Жоспар
Кiрiспе............................................................................................
Қазақстан Республикасындағы сыртқы экономикалық
байланыстарды құқықтық реттеудiң тарихы..............................
ХV –XVIII ғ.ғ. Қазақстанның сыртқы экономикалық
қызметiнiң тарихи ерекшелiктерi.................................................
ХIХ ғ. аяғы мен ХХ ғ.бас кезiндегi Қазақстанның
сыртқы экономикалық байланыстары. ......................................
Тәуелсiздiк алғаннан кейiнгi Қазақстанның
сыртқы экономикалық қызметке қатысуы................................
Қорытынды...............................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер.....................................................................
Кiрiспе
Жұмыстың өзектiлiгi: Қазiргi таңда Қазақстан Республикасы экономикалық және әлеуметтiк
Жаңа тәуелсiз, егемен мемлекет ретiндегi Қазақстанның халықаралық құқықтық тәжiрибесi
Мүшелiгi Қазақстан Республикасының экономикалық қауiпсiздiгiн қамтамасыз етудегi белгiлi-бiр
Тәуелсiздiктi алғаннан кейiн қоғамның барлық саласында дерлiк өзгерiстер болып
Сыртқы экономикалық қызмет пен сыртқы экономикалық қызмет құқығы ұғымдары
Сыртқы экономикалық қызмет, сыртқы экономикалық қызмет құқығы ұғымдарына байланысты
Зерттеудiң нормативтi негiзi Қазақстан Республикасының халықаралық-құқықтық және ұлттық, сондай-ақ
Диссертациялық зерттеу ТМД-ның заңгер-ғалымдарының еңбектерiнде көрiнiс тапқан теориялық ережелерге
Жұмысты зерттеудiң мақсат-мiндеттерi. Диссертацияның мақсаты сыртқы экономикалық қызметтiң құқықтық
Диссертациядағы көрсетiлген осы мақсатқа байланысты мынандай мiндеттерi бар:
-Сыртқы экономикалық қызметтiң дамуын және құрылуын, оның халықаралық-құқықтық реттелуiн
-Қазақстан Республикасындағы сыртқы экономикалық қызметтiң құқықтық реттелуiнiң қазiргi жағдайы
-Сыртқы экономикалық қызметтi құқықтық реттеу жүйесiндегi құқықтық нормалардың орны
Диссертациялық зерттеудiң методологиялық және теориялық негiздерiн сыртқы экономикалық қызметтiң
Зерттеу пәнi: халықаралық-құқықтық тәжiрибенiң мазмұнын анықтау, оның мазмұны
Қорғауға шығарылған ережелер: Қорғауға шығарылған ережелер халықаралық-құқықтық тәжiрибеде сыртқы
Отандық және шетелдiк тәжiрибелердi есепке ала отырып диссертацияда
-спецификалық анықтамалары мен өзiнiң сипаттамалы белгiлерi бар шаруашылық қызметтiң
-сыртқы экономикалық қызметтiң әртүрлiлiгi және оны жүзеге асырушы субъектiлер
Диссертацияның тәжiрибелiк маңыздылығы: Диссертацияның материалын құқық немесе заң шығарушылық
Зерттеу нәтижелерiнiң апробациялануы. Магистрлiк диссертацияның негiзгi ережелерi мен қорытындылары
Зерттеу нәтижелерi халықаралық құқық кафедрасында талқыланған. Жұмыстың нәтижелерi оқу
Магистрлiк диссертация тақырыбы бойынша 1 ғылыми мақала жарық көрдi:
1) «Қазақстан Республикасының Бiлiм, ғылым және жастар саясаты: жағдайлары
Зерттеу жұмысының құрылымы мен көлемi. Мақсаттар мен мiндеттерде көзделген
I.Қазақстандағы сыртқы экономикалық байланыстарды
құқықтық реттеудiң тарихы.
1.1.XV-XVIIIғ.ғ. Қазақстанның сыртқы экономикалық қызметiнiң
тарихи ерекшелiктерi.
Қазақстанның басқа елдермен, мемлекеттермен сыртқы экономикалық байланыстары
Қазақстанның орта ғасырлардағы қатынастарының ерекшелiгi – ол басқа елдермен
XV-XVI ғасырларда өзiнiң iшкi және сыртқы саяси байланыстарын жүзеге
XVIII ғасырдың соңына қарай Қазақстанның, Ресей және Орта Азия
Аймақтағы халықаралық құқықтың негiзгi қайнар көздерiне мыналарды жатқызуға болады:
а) халықаралық әдет;
ә) халықаралық шарт;
б) белгiлi-бiр жағдайларда Құран мен Шариат.
Қазақстанның шет елдермен сыртқы экономикалық байланыстары құқықтың қайнар көзi
Әдет – мемлекеттiң iшкi құқығы сияқты халықаралық құқықтың да
Сыртқы сауда қатынастары әдет құқығының нормаларымен реттелiп отырды.
Әдет аймақтарда негiзiнен экономика, дипломатия және әскери қатынастар саласында
Халықаралық құқықтың қайнар көзi болып табылатын құран мен шариат
Қазақстандағы және оның аумақтарындағы сыртқы сауда құқығының ерекшелiгi –
Ресей, Қытай және Англия мемлекеттерi мұсылман мемлекеттерi болып табылмағандықтан
Қазақстанда және оның аумақтарында халықаралық құқықтың қайнар көзi болып
Аймақ тарихындағы мемлекеттердiң шарттарының мақсаты саяси қатынастарды анықтау, сауда-экономикалық
Шарт құқығы туралы айтқан кезде бiз аймақтың тарихындағы халықаралық
Қазақстан мен Орталық Азия мемлекеттерiнiң шарттарының құрылымы-тараптардың бiреуiнiң құжатқа
Қазақ мемлекетiн құру және халықты бiрiктiру көшпелi қазақ
Жоғарыда айтылып өткендей барлық қазақ жүздерi феодалдық халықаралық
Осы жерде XVIII ғасырдың 30-шы жылдары басталып, ХIХ
а)әртүрлi сыртқы саяси жағдайлар әсер еткен қосылу туралы сұрақтардың
ә)жүздердiң Ресейге қосылуы туралы грамотаны орыс императорымен бергеннен
б)әр жүздiң iшкi саяси өзiндiгi жуық арада таратылмады.
Тарихқа жүгiнсек қазақ жүздерiнiң негiзiнен Ресеймен қатынасқа түскенiн, ал
Қазақ жүздерi Үндiстан, Қытай, Ноғай Ордасы, Қашқария және Сiбiрмен
Ресей патшалығы қазақтарды өзiнiң қол астына алғаннан кейiн Қазақстан
Қазақстанның орта ғасырлардағы сыртқы сауда құқығының мақсаттары мыналар деп
а)өзара сыртқы сауда аймақтағы мемлекеттермен «бейбiтшiлiк пен тыныштықты әкелетiн»
ә)саудаға қатысушы тараптардың қажеттiлiктерiн қанағаттандыру үшiн малды нанға
б)транзит саудасының көлемiн кеңейту және оның қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету;
в)басқа мемлекеттермен сол немесе басқа да нысандағы сыртқы саудаға
Iшкi және сыртқы сауда Ресейде, одан кейiн Қазақстанда және
ХХ ғасырдың 20-30 жылдары Қазақстан тауарлары Қытай мен Моңғолияға
27 мамыр 1920 жылы КСРО мен Шыңжаң арасындағы Құлжада
Революцияға дейiнгi экономиканың барлық жүйесiнiң күрделiлiгiне байлынысты шетелдiк капиталды
а)өнеркәсiптiк, яғни тiкелей инвестициялар;
ә)банкiлiк, яғни заем мен облигациялық капитал арқылы;
б)саудалық, яғни iшкi және сыртқы сауда ұйымдары арқылы.
Сыртқы қатынасқа қатысу аймақтағы мемлекеттердiң негiзгi құқықтарының бiрi болды
XV-ғасыр мен 1917 жылдар аралығындағы кезеңде Қазақстан мен Орталық
Тек сыртқы қатынас органдарының белгiленген жүйесi ғана кез-келген мемлекеттiң
Iшкi мемлекеттiк органдардың құқық құзыреттiлiгi әдет ережелерiне негiзделген.
Сыртқы сауда саласында зекетшi жоғары роль ойнады. Ол
Консулдық қызмет Орыс Түркiстанның дипломатиялық қызметiнiң құрамдас
Шыңжаң аймақтарында құрылған жетекші-ақсақалдар консулдық қызметке өз көмегiн тигiздi.
Консулдық жәрмеңкелер өткiзу арқылы Батыс Қытай мен Түркiстан генерал-губернаторлығының
Түркiстаннан Шыңжаңға керуен жолдарының жақсылап жабдықталуы туралы Түркiстан мен
Түркiстан билiгiнiң келiсiмiмiен Шыңжаң даотайының (басшысы) Ташкентте,
1918 жылы 1 мамырда жұмысшылардың, солдат, крестьян және мұсылман
Түркiстан АКСР-i Қазақстанның қазiргi уақыттағы Оңтүстiк және Оңтүстiк-шығыс
Сыртқы iстер Халық Комиссариатының қызметi «Ресей Федерациясындағы Түркiстан
шетел үкiметтерiмен саяси қатынас;
республиканың мүддесi үшiн басқа елдiң аумағындағы бiздiң елiмiздiң саудасын
республика азаматтарының шекараның арғы жағындағы iстерi бойынша құқықтық қорғау
Түркiстан АКСР-i сыртқы сауданың мемлекеттiк монополиясының жаңа негiзiнде
РСФСР-дiң сыртқы сауда жөнiндегi Халық Комиссаратының органы болып табылатын
Түркiстан АКСР-нiң Бұқара, Хиуа және Құлжадағы барлық сыртқы сауда
1924 жылғы 31 мамырдағы КСРО мен Қытай Республикасы арасындағы
Қазақстан Батыс Еуропа елдерiне жүн, май, терi, астық және
1924-1925 операциялық жылдары Қазақстанға құны 2 миллион 846 мың
20-30 жылдары республика аймағындағы экспорттық-импорттық мекемелер сияқты Қазгосторг те
Қазақстан мен Орталық Азия республикаларының экономикасының ары қарай дамуын
1.2. ХХ ғасырдағы Қазақстанның сыртқы экономикалық
байланыстары.
Ұлы Қазан Социалистiк төңкерiсiне дейiн Қазақстан Ресей империясының
Тек Ұлы Қазан төңкерiсi ғана Қазақстанның жан-жақты дамуына жол
В.И. Ленин мен М.И. Калининнiң «Автономды Қырғыз (Қазақ)
Қазақстан 20-шы жылдардың екiншi жартысына дейiн сыртқы сауда операцияларын
Кеңес мемлекетiнiң негiзгi мақсаты шет елдермен бейбiт байланысты
20-шы жылдардың аяғы мен 30-шы жылдардың бас кезiнде қол
Сол кездегi Қазақстандық тауарлар Батыс Еуропа, соның iшiнде Англия
Қазақстанның сыртқы сауда операциялары республиканың әртүрлi өнеркәсiп саласының
1926-1929 жылдары Коммунистiк партиямен жүзеге асырылған ауыл шаруашылығын жаппай
Қазақстандық экспорт ресурстарының көлемi мен мүмкiндiгiн елдегi бүкiлодақтық
Одақ Үкiметiнiң 1931 жылғы 12 қыркүйектегi №786 шешiмiне сәйкес7
Алматы, Семей, Петропавл қалаларының жергiлiктi кеңесiнiң президиумындағы, барлық облыстық
Осыған байланысты республика Үкiметiнен Қазкрайком партиялары бiрiгiп экспорттық
Бұның бәрi Қазақстан бойынша 1931 жылғы жылдық экспорттық жоспардағы
Қазақстанның Шыңжаңмен сыртқы сауда операциясындағы рөлін кеңейтуде Бұкiлодақтық экспорттық
Қазақстан өзiне жүктелген мiндеттердiң барлығын орындап, өзiнiң өмiрге қабiлеттiлiгiн
Осымен бiрге Қазэкспорттың жұмыс iстеген жылдары жергiлiктi, яғни, Қазақстандық
Лениндiк ұлттық саясатпен басқару арқылы Қазақстандағы халық шаруашылығын қайта
Қазақстандағы индустриализациялаудың алғашқы жетiстiктерi аймақтық-партиялық ұйым басқарған ауылшаруашылығын
Қазақстанның ауылшаруашылық өндiрiсiнде болып жатқан iрi алға басулар мемлекеттiк
Бұл ұйымның уақытша ережесi бекiтiлдi.11
1935 жылы Шыңжаңға Қазақстан өндiрiсi алғаш рет экспортталды. Мысал
Осы жүргiзiлген шараларға қарамастан 1935 жылғы Қазэкспорттың алдына қойған
1935 жылы Шыңжаң нарығындағы сұранысқа ие болған экспорт тауарларының
Қазэкспорттың қызметiнiң пайдалы жағы ретiнде экспортталатын тауарды шығарушы республиканың
Шынында да келесi жылдары жалпы экспорттық жеткiзудегi Шыңжаңмен сыртқы
Қазақстанның өз өндiрiсiндегi тауарлармен сыртқы саудаға шығуы республиканың
1934 жылдың IV кварталында қайта құрылған Совсиньторгтан басқа
Осы сыртқы сауда бiрiгушiлерiнiң жеткiзушiлерi Қазақстанның әртүрлi аудандарында орналасқан
1931 жылғы 12 қыркүйектегi КСРО-ның Халық Комиссарларының экспорттық мүмкiндiктердi
Аудандық орындау комиссариаттарының жанындағы экспорттық кеңес жөнiндегi лауазымды жауапты
Экспорттық кеңес Институты 1935 жылдың өзiнде Қазақстан экспорты көлемiнiң
Қазэкспорт өзiнiң негiзгi қызметi экспортпен бiрге Совсиньторг арқылы
Репсубликаның шекаралық аймақтарында өткiзiлген жәрмеңкелерде мал импортымен айналысу белгiлi-бiр
Ұйым Жоспар Орындалғаны Орындау пайызы
Совсиньторг 2879,2 3719,9 198,3
Қазэкспорт 413,8 629,6 152,6
Барлығы 2293,0 4349,5 185,3
Батыс Қытай және Моңғол Халық Республикасымен мал импортымен айналысатын
Қазақстанның сыртқы экономикалық байланыстарының дамуында 1936 жылы Моңғол Халық
1936 жылы КСРО-ның Скотимпорты алғаш рет Қазақстанға Моңғол Халық
Бұл сауда Қазақстанмен қатар Моңғолияға да пайдалы болды. Анығын
Шыңжаңдағы Қазақстанда өндiрiлген тауар экспортының дамуында 1935 және 1936
Мал щаруашылығы өнiмдерi мен жүн Қазақстан экспортының негiзгi қайнар
Тек осы мақсатта мысалы, Қаззаготпушнина саласы бойынша 2943
1936 жылы республиканың партиялық және кеңестiк органдары ұйымдарымен бiрге
Еңбек тәсiлдерiн алдыңғы қатарлы етiп күшейту жекелеп алғанда
Қазэкспорттың 1936 жылғы негiзгi шаруашылық операциялары Совсиньторг
Осының бәрi 1936 жылы Қазэкспорттың iшкi нарықты және экспорт
Екiншi бесжылдықтың жоспарын жақсы орындаудың нәтижесiнде Кеңес Одағы
Бiздiң елiмiздегi социализм жеңiсi, шаруашылық және қоғам өмiрiнде болып
Айта кететiн жайт, 1936 жылғы мал импортының қосқан үлесi
Сонымен бiрге Қазэкспорт экспортталатын тауарларды өңдеудi қамтамасыз ету мақсатында
1936 жылы экспортқа шығатын жоғары сапалы жиѕаз, макарон
Қазэкспорттың жоспарының тауарлық құрылысы төмендегiдей болды.
Тауарлық топ %-дық арақатынас жылдары
1934 1935 1936 1937
Шаруашылық заттар, аяқ киiм, былғары тауарлары және жүн өнiмдерi.
Азық-түлiк тауарлары және арақ-шарап өнiмдерi.
Әртүрлi тауарлар
58,0
33,0
9,0
64,2
27,0
8,8
77,0
18,0
5,0
67,2
23,9
8,9
Қорытындысы 100,0 100,0 100,0 100,0
Осы жоғарыда берiлген кестеден байқағанымыздай Қазақстанның экспортталатын тауарларының негiзгi
Бiрiншi және екiншi бесжылдық жылдарында Қазақстанда кеңес мемлекетi мен
1937 жылы Қазақстан Кеңес Одағының өндiрiстiк жағынан дамыған мемлекеттерiнiң
Қазақ ССР-i артта қалған аграрлық өлкеден елдегi алдыңғы қатарлы
Қазақстанның сыртқы сауда ұйымдары, нақтылап айтсақ, Қазэкспорт 30-шы жылдардың
1944 жылдан бастап одақтас республикалар халықаралық қатынасқа өздерi қатыса
1948 жыл аймақ республикалары үшiн есте қалды.
‡йткенi соғыстан кейiнгi жылдары олардың өнеркәсiбi экспортқа жұмыс
Мысалы, 1950 жылғы мәлiметтерге сүйенсек, Қазақстанның экономикалық байланыстары әлемнiң
Қазақстан мен Орталық Азия мемлекеттерiнiң экономикалық байланыстары жөнiндегi сұрақ
Аймақ республикаларының ҚХР-сымен шекаралық саудасы алғаш рет 50-шi жылдардың
Қазақ ССР-мен Шыңжаң-Ұйғыр Автономиясы арасындағы 1969 жылы қысқартылған шекаралық
Шекаралық сауда қатынастары аймақ республикаларының басқа елдермен тiкелей байланысын
Қазақстан мен Орта Азия республикалары сыртқы экономикалық байланыстарды құруға
Республиканың сыртқы экономика саласындағы заңдарында мына өкiлеттiктерi көрсетiлген:
а)экспоттық-импорттық операцияларды өткiзуде кәсiпорындарға қолайлы жағдай туғызу мақсатындағы республикалық
ә)тiкелей байланыстардың өсуiне әсер ету;
б)республика аумағында шетелдiк фирманың өкiлдiгiн құру;
в)республиканың қаржы қорларын құру және олардың өздерiнiң шығындалуы және
Сонымен бiрге одақтас республикалардың сыртқы экономикалық қызмет туралы заңдары
Одақтас республикалардың халықаралық құқық субъектiлiгiн Президент, Министрлер Кабинетi және
Президент халықаралық қатынасқа республика атынан түседi, басқа елдермен
Министрлер Кабинетi шикiзат ресурстарын белгiлеу және экспорттағы дайындаушы контингенттерiн
Қазiргi уақытта Қазақ ССР-нiң Үкiметi Шыңжаңмен шекаралық сауданың ары
Сыртқы iстер Министрлiгi Қазақстанның шет елдермен және халықаралық ұйымдармен
Аймақтағы республика тарихында республика Үкiметi мен өзiне сәйкес бүкiлодақтық
1930 жылдан бастап Халық Комиссариатының сыртқы сауда жөнiндегi құзыретi
Сыртқы экономикалық байланыстарды жүргiзетiн республика ведомствосы алғашында сыртқы
Қазақ ССР-нiң Сыртқы экономикалық байланыс Министрлiгi сыртқы экономикалық саясатты
1931 жылы Қазгосторг таратылды. 1988 жылы құрылған Қазақинторг Қазгосторгтың
Қазақ ССР-нiң сауда-өнеркәсiп жөнiндегi Палатасы 1973 жылғы 31 қаңтардағы
Жарғының 7-бабында Палатаның функциясы көрсетiлген. Онда «палата әртүрлi экономикалық
Қазақ ССР-нiң сауда-өнеркәсiптiк Палатасы аралас кеңестiк-француздық сауда палатасының қызметiне
Аралас сауда палаталары мен халықаралық экономикалық ұйымдардың қызметiне
1.3.Тәуелсiздiк алғаннан кейiнгi Қазақстанның сыртқы
экономикалық қызметке қатысуы.
1917 жылғы қазан төңкерiсiнен кейiн және ұзаққа созылған
Қазақстан одақтас республика ретiнде халықаралық экономикалық қатынастарға өз
‡зiнiң тәуелсiздiгiн алып, егемендiгiн жаиялағаннан кейiн Қазақстан Республикасы әлемнiң
Соңғы жылдар қоғам өмiрiнiң саяси, экономикалық, әлеуметтiк және басқа
Қазiргi таңда Қазақстан Республикасы экономикалық және әлеуметтiк дамудың ең
Қазақстан Республикасы қазiргi уақытта идеологиялық мемлекеттiк басқару экономикасынан
Елдiң экономикалық басты бағыты болып табылатын сыртқы экономикалық
Қазақстан қазiргi таңда халықаралық экономикалық қатынастарға толық кiру үшiн
Қазақстан Республикасының экономикасының жылдамдатып дамуы үшiн шетелдiк инвестицияны тарту
Қазақстаннық кәсiпорындар жыл сайын экспорт-импорт операцияларының көлемiн кеңейту
«Инвестициялық климатты» нысандандыруды мына факторлар анықтайды:
1)жинақтаудың жалпы жағдайы, салық және тарифтер, олардың тұрақтылығы, контрактiлiк
2)шетел инвестициялары қызметiнiң жағдайын анықтайтын ұлттық және арнайы заңдар;
Мемлекетаралық қатынастағы екiжақты сауда-экономикалық қызметтестiк туралы шарттарға және капитал
Осы аталған «инвестициялық климатқа» анықтама бере кететiн болсақ, ол
Сауда-экономикалық қызметтестiк туралы шарттар және капитал салуды өзара қорғау
Қазiргi таңда бұл мәселелер «капитал салуды өзара қорғау мен
Қазақстан Республикасы 1992ж. 2 наурызында БҰҰ-ның құрамына кiрдi. БҰҰ-мы
Қазақстанның БҰҰ құрамына кiруiнiң үлкен саяси маңызы бар, себебi
БҰҰ-ның Қазақстандағы қызметiнен бiрнеше цифрлар мен фактiлер келтiрейiк.
1994 жылы Алматыда Бұкiләлемдiк Банктiң тұрақты миссиясы ашылды.1997 ж.
КСРО ыдырағаннан кейiн экономикалық дағдарысты бастан кешкен бұрынғы кеңес
Қазақстан Республикасы халықаралық құқықтың көпшiлiк таныған нормалары мен қағидаларын
1994 ж. Н.Ә. Назарбаев ТМД-ға қатысушы мемлекеттер iшiнен жаңа
Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығының құрылуы Кеңес Одағының ыдырауының салдарын
1995 жылы 6-қаңтарда Ресей мен Беларусь «Кеден Одағын құру
Осы аталған Одақ мүше-мемлекеттердiң арасындағы кедендiк қатынастарды жеңiлдетiп, бiрыңғай
2000 жылы 10-қазанда Астана қаласында Кеден Одағының қатысушы
II.Сыртқы экономикалық қызмет пен Сыртқы экономикалық
қызмет құқығының түсiнiгi.
Соңғы жылдар қоғам өмiрiнiң саяси, экономикалық, әлеуметтiк және тағы
Жоғарыда айтылып өткендей, тәжiрибе жағынан алғанда осы болған
Жаңадан өздерiнiң тәуелсiздiктерiн алған бұрынғы КСРО кезiнде жүргiзiлген шаруашылық
Жоғарыда аталған концепциядан шығатын қорытынды – қазiргi уақытта әлемдегi
Мемлекет үшiн сыртқы экономикалық қызметтiң дамуы мына факторлар тобымен
Экономикалық қызметтiң құрамдас және әрекет етушi бөлiгi болып табылатын
2.1. 90 жылдардың бас кезiндегi Қазақстанның сыртқы
экономикалық қызмет туралы заңдары.
Қазақстандық кәсiпорындар мен ұйымдар, кооперативтер мен ассоциациялардың сыртқы
Ертеректе сыртқы сауда сұрақтары орталық министрлiктер мен ведомстволар
Жоғарыда аталған қаулы қазiргi кезде қолданылмайды, бiрақ оның орнына
Сыртқы экономикалық қызметке келер болсақ, мұнда қазiргi таңда
Қарастырылып отырған мәселенiң басқа бiр маңызды қыры –
Соңғы кездерi батыс мемлекеттерi бұрынғы КСРО-ның мемлекеттерiмен сауда –экономикалық
Сауда-экономикалық қызметтестiк туралы шарттарды бекiту тәжiрибесiн қазiргi кезде де
Сыртқы экономикалық қызмет саласындағы Қазақстандық нормативтiк актiлердi қарастырайық. Бұл
Маңызды жаңалық- сыртқы экономикалық қызмет саласында делдалдық қызметпен айналысуға
Айта кететiн жай 1992 жылғы 25 қаңтардағы жарлыққа
Мемлекеттiк маңызы бар өнiм экспорты туралы мәмiлелердi тек арнайыландырылған
Ары қарай осы қарастырып отырған Жарлықтың 1-бөлiмiнде шаруашылық жүргiзушi
1992 жылғы 25 қаңтардағы Жарлықтың авторлары оны дайындаған кезде
Осы Жарлықтың 2-пунктiнде қажеттi кепiлдiктердi ұсынған. Онда: «Азаматтардың,
Мына тiзiмдердiң жобасы дайындалған:
1)республиканың сыртқы экономикалық байланыстар Министрлiгiмен берiлген лицензиямен жүзеге асырылатын
2)басқа министрлiктер мен ведомтсволардың келiсiмi бойынша сыртқы экономикалық байланыстар
3)Министрлiктердiң келiсiмi бойынша сыртқы экономикалық байланыстар Министрлiгiмен берiлген
4)Қазақстанға әкелуге тиым салынған немесе шектелген және республикадан әкетуге
1991 жылғы 27 желтоқсандағы республиканың Министрлер Кабинетiнiң Қазақстан Республикасынан
Бұл мәселенi шешудiң бiр жолы ретiнде жеке, ведомстволық органнан
Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық қызметi туралы жаңа заңдары
1)Сыртқы экономикалық қызмет субъектiлерiнiң құқықтарының теңдiгi (7-бап);
2)Қазақ ССР-дегi сыртқы экономикалық қызметке қатысушылардың мүлкiн ұлттандыруға
3)республикадағы сыртқы экономикалық қызмет субъектiлерiнiң даулары Қазақ ССР-нiң соттары
Республиканың Жоғарғы Кеңесi 1990 жылы 7-желтоқсанда «Қазақ
1)Қазақстанда шетелдiк инвесторларға қолайлы жағдай режимiн туғызатын тiкелей әскери
2)Республикаға мүлiк түрiнде әкелiнген шетел инвесторларының инвестициясы сатуға
3)20-бапта шетелдiк тұлғалардың қатысуымен құрылған заңды тұлғаларға мына қосымша
а)егер шетел инвесторының үлесi 30 %-дан асатын болса және
ә)қайырымдылық мақсаттардан жiберiлген шығындардан түскен пайда да салықтан босатылады;
4)Шетел инвесторларына арнайы бiр бөлiм берiлген. Анығын айтсақ, 25-бап
5)28-бап «республика аумағында шетелдiк тұлғаның қатысуымен құрылған заңды тұлға
-шетелдегi кеңестiк субъектiлердiң қызметi – аумағында осы қызмет жүзеге
-КСРО-дағы шетелдiк субъектiлер, сонымен қатар КСРО-ның еркiн экономикалық аймағындағы
Осы даулар республиканың соттары мен Мемлeкеттiк арбитраж органдарында
Сонымен бiрге бүгiнгi қарастырып отырған заңдардың ережелерiнiң бiразы жұмыс
Республиканың еңбек туралы заңына шетелдiк тұлғаның қатысуымен құрылған заңды
Қазiргi уақытта республикада шетел инвесторлары мен шетелдiк тұлғалардың
Интеллектуалдық меншiкке байланысты республика үшiн шекарадағы кен қойнауы жөнiндегi
Қазақстанның Жоғарғы Кеңесi 1990 жылы 30 қарашада «Қазақ ССР-дегi
Қазiргi уақытта осы аталған облыстарда еркiн экономикалық
Аймақтардың қызметi ұлттық заңдармен ғана емес, халықаралық шарттармен де,
Құруын құрғанымен осы еркiн экономикалық аймақтардың әкiмшiлiк кеңестерiнiң өкiлеттiктерi
Мемлекет пен шетелдiк кәсiпкерлердiң арасындағы қатынастарды реттеп үлгермей жатып
1991 жыл 13 маусымдағы «Қазақ ССР-дегi валюталық реттеу туралы»
Бiрлескен кәсiпорынның қызметiн реттейтiн тiкелей заң жоқ болғанымен оның
Толығымен алғанда 1994 жылғы «Шетел инвестициялары туралы» заң қазiргi
II-тараудағы «шетелдiк инвестицияларға берiлетiн кепiлдiктер» деген атау дұрыс емес
«Валюталық реттеу туралы» заң өзгерiстерге ұшырауда. 1991 жылғы 13
2.2. Құқық жүйесiндегi сыртқы экономикалық қызметтiң түсiнiгi.
Қазақстан Республикасы өзiнiң тәуелсiздiгiн алғаннан кейiн әлемнiң көптеген
Мемлекеттердiң сыртқы экономикалық қызметтестiгi бұл қызметтестiктiң әржақтылығы және
«Сыртқы экономикалық» түсiнiгiнiң өзi әртүрлi сипаттағы экономикалық қызметтi жүргiзуге
Сыртқы экономикалық қызмет анықтамасының негiзгi критерийiнiң бiрi -
Ресей Федерациясының «Сыртқы экономикалық қызметтi мемлекеттiк реттеу туралы»
Осы берiлген анықтамадан сыртқы сауда қызметiнiң үш белгiсi пайда
1)бұл шаруашылық қызметтiң бiр түрi;
2)әртүрлi мемлекеттердiң азаматтары болып табылатын тұлғалар арасындағы тауармен, жұмыспен,
3)сәйкес мәмiлеге байланысты экспорт кезiнде объектiнi кеден аумағынан
Сыртқы экономикалық қызмет деп - өндiру, өзгерту және тоқтату
Сыртқы экономикалық қызметтi басқа мемлекеттермен қызметтестiктiң дамуына байланысты сауда,
Осы жерде сыртқы экономикалық қызмет деп – капиталды (қаржы)
Бұл қызметтi жүзеге асырудың құқықтық формасы ретiнде шаруашылық
Егер сыртқы экономикалық қызмет саласының мемлекетаралық қызметтi оқудың
Егемен мемлекеттердiң сыртқы экономикалық қызметi – бұл қатысушылардың
Сыртқы экономикалық қызмет өзiне сыртқы сауда қызметi, халықаралық инвестициялық
Экспорттық-импорттық операциялар. Сауда. Экспорт – бұл бiр елде өндiрiлген
Тауармен сауда жасау – яғни бiр нақты өнiммен сауда
ғызмет арқылы сауда жасау – яғни, банкiлiк қызмет, саяхат,
Халықаралық инвестициялар. Бұл елдiң резидентiне екiншi елдiң резидентiнiң
Қазiргi кезде сыртқы экономикалық қызметтiң жоғарыда көрсетiлген нысандарынан басқа
Лицензиялау. Бұл бiр елдiң лицензия беруге құзыреттi органының
Басқару контрактiлерi. Бiр елдiң фирмасы екiншi бiр елдiң фирмасының
Қазақстан Республкасының басқа мемлекеттермен сыртқы экономикалық байланыстарын қамтитын қатынастар
Сауда. Бұл халықтардың арасында ежелден келе жатқан шаруашылық байланыс
Халықаралық сауданы дамытуға және кеңейтуге ұмтылушы мемлекеттер сатушы мен
Портфельдi инвестициялар. Басқару немесе қадағалауды жүзеге асыру құқығына ие
Шетелдiк тiкелей инвестициялар – қадағалау мақсатында шетелдiк
-Шетел мемлекетiндегi әрекет етушi активтердi сатып алу;
-Меншiкке, өндiрiске және басқаларға жаңа инвестициялар;
-Жергiлiктi әрiптестермен бiрiгiп бiрлескен кәсiпорын құру.
Лицензиялау. Интеллектуалдық меншiкпен сауда жасау. Интеллектуалдық меншiк құқығы –
Франчайзинг – яғни, кешендi кәсiпкерлiк компаниясы. Осы кешендi кәсiпкерлiк
Кешендi кәсiпкерлiк лицензия шарты бойынша белгiлi бiр көлемде кәсiпкерлiк
Лизинг – Лизинг шарты бойынша лизинг берушi лизинг алушы
Факторинг – ақшалай талапты берiп қаржыландыру шарты. Бұл шарт
Кәсiпорын деңгейiндегi сыртқы экономикалық қызмет пен үкiметаралық сыртқы экономикалық
Сыртқы экономикалық байланыстың мағынасы – ол мемлекеттiк қажеттiлiктер мен
Сыртқы экономикалық қызметтiң сыртқы экономикалық байланыстан айырмашылығы – ол
Нақты бiр мемлекеттiң экономикалық қызметiнiң шекарадан шығуына байланысты халықаралық
Сыртқы экономикалық қызмет деп – мемлекеттiң шекарадан сыртқа шыққан
Экономикалық қызмет алғашында жалпы сипатта болды. Тарих жағынан алып
Сыртқы экономикалық қызмет ұлттық экономиканың әлемдiк қауымдастыққа өзара байланыстылығын
Халықаралық экономикалық қатынас – бұл әлем елдерi, халықтары, ұлттары,
Сыртқы экономикалық қызметтiң негiзгi нысаны халықаралық сауда-саттық, жұмыс
Сыртқы экономикалық қызмет сонымен қатар шетел мүлкiне ие болу,
1)Сыртқы экономикалық қызмет бәрiнен бұрын халық шаруашылығының прогрессивтi салаларының
2)Экспортқа бағытталған ғылымға сыйымды өндiрiс салаларының дамуы
3)Халықаралық несиелiк орталықтар сияқты банктердiң ролi өседi, олар
4)Техникалық және технологиялық деңгейдегi өндiрiстiң толығымен өсуінiң нәтижесiнде iшкi
Қазақстан Республкасының сыртқы экономикалық қызметiнiң түсiнiгiне келетiн болсақ –
Осы жоғарыда сыртқы экономикалық қызметтiң бiрнеше анықтамалары аталып өттi.
Жоғарыда келтiрiлген сыртқы экономикалық қызмет түсiнiгiнiң анықтамалары егер, зерттеу
Сыртқы экономикалық қызметтiң түсiнiгi мемлекеттiң, жеке және заңды тұлғалардың
Осыған сәйкес сыртқы экономикалық қызметтiң анықтамасын екi аспектiге бөлiп
1)Мемлекеттiң сыртқы экономикалық қызметi – бұл экономика саласында мемлекеттiң
2)Жеке және заңды тұлғалардың сыртқы экономикалық қызметi – яғни,
Осы аталып өткен сыртқы экономикалық қызмет мақсатты бағытталған
2.3. Құқық жүйесiндегi сыртқы экономикалық қызмет құқығы.
Сыртқы экономикалық қызмет құқығының түсiнiгiне келетiн болсақ, жаңадан
Мысалы: Сыртқы экономикалық қызмет құқығына заң ғылымының докторы, профессор
Сыртқы экономикалық қызмет құқығы iшкi құқыққа жатады және
Халықаралық құқық – бұл бейбiтшiлiк пен өзара қызметтестiктi қамтамасыз
Мемлекетаралық деп – бұл жерде бiз мемлекеттiң, мемлекет тәрiздес
Халықаралық құқықтың субъектiлерiн екi топқа бөлiп қарастыруымызға болады:
1)бастапқы немесе алғашқы (егемен)- мемлекеттер тәуелсiздiгi үшiн күресушi ұлттар
2)(егемендi емес) - халықаралық ұйымдар, мемлекет тәрiздес құрылымдар.
Сыртқы экономикалық қызмет түсiнiгiнiң екi жақты аспектiсiнен жоғарыдағы аталғандардан
Халықаралық экономикалық құқық жаңадан пайда болған құқық салаларының бiрi
Халықаралық құқық әдебиеттерiнде халықаралық экономикалық құқықты халықаралық жария құқықтың
Сыртқы экономикалық қызметтi әртүрлi мағынада түсiндiруiмiзге болады. Мұнда мемлекеттер
Сыртқы экономикалық қызметтестiк саласындағы құқықтық қатынас екiжақты немесе аймақтық
Қазақстанның сыртқы экономикалық қызметтегi басшылық етушi субъектiлерi халықаралық экономикалық
Осы процесте қоданылатын құқықтық нормалар сипаты мен субъектiсi жөнiнде
Халықаралық экономикалық қатынастарды құқықтық реттеу сыртқы экономикалық қызметтiң субъектiлерiне
Жария және жеке – Халықаралық-құқықтық және азаматтық-құқықтық – бұл
Халықаралық экономикалық қатынастар сыртқы экономикалық қызмет жүйесiнде өзiнiң сипаты
Жария-құқықтық деңгейде мемлекет өз алдына халықаралық конвенциялардың жүрiс-тұрыс ережелерiн
Әр мемлекеттiң ұлттық заңды тұлғалары, ұйымдары,
Егер екi мемлекет экономикалық шартқа отырса және осы шарттың
Сыртқы экономикалық қызметтi құқықтық реттеу механизмi халықаралық құқыққа қолданылуға
Богуславский М.М. жазғанындай: халықаралық экономикалық қатынастарды мемлекетаралық деп дәстүрлi
Ұлттық заңдардың деңгейiнде сыртқы экономикалық қызметтi құқықтық реттеудiң
Ереже бойынша ұлттық және шетелдiк субъектiлермен шарттарды бекiту, егер
Мемлекеттiң құқықтық жүйесi жүрiс-тұрысты реттейтiн заңдар мен ережелердiң жүйесiн
Қорытынды.
Қазақстан Республикасы қазiргi уақытта идеологиялық мемлекеттiк басқару экономикасынан
Айта кететiн бiр жайт, осы өту процесi Қазақстанның
Қазақстанды нарықтық экономикаға интеграциялау мемлекеттер және олардың шаруашылық
Қорыта келгенде айтатын болсақ, осы магистрлiк жұмыста
Сыртқы экономикалық қызмет құқығының мазмұны ашылып, оның құқық
Осыған байланысты сыртқы экономикалық қызмет құқығы жаңа құқық саласы
Қолданылған әдебиеттер тiзiмi:
Сарсембаев М.А. Международное право в истории Казахстана и Средней
Очерки об истории народного хозяйства Казахской ССР. I-том. Алма-Ата,
История Казахской ССР II-том. Алма-Ата, 1959г.
Очеки истории Коммунистической Партии Казахстана /макет/. Алма-Ата. 1951г.
20 лет Казахской ССР. Казгоспоштиздат. Алма-Ата. 1940г.
Басин В.Я. Россия и Казахские ханства в XV-XVIII
Бекназаров Р. Юг Казахстана в составе Кокандского ханства и
Жиреншин К.А. Правовое положение Казахстана в составе Российской
Из истории международных отношений в Центральной Азии. Алматы. Ғылым.
Зиманов С.З. Политический строй Казахстана конца XVIII и
История государства и права Казахской ССР. 1 часть. Под
Сарсембаев М.А. Международно-правовые отношения государств Центральной Азии. Алматы. Гылым.
Михалева Г.А. Торговые и посольские связи со среднеазиатскими
Низамутдинов И. Из истории среднеазиатскоиндейскийх отношений /IХ- XVIII в.в./.
Плоских В.М. Первые киргизско-русские посольске связи /1784-1827гг./. Фрунзе. Илим.
Сартаев С.С. Образование и становление казахской советской государственности.
Чуланов Г. Промышленность дореволюционного Казахстана. Алматы. 1960г.
Фридман Ц.Л. Иностранный капитал в дореволюционном Казахстане. Алматы. Казгосиздат.
История государства и права Советского Казахстана. III-ом. /1938-58г./. Под
Нурпейсов Е.К., Котов А.К. Государство Казахстан: от ханской власти
Туганбаев А.Ш. Казахская ССР в союзе равных. Алма-Ата.
Уразаев Ш.З. Туркестанская АССР и ее государственно-правовые особенности.
«В созвездии братских республик». Сборник материалов, посвященных 40-летию Казахской
Архив Казпотребсоюза. 1928г.
Центральный государственный архив Казахской ССР.
Правовое регулирование внешнеэкономической деятель-ности. /Учебное и практическое пособие/. Институт
Талалаев А.Н. Право международных договоров. Москва. Международные отношения. 1980г.
Лисовский В.И. Правовое регулирование международных экономических отношений. Учебное
Темиргалиев Б.Б. Основы внешнеэкономической деятельности Республики Казахстан. Алматы. 1995г.
Сулейменов М.К. Право и внешнеэкономическая деятельность в Республике Казахстан.
Перспективы внешнеэкономической деятельности Казахстана: Право и международный опыт.
Ахмадиева Г.Д. Правовое регулирование внешнеэкономических контрактов. Алматы. Ғылым. 1996г.
Сарсембаев М.А. Международное право. Алматы. Жетi жарғы. 1996г.
Мономах В.Н. Правовое регулирование внешне-экономической деятельности. Санкт-петербург. 1992г.
Курс международного права в 7-томах. 4-том. Москва., Наука. 1990г.
Основы внешнеэкономических знаний. Словарь-справочник. Москва. Высшая школа. 1994г.
Коммерческое право. Учебник. II-часть. Под редакцией Попандопуло В.Ф., Яковлевой
Хозяйственное право. Учебник для вузов. Том.-2. отв. ред. Мартемьянов
Бейшембиев Э.Д. Внешнеэкономическая деятельность суверенных республик и современное международное
Баймаханов М.Т., Вайсберг Л.М., Котов А.К. Становление суверенитета Республки
Бейшембиев Э.Д. Новый международно-правовой механизм внешнеэкономической деятельности суверенных
Зарницкий С, Трофимова Л. Так начинался Наркоминдел. Москва.
Сарсембаев М.А. Участие предпринимателей во внутренней и внешней
Звяков В.П. Международное частное право. Курс лекций. Москва.
Шумилов В.М. Международное экономическое право. Москва. Консалтинговая компания.
Захарова Н.В. Выполнение обязательств вытекающих из международного договора. Москва.
Международное торговое право. Сборник статей. Под. Ред. Профессора
Интеграция Казахстана в мировую экономику: проблемы и перспективы. Ответств.
Мерзiмдi басылымдар.
Мауленов К.С. Правовые аспекты внешнеэкономической деятельности Казахстана. Известия Академии
Туганбаев А.Ш. Из истории внешнеэкономических связей Казахстана. Вестник
Сарсембаев М.А. Бизнес на равных (критический анализ законодательства Казахстана
«Сборник Узаконений и Распоряжений» 1920г. №76. статья 359
Собрание законов и распояржений рабоче-крестьянского правительства СССР за 1931
Народное хозяйство Казахстана. №1-2. 1937г.
Ахмадиева Г.Д. Некоторые вопросы регулирования внешнеэкономических контрактов.
Сулейменов М.К. Правовое обеспечение экономической реформы. Известия НАН Республики
Комментарий (законодательство Казахстана о внешнеэкономической деятельности). Советский журнал
Уртембаев А.К. Проблемы внешнеэкономической деятельности Казахстана. В сб. Тезисы
Мауленов К.С. Освоение природных ресурсов Казахстана: правовые аспекты.
Сборник нормативно-правовых актов. Законодательство Республики Казахстан о внешнеэкономической деятельности.
Айдаралиев А.А. Международно-правовые аспекты внешнеэкономической деятельности Кыргызской Республики. Автореферат
Сарсембаев М.А. Некоторые аспекты казахстанского законодательства о внутренней и
Внешнеэкономическая деятельность в Казахстане. 2003г. №1-24.
Ханапина С.К. Внешнеэкономическая деятельность Казахстана в условиях перехода к
Деловые связи СНГ. //Коринф. Еженедельник. №22. 1996г.
Қаржы-қаражат №1. 1995ж.
Қазақстан жоғары мектебi №1. 2002ж.
Ақиқат. №6. 1995ж.
Ақиқат №4. 1996ж.
Сарсембаев М.А. Надежность торгово-деловых отношений (о внутри и внешнеэкономических
Нормативтiк -құқықтық актiлер.
«Қазақ ССР-нiң сыртқы экономикалық қызметiнiң негiзгi қағидалары туралы»
«Қазақ ССР-дағы еркiн экономикалық аймақтар туралы» Заң. 30 қазан
«Инвестициялар туралы» ҚР Заңы. 8 қаңтар 2003ж.
«Экономиканы тұрақтандыру және нарықтық қайта құрулар жүргiзу кезеңiнде Қазақстан
«Монополистiк қызметтi шектеу және бәсекелестiктi дамыту туралы» 1991 ж.
«Қазақ ССР-нiң аумағында шетел инвестициялары арқылы кәсiпорындар мен ұйымдарды
«Сыртқы экономикалық қызметтi ырықтандыру туралы» 11 қаңтар 1995 жылғы
Қазақстан Республикасының Кеден Кодексi. 2003 жыл 5 сәуiр. 2003
«Валюталық реттеу туралы» ҚР Заңы. 24 желтоқсан. 1996 ж.
«Лицензиялау туралы» ҚР Заңы. 17-сәуiр. 1995 жыл. №2200.
«Стандарттау туралы» ҚР Заңы. 16 шiлде 1999жыл. №433-1
«Сертификаттау туралы» ҚР Заңы. 16 шiлде1999жыл№434-1.
«Мұнай туралы» Қазақстан Республикасы Президентiнiң заң күшi бар Жарлығы.
«Еркiн кеден аймақтары мен қоймалар туралы» 1988 жылғы 25
1 М.А. Сарсембаев. Международное право в истории Казахстана и
2 Правовое регулирование внешнеэкономической деятельности. Алматы. 1997. 16-17 беттер.
3 М.А. Сарсембаева. Международное право в истории Казахстана и
4 Правовое регулирование внешнеэкономической деятельности. Алматы. 1997. 17-бет.
5 Жиреншин К.А. Правовое положение Казахстана в составе Российской
6 Правовое регулирование внешнеэкономической деятельности. А. 1997. 17-18 беттер.
7 М.А. Сарсембаев. Международное право в истории Казахстана и
8 М.А. Сарсембаева. Международное право в истории Казахстана и
1 «В созвездии братских республик». Сб. Материалов, посвященных 40-леию
2 «Сборник Узаконений и Распоряжений» 1920. №76, статья 359,
3 Очерки об истории народного хозяйства Казахской ССР. Т.1.
4 Архив Казпотребсоюза, 1928, оп.2, д.6, л.9.
5 Торговля СССР с Востоком, 1930, №5-8. 31-бет.
6 Очерки истории народного хозяйства Каз. ССР. Алматы, 1959г.
7 «Собрание законов и распоряжений рабоче-крестьянского правительства ССС за
8 ЦГАОР Каз. ССР, ф.30, опю 3, д.941, л.172.
9 История Казахсткой ССР, т. II. Алма-Ата, 1959, 305-бет
10 Осында, 285-бет.
11 ЦГАОР КазССР, ф.30, оп.3, д.14, л. 15-18
12 ЦГА КазССР ф.30, оп.4, д.909, л.92.
13 ЦГА КазССР, ф.30, оп.3, д. 974.
14 ЦГА Каз ССР, ф. 30, оп. 5, д.712,
15 «Народное хозяйство Казахстана». 1937, №1-2. 60-бет.
16 Очерки истории Коммунистической партии Казахстана. //макет . Алматы,
17 История Казахской ССР. Т.-II. Алматы, 1959г. 379-бет.
18 20 лет Казахской ССР. Казгосполитиздат. Алматы, 1940. 173-174
1 Бµµ-ныЎ ЅазајстандаЈы †кiлдiгiнiЎ м„лiметтерi.
1 Байшембиев Э.Д. Новый международно-правовой механизм внешнеэкономической деятельности суверенных
1 СП СССР. 1989. №16. ст. 50.
2 Ѕазахстанская правда. 1991. 18 декабрь.
3 СП.СССР. 1989 . №24. ст. 82.
4 Известия. 1991. 21 май.
5 Казахстанская правда. 1992. 28 январь.
6 ЅР-сы Министрлер КабинетiнiЎ I804 јаулысы. 1991 жыл. 27
7 «Монополистiк јызметтi шектеу ж„не б„секелестiктi дамыту туралы” ЗаЎныЎ
8 ЖоЈарЈы КеЎестiЎ «Ѕазај ССР-дегi сыртјы экономикалыј јызметтiЎ негiзгi
9 «КСРО-даЈы инвестициялыј јызмет туралы» ЗаЎ. 1990 жыл 10
10 Ол да сонда.
11 ЖоЈарЈы КеЎестiЎ «Ѕазај ССР-дегi еркiн экономикалыј аймајтар туралы»
12 «Ѕазајстан РеспубликасындаЈы концессиялар туралы» ЗаЎ.
13 1994 ж. 27 желтојсандаЈы «Шетел инвестициялары туралы» ЗаЎныЎ
14 1991 жылЈы 13 с„уiрдегi «Валюталыј реттеу туралы» ЗаЎныЎ
2 Ѕазајстан Республикасның «Ѕазај ССР-дегi сыртјы экономикалыј јызметтiң негiзгi
3 Ресей Федерациясының «Сыртјы экономикалыј јызеттi мемлекеттiк реттеу туралы».
4 Коммерческое право. Учебник. Часть.II. под ред. В.Ф. Попандопуло,
5 Хозяйственное право. Учебник для вузов. Том.2. отв. ред.
6 Байшембиев Э.Д. Внешнеэкономическая деятельность суверенных республик и
7 Звяков В.П. Международное частное право. Курс лекций.
8 Қазақстан Республикасының «Инвестициялар туралы» 2003 жылғы 8-қаңтардағы Заңының
9 Покровская В.В. Международные коммерческие операции и их регламентация:
10 Правовое регулирование внешнеэкономической деятельности. Учебное и практическое
11 Правовое регулирование внешнеэкономической деятельности. Учебное и практическое пособие.
12 Международное право. Учебник. – Издание 2-ое. Отв.
13 Правовое регулирование внешнеэкономической деятельности. Учебное и практическое пособие.
14 Лунц Л.А. Развитие советской доктрины по МЧП.
15 Волкова Н.Г. Унификация коллизионных норм в рамках СНГ.
16 Бардина М.П., Усенко Е.Г. Международное экономическое право. //
17 Богусловсикй М.М. Международное частное право. М. Международные отношения.
18 Богуславский М.М. Правовые проблемы совершенствования хозяйственного механизма