ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Тарих факультеті
Қазақстанның жаңа және қазіргі заман тарихы кафедрасы
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
Тақырыбы: Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақ әйелдерінің тылдағы ерлігі
Орындаған: Сейтқазиева М.
Ғылыми жетекшісі: Садуақасова З.Т
т.ғ.д., профессор
Алматы 2008 ж
ЖОСПАР
Кіріспе ................................................................................................. 3-5
І тарау. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақ әйелдерінің ауыл
ІІ тарау. Соғыс жылдарындағы қазақ әйелдерінің өнеркәсіптегі ролі…
Қорытынды……………………………………………………………….
Пайдаланылған әдебиеттер мен сілтемелер тізімі
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Кеңес үкіметі тұсында ғылым
ХХ ғасыр адамзат баласы үшін біраз тосын жаңалықтарға
Қолбасшы Г.К Жуков: «Тыл жеңістің жартысы, немесе одан да
Кешегі ғаламат соғыс жылдарымен тұстас келген
Қазіргі таңдағы ұлттық санадағы терең өзгерістер, қоғамдық дамудағы тың
Осыдан келе мынадай ой түйіндейміз, біріншіден, Ұлы Отан соғысы
Диплом жұмысының мақсаты мен міндеттері. Тақырыптың маңыздылығы мен оның
Ең бастысы әрине, қарастырып отырған мәселеміздің пайда болуына түрткі
Тылдағы ерлер жұмысын өз қолдарына алған қазақ әйелдерінің аталмыш
Қазақ әйелдерінің тыл жұмыстарының түрлі салаларындағы қызметтеріне баға беріп,
Тарихтағы кейбір олқылықтар немесе сол тұста айтылмай қазір таңдағы
Диплом жұмысның хронологиялық шеңбері. Зерттеу 1941-1945 жылдар аралығын қамтиды.
Диплом жұмысының зерттелу деңгейі. Жалпы, Ұлы Отан соғысы кезіндегі
Қарастырып отырған мәселеміз, яғни қазақ әйелдерінің Ұлы Отан соғысындағы
Аталған тақырыбымыз яғни, қазақ әйелдерінің тылдағы ерен еңбегі жайында
Сонымен қатар, аталған жинақта К.И Желтякованың «Всенародная помощь трудящихся
Аталған еңбектің атына ұқсас және бір зерттеулер жинағы ол:
Сонымен қатар, Ю.И Романовтың «укрепление энергетической базы республики в
Осындай зерттеулер қатарына Е.Ш Ибраевтың «Самоотвержный труд свекловодов в
Сонымен қатар, қазақ әйелдерінің тылдағы ерлігі жайында біраз мәліметтер
Мәселемізге жанама болса да, мәлімет беретін еңбектердің қатарына Жақыпбеков
Біздің қарастырып отырған мәселеміз, яғни қазақ әйелдерінің тылдағы ерлігі
Көлбаевтың «Майдан және тыл қаһармандары» атты мақаласы және Абдукадыровтың
Ыдыросов Т «Қаһарман қыздар бейнесі», Сәрсенбекова Ш «Тылдағы әйелдер»,
Ал, тәуелсіздік тұсындағы еңбектерде біршама шынайы жазушылық байқалады.
Жоғарыда аталған зерттеулер мен мақалалар диплом жұмысы барысында кеңінен
Диплом жұмысының деректік негізі. Әрине, аталған мәселеміздің деректік негізін
Диплом жұмысының ғылыми жаңалығы. Аталған диплом жұмысын жазу
ғылыми жұмыста тылдағы қазақ әйелдерінің ерлердің орнын басудағы негізгі
тылдағы қазақ әйелдерінің ерлер орнын басуының мемлекеттік қаулы бойынша
қолда бар, яғни табылған деректер мен зерттеулер негізінде тылдағы
сол тұстағы тарихи жағдайдың және қазақ әйелдерінің еңбегін бағалаудағы
Диплом жұмысының сыннан өтуі. Аяқтау жұмысы әл-Фараби атындағы Қазақ
Диплом жұмысының құрлымы. Жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытынды мен
І тарау. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақ әйелдерінің ауыл
Қолына қару ұстап, фашистер басқыншылығына қарсы күресте Қызыл Армияның
Соғыстың қысылтаяң кезеңінде емшектегі баласын жөргекке орай салып, кәсіпорын,
Майдандағы сұранысты қанағаттандыру үшін материалдық және адамдар ресурсы, барлығы
Ұлы Отан соғысы басталғаннан кейін ауыл шаруашылығы саласын жолға
Майдандаға жұмысқа қабілетті ауыл шарушылық жұмысшыларының кетуі, соның ішінде
Адамдардың саны жағынан Қазақ КСР соғысқа дейінгі кезенде 5
Бұл уақытта ауыл тұрғындарының саны азайды. Мысалы, 1942 жылдың
Соғыс азат етілген аудандарды жабдықтау мен қорғанысты қатайтуға қажетті
Ауыл шаруашылық машиналардың техникалық ахуалының нашарлуы мен олардың санының
Колхоздардың жыл сайынғы есебіне сай Қазақстанда 1942 жылда 1
Міне, осындай қалыптасқан жағдайда майданға кеткен ерлер орнын
Жалпы, елде жұмысқа қабілетті әйелдер 56 пайызды құраса, ал
Соғыс әйелдердің еңбек белсенділігін бірден жоғары көтерді. Мысалы: Батыс
Соғыстың алғашқы күнінен қазақ әйелдері егін алқабы мен мал
Қалыптасқан жағдайды қарастыра келе, 1942 жылдың 13 сәуірінде үкімет
Әйелдердің еңбекке тартылуында үлкен роль атқарған ОК жанынан құрылып
Соғыстың алғашқы күндерінде тіпті әйелдер колхоз басшылары болып қызмет
Колхозшы әйелдер өздеріне жаңа бір мамандықтарды – тракторист, комбайнер,
Колхоздар мен МТС жандарына әйелдерді ауыл шаруашылық істерді игере
Ол туралы былай деп өз ауылдастары өз ойларын білдірген:
Халипа Түлкібаева. : «Мен ешқашан осындай ауыр мамандықты таңдағаныма
Міне, халық арасында аңызға айналып, қаншама ақын-жазушылар еңбегіне арқау
жылдар Дайындалғандар механиктер трактористтер Комбайнер әйелдер %
1940-1941 15163 316 378 1979 10,5
1941-1942 37031 289 647 4965 52,3
1942-1943 52631 379 1477 6388 55,9
1943-1944 23727 152 346 27 47,2
1944-1945 16830 210 400
12
Келтірілген мәліметтерден көретініміз қазақ жері Ұлы Отан соғысы жылдарында
Соғыс жылдарында кадр мәселесінде тұрақтылық көп сақталмады. 1941 жылы
Соғыстың соңғы жылдарында 226 әйел колхоз басшысы еді. Және
Қазақстан елдің шығыс бөлігіндегі бірден-бір тыл ауданы болып
Ауыл шарушылығын соғыс жағдайына бейімдеу басталды. Ол дегеніміз
2)әскери іс-әрекеттер орын алып отырған аймақтардан эвакуациаланған мал және
3)Егіндік және техникалық өсу көлемін ұлғайту және бидай, ет,
Қызыл әскер санына ерлердің кетуі әйелдер тарапынан толықтырылды. Соғысқа
Сонымен қатар, ОК пен
Егін егетін алаңның көлемі Ұлы Отан соғысы жылдарында ұлғая
жылдар Егіс көлемі Астық дайындау
барлығы Дәнді дақылдар бидай Жеміс жидек ет сүт
1940 6830,8 5398,7 76688,7 24980 89,4 -
1941 7362,8 6217 100423 40521 114 283,5 1942
1943 7379,3 6034,6 43216,7 29738 167,2 222,5
1944 6469,7 4331,3 64335,3 27426 155,6 194,2
1945 6065,4 4227 65682,9 30343 141,5 178,4
Көктемгі егіс науқанының жоспары артығымен орындалды. 1942 жылы 10
1941 жылғы шабындық бейбіт түрде жүрді. Сол уақыттағы Қызыл
Мысалы, Оңтүстік Қазақстанда 1941 жылдың 20 шілдесінде 448, 214
Комбайншы М. Бүркітова Талдықорғанда 7 күнде 87 га жинады.
Реслубликаның 11 облысындағы егін жинау ісіне қазақ әйелдері мен
Еңбектің жемісті нәтижесінің үлгісін Жамбыл облысы, Свердлов ауданы, "Диқан"
Соғыстағы бетбұрыс жылдар колхоздардағы жастар үйымдарының үйымдастыру жұмыстарын жігерлендіре
Жастар одағы мүшелерінің ауқымды армиясы ауыл шаруашылық өндірісіндегі шешуші
Ауыл шаруашылығының салалары 17 жасқа дейін
Ер адам әйел Ер адам әйел
Жұмысшы саны 65351 57351 62975 150030 346229 35
Өндіріс 12726 9832 13419 24562 60539 41
Құрылыс 3522 2398 4720 5436 16176 32,6
Транспорт 10693 4978 9910 15751 41332 35,3
Ауыл шаруашылығы 17031 14657 8709 20333 60730 30,5
1943 жылы 3745 тракторшыны қамтитын 450 әйелдердің бригадасы ұйымдастырылды.
Науқан барысындағы ерен еңбек Павлодар облысы, Лозов ауданы "От-өзөк"
4418 жастар бригадаларын біріктіретін 33 мыңнан аса жастар мен
1944 жылы Қызыл әскер қорына Көкшетау облысының жастары артық
1944 жылы Қазақстан Жастар Одағы ОК ауыл жастарын ауыл
а) Көктемгі егіс жүмысын өткізу және оған дайындалу барысында
мен звенолары арасында жоғары егін өнімін жинау үшін жарыстар
Туы мәреге қойылды. Республикалық жарыстың жеңімпаздары үшін 233 мың
б) Қазақстан Республикасы
жер мөлшері бөлініп бекітілсін деген бүйрығы шықты.
в) Жастар үйымдарының
е) Республиканың колхоз және совхоз далаларында көктемгі егін егу
Бұл жылы Жастар үйымдары Қазақстанның колхоз және совхоздарында 3793
1944 жылы комоомол ұйымдары осы жылғы ауыл жастары арасындагы
Ауыл жастарының жарысы жаңа күшпен жандана түсті. 1944 жылы
1944 жылы жазда Ақмола облысы "Октябрь" колхозының жастары егін
Жастар звенолары астық жинау науқанында жоғары табыстарға жетті. Қызылорда
1944 жылы мақта өсірудің ең жоғарғы көрсеткішін (гектарына 93
Отан егін шаруашылығына белсене қатысқан жас шеберлердің ерлігін жоғары
Семей облысының Абай ауданында негізгі ауыл шаруашылығы жерлерінде
1941 жылы Қазақстан Респубпикасы Отан қамбасына 23 млн. 745
Шашу шығармай егін жинауда үлкен табыстар кіргізген жас механизаторлар
Ауыл еңбеккерлеріне үлкен көмек берген жастар одағының мүшелері мен
1945 жылы дала жұмыстарына жастар одағына мүше 43 309
Соғыс жылдары жастардан және қазақ әйелдерінен жасақталған еңбекшілер армиясы
Соғыстың алғашқы көктемі өте ауыр тиді. Егістік алқаптарды үлғайту
1942 жылы күзде егін жинау науқаны Батыс Қазақстандықтарға өте
1943 жылы жастар астық жинауды өз жауапкершіліктеріне алды. Мыңдаған
1943 жылы наурызда Қазақстан КП ОК-і әйел тракторшылары бригадаларының
Соғыстың алғашқы күнінен бастап әйелдердермен қатар, сол тұстағы ауыл
Реслубликаның 11 облысымдағы егін жинау ісіне 71500 жастар үйымының
Жастар ұйымы кейбір аудандардағы өндірістің артта қалушылықтың себеп-салдарын анықтап,
Еңбектің жемісті нәтижесінің үлгісін Жамбыл облысы, Свердлов ауданы, "Диқан"
Бірінші гвардиялық, майдандық звенолар мен бригадалар алға шықты. Айтарлықтай
Семей облысының Абай ауданында негізгі ауыл шаруашылық жерлерінде 479
1941 жылы Қазақстан Респубпикасы Отан қамбасына 23 млн. 745
1942 жылдың көктеміне қарай республика бойынша ауыл шаруашылығы машиналарын
Егінді шашу шығармай жинап алуда тракторшылардың жарысы белең алды.
Жоғары көрсеткіште егін жинау күресіне 3200 аса звенолар жұмылдырылып,
1944 жылы Қызыл әскер қорына Көкшетау облысының жастары артық
Соғыс жылдарында ел еңбеккерлерінің алдында тұрған экономикалық маңызы зор
Әскери жағдайлар жұмысшы мамандардың жоғарғы ағымдылығын талап етті. Жұмысшы
Соғыс жылдарында тек жұмысшы - әйелдердің саны ғана емес,
Наубайхана өнеркәсібінде соғысқа дейін ер адамдар жұмыс істеген, олар
Бірақ, жұмысшылардың біршама бөлігі майданға кеткеніне қарамастан, республиканың тамақ
Бірақ, жалпы жағымды картинаға қарамастан, тамақ өнеркәсібі кәсіпорындары кемшіліксіз
Егер тамақ өнеркәсібінің кәсіпорындары мамандармен қамтамасыз етілсе, ет-сүт өнеркәсібі
Азық-түлік кәсіпорындары да жаман нәтиже берген жоқ. Олар 1941
Соғыс кезінде маңызды міндеттердің бірі халықтың тұрмыстық деңгейін бір
Қазақсганда карточкалық жүйе 1941 жылы қыркүйекте енгізілді. Бөлудің негізгі
Қазақстандағы халықты азық-түлікпен қамтамасыз ету қиындығы Кавказ, Поволжья халықтарының
Нанның карточкалық нормасы қызметкерлер мен жұмысшылары үшін екі санатқа
Міне, Ұлы Отан соғысының жеңіспен аяқталғанына да 63 жыл
Сол кездегі Кеңес Одағының басқа халқымен бірге жауды талқандап,
Ешқашанда жауынгер ерлігі мен жеңісті еңбегімен соққан қазақ әйелдерінің
Ауыл шаруашылығында еңбек етіп жатқан әйел –қыздарымыздың қажырлы еңбегін
Қазақстан бойынша ауыл – шаруашылығының тең жартысынан көбінде әйелдер
Егін жинау науқанында комбайн айдаушы әйелдеріміз өте жоғары деңгейде
Соғыс жылдарында ақмолалықтар бүкіл күш-жігерлеріні тек қана майданға жұмсап
ІІ тарау. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақ әйелдерінің ауыр
Ұлы Отан соғысы жылдарында Қазақстан негізгі бір тыл аймағы
Соғыс қарсаңында қарсаңында еңбекке жарамды 3,3 миллион адамның миллионнан
Осындай өнеркәсіптік дамуға өз кедергісін келтірген ол әрине, Ұлы
Ұлы Отан соғысына қатысты митингі болған тұста Алматы табак
Алматы, Қарағанды, Қоңырат, Қарсақпай мен Ембі және Таулы
Халықтың мұндай іс-әрекетіне қарай отырып, сол тұста фабрика мен
өндірісті әскери өнім шығаруына баса назар аудару
істе тұрған кәсіпорындардың қуаттылығын үдету
жұмысшы күшін сәтті пайдалану үшін және шикізат, материалдар мен
Шикізат пен материалдарды соғыс қажеттілгіне қарай жығу, және электроэнергия,
өндірістерде жаппай топтық әдісті енгізу.
Технологияны жаңарту, қорғаныс істеріндегі ірі табыстарға жету үшін, технологияның
Соғыстың әр уақытында жұмысшыларды соғысқа бағытталған өндірістерге бекіту.
Жалпы халықты өніммен қамтамасыз етуде норманы қатаң сақтау.
Міне, аталған шараны іске асырмай өндірісті соғыс жағдайына қарай
Мемлекеттің жұмысшы ісіне деген саясаты Орал заводындағы инженер-техникалық мамандардың
Бүгіннен бастап Отанымыз үшін, оны қорғау үшін барымды салатын
Бір келі бидайдың Отанымызды нығайту үшін аса маңызды екенін
Тез арада әскери істі меңгеру
Қосымша мамандықтар меңгеріп, соғысқа тартылғандарды ауыстыратын маман бола білу.
Осы тұстан бастап, қазақ жерінде әйелдердің де маман бола
Осы Шымкент қорғасын заводының жұмысшылары былай деп үндеу тастаған
Ал, осындай қиын тұста «Қазақстан мұнай» жұмысшылары алғашқылардың бірі
Қаншама зейнеткерлер Жеңіс үшін қайта станоктарына қайта орала бастады.
Ұлы отан соғысы кезінде Қарағанды көмір шахтасына қара жұмысқа
Отан соғысы өз алдына бүкіл қауымның патриоттық көзқарасын қалыптастырады.
Қазақстан бойынша барлық салада соның ішінде ауыр өнер кәсіп
Жылдар Көмір өнімділігі
Мың тонна %
1854-1917 1179 100
1928-1932
(І бесжылдық) -------
1933-1937 1013 85
(ІІ бесжылдық) 13072 1108
ІІІ бесжылдық 15484 1312
Ұлы Отан соғысы жылдарында (1941-1945) 45722 3900
Балқаштағы кен орнында Исмагулова Т. мыс балқытудан жоспардағыдан
1942 жылы фашисттер Кавказда орналасқан кен орындарын жарып, ондағы
тонна 1940 ж. 1941 ж. 1942ж.
Қара және түсті металл өндіру.
Бұларды дайын өнім етіп жіберіп отырды. әрине бұл сандарды
Жігерлі қайратты әйел кісілер еліміздегі ауыр және жеңіл өнеркәсіп
Әйелдер бөлімін құрудағы және бір мақсат, ол ерлерінен айырылған
Ұлы Отан соғысы басталғаннан кейін партиялық қызметте істейтін ер
Жылдар Барлық хатшылар Оның ішіндегі әйелдер
Жоғары Орта Бастауыш
1941 8375 834 251 1178 6728
1942 8474 1968 498 1640 6068
1943 8704 2404 513 1755 6345
1944 8902 2065 425 1740 6624
1945 9222 2097 449 2029 6744
Ауыр өндіріс орындарында жұмыс істеп жатқан адамдардың жігерлендіретін әртүрлі
1941 жылдың 24 маусымында 18 сағатта ҚЖХК еліміздің, соның
Қазақстанның теміржолшылары орасан зор тасымалдар көлемін орындады. Елімізге бірнеше
Осының бәрінде де Түрксіб пен оның адамдары жетекші рөл
Соғыс жылдарында 240 өндірістік нысан тұрғызылып, пайдаланымға енгізілді. ҚЖХК-ның
Түркістан – Сібір магистралінде құрастырылған №34 паровоз колоннасы
Атақты дивизияда Ұлы Отан соғысының майданында
М. Әлімжанова, Есмұхан Таймасов, Қоңырқұлжин, Иманбековтер теміржолда жұмыс істеп
Таймасов Есмұхан – Түркістан – Сібір теміржолының бөлім бастығынан
Түрксіб теміржолшыларының қазақстандықтардың фашистік Германияны жеңудегі ерлігі мен іс-қимылдары
Сонымен қатар Отан қорғауға кеткен көптеген теміржолда
Барлық жұмысшыларды іске енгізу және өндірісте
Жоғары патриотизмді көрсеткішін Балқаш мыс балқыту
Жылдары Халықшаруашылы
ғындағы әйелдер Өнеркәсіпте Құрылыста
1939 ж 34,5 33 17,7
1942 ж 4707 45,3 28
1944 ж 53 49 30
1945 ж 54 48 35
Қазақстанның мыңдаған жұмысшылары Отанын қорғауға ат салысты. Кеңестік
Қарағанды көмірінің сапасының жоғарлығы оның құрамында фосфор мен күкірттің
Қазақстанның батыс өңірлерінен мұнай өнімін іздестіру үшін геолог –
Әсіресе, мұнай бұрғылау кәсіпқойлық және геологиялық конференциялар өткізу жолында
Мемлекеттік Қорғаныс комитеті Шығыстағы металлургиялық өнер – кәсіптің дамуына
Қазақстан қара металл өндіруден Одақ бойынша ең бірінші орында
1942 жылы арнайы қоныстанушылардың еңбекке араласуы жоғары көрсеткіште болды.
1942 жылдың соңына қарай Қазақстанның түрлі түсті металлургия саласында
1943 жылы Сталинград майданында біздің
Жоғарыда мерзімді басылымда жарық көрген аталған деректерді төмендегі кесте
Ауыл шаруашылығының салалары Ер кісілер Әйелдер
50-54 жас 55 тен жоғары 50-54 жас 55
Жұмысшы саны 4889 40828 24232 13715 127614
Өндіріс 7652 4659 2459 1213 16113
Құрылыс 4117 1855 666 258 6896
Транспорт 7526 4356 1509 711 14102
1944 жылы қорғанысқа арналған зауыттардың бірте – бірте бейбіт
1945-жылы Қарағанды жерінде көптеген фронтқа қажетті өнімдерді беретін өңірге
Сол кездің солақай саясатының кесірінен, яғни Сталиннің
Ұлы Отан соғысы кезінде еңбекші халық майданға көмектесудің жаңа
1941 жылы Казахстанская правда газеті тылдағы әйелдер үлесін жиі
Қарағанды шахтерлерінің жұбайларда майданға үлкен көмек көрсетті. Мысалы: №
Ақтөбе облысына эвакуацияланған поляк әйелдері де өз көмектерін «Дружба»
Соғыс жылдары өндірісте, колхоздарда әйелдер басшылық қызметтер атқарды.
Оңтүстік Қазақстан облысынан Б. Хасенова мен Ф. Закирова
Соғыс жылдарында Қазақстан аумағында госпитальдар да жұмыс істеді.
Қазақстан комунистік партиясы 21 тамыз 1943 ж. Орталық
ҚОРЫТЫНДЫ
Соғыс – адам баласы үшін ең үрейлі, ең қорқынышты
Соғыс жылдарындағы бұл балалардың бойларына аянбай еңбек етіп жүрген
Ұлы Отан соғысы жылдарындағы «ел басына күн туған» шақта
Тіпті, қазақ әйелдері ауыл шаруашылығында қызмет атқарған күйеулерінің, ағаларының
«Біздің жасап шыққан снарядтарымыз, немістердің жеңілуін тездетсін» деп ұрандаған
Көмір өндіру ісі Ұлы Отан соғысы жылдарында қиындықтарды жеңе
Машина жасау зауыттарында қазақ әйелдері аянып қалмады. Себебі, диплом
Аталмыш шаралардың барлығы сол тұстағы үкімет тарапынан жүргізілген социалисттік
Әрине, бұл ғылыми жұмыс болғандықтан біз мәселені әр қырынан
Сол тұста, әйелдермен қатар жасөспірімдер еңбегі заңдастырылып, әлі де
Отбасы асыраушысынан айрылған қазақ әйелдері осындай қиын жағдайда өздері
Соғыстан ерлері қайтпаған қазақ әйелдері сол кездегі жесірлер санын
Қанша үйдің ұрлап адамын,
Қанша үйде сөніп қалды оттар.
Көрдің бе ұлын ананың,
Соғыстан қайтқан солдаттар...
Осындай, келтірген мәселелер Ұлы Жеңіске қол жеткізгеннен кейін көп
Қазіргі таңдағы тарих жазуда қоғамымыздағы қатаң идеологияның болмай, ғылымға
Пайдаланылған әдебиеттер мен сілтемелер тізімі:
Куренгин А. «Тыл это половина победы»
Жәнібеков Ө. «»
Қозыбаев М.Қ «Казахстан арсенал фронта» А., 1970 ж
Балакаев «Колхозное крестянства Казахстана в годы Великой Отечественной войны»
К.И Желтякованың «Всенародная помощь трудящихся Казахстана фронту»
Н. Едігеновтың «Социалистические соревнанование рабочих промышленности Казахстана в период
Ю.И Романовтың «укрепление энергетической базы республики в военные годы»
Е.Ш Ибраевтың «Самоотвержный труд свекловодов в годы войны»
Қосуақ Т. А «Азапты аластаған арулар»;
Бейсембина Р.И «Рабочие пищевой промышленности в годы Великой Отечественной
Ибраев Е.Ш «Трудовые подвиги трудящихся Южного Казахстана в Великой
Мұхитов К.С «Ұлы Отан соғысы қарсаңынымен соғыс жылдарындағы Қазақстан
Жақыпбеков С.К «Первая фабрика Казахстана»
Көлбаевтың «Майдан және тыл қаһармандары»
Абдукадыровтың «Они помогли фронту» мақала
Ыдыросов Т «Қаһарман қыздар бейнесі», // Егемен Қазақстан
Сәрсенбекова Ш «Тылдағы әйелдер», //
Азясская Н .Ф., Шипков В.А «Великая Отечественная в контексте
Б. Сайлан «Ұлы Отан соғысы жылдарындағы жастар ұйымы»
Д.А. Кунаев. 50 лет Великой Октябрьской социалистической революции. Алма-Ата,
А.Гаврилов. Внутрипартийная демократия в большевистской
К.И.Сатпаев. Казахский филиал АН СССР В годы Великой Отечественной
Н.Едігенов. Вклад ученых республики в моблилизацию ресурсов Казахстана на
А.Г.Напорко. очерки развития желехнлдорожного транспорта СССР. Москва., 1954,стр.191.
С.А.Нейштадт. Экономическое развитие Казахской ССР.
2