Мазмұны
Кіріспе......................................................................................................................3
І – тарау. Экономикалық саясатты қалыптастыруда мемлекет пен
1.1.Экономикалық саясатты қалыптастыру..........................................................4
1.2.Үкіметтің шешім қабылдау механизмі............................................................8
1.3.Мемлекет нен институттардың бәсекелестік нарық механизмін қалыптастырудағы орны.......................................................................................15
ІІ – тарау. Қазақстан Республикасындағы құнды қағаздар нарығын
2.1.Құнды қағаздар нарығын мемлекет тарапынан реттеу................................26
2.2.Қазақстан Республикасындағы құнды қағаздар нарығын қалыптастыру және реттеу
Қорытынды..........................................................................................................35
Пайдаланылған әдебиеттер..............................................................................36
Кіріспе
Алғашқы экономикалық саясаттың ерекше сипаттық белгісі оның жеке-жеке
Экономикалық саясаттың жағдайы қалыптасып болған соң оның келесі
1. Қоғамның дамуымен бірге экономикалық сана мен сенім
2. Дамыған елдерде қалыптасқан практика көрсеткендей экономикалық саясаттың
3. Экономикалық саясат елдің саяси бағытын қолдан нығайтатын
2. Экономикалық саясаттың субъектілері.
Экономикалық саясат субъектілері бірнешеу. Оларға мемлекеттің өзі (оның
Экономикалық саясатты қалыптастыруда мемлекет
пен нарық механизмінің арақатынасы.
1.1.Экономикалық саясатты қалыптастыру.
Экономикалық саясат дегеніміз, ол белгіленген бір мақсаттарды анықтау
Осы түпкі мақсаттан кейін екінші анықтау деңгейіндегі міндеттер
Экономикалық әдебиеттерде олар мемлекеттің функцияларын /мақсаттық қызметтері/ ретінде
Осы күнгі әлеуметтік құрылымның негізгі мақсаттарына қоғамның дамуын,
Еркіндік ұғымын бір-қалыпты түрде сипаттап беру мүмкін емес;
Экономикалық еркіндік туралы түсінік әр елде, ондағы қалыптасқан
Экономикалық өсу мақсатына байланысты маңызы зор міндет-ол: жұмыс
Құқылық тәртіп орнату проблемасы бойынша да дамыған елдердің
Құқылық тәртіп орнату экономикалық саясаттың негізгі мақсатының бірі
Экономикалық саясаттың негізгі мақсаттарын қарастырғаннан кейін, енді оның
Экономикалық болмыста соңғысы ЖҮӨ-нің максималды өсуіне ұмтылыс ретінде
Дамығын елдерде экономикалық саясаттың стратегиясын жасау және оны
Жоғарыда ретретімен келтірілген мақсатты міндеттердің орындалуы ұлттық экономика
Жоғары дамыған нарықты экономикалық жүйенің кеңейіп таралу қажеттілігі
Сонымен, экономикалық саясат - бұл ең алдымен өзара
Іс жүзінде абсолютті үйлесімді мақсаттар жүйесі негізінде құрылған
Нақты мақсаттың өзін анықтау тым қиын іс-себебі қоғамда
Экономикалық саясатты іске асыру кезінде оның мақсаттары бір-біріне
1) тұрақты және мөлшері сәйкестірілген экономикалық өсу.
2) толық жұмысбастылық.
3) қоршаған ортаны сақтау.
4) экономика құрылымының бейімділігі.
5) табыстар мен мүлік бойынша әділетті теңестіру.
6) ақшаның тұрақтылығы.
7) сыртқы экономикалық тепе-теңдік және т.б. мәселер кіреді.
Сонымен бірге, экономикалық саясат «тыныш», оншама қайшылықты емес
Бірақ мақсаттық құрамдардың ең сәтті түрі сондай болады,
Түйіндеп айтқанда, экономикалық саясаттың нақтыланған моделін жасау кезінде
1.2. Үкіметтің шешім қабылдау механизмі.
Белсенді экономикалық іс-әрекеттердің көбі бағаны бәсекелік күштер анықтайтын
Өндірістің тиімді болмауы қоғамдық шығындардың өсуін және түрлі
Егер экономикада ресурстар дұрыс емес, яғни тиімсіз бөлінген
Қоғамдық шығын дегеніміз - бұл қоғамның жоғалтқан, ала
Ресурстар тиімді бөлінген жағдайда қалыптасқан тұрмыс деңгейі «тиімді
Қоғамдық енім деген не? "Қоғамдық өнім" деген ұғым
Қоғамдық таңдау теориясы мемлекеттің, жеке түрде алғанда, мемлекеттің
Бұл жерде енді анықталатын мәселе - дауыс беру
Қоғамның әлеуметтік құрылымы әр түрлі болады, әрбір әлеуметтік
2. Орташа дауыс беруші концепциясы. Логроллинг.
Көптеген саяси-эконмикалық шешімдер көп дауыс жинау нәтижесінде қабылданады.
"Орташа дауыс берушінің моделі" деп аталатын концепцияға жүгінсек,
Көпшіліктің қолдауымен шешім қабылдау - негізгі демократиялық принцип
Мұндай жағдай экономикасы артта қалып қойған, ресурстары шектеулі,
Сонымен, логроллинг - бұл ерекше экоиомикалық жағдайда көпшіліктің
Суретте көрсетілгендей, асыра солшылдар (BA сызығы) мен асыра
Мұндағы: МВ - қосымша табыс (ұтым); МС -
Сайлаушыға саясаткердің бағдарламасынан гөрі оның өзінің ықпал-әсері жоғары,
Ықпал-қысым жасау тобы (лобби) - ерекше мақсаттағы, рента
1.3. Мемлекет нен институттардың бәсекелестік нарық механизмін қалыптастырудағы
Әкімшілік әлімжеттікке жол бермеу үшін және мемлекет қызметкерлерінің
Мемлекет тарапьшан әкімшілік әлімжеттіктің мүмкіншілігін шектеу қажет. Сыбайлас
Мемлекет қызметкерлері арасындағы коррупцияға қарсы ресми тексерулер арқылы
Мемлекеттік қызметтер жүйесін реформалау, саяси қолдауды шектеу, қызметкерлердің
Бұл стратегияны қолдану сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті нығайта
Мемлекет инфрақұрылымдық, әлеуметтік сипаттағы қызметтерді және басқа да
Бұған қоса көптеген елдерде энергия қуатын тасымалдау жүйесін
Мемлекет тұрғындар мен іскерлер қауымдастығының пікірлерін ескеретін болса
Жариялық пен ашық-қоғамдық пікір алысуда және халықтың мемлекетке
Қытайда, Үндістанда, Латын Америкасында және әлемнің басқа да
Орталықтанған жүйені демократиялау мемлекеттік басқарудың сапасын арттыруға көмектеседі
Жеке аймақтар, қалалар мен жергілікті әкімшіліктер арасындағы бәсекелестік
Дамушы елдердің көбінде мемлекеттік қызметтер төмен денгейде. Көптеген
Түпкі нәтижеге бағытталған, қызметтердің мақсаттары нақты айқындалған және
Мемлекеттік сектордың тиімділігін арттырып, қызмет деңгейін көтеру үшін
Қалыптасқан жағдайда барлық қызметкерлердің жалақысын кетеру қажет. Жалақыны
Осы кезде жалақы қоры бюджеттегі жалпы шығын сомасының
Кадрларды таңдау және оларды мемлекет тарыпынан жалпы басқару
Осы замандағы қалыптасып отырған галамдық процестер мемлекеттік құрылымы
1. Несие саясаты және оның мақсаттары.
Сәйкестіріліп үйлестірілген және белгіленген мақсаттарға бағытталған, осындай іс-шаралар
Несие саясаты Үкімет Орталық (ұлттық) банктің бірлескен іс-жігерімен
Өндіріске тікелей емес, жанамалы әсер ету іс-шаралар жүйесінде
Несие саясатының негізгі субъектісі-ұлттық (Орталық) Банктің дәл өзі.
Орталық Банктің атқаратын міндеттерін екі бағытқа бөліп көрсетуге
Несие саясаты-бұл макроэкономикалық процестердің мемлекетке қажетті бағытта дамуы
Орталық банк несие саясатын іс жүзінде практикаға асырғанда
Несие соммасын шектеу. Орталық банк коммерциялық банктер үшін
Дисконт саясаты мен ломбардтық саясат бұрыннан келе жатқан
Орталық банк бұл ставканы кез келген уақытта өзгертуге,
Ашық нарықтағы операциялар.
Орталық банк, ашық нарықта (мысалы, биржада) құнды қағаздарды
Құнды қағаздар нарығындағы операциялар өз табиғатымен нарық тәртібіне
Бұл әдістің негізгі артықшылықтарының бірі-ол: Орталық банктің нақты
Несие саясатының басқа да әдістеріндей, осы қаралып отырған
XIX ғ. аяғында XX ғ. басында қалыптасқан банк
Міндетті резерв нормасы коммерциялық банктің Орталық банктегі белгіленген
Минималды резерв саясатының қызмет атқару механизмі, ол өте
Брікті келісімдер саясаты.
Жоғарыда аталған реттеу шаралары "еркін түрдегі келісімдер" деп
Коммерциялық банктер мұндай келісімге өз ықыласын танытқанда, қызметін
Несие саясатын іске асыру проблемалары.
Несие саясатын жасағанда және оны іске асырғанда кездесетін
1) Экономиканың жалпы жағдайын
2) Ұлттық экономиканың дамуына сыртқы экономикалық факторлар әсерін.
Несие саясатын іске асырғанда онда қолданған құралдардың өз-кемшіліктері
1) Экономика субъектілері несие шығындарын (процент төлемдерін) өзінің
2) Процент деңгейін әкімшілік шешіммен "жоғарыдан" белгілеу нарықтық
3) Орталық банктің процент арқылы экономикаға ықпал жасау
Коммерциялық банктер және ірі фирмалар көбінесе өз операцияларын
1) экономикалық жағдайға байланысты реттеу моделінің өзгеруі;
2) шаруашылық өмірінің интернациялануы. Соңғы жағдай әртүрлі елдерде
4. Қаржы және несие саясатьшың өзара байланыстылық ерекшелігі.
Ақша - несие қатынастар саласында экономикалық саясатты жасау
1) Нақты жағдайда экономикалық саясат жүргізуші мекемелер көбінесе
2) Қаржы мен несие шараларының оптималды арақатынасы қандай?
1) Кейнсиандық экономикалық саясат
2) Монетаризм
Экономикалық саясатта салмақты монетаризмнен кейнешілдік әдіске және керісінше
Өйткені реттелетін негіздің өзі-экономика-дамып, уақыт өткен сайын өзгереді.
Ғаламдық экономикалық, экологиялық және демографиялық проблемалардың қиындап асқындаған
Қорыта айтқанда, ҚР-да монетарлық саясат пен қаржы-бюджет саясаты
ІІ – тарау. Қазақстан Республикасындағы құнды қағаздар нарығын
2.1.Құнды қағаздар нарығын мемлекет тарапынан реттеу.
Осы күнгі экономика жүйесі өзара тығыз байланысты екі
Қор нарығы тарихи түрде қарыз капиталы негізінде дами
Құнды қағаздардың нақты активтерден бөлек өмір сүруінің тағы
Қор активтерінің көлемі құнды қағаздар табысын капиталға айналдыру
Құнды қағаздар нарығының негізгі қызметі - өндірісті кеңейтіп
2. Құнды қағаздар нарығы: мәні мен мазмұны, экономикалық
Құнды қағаздардың осы күнгі мәні мен мазмұнын құнды
Құнды қағаздар нарығы қаржы-қаражат нарығының құрамдас бөлігі болады.
1. Қарыз-қаржы нарығы, оның ішінде: а) қайтару мерзімі
2. Капитал - нарығындағы құнды қағаздар нарығын жеке
Құнды қағаздар екі түрлі әдіспен ұйымдастырылған нарық жүйелерінде
Құнды қағаздар нарығындағы делдалдық қызмет осы күнгі кәсіпкерліктің
3. Құнды қағаздардың түрлері.
Құнды қағаздар процент немесе процент төлемдерін алуды және
Акция - құнды қағаз, акционерлік қоғам капиталына қосқан
Артықшылық берілген акциялар бойынша дивиденд тұрақты төленеді. Дивиденд
Құнды қағаздардың тағы бір маңызды түрі - облигациялар.
Айналымға атаулы және ұсынушыларға арналған облигациялар шығарылды Өтімді
Купоны (бағалы қағаздың бір бөлігі, ол қиып алынып
4. Құнды қағаздар нарығының құрылымы.
Құнды қағаздардың бастпқы және қайталама нарығы болады. Жаңадан
"Биржалық айналым" ұғымы құнды қағаздарды биржаның сату сатып
Биржаға кез келген компания еркін түрде жіберіле бермейді.
Биржа - қор биржасы нарығының негізгі буыны. Қор
Мемлекет құнды қағаздар нарығына келесі бағыттарда ықпал жасайды:
1. Мемлекет мекемелері құнды қағаздар нарығын реттеп ұйымдастыратын
2. Мемлекет мекемелері нарық субъектісі ретінде құнды қағаздар
3. Орталық банкінің ақша-несие саясаты арқылы құнды қағаздар
Міндетті резерв қорларының нормасы да құнды қағаздар нарығына
Құнды қағаздар нарығына мемлекет бюджетінің тапшылығы да әсер
2.2. Қазақстан Республикасындағы құнды қағаздар нарығын қалыптастыру және
Қазақстан жан-жақты қамтылған жүйелі де мақсатты және белсенді
Орталау кәсіпорындар қорының 30% акциялары мемлекет меншігінде қалды,
Осы кездегі жұмыс істеп тұрған құнды қағаздарының негізгі
Бірақ Республикада құнды қағаздар нарығы толық қалыптасып болды
Құнды қағаздар нарығын қалыптастыру үшін, оның инфрақұрылымын құру
Қорытынды
Қорыта айтқанда алғашқы экономикалық саясаттың ерекше сипаттық
Экономикалық саясаттың жағдайы қалыптасып болған соң оның келесі
Экономикалық саясат субъектілері бірнешеу. Оларға мемлекеттің өзі (оның
Экономикалық саясат дегеніміз, ол белгіленген бір мақсаттарды анықтау
Пайдаланылған әдебиеттер
1.Н.Ә.Назарбаев. «Қазақстанның Халықаралық беделін нығайту
жолында» Егемен Қазақстан – 1998 ж..
2. Аубакиров Я. Экономикалык теория негiздерi. Алматы-1998ж
3. Основы рыночной инфраструктуры.Учебное пособие Каз.ГАУ
Алматы,1997г.
4. Булатов А.С.Экономика М. 2-е изд.1997г.
5. Дж.Бдази,Дуглас Круз.Новые собственники.М.1995
6. Краткий словарь экономических терминов М. 1993г.
7. Н.Ә.Назарбаев. «Қазақстан жаңа ғасырда әлемдік даму үрдісінің
кенже қалмауы керек». Егемен Қазақстан – 2000 ж.
2