасты, оларға көбінесе
ХІХ ғасырдың 1870-1990 жылдардағы ағарту саласындағы саясат жаңа
1864 жылы гимназиялар мен прогимназиялар уставы бойынша гимназиялардың екі
Бастауыш оқуда әліппе арқылы алғашқы сауатын ашып, дыбыс
Жоғарыда келтірілген мектептің оқу бағдарламаларының әр түрлі болғандығы және
Қазақстанның жадидтік мектептерінде балалар ескі оқулықтар, оқу жоспарлары мен
Бірінші оқу жылында-грамматика, дауыстап оқу, арифметика, құран.
Екінші оқу жылында-диктант, дауыстап оқу, грамматика, құран.
Үшінші оқу жылында - арифметика, құран, пайғамбарлар тарихы, жағрафия,
Төртінші оқу жылында - жағрафия, тарих, құран, Ислам тарихы,
Қазақ жеріндегі оқу орындарында жаңа оқыту жүйесінің (төте оқу)
Қазақ жеріндегі жаңа оқу жүйесінің (төте оқу) дамуына
«…Қазақтың тағдыры - келешекте ел болуы мектебінің қандай
Ахмет Байтұрсыновтың қазақ бастауыш мектебінің оқу мерзімі 5-жылдық болу
ХХ ғасырдың бас кезіндегі іргетасы жаңа қаланып келе жатқан
- бастауыш мектепте оқу баланың туған тілінде болуын басшылыққа
- бастауыш мектепте берілетін білім мен тәрбие ұлттық негізде
- оқулықтардағы оқу материалдарында халықтық педагогика элементтерінің қамтылуын негізге
- бастауыш мектептегі оқу барысын ұйымдастыруда пәнаралық байланысты жүзеге
- бастауыш мектеп оқулықтарын жазуда, бала жанына жақын, тартымды
- оқуды өмірмен, қоршаған орта, тұрмыспен жанастыруды ескеру;
- оқуды ұйымдастыру, баулу негізде болып, жалаң оқудан тәжірибеге
1.3. Бастауыш мектепте информатиканы оқытудың негізгі мақсаттары мен міндеттері.
Жаңа ақпараттық технологияның басты тиімділігі – бұл мұғалімге бастауыштағы
Информатика пәні 1- ші сыныптан бастап енгізілгенмен, оны әртүрлі
Бастауыш сыныпта информатиканы оқыту.
Информатика пәнінің пропедевтикалық курсын бастауыш сыныптан бастап оқытуға болатындығы
Ғалымдардың, практик – мұғалімдердің пікірінше, бұл курсты бастауыш сыныптарда
бастауыш мектеп оқушысын ақпараттық қоғамға бейімдеу;
ерте жастан балалардың ақпараттық ойлау қабілетін дамыту;
бастауыш мектеп оқушыларының ақпараттық мәдениетін қалыптастыра отырып, әлемдік ақпараттық
Ресей ғылымдарының соңғы зерттеулеріне сүйенсек бастауыш сыныптағы информатиканың пропедевтикалық
Қолданушылық. Бұнда оқушылар компьютермен алғаш танысып, оқу, ойындық және
Қолданушылық бағыттары пропедивтикалық информатиканы меңгеру нәтижесінде оқушыларда төмендегідей білім
оқу ойын бағдарламалары мен жұмыс істей білу;
программалармен жұмыс істеу кезінде бағдарламалық құжаттарды пайдалану;
программамен жұмыс істеуге машықтану, программаны енгізу, керектісін табу, өз
Ақпаратты - логикалық. Бұл бағыт бойынша оқыту біріншіден, оқушылардың
Шығармашылық. Бағыт бойынша оқытудың жаңа әдіс – тәсілдерін қолдану
Дәстүрлі курсқа информатика элементтерін қосу. Ғылымдардың зерттеулері бойынша, оқу
Проблемалық оқытуды қолдану;
Алгоритмдік оқыту;
Оқытуды ақпараттандыру;
Пәнаралық кіріктіру.
Информатика пәні баланың техника құлағында ойлап отырған өз замандастарынан
Бастауыш сыныптарда информатика курсының мақсатын төмендегідей сипаттауға болады:
Компьютерлік сауат ашудың бастау негізі;
Ойды логикалы түрде дамыту;
Алгоритмдік білімді жетілдіру мен мақсатты шешудегі жүйелілік;
Компьютерді үйренудің оңай жолдарын іздеу.
Бастауыш сыныптарда бала үшін оқудың негізгі саласы
Адамның тұлғалық қалыптасуы – үздіксіз және күрделі процесс. Ол
Қазіргі уақытта кіші мектеп жасындағыларды оқыту үшін компьютерді пайдалану
- информатика элементтерін оқыту;
- нақты пәнді оқытуда әдістемелік жүйені түбегейлі өзгеріске ұшыратуға
- кіші мектеп жасындағыларда компьютерлік сауаттың жекелеме элементтерін ғана
1.4. Бастауыш мектептің информатика пәнінің стандартына шолу
«Информатика» пәні бойынша стандарт «ҚР Білім туралы Заңы» және
Информатика құрылымды оқытады және информацияның жалпы қасиеттері шынайы әлемнің
Информатика қоршаған ортаны тануда жүйелік-информациялық амалды жүзеге асыратын ғылыми
«Информатика» пәні оқушыда әлемнің информациялық бейнесі, сонымен қатар қызметтің
Информатика орасан даму күшіне ие. Ол оқушының шығармашылық қабілетін
«Информатика» оқушыда білім, икемділік және дағды жиынтығын қалыптастыра отырып,
Информациялық құрауыштар болашақта қызметтің қай саласында жұмыс істеу керек
«Информатика» пәнін оқыту мақсаттары
оқушыға информациялық процестер туралы мағлұматтар негізі және олардың әлемнің
қазіргі заманғы қоғам дамуындағы информациялық технологиялар және компьютерлік техникалардың
оқушыға компьютерді өзінің оқуында, содан кейін кәсіптік қызметінде
Оқушының психололгиялық-жас шамасы ерекшеліктерінен шыға отырып, «Информатиканың» пәндік саладағы
Бастапқы кезеңнің мақсаты – төменгі сынып оқушыларының ойлау мен
жаңа информациялық технологияларды қолдануда психологиялық (тұлғалық-уәждік, зияткерлік, операциялық) дайындықтарды
жинақтау мүмкіндігі, түйсіну, икемділік, беріктік және дербестік сияқты ойлаудың
алғашқы қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыру;
іс-әрекет құрылымдарын құрастыра білуді және бұл үшін мағлұматтар жасауды
қабылдау, еске сақтау, шығармашылық елестердің дамуына жағдай жасау;
информатикамен тығыз байланысты білім саласында оқушының ой-өрісін кеңейту;
компьютермен жұмыс істеу элементтерін үйрету, балада компьютердің мүмкіндіктерін игеруде
компьютерге және информациялық жүйелерге адамгершілік-жауапкершілік қарым-қатынас жасауға тәрбиелу.
«Информатика» пәні бойынша жоспарланған оқыту нәтижелері
- ақпараттың түрлері мен қасиеттерін біледі;
- ақпарат тасығыштардың міндеттерін ажыратады;
- ақпаратты қорғау құралдарының міндеттерін біледі;
- ақпараттың берілу тәсілдерін меңгереді;
- өңдеу ұғымын түсінеді;
- ақпаратты өңдеу іс-әрекетін жоспарлай алады;
- практикалық есептерді жоспарлау тәсілдерін меңгереді.
мәтіндік, сандық, графиктік, дыбыстық ақпараттарды өңдеу туралы түсінігі болады;
ақпараттарды іздеу, сақтау, беру туралы түсінігі болады;
компьютерге ақпаратты енгізу тәсілдерін біледі;
компьютерден ақпаратты шығарады;
компьютерде ақпаратты сақтай алады;
бағдарламаны жұмысқа қоса алады;
мәтіндік, графиктік редакторлармен жұмыс жасау біледі;
калькулятор редакторын пайдалана алады.
- басқа оқу пәндерінде компьютерді
қоғамды ақпараттандыру туралы түсінігі қалыптасады;
ақпараттық мәдениет туралы ұғымы болады;
қазіргі ақпараттық және коммуникациалық технологиялар туралы түсінігі болады;
- іс-әрекеттік және өзіндік-бағытталған талаптарды орындайды;
- интеллектуальдық және практикалық іс-әрекеттерді
- күнделікті өмірге қажетті білім мен біліктілікті
«Информатика» пәнінің базалық мазмұны
Ақпарат
Ақпарат және оның қасиеттері: мағынасы, сипаттауы, бағалауы.
Ақпаратты түрлендірудегі және жаңа ақпарат құрудағы адамның рөлі. Ақпарат
Компьютер
Дербес компьютер. Күнделікті өмірде оның рөлі. Негізгі құрылғылар. Дербес
Құрылғылар және ақпараттармен жұмыс жасайтын құралдар
Техникалық құралдар көмегімен ақпартатты өңдеу, жіберу және сақтау. Мәтіндік,
Құзыреттіліктерді қалыптастыруға бағдарланған тапсырмалар
1 жоба. Ақпаратты өңдеу
1 тапсырма. Кестеде топ аттары берілген. Әр бағанға топтар
2 тапсырма.
1. Компьютермен жұмыс жасау кезі дұрыс бейнеленген суретті мұқият
Компьютермен жұмыс жасау кезі дұрыс сақталған жөнінде ескертпе жазыңыз.
- жұмсақ орындық немесе орындыққа қалай жайғасу керек,
- арқаны қалай ұстау керек,
- басты қалай ұстау керек,
- аяқты қалай қою керек,
- егер аяқ еденге жетпесе, не істеу керек,
- қолды қалай ұстау керек.
Компьютермен жұмыс жасау кезінде дұрыс отыруды сақтауға
ескертпе
1. ____________________________________________________________ __________________________________________________________________.
2. __________________________________________________________________
3. __________________________________________________________________ _________________________________________________________________.
4. __________________________________________________________________ __________________________________________________________________.
5. __________________________________________________________________ __________________________________________________________________.
6. __________________________________________________________________ __________________________________________________________________.
2. Компьютерде жұмыс жасап отырған Ленаның фотосуретіне зер салып
Берілген критерийлер бойынша оның дұрыс отырғанын бағалаңыз, егер критерий
Ленаның дұрыс отырысы түсірілген фотосуреттің нөмірін қоршаңыз.
Критерийлер Фотосурет 1 (+\-) Фотосурет 2 (+\-) Фотосурет 3
Орындыққа дұрыс жайғасып отыруы
Арқасының дұрыстығы
Басын ұстауының дұрыстығы
Қолын қоюының дұрыстығы
Аяқ қойыстығының дұрыстығы
3. Модельдік жауап
1. Жұмсақ орындыққа (немесе орындыққа) (шетіне емес) толығынан отыру
2. Арқаны тік ұстау керек.
3. Басты (ақырын ғана) 200 артық емес қана еңкейту
4. Аяқ тізеден тік бұрыш жасап бүгілуі және табан
5. Егер аяқ жерге жетпесе, онда көтергіш зат қолдану
6. Қол шынтақтан тік бұрыш жасап бүгілуі керек, олар
Жоғарыда берілген модельдік жауаптың дұрыс және толық
ал дұрыс, бірақ толық емес бөлігіне
2.
Критерийлер Фотосурет 1 (+\-) Фотосурет 2 (+\-) Фотосурет 3
Орындықта дұрыс жайғасып отыруы - - +
Арқасының дұрыстығы - - +
Басын ұстауының дұрыстығы + - +
Қолын қоюдың дұрыстығы + + +
Аяқ қойыстығының дұрыстығы - - +
Ұяшықта әр дұрыс белгіленген жауапқа
«Дұрыс отыру» фотосуретті дұрыс анықтаған жауапқа
Ең үлкен балл
2 тапсырма.
1. «Алиса в стране чудес» мультфильмінен үзінді көріңіз және
Анықтамалық үшін:
Мейрам- бұл күн, біреуді қуантуға, қандай да бір жаңалықты
Қоян және адам қай мейрамды атап өтті?
_____________________________________________________________
- Олар кімді құрметтеді?
_____________________________________________________________
- Не себепті Алисаны өздерінің ұйымына қабылдады?
_____________________________________________________________
2. «Құттықтау парағы» мәтінін зер сала оқыңыздар. postcard.dot шаблоны
Құттықтау парағы
Құттықтау парағы хатты безендіруге арналған. Құттықтау парағындағы хат үш
Құттықтау парағында әруақытта мәтіннен басқа бейнелер де болады. Бейнелер
Парақтың көркемделу үлгісі:
[Мәтінді енгіз]
[Мәтінді енгіз]
[Мәтінді енгіз]
[Мерзім]
Модельдік жауап
1.
- туған күн емес,
- бір-біріңді.
Нұсқалар:
олар көңілді болды (қуанышты және с.с. нұсқалар), себебі олардың
себебі Алиса айтты, олардың өлең айтқандары оған ұнағанын,
себебі Алисаға дейін ешкім оларға қошамет айтпады, ал Алиса
Әр сұрақ үшін
Қосымша
Қоян:
Адам:
Қоян:
Адам: Сізді
Қоян: Сенің
Адам: Кімді?
Қоян: Сені!
Бірлесіп: Туған күнім емес бақытты күнмен құттықтаймыз, бір кесе
Қоян: Орын жоқ,
А:
Адам: Шақырусыз отыру
Қоян: ...
А.: Кешіріңіз, мархабат,
Қоян: Біздің өлең айтқанымыз
Адам: Қандай әдемі бала,
Қоян: Иә, шай
А:
Қоян: Туған күніңізбен,
Адам: Шынымен, жоқ!
А:
Қоян: Барлығы
Адам: Қазір
Қоян:
Адам: Яғни сенде бір жылда 364 күн
А:
Қоян: Расында да, әлем қандай тығыз,
А:
Қоян: Сені, туған күнің емес
3 тапсырма.
Алина мектеп асханасында тамақтануды шешті.
а) Мәзір мен жауапты оқы, ол неше әдіспен жасай
Мәзір
Напитки Кондитерлік бұйымдар
Шай Орама
Сүт Печенье
Компот Тоқаш
2 жоба. Windows ОЖ элементтері.
1 тапсырма. 4 оқушыдан топқа бөлініңдер. Өзара және мұғаліммен
2 тапсырма. Басқару панелінің құрылымын сипаттаңыз.
3 тапсырма. «Менің компьютерім», «Менің құжаттарым» папкаларын сипаттаңыз.
3 жоба.
Блокнот мәтіндік редакторында тапсырманың мәтінін және оның шешімін теріңіз.
Тапсырма. Егер:
бөлменің ұзындығы
ені - 4,7 м
биіктігі - 3,5 м
Терезе мен есік орындарының аудандары - 18 кв.
Сыр шығыны - 80 г / кв. м
Бір банка салмағы - 1,8 кг
Бір банка бағасы - 113 руб.
және екі рет сырлау керек болса, онда компьютер сыныбын
4 жоба.
Тасбақа (Черапашка) бағдарламасы өзіндік игеру. Тапсырманы орындандар.
Тапсырма. Кестеде фигуралар салынған және Тасбақаны орындаушының әр түрлі
фигура
бұйрықтар
Бұйрықтардың тұсініктемесі
Сан алдыға
солға
қаламды көтер
«сан» адым алдыға жүру және түзу сызық салу
90 градусқа солға бұрылу
орындаушы сурет салуды доғарады
Бұйрықтар жүйесі сол
үшбұрыштың жоғарғы бұрышы - тік
Алға сан солға
қаламды көтер
қаламды түсір
90 градусқа солға бұрылу
– – –
Бұйрықтар жүйесі сол
«Информатика» пәнін оқыту технологиялары
Білім беру технологияларын таңдауда информатиканы оқыту мақсаттары мен міндеттері,
Информатиканы оқыту кезінде қолданатын білім беру технологиялары пәндік білім
Қызметтің әр басқа түрлерін меңгеру кезінде ақпараттық тәсілді қолдануы;
Баланың өзі нәтижеге жетуі және жаңа білім ашу үшін
Оқушы өз бетімен іс әрекет жасау, шығармашылық және күтілетін
оқытудың жоспарланған нәтижелеріне қол жеткізуге «оқушы-мұғалім» өзара іс-қимылдарды бағыттау;
әр-түрлі көздерден ақпаратты іздеу, өңдеу, қолдану тәсілдерін менңгеру;
ойлау әрекеттерін меңгеру: талдау, синтез, абстракциялау, жалпылау, классификациялау;
зерттеу дағдыларын игеру: болжамды ұсыну, мәселені моделдеу, мәселені негіздеу
информатика тілін меңгеру және оны қолдану
Информатиканы бастауыш мектепте оқыту жасына сәйкес технологияларды қолдануды болжайды:
ойын;
білімнің дидактикалық бірлігін ұлғайту;
зерттеушілік;
жобалық;
ақпараттық-коммуникациялық;
тұлғалық-бағыталған.
1.5. Білім беру процесін материалдық-техникалық жабдықтауға талаптар.
Негізгі білім беру және профильдік бағдарламалар бойынша информатиканы оқыту
Оқыту процесін оқу-әдістемелік қамтамасыз етуге талаптар
Білім беру саласында жыл сайын орталық атқарушы орган шығаратын
Оқыту процесін материалдық-техникалық қамтамасыз етуге талаптар
Информатика бойынша білім беру бағдарламасы оқу есептеу техникасы кешенімен,
Информатика бөлмелері үшін қажетті ИКТ құралдар тізімі
Аппараттық құралдар
Компьютер – ақпаратты өңдеуге арналған әмбебап құрылғы; қазіргі компьютердің
Проектор, компьютерге, видеомагнитофонға, микроскопқа және т.б. жалғанады; жаңа сауаттылықты
Принтер – оқушылар немесе мұғалімдермен табылған және құрастырылған ақпаратты
Желіге қосуды қамтамасыз ететін телекоммуникацаялық блок, құрылғы – ресей
Дыбыстық ақпараттарды шығару құрылғысы – дыбыстық ақпаратпен жеке дара
Мәтінді ақпаратты қолымен енгізуге және экрандағы нысандарды басқаруға арналған
Графикалық ақпаратты құру құрылғысы (графикалық планшет) – графикалық нысандарды
Музықалық ақпаратты құруға арналған құрылғы (музыкалық пернетақта, сәйкес бағдарламалық
Визуалдық және дыбыстық ақпаратты жазуға арналған құрылғы: сканер, фотоаппарат
Датчиктер (ара қашықтық, жарықтандыру, температура, күш, ылғалдылық және басқалар)
Компьютермен басқарылатын құрылғылар – оқушыларға информатиканың басқа негізгі ұғымдарымен
Бағдарламалық жабдықтар
Операциялық жүйе.
Файлдық менеджер (операциялық жүйе құрамында немесе басқалар).
Антивирустік бағдарлама.
Архиватор бағдарламасы.
Перне тақталық тренажер.
Мәтіндік редактор, растрлық және векторлық графикалық редакторлар, презентация мен
Дыбыстық редактор.
Мәліметтер қорын басқарудың қарапайым жүйесі.
Қарапайым геоақпараттық жүйе.
Автоматтандырылған жобалау жүйесі.
Виртуалды компьютерлік лабораториялар.
Аударма бағдарламасы.
Мәтінді танудың оптикалық жүйесі.
Мультимедиялық ойнатқыш (операциялық жүйе құрамында немесе басқалар).
Бағдарламалау жүйесі.
Пошталық клиент (операциялық жүйе құрамында немесе басқалар).
Браузер (операциялық жүйе құрамында немесе басқалар).
Интерактивті қарым-қатынас бағдарламасы.
Web-страниц қарапайым редакторы.
- 4 және 5 сыныптарға арналған оқулық;
- 4 және 5 сыныптар үшін баспа негізде жұмыс
- 4 және 5 сыныптарға арналған түрлі деңгейдегі өзіндік
- Барлық мазмұнды-әдістемелік желілер бойынша тұсаукесер файлдар (4 және
- Бастауыш сатының оқушыларына арналған «Информатика» пәнінің тезаурусы;
- 4 және 5 сыныптарға арналған дидактикалық материал;
- 4 және 5 сыныптардың мұғалімдеріне арналған әдістемелік құралдар;
- 4 және 5 сыныптарға арналған электрондық оқулық;
-4 және 5 сыныптарға арналған оқу мақсатындағы оқытушы және
- Бастауыш сатыға арналған информатика бойынша интербелсенді сабақтар;
- Жергілікті желісі бар және Интернетке қосылған компьютерлік сынып.
ІІ. БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ ОҚЫТЫЛАТЫН ИНФОРМАТИКА ПӘНІНЕ АРНАЛҒАН ОҚУЛЫҚТАР МЕН
Информатика - мектептегі барлық пәндермен байланысқан және өмірлік қажеттіліігі
Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердiң бастауыш сыныптарында
Жалпы бастауыш сыныпта информатика пәнін оқытудың басты мақсаты –
Информатика пәнінен арналған жұмыс дәптерлеріне талдау жасау.
1-4 сынып оқушыларына арнап шығарған «Информатика» пәнінен жұмыс
1-сынып.
1-сыныпқа арналған информатика пәнінің жұмыс дәптеріндегі берілген тапсырмалар арқылы
Аталған жұмыс дәптерінің 1-сабағында оқушылар ақпарат ұғымымен танысады. Олар
2-сабақта оқушылар ақпаратты сақтауды үйренеді. Мұнда олар суреттерді бояп,
3-сабақта оқушылар ақпаратты беру және жеткізу әрекеттерін орындап жаттығады.
5-сабақта оқушылар тапсырмаларды орындау барысында ақпаратты өлшеу мен өңдеу
6-сабақта іс-әрекет ұғымымен танысады. Мұндағы тапсырмалар ойлауды дамытуға арналған.
7-сабақта сөздің жазылуымен танысады. Берілген тапсырмаларды орныдау арқылы олар
Оқулықтағы тапсырмалардан келтірілген үлгілер:
№1- сабақ.
Тапсырма. Мына төмендегі суреттерге қарап, қандай жыл мезгілі екенін
№2 - сабақ.
Тапсырма. Әріптерді орналасу ретіне қарай түске боя.
№3 - сабақ.
Тапсырма
Алманың суретін сал.
№4 - сабақ.
Тапсырма. Суретке қатысты әңгіме құрастыр.
3-сынып.
3-сыныпқа арналған информатика пәнінің жұмыс дәптеріндегі берілген тапсырмаларды орындау
Аталған жұмыс дәптерінің 1-сабағында оқушылар Windows жүйесімен алғаш танысады.
2-сабақта оқушылар Windows жұмыс үстелімен танысады. Экранда қандай шартбелгілер
3-сабақта оқушылар тапсырмалар панелімен танысады. Windows-тың жұмыс үсетлінің соңында
4-сабақта Windows-тың негізгі мәзірімен танысады. Іске қосу батырмасын шерту
5-сабақта оқушылар Paint терезесімен танысады. Оқушылар Paint – қа
6-сабақта оқушылар Paint-та сурет салады. Ол үшін ең алдымен
7-сабақта енді оқушылар Paint-та күрделі суреттер салумен айналысады. Ол
8-сабақтың тақырыбы «Paint-та мәтін жазу» деп аталады. Оқушылар мәтін
9-сабақта оқушылар Paint құралдарымен жұмыс жасайды. Олар құралдар көмегімен
Оқулықтағы тапсырмалардан келтірілген үлгілер:
№1- сабақ.
Тапсырма. Мына төмендегі суреттерге қарап, компьютердің құрылғыларын ата.
№2 - сабақ.
Тапсырма
1.Жұмыс үстеліндегі бумалар санын жаз.
2.Жұмыс үстеліндегі файлдар санын жаз.
3.Жұмыс үстеліндегі шартбелгілердің атауларын көшіріп жаз.
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
№9 - сабақ.
Тапсырма. Суреттерді Paint-терезесінде сал.
Информатика пәнінен бастауыш сынып оқушыларына арналған оқулықтарға талдау жасау.
Бұл тарауда қарастыратын оқулығымыз «Атамұра» баспасында 2004 жылы жарық
Бұл оқулық жалпы білім беретін 12 жылдық мектептің 2-сыныбына
Аталған оқулықтың мазмұны информатика нені үйретеді, компьютер денгеніміз не,
Бұл оқулық 2-сынып оқушыларын пәнге деген қызығушылығын арттыратын түрлі-
Оқулықтағы тапсырмалардан келтірілген үлгілер:
№7 - сабақ.
Тапсырма. Дұрыс іс-әрекет пен кері іс-әрекеттің орындарын толықтыр.
№11 - сабақ.
Тапсырма. Әр түрлі қылқаламды таңдап алып, суреттегі сақиналарды салыңдар.
№15 - сабақ.
Тапсырма. Үшбұрыштардан сурет салуға бола ма? Ол үшін мына
№17 - сабақ.
Тапсырма. Компьютердің суретін сал. Суретте тіктөртбұрыштарды бояу алгоритмін қолдан.
№19 - сабақ.
Тапсырма. Жұлдызқұрттыі суретін сал. Сурет әдемі салыну үшін, шеңбер
Келесі талдау жасалынатын оқулықтарымыз «Атамұра» баспасында 2005 жылы және
3-сынып.
Бұл оқулықпен оқу барысында оқушылар күнделікті тіршілікте жиі қолданатын
Оқулықтағы тапсырмалардан келтірілген үлгілер:
№2 - сабақ.
Тапсырма. Суретке қара және компьютердің қандай бөліктерден түратынын есіңе
№5 - сабақ.
Тапсырма. Жинақтауыш ойыны. ЖОЛБАРЫС әріптерінен 8 сөз құрастыр.
Ж Р
Л
А
№12 - сабақ.
Тапсырма. Артық қатарды тап. Оның басқа ұатарлардан айырмашылығы неде?
№28 - сабақ.
Тапсырма. Мәтінді тер. Жолдарды оқулықта көрсетілгендей етіп орналастыр. (Автордың
Биші
Аппақ көйлек киемін
Қос етегі бүрмелі.
Кестеленген жиегі –
Кең даламның гүлдері.
О.Асқар.
4-сынып.
Мұнда оқушылар ақпараттық модель құруды, компьютерлік калькулятор өмегімен арифметикалық
Оқушыларға 3-сыныпта «Информатика» пәнінен Тапқышбек досы көмектессе, 4-сыныпта оқулар
Оқулықтағы тапсырмалардан келтірілген үлгілер:
№4 - сабақ.
Минуттық әзілдер
1.Жеті балықшы 7 күнде 7 бекіре жейді. 100 балықшы
2.Егер бірінші қосылғышты 8-ге арттырсақ, ал екіншісін 5-ке азайтсақ,
3. Егер азайғышты 6-ға арттырсақ, ал азайтқышты 5-ке кемітсек,
№7 - сабақ.
Тапсырма. Есептегіш-Роботқа арналып алгоритм құрылған. Оны орындай отырып, сен
1)65, 92, 139, 65, 361, 14, 600;
2)42, 86, 107, 65, 86, 98, 14, 28;
3)94, 14, 98, 65, 810, 32, 65, 810.
№8 - сабақ.
Тапсырма. Роботтың орындауымен мына суретті салу алгоритмін құрастыр.
№18 - сабақ.
Тапсырма. Ойланып жауап бер.
1.Мына сандардың 65*74*80*85*86 көбейтіндісі 1000-ға бөлінеді ма?
2.Көбейтінді қандай цифрға аяқталады?
13*14*15*16*17?
3.Инжинерлік калькуляторды пайдаланып, әрекеттерді орында. Екі бөлігін өзара салыстыр.
12*42 және 21*24
13*62 және 32*69
23*96 және 32*69
24*63 және 42*36
Информатика пәніне арналған оқу-әдістемелік құралдарға талдау жасау.
Бұл тарауда қарастыратын оқулығымыз 2005 жылы «Аруна» баспасында басып
1-сынып.
Мұнда оқушылар 1-сабақта «Ақпараттық мәдениет негіздері» сабағымен жалпы
Бұл жұмыс дәптерінде әрбір өтілген сабақтан кейін қызықты тапсырмалар,
Оқулықтағы тапсырмалардан келтірілген үлгілер:
№3 - сабақ.
Тапсырма. Тізбекті жалғастыр.
№4 - сабақ.
Тапсырма. Сөздерді жина.
№4 - сабақ.
Тапсырма. Қатарды жалғастыр.
№13 - сабақ.
Тапсырма. Бірдей жалаушаларды сызық арқылы қос.
2-сынып.
Мұнда оқушылар 1-2 сабақтарда өткен сыныпта оқығандарын еске түсіру
Оқулықтағы тапсырмалардан келтірілген үлгілер:
№4 - сабақ.
Тапсырма. Жазулары ақиқат болатындай етіп, суреттерге өзгертулер енгіз.
6 қызыл жалау
№4 - сабақ.
Тапсырма. Жазулары ақиқат болатындай етіп, суреттерге өзгертулер енгіз.
2 симметриялы үшбұрыш
Қызыл шаршы
№6 - сабақ.
Тапсырма. Жазулары жалған болатындай етіп, суреттерді толықтырып сал.
Үйдің төбелері тіктөртбұрышты
№8 - сабақ.
Тапсырма. Сөзтізбекті шеш.
1.Қорбаңбай ....
2.Еңбеккор балшы ...
3.Ұры шақылдақ ...
4.Сұр-сері ...
5.Ұйқыбұзар қиқарбек ...
6.Қонсорғыш ...
7.Қорқақ ...
№11 - сабақ.
Тапсырма. Тілсызық арқылы қос.
№12 - сабақ.
Тапсырма. Сары, жасыл қарындаштарды алып, түрлі тәсілдерді қолданып, төмендегі
№19 - сабақ.
Тапсырма. Үлгіге қарап суретін сал, боя.
3-сынып.
Оқушылар 1-4 сабақтарда «Нысандар» ұғымымен танысады және осыған қатысты
3-сыныпқа арналған жұмыс дәптерінде тапсырмалар, жаттығулар, жұмбақтар, кестелер, бояуға
Оқулықтағы тапсырмалардан келтірілген үлгілер:
№7 - сабақ.
Тапсырма. Әрекеттерді рет-ретімен орналастыр.
Бақшаны суар.
Көкеніс ұрықтарын отырғыз.
Көкеністерді теріп ал.
Бақшаны арамшөптерден тазарт.
Жерді қопсыт.
№7 - сабақ.
Тапсырма. Тізбектің дұрыс ретін көрсет.
Қырғауылы қызыл екен,
Ешкі жүні бөртеде,
Ерте, ерте, ертеде,
Құйрық жүні ұзын екен.
№11 - сабақ.
Тапсырма. Сызықтық алгоритмді орындап, ҚОЛА сөзінен ЖҰРТ сөзін ал.
«Л»-ны «Р»-ға ауыстыр
«О»-ны «Ұ»-ға ауыстыр
«А»-ны «Т»-ға ауыстыр
«Қ»-ны «Ж»-ға ауыстыр
№12 - сабақ.
Тапсырма. Компьютер бөліктеріні атауын алфавит бойынша орналастыр.
ЖҮЙЕЛІК БЛОК
ПРОЦЕССОР
ЖАД
МОНИТОР
ДИСК
ПЕРНЕТАҚТА
ТЫШҚАН
№19 - сабақ.
Тапсырма. Алгоритмді шешіп кестені толтыр. Екінші кестені өз мысалдарыңмен
№30 - сабақ.
Тапсырма. Роботтың жұмыс жасау командаларын есіңі түсір.
1)___________________________________________________
2)___________________________________________________
3)___________________________________________________
4)___________________________________________________
5)___________________________________________________
№8 - сабақ.
Тапсырма. Жиын атауларын дұрыс орналастырып жаз.
АДАМДАР
ӘЙЕЛДЕР
МҰҒАЛІМДЕР
№8 - сабақ.
Тапсырма. Тілсызықтар арқылы кімнің не істейтінін көрсет.
4-сынып.
Бұл оқулықта оқушылар 1-сабақта қайталау жаттығуларын орындайды. 2-3 сабақ
Оқулықтағы тапсырмалардан келтірілген үлгілер:
№2 - сабақ.
Тапсырма. Жазуды толықтыр.
Кітапхана - бұл ........................................................................................ жиыны
Сынып - бұл ............................................................................................ жиыны
Топ - бұл ................................................................................................... жиыны
Орман - бұл .............................................................................................. жиыны
№4 - сабақ.
Тапсырма. Әрбір бөлікке бір нысанна сал.
Шарлар
№13 - сабақ.
Тапсырма. Код кестесін пайдаланып, графикалық редактордың құралдарын кодтар арқылы
СЫЗЫҚ...............................................................................................................
БҮРІККІШ..........................................................................................................
ҚАРЫНДАШ......................................................................................................
ЭЛЛИПС..............................................................................................................
ТІКТӨРТБҰРЫШ..............................................................................................
№15 - сабақ.
Тапсырма. Тілсызық арқылы жалғастыр.
№15 - сабақ.
Тапсырма. Артық затты тауып, сызып таста.
Ақпаратты сақтау үшін қолданылатын заттар: мәтін, аудиоқұндақ, фотосурет, бейнеқұндақ,
№16 - сабақ.
Тапсырма. Сызбаны толтыр.
№30 - сабақ.
Тапсырма. Белгілері бойынша нысанды анықтап, оның моделін құрастыр.
Қорытынды
Менің «Бастауыш мектепте информатиканы оқытуда оқу-әдістемелік жинақтарды қолдану» атты
«Бастауыш мектепте информатика пәнін оқытудың теориялық негіздері» деп аталатын
«Бастауыш мектепте оқытылатын информатика пәніне арналған оқулықтар мен әдістемелік
Сонымен қатар, информатика пәнінен бастауыш сынып оқушыларына арналған оқулықтарға,
Сондай – ақ, информатика пәніне арналған оқу-әдістемелік құралдарғ,
Бастауыш сынып оқушыларына арналған «Информатика» пәнінен жұмысдәптерлеріне, оқулықтарға және
Қарастырылған және талдау жасалынған оқулықтардың барлығы да бастауыш сынып
Мен қорыта келгенде, алдыма қойылған өз мақсатыма жеттім деп
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
А.Әмірбекұлы, А.Б.Ибашова «1-4 сынып оқушыларына арналған «Информатика» пәнінен
Е.А.Вьшкова, Т.Б. Әштаев «2-сынып оқушыларына арналған «ИНФОРМАТИКА» оқулығы, Атамұра,
Г.А.Абдулкариова, Е.А.Вьюшкова, А.Е.Сағымбаева «3 сыныпқа арналған «Информатика» пәнінің оқулықтары,
Г.А.Абдулкариова, Е.А.Вьюшкова, А.Е.Сағымбаева «4 сыныпқа арналған «Информатика» пәнінің оқулықтары,
Е.К.Балафанов, С.Т.Мұхамбетжанова, Г.С.Кабулова, Б.А.Айтбакина, Ғ.Б.Мамырбек «1-сынып оқушыларына арналған «Ақпараттық
Е.К.Балафанов, С.Т.Мұхамбетжанова, Г.С.Кабулова, Б.А.Айтбакина, Ғ.Б.Мамырбек «2-сынып оқушыларына арналған «Ақпараттық
Е.К.Балафанов, С.Т.Мұхамбетжанова, Г.С.Кабулова, Б.А.Айтбакина, Ғ.Б.Мамырбек «3-сынып оқушыларына арналған «Ақпараттық
Е.К.Балафанов, С.Т.Мұхамбетжанова, Г.С.Кабулова, Б.А.Айтбакина, Ғ.Б.Мамырбек «4-сынып оқушыларына арналған «Ақпараттық
«Информатика негіздері» ғылыми әдістемелік журнал
М.М. Безруких, С.П.Ефимова, «Знаете ли вы своего ученика?»
Е.Ы.Бидайбеков, Ж.К.Нұрбекова, А.Е. Сағымбаева. «Информатикадан оқушылардың білімін бақылау, бағалау»
Ш.Т.Шекербекова, А.Е.Сағымбаева. «Информатика» әдістемелік құрал. – Алматы 2005ж
Начальная компьютерная грамотность. Гребенников С.К. и др. Самара.2002.
Информатика в играх и задачах: 1-4 кл.: Учеб.-тетр.: В
Информатика в играх и задачах: 1-4 кл.: Метод, рекомендации
Н.Тур, Т.П.Бокучава «Первые шаги в мире информатики» Методическое пособие
С.Н.Тур, Т.П.Бокучава учебники-тетради №1-4 с ПМК «Страна Фантазия»
Информатика. 5-6 класс. Начальный курс. Учебник. 2-е изд., переработанное
Метод проектов как технология формирования ключевых компетентностей учащихся. Г.Б.Голуб,
Метод проектов как технология формирования ключевых компетентностей учащихся. Г.Б.Голуб,
Ә
Ғ
А
Т
К
Ө
Кіру
Кері іс-әрекеттер
Шашу
Дұрыс іс-әрекеттер
О
Шешіну
Т
Т
1 2 4
3 6 12 24
5 10 20 40 80
2 6 18 54
7 14 28 56 112 224
Р
С
А
Р
Ы
1
3
5
Енгізу
Шығару
Сақтау
монитор
жад
пернетақта
ҚОЛА
....................................................
...............................................
...............................................
Электр тогын жөндейді
Шахтада жұмыс жасайды
Кім бәрін біледі
Ыстық шеберханада істейді
Зерек
Шахтер
Монтер
Ұста
АҚПАРАТ ТҮРЛЕРІ
АҚПАРАТТЫ САҚТАУ
КӨРУ
ЕСТУ
ИІС СЕЗУ
ДӘМ СЕЗУ
СИПАП СЕЗУ
АДАМ ЖАДЫ
КОМПЬЮТЕРДІҢ ЖАДЫ
МӘТІН
СУРЕТ
АУДИОҚҰНДАҚ
КОМПЬЮТЕРДІҢ ЖАДЫ
ДОМАЛАҚ, ЖАРЫҚ, ЖАРҚЫРАЙДЫ, ҚЫЗДЫРАДЫ
ӨЗІ КІШКЕНТАЙ, СЫРТЫ МАМЫҚ СЕКІЛДІ, ҚҰЛАҒЫ ҰЗЫН, ТҮСІ АҚ
БҰЛ НЫСАН АҒАШТАН ЖАСАЛҒАН, ОНЫҢ ҚАҚПАҒЫ ЖӘНЕ ТӨРТ АЯҒЫ