Баластың активінің көрсеткіштерін талдау


МАЗМҰНЫ
Кіріспе............................5
1 Корпоративті басқарудағы қаржылық талдаудың маңызы, түрлері мен қағидалары.....................7
1.1 Корпоративті басқарудың мәні мен маңызы....................7
1.2 Корпоративті басқару жүйесін реформалау саласындағы CIPE стратегиясы............................13
1.3 Корпоративті қаржылық талдаудың маңызы, түрлері, қағидалары және тәсілдері..................................15
2 «Қазпошта» АҚ-ң қызметінің қаржылық жағдайын талдау............27
2.1 «Қазпошта» АҚ-ң жалпы сипаттамасы мен ұйымдастыру құрылымы27
2.2 Балансты талдаудың негізгі әдістері...................34
2.3 Баластың активінің көрсеткіштерін талдау....................38
2.4 Капиталды және міндеттемелерді талдау...........46
3 Кәсіпорынның қаржылық қызметін жақсарту жолдары......54
3.1 Қазақстан Республикасындағы кәсіпорындардың қаржылық инвестициялық қызметін жақсарту жолдары.....................54
3.2 Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы мен іскерлік белсенділігін арттыру...................................59
Қорытынды............................66
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі..............68
Кіріспе
Нарықтық экономика қатысушылардың барлығынан ой жүйесі мен өзгеше іс-әрекетті
Кәсіпорын мүлкіне салынған әрбір теңге жаңа табыс әкелу үшін
Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық қатынастар кәсіпорындардың шаруашылықты жүргізуші
Олардың өздеріне іскер серіктерді қаншалықты дәл және қатесіз тандауымен
Нарық жағдайында кәсіпорынның өміршеңдігінің кепілі мен жай-күйінің орнықтылығының негізі
Кәсіпорынның қаржы тұрақтылығын бағалау, объективті, ғылыми негізделген үшін оның
Отандық талдау әдебиеттерінде қаржылық талдау мәселесі аз зерттелген, сондықтан
Бұл дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты – кәсіпорынның корпоративті қаржылық
Осы мақсатқа жету үшін келесідей міндеттерді анықтадым:
-қаржы менеджменті саласында алған білімімді қолдану;
-өндірістік практикада жинаған тәжірибемді пайдалану;
-қарастырылып отырған мәселе бойынша статистикалық және заңнамалық материалдарды жинақтау
-кәсіпорынның қызметіне корпоративті қаржылық талдау жасау;
-жүргізілген талдау нәтижелері бойынша жетіспеушіліктерді анықтау және оларды
Талдау объектісі ретінде «Қазпошта» АҚ-ң қызметі алынды.
Жұмыстың теориялық бөлімі қаржылық жағдайды талдаудың түсінігін ашуға негізделген.
Жұмыстың тәжірибелік бөлігі «Қазпошта» АҚ-ң қаржылық жағдайын талдауға және
Жұмыстың теориялық базасы болып К.Ш. Дүйсенбаевтің, Э.Т. Төлегеновтың, Ж.Г.
1 Корпоративті басқарудағы қаржылық талдаудың маңызы, түрлері мен қағидалары
1.1 Корпоративті басқарудың мәні мен маңызы
Корпоративті басқару объективтік, есепберушілік, жауапкершілік жəне жариялылық сияқты демократиялық
Ұжымдық басқару əдетте, жеке сектордың дамуымен байланыстырылады.
Алайда, сонымен қатар бұл мемлекеттік басқару институттарын күшейтуге мүмкіндік
Біріншіден, бизнес пен мемлекет арасындағы қатынастар реформаның шешуші кілті,
Екіншіден, ұжымдық басқару мемлекеттік кəсіпорындарда қолданылса, қоғамдық ресурстарды ұқыпты
Үшіншіден, ұжымдық басқару парақорлыққа тосқауыл қойып, сыбайлас жемқорлықпен күресуге
Оған қоса, ұжымдық басқару өзін өтпелі кезеңдегі маңызды реформаларда
Ақырында, ұжымдық басқарудың реформасы демократиялық негізде, əсіресе институционалды деңгейде
Жалпы жоспар бойынша, ұжымдық басқару жүйесінің жеткілікті түрде дамымауы
Компаниялар ұжымдық басқаруды бəсекелестік күресте оларға басымдылықты қамтамасыз етуге
Дегенмен мəселенің қиындығы корпоративтік басқаруға деген теоретиялық қызығушылықты тəжірибе
Корпоративті басқару кімге тиімді?
Басқарудың дамыған жүйесі бар компания тек корпоративтік инвесторлар мен
Компаниялар.
Басқарудың қалыптасқан жүйесі өнімділікті арттырады. Өздерінің тəжірибелеріне тиімді басқарудың
Басқарудың сапасы жалпы стратегияны құру, бірігу мен қосып алу
Инвесторлар.
Инвесторлар тиімді басқару жүйесі бар компаниялар оларға көп пайда
Акционерлер жəне қоғам.
Басқарудың тиімді жүйесі компаниядан қызметкерлер, клиенттер, жабдықтаушылар жəне қоғам
Корпоративті басқару базасын анықтау.
Корпоративтік, яғни бірлесіп басқару принциптерін кең түрде қолдану төменде
Есеп береді
және қадағалайды
Іске асырады
Сурет 1. Корпоративті басқарудың ішкі жəне сыртқы механизмдері
Ескерту- Ковалев В.В. Финансовый анализ: Управление капиталом. Вы-бор инвестиций.
«Реттеу факторлары» түсінігі жеке секторда жұмыс істейтін агенттерге, өзінреттеуші
Компанияларды ішкі басқару.
Ішкі басқару компанияның ішінде жүргізілетін, акционерлер, директорлар кеңесі, басшылық
Компанияның жұмысына іштей бақылау.
Дегенмен, тиімді басқару жүйесі бар компания сыртқы бақылау болмаса
Жалпы алғанда, жекеменшік сектор мекемелері мен мемлекеттік бақылау ұйымдары
Корпоративтік, яғни ұжымдық басқаруды реттеу мен қадағалау жүйесі жариялылық,
Ұжымдық басқарудың тəжірибесін анықтайтын жəне оның қолдануылына бақылау жасайтын
Осылайша, ұжымдық басқару ұсақ фермалар мен мемлекеттік кəсіпорындарға дейін,
Тіпті сыртқы институциалдық база əлсіз дамыған болса да, ішкі
Корпоративті, яғни ұжымдық басқару (corporate governance) мекемедегі биліктің (governance)
Ұжымдық басқару теория жəне тəжірибе жүзінде фирмадағы билікті бөлу
Нақты тұрғыда, оның ішінде Қазақстанда шешім қабылдауға, компанияның стратегиясын
Корпоративті басқару компанияның құрылымы мен қызметін басқару мен қадағалаудың
Корпоративті басқару компанияның басшылығы, оның директорлар кеңесі, акционерлер жəне
Осыған байланысты ірі акционерлер өздерінің құқықтарын компанияны бақылау арқылы
Қазақстандық тəжірибеде акцияның ең көп пакетін иеленген негізгі акционер
Компания қызметінің тиімділігі мен оның ішіндегі ұжымдық басқарудың сапасы
Корпоративті басқарудың маңыздылығы.
Қазақстандағы ұжымдық басқарудың маңыздылығын ең алғаш рет Қаржыгерлер ассоциациясы
Көптеген қазақстандық компаниялар басқа биржаларға, IPOға (өздерінің бағалы қағаздарын
Ұжымдық басқарудың маңыздылығын қорыта отырып, оның болуы төмендегі жағдайларға
- Акционерлердің (инвесторлардың) алдында тартымдылығының артуы. Тартылатын капиталдың бағасы
- Акция құнының артуы;
- Акция құнының номиналды бірлігіне тартылатын капитал көлемінің
артуы;
- Дивидендтер арқылы үнемдеу мүмкіндігі (акционерлер курс бағамының өсуі
- Жедел тиімділіктің артуы жəне компания мен оның акционерлерінің
- Компания мен мемлекеттің беделі артады.
Осылайша, Ұжымдық басқару сияқты аздаған тақырыптар қазіргі таңда бизнес
Көптеген оқиғалар мен дау-дамай, бірігулер мен рейдерлік, қаржы дағдарысы,
Сыбайлас жемқорлық пен нашар менеджементтің кесірінен туған қаржы дағдарысы
Дегенмен, тек шетелдік инвесторлар ғана компанияның қалай қызмет ететінін
Оның мүмкін себебінің бірі-потенциалды миноритарлық акционерлердің өздерінің инвестициялары сақталып,
Ұжымдық басқару компаниялар мен экономикаға инвестицияларды бірнеше жолдармен тартуға
1.2 Корпоративті басқару жүйесін реформалау саласындағы CIPE стратегиясы
CIPE жекеменшік сектор корпоративтік басқару жүйесін реформалауды өткізудің барлық
Төрт кезеңді CIPE жоспары ұжымдық басқарудың реформа стратегияларын дайындауда
Кесте 1 Корпоративті басқару жүйесін реформалау саласындағы CIPE стратегиясы
1. Бастапқы баға
- Корпоративті басқарудың сəтсіздігіне, мəселелеріне жəне келешегіне баға беру.
- Елдегі стандарттарды заманауи халықаралық тəжірибемен салыстыру.
- ОЭСР принциптерін орындардағы шын мəніндегі жағдаймен салыстыру.
2.Ақпараттық-түсініктеме жұмыстары
- Мүдделі топтарды анықтау.
- Компания басшылары, саясаткерлер жəне тұтас алғанда қоғам алдындағы
- Реформа өткізуге қоғамның қызығушылығын арттыру.
3. Корпоративті басқару механизмдерін дайындау мен енгізу.
- Ұжымдық басқару мен оныңішкі бақылауының ережелерін құру.
- Акционерлерді бірлестік мəселелерді шешуде белсенді қатысуға тарту.
- Нормативті-құқықтық жəне бақылау базасын жетілдіру.
- Ұжымдық басқару сұрақтары бойынша (желілік) реттеу органдарының, компания,
қадағалауды арттыру.
Менеджерлер жəне кəсіпорындиректорларын оқыту жəне аттестациялау.
- Директорлар институтын құру.
- Инвесторларға көмек ретінде ұжымдық басқарудың рейтінгтік бағалау жүйесін
- Қаржы делдалдарын оқыту.
- Əртүрлі нормативті-құқықтық жəне бақылау формаларын дамыту.
Ескерту-24. Ковалев В.В. «Практикум по анализу и финансовому менеджменту».
Саясаткерлер, кəсіпорын жетекшілері жəне көпшілік арасында бірлесіп басқару жүйесі
Ұжымдық басқару институционалдық базаны (құқықтық нормаларды, нарықтық құрылымдарды, жеке
CIPE туралы қысқаша мəлімет.
Халықаралық жеке кəсіпкерлік орталығы (Center for International Private Enterprise
1983 жылдан бері CIPE іскерлік қауымдастықтың көшбасшылары, азаматтық институттарды
CIPE бағдарламалары Демократияны қолдаудың ұлттық қоры, Халықаралық даму бойынша
CIPE туралы қосымша ақпаратты ұйымның сайтынан мына мекен-жай бойынша
1.3 Корпоративті қаржылық талдаудың маңызы, түрлері, қағидалары және тәсілдері
Нарықтық қатынастары жағдайында ксіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте
Кәсіпорынның қаржы жағдайы әлсіз және өмір сүру қабілеті жоқ
Кәсіпорынның қаржы жағдайы осы кәсіпорынның белгілі бір кезеңдегі қаржылық
Осылайша, қаржылық жағдай кәсіпорынның бәсекелестік қабілетін және оның іскерлік
Қаржылық жағдайды талдау кәсіпорынның шаруашылық қызметін талдаудың қорытындылаушы кезеңі
Қаржылық жағдайды талдауды қаржылық тұрақтылықтан бастаған жөн және оған
кәсіпорын активтерінің құрылымдық және құрамдық динамикасын талдау;
кәсіпорын активтерінің қалыптасу көздерінің құрамдық және құрылымдық динамикасын талдау;
кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштерінің талдау;
баланс өтімділігін талдау;
кәсіпорынның төлем қабілеттілігін және несие қабілеттілігін талдау.
Нарық жағдайында қаржылық жоспарлау кәсіпорынға оның қызметі жөнінде көптеген
Тереңдетіліп нақтыланған талдау экспресс-талдаудың бөлек тәртібін кеңейтеді, толықтырады және
Қорыта айтқанда, кәсіпорынның қаржы жағдайын талдауда аудиторлық түрлі әдістер
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың ақпараттық негізі қаржылық есеп беру
ҚР Президентінің 2007жылғы 28 ақпандағы № 234-2 «Қаржылық есеп
бухгалтерлік баланс;
пайда мен зияндар туралы есептілік;
ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік;
меншікті капиталдың өзгерістер туралы есептілік.
Онда сонымен қатар түсіндірме хат болады, сондай-ақ қаржылық есап
Субъектілерге қаржылық есепті бухгалтерлік есеп стандартында анықталған жеңілдетілген түрде
зейнетақыны, жәрдем ақша және басқа әлеуметтік төлемдерді есептеу, сондай-ақ
қаржылық жыл бойы қызметкерлердің орташа саны 50-ден аспайды;
активтердің жалпы құны 60000 еселік есептік көрсеткіштен аспайды.
Қазіргі кезде бізде қолданылып жүрген отандық қаржылық есеп негізі
Нарықтық экономика жағдайында қаржылық есеп шаруашылық субъектілерінің қызметі жөнінде
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдауда негізгі ақпарат көзі қызметін бухгалтерлік
Баланс-есепті жылдың басындағы және соңындағы кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттайды
Баланс көрсеткіштері кәсіпорынның капиталын орналастыру тиімділігін, оның ағымдығы және
Бухгалтерлік баланс екі бөліктен: актив және пассивтен тұратын кесте
Қаржылық жағдайда талдау барысында тек бухгалтерлік баланс мәліметтеріне ғана
1. Баланс табиғаты жағынан тарихи сипатта болады. Баланста келтірілген
2. Баланс кәсіпорын қаржысында және міндеттемелерінде статус-квоны сипаттайды, яғни
3. Баланста салыстырмалы шаруашылық аралық талдау жүргізу үшін қажетті
4. Баланста кәсіпорынның қаражаттарының айналымы туралы мәлімет жоқ. Баланстың
5. Баланс есептік кезеңнің басы мен соңындағы мезгілдік мәліметтердің
6. Баланста кәсіпорынның активтерін сатып алуда тарихи бағаны қолдану
7. Баланс және қаржылық есеп берудің басқа да нысандары
Осы шектеулерге қарамастан, бухгалтерлік баланс кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдауды
Алайда кәсіпорынның қаржылық жағдайына талдау жүргізгенде баланс көрсеткіштермен қатар
Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте
Жоғарыда берілген анықтамалар қарастырылып отырған ұғым мәнін жеткілікті дәрежеде
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылық жағдайына көптеген факторлар әсер етеді, оларды
пайда болу орнына байланысты – ішкі және сыртқы;
нәтижесінің маңыздылығына байланысты – негізгі және негізгі емес;
құрылысы бойынша – қарапайым және күрделі;
әрекет ету уақыты бойынша – тұрақты және уақытша.
Ішкі факторлар кәсіпорының өзінің жұмысын ұйымдастыруға байланысты болады, ал
Негізгі ішкі факторларды қарастырайық. Кәсіпорынның тұрақтылығы ең бірінші өндіріс
Қаржылық тұрақтылықтың ішкі, маңызды факторларының бірі – бұл қаржы
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына қарыздық капиталдар нарығындағы қосымша жұмылдырушы (мобилизацияланушы)
Жоғарыда айтылғандарды қорыта келе, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына әсер ететін
кәсіпорынның салалық топқа жатуы;
шығарылатын өнімнің (жұмыс, қызмет) құрылымы және оның жалпы төлем
төленген жарғылық капиталдың мөлшері;
шығындардың көлемі, олардың ақшалай табыспен салыстырғандағы динамикасы;
қорлар мен резервтерді, олардың құрамы мен құрылымын қоса алғандағы
кәсіпорындарды басқару тиімділігі.
Кәсіпорынның тұрақты қаржылық жағдайын қалыптастыруда оның өз контрагенттерімен (салық
Осылайша, қаржылық жағдай кәсіпорынның бәсекелестік қабілетін және оның іскерлік
Қаржылық жағдайды талдау кәсіпорынның шаруашылық қызметін талдаудың қорытындылаушы кезеңі
Біздің ойымызша, қаржылық жағдайды талдауды қаржылық тұрақтылықтан бастаған жөн
кәсіпорын активтерінің құрылымдық және құрамдық динамикасын талдау;
кәсіпорын активтерінің қалыптасу көздерінің құрамдық және құрылымдық динамикасын талдау;
кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштерінің талдау;
баланс өтімділігін талдау;
кәсіпорынның төлем қабілеттілігін және несие қабілеттілігін талдау.
Нарықтық қатынастың қалыптасуы шаруашылық қызметін біртұтас кешенде талдауды ішкі
Бұрынғы қолданылып келген талдау әдістемесінде әр түрлі баптардың мәндерін,
Нарық жағдайында қаржылық жоспарлау кәсіпорынға оның қызметі жөнінде көптеген
Қаржылық талдаудың тәжірибесі қаржылық есепті оқудың негізгі ережелерін қалыптастырды.
көлденең талдау;
тікелей талдау;
трендтік талдау;
салыстырмалы талдау;
факторлық талдау;
қаржылық коэффициенттер әдісі
Көлденең (уақытша) талдау – есеп берудің әрбір позициясын өткен
Тікелей (құрылымдық) талдау - әрбір есеп позициясының жалпы нәтижеге
Тікелей және көлденен талдаулар бірін-бірі толықтырып отырады. Сондықтан да
Трендтік талдау барлық көрсеткіштер 100% деп алынатын базистік жыл
Қаржылық талдаудың нарықтық экономика жағдайындағы көбірек таралған әдісі әр
Коэффициенттер салыстырмалы шамалар болып табылады, оларды есептеу кезінде шамалардың
Шешімдер қабылдау үшін сәйкес коэффициенттерді талдаудың пайдалылығы оларды дұрыс
Салыстырмалы (кеңістіктік) талдау – бұл фирмалардың, еншілес фирмалардың, бөлімшелердің
Факторлық талдау – бұл жекелеген факторлардың (себептердің) қорытынды көрсеткішке
Жоғарыда көрсетілген әдістермен қатар, қаржылық жағдайды талдауда экономикалық (элиминирлеу,
Тереңдетіліп нақтыланған талдау экспресс-талдаудың бөлек тәртібін кеңейтеді, толықтырады және
2 «Қазпошта» АҚ-ң қызметінің қаржылық жағдайын талдау
2.1 «Қазпошта» АҚ-ң жалпы сипаттамасы мен ұйымдастыру құрылымы
Қазақстан почтасының терең тамырлы тарихи дәстүрі бар. Патшалық Ресейдің
Сонымен қатар төңкеріске дейінгі ұлан-байтақ қазақстан аумағында барлығы 250
Почта байланысының арзан болуы үшін почта идарасы (атты)-почта бекеттері
Бірінші дүниежүзілік соғыс Ресей империясының почта шаруашылығына үлкен зиян
Азамат соғысынан кейін Кеңес үкіметі почта байланысын аса зор
Жиырмасыншы жылдардың басында Орынбор қаласындағы Қырғыз әскери комиссариаты жанындағы
1932 жылы Почта-телеграф Халық Комиссариаты Қазақ КСР Халық Комиссариаты
Ұлы Отан соғысы почта алдына барлық жағдайда армияда, тылда,
1946 жылдың наурыз айында Қазақ КСР ХКК жанындағы КСРО
1954 жылы 25 желтоқсанда КСРО Байланыс министрлігінің Уәкілетті Басқармасы
Қазақстан тәуелсіздік алып, егеменді ел болғаннан кейін саладағы жағдай
Пошта-жинақ жүйесі туралы
Қазпочта ТМД аумағында бірінші болып пошта-жинақ жүйесін құрастырып енгізген
Бүгінгі күні қазақстандық пошта 21 000-ға жуық қызметкер, республика
Қазіргі кезде қазақстандық поштаны көп функционалды қаржылық супермаркетке айналдыру
Пошта саласында жүріп жатқан өзгерістер, тұтастай алғанда компанияның алға
«Қазпочта» АҚ 2006 жылдың қаңтарынан «Самұрық» мемлекеттік холдингісіне кіреді.
Директорлар кеңесінде жай ғана поштаның даму тұжырымдамасын емес, сонымен
Бұл шаралар көптеген стратегиялық маңызды міндеттерді орындауды ұйғарады. Бірінші
«Қазпочта» АҚ қызметінің тағы бір оңды нәтижесі клиенттер мен
2006 жылдың мамырында Қазпочта құнды қағаздар рыногында трансфер-агенттік қызметті
Біріншісі пошта секторында «Казпост-секьюритиз» деп аталатын бірегей жобаны қамтиды.
Екінші бағыт «Қазпочта» АҚ құнды қағаздар рыногында трансфер-агенттік желіні
Бірінші тәжірибе сәтті өткендіктен бұл бағыт одан әрі де
Соңғы жылдары Қазақстан Республикасы аумағында ішкі және халықаралық жөнелтімдерді
Қазіргі кезде «IPS-Light» халықаралық бақылау жүйесі барлық облыс орталықтарында
EMS «Таңертеңгі 10» 10 бағыт бойынша және 4 бағыт
2006 жылдың қазанында Алматыда қазақстандық-эстондық бірлескен кәсіпорын «Электронпост.kz» ашылды.
«Siemens» компаниясының көліктік-сұрыптаушы логистикасымен танысу мақсатында Будапешт қаласы (Венгрия)
Компанияда қолданыстағы өндірістік қорларға ерекше назар аударылады. 2006 жылы
2006 жылы ұзақ мерзімді салалық бағдарлама аясында жұмыс сапасын
Тағы бір маңызды жоба – Қазпочта жүйесі арқылы электронды
Жобаны орындау шеңберінде «Қазпочта» АҚ 2007 жылдың тамызында электронды
Бұл жаңа қызмет түрі мемлекеттік тапсырманы орындау болғандықтан, ол
Осыған байланысты Қазпочта негізінде электронды сауда алаңын құру ең
Қазіргі кезде 89 жедел пошта пункті қызмет көрсетеді, Қазпочта
«Қазпочта» АҚ басқаруды нығайту, персоналды оқыту, пошта байланысын жаңарту,
Біздің бүгінгі күнгі стратегиямыз – көрсетілетін қызметтер аясын кеңейту
2007 жылдың желтоқсанында «Қазпочта» АҚ-ға ХС ИСО 9001:2000 талаптарына
Халықаралық сертификатқа ие болып және сапаға деген ұстанымын көпшілікке
Халықаралық ынтымақтастық.
Салиқалы да танымал компания мәртебесін ие болу қазақстандық пошта
Мәселен, 2006 жылдың маусым айында Германия почтасымен және «Люфтганза»
Қазпочта Украина, Тәжікстан және Қырғызстан елдерімен екеуара келісімдер негізінде
Қоғам өкілдері Бүкіләлемдік пошта одағының поштаны пайдалану Кеңесінің Бернде
Казпочта сондай-ақ ТМД елдері арасындағы Ресей мен Германияда өз
«Қазпочта» АҚ – кеңестік кезеңнен кейінгі серпінді дамып келе
2003 жылы 8 ақпандағы Қазақстан Республикасының «Почта туралы» Заңына
АҚ «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» 2006 жылғы 7 маусымнан
Мекенжайы: Қазақстан Республикасы, 010000, Астана қаласы, Сарыарқа ауданы, М.
«Қазпочта» АҚ миссиясы.
Қазақстан Республикасының барлық аумағында клиенттерге олардың сұраныстарын толық қанағаттандыратын
«Қазпочта» АҚ болжамы.
Үздік халықаралық стандарттар негізінде және Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық саясатының
«Қазпочта» АҚ 2020 жылға дейін стратегиялық даму бағыттары
1. «Пошта қызметтері» бейінді бизнесін кеңейту.
2. Логистикалық қызметтерді күшейту және сыртқы нарыққа шығуға дайындық.
3. Сапалы банк бизнесі болып қалыптасу.
4. «Қазпочта» АҚ қызметінің тиімділігін арттыру.
5. «Қазпочта» АҚ IT қарымын дамыту.
6. Сенім және сапа брендін дамыту.
Негізгі стратегиялық мақсаттар
- Өнім портфелін әртараптандыру, жарнамалық материалдарды жеткізу (DM), «Есепшоттар
- Жеделдетілген экспресс және шабармандық пошта жеткізу сегментінің бағдарында
- «Сәлемдемелерді жіберу» сегментінің бағдарында жетекші орын алу.
- Мемлекеттік демеуқаржы тарту арқылы жазбаша хат-хабарлар мен мерзімді
- Пошталық жөнелтімдер үшін логистикалық үдерістердің нәтижелік көрсеткіштерін барынша
- Ірігабаритті пошта жөнелтімдері нарығында жетекші орын алу.
- Халықаралық логистикалық компаниялар үшін серіктес ретінде №1 таңдауы
- Дәстүрлі (зейнет ақы мен жәрдемақы беру, мемлекеттік қызметкерлерге
- «Қазпочта» АҚ клиенттік базасын аудан орталығының деңгейінде пластикалық
- Аудан орталығы және ауыл деңгейінде барлық сақтандыру және
- «Пошта аударымдары» сегментінде бәсекелестік орнын жақсарту.
- «Коммуналды және басқа төлемдер» нарығында жетекші орын алу.
- Компанияның басқару есебін жүргізуді автоматтандыру деңгейін көтеру.
- Бизнес – үдерістерді автоматтандыру арқылы еңбек өнімділігін көтеру.
- Компанияның ақпараттық қауіпсіздігінің деңгейін көтеру.
- «Қазпочта» АҚ брендін қолдап, қуаттайтын халықтың пікірін қалыптастыру.
2.2 Балансты талдаудың негізгі әдістері
Талдау - ол бөліну және бөлшектеу, элементтерге бөліп қарастыру.
Кесте 2 - Қаржылық талдаумен басқару талдаудың арасындағы айырмашылығы
Белгілері Қаржылық талдау Басқару талдау
1 2 3
Пайдаланушылар. Салық органдары, сатушылар, жеткізушілер, аудиторлар, банктер, сақтандыру, зейнетақы
Ақпарат көздері. Форма 1. «Баланс»
Форма 2. «Пайдалар мен зияндар туралы есеп беру»
Форма3.«Ақшалай қаражаттардың қозғалысы туралы есеп беру». Жоспарлы есепті нормаларының
Өлшем бірлігі. Ақшалай. Ақшалай, натуралды еңбек.
Есеп беру мерзімі. 1 жыл, тоқсан. Қажетіне қарай.
Ақпаратқа қол жеткізу. Есеп берулерді жариялайды. Коммерциялық құпия.
Ескерту: Финансовый менеджмент./ Под. ред. Стояновой Е.С. - М.:
Бұл мәселені кәсіпорынның абсолюттік және салыстырмалы қаржы көсеткіштерінің өсу
- актив, пассивтердің құрылымын талдау;
- қаржылық тұрақтылығын талдау;
- төлем қабілеттілігін талдау;
- капиталдың өсуін анықтау.
Есеп жасау үшін ақпараттық көздер ретінде (талдау жасау үшін)
Форма – 1. «Бухгалтелік баланс»;
Форма – 2. «Пайдалар мен зияндар туралы есеп беру»
Форма – 3. «Ақша қаражаттары туралы есеп беру».
Қаржы деңгейін талдаудың негізгі әдісі ретінде горизонтальды, вертикальды,
Горизонтальды талдау - барысында баланстың белгілі мерзімі ішіндегі әртүрлі
Коэфффиценттік талдау - бухгалтерлік есептің абсолюттік көрсеткіштері мен баланстың
- кәсіпорынның қаржы жағдайының тұрақтылығын қамтамасыз ету тұрғысынан салыстырмалы
- өткен жылдардағы қаржылық сәтті болған жылдардағы кәсіпорынның
- белгілі мерзімдегі сәтті бәсекелік қаржы есебінің көрсеткіштерінің мәні;
- осы сала бойынша орташа көрсеткіштер. Қаржы жағдайын анықтауда
Әдетте баланс нәтижесінің артуы өте бағаланады.Кәсіпорын дамуда балансты көлденең
Инфляция кезінде баланстың мәліметтерді кезең бойынша сәйкестіруді қамтамасыз ету
Көт = (Тп - Да) : Мк
Мұндағы: Пг – таза пайда; Да – акционерлеге төленген
Мк – меншік капитал
Таза табыс коэффиценті соманың өнімді,тауарды және қызметті өткізуден түскен
Жалпы баланстың өзгеруінің дұрыс еместігін анықтамас бұрын оның жекелеген
- баланс активінде ақшалай қаражаттардың, бағалы қағаздардың, қысқа және
- баланс пассивінде бірінші бөлім нәтижесі.
Теріс баға болып дебиторлық және кредиторлық қарыздың күрт өсуі,
Балансты одан ары талдау процесінде кәсіпорын қаражаттарының құрылымы және
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы өндірістік потенциалымен тікелей байланысты оның өндірістік
- мүліктің жалпы құндылығы негізгі құралдардың үлес салмағы, динамикасы
- мүліктің жалпы құнындағы өндірістік активтердің үлес салмағы, динамикасы
- негізгі құралдардың тозу коэфиценті, орташа амортизация нормасы;
- капиталл салымдарының бар болуы, үлес салмағы, динамикасы, олардың
Басқада тең жағдайларда кәсіпорынның құралдарының жалпы құнындағы өндірістік активтердің
Баланс пассивінің құрылымын талдауы меншік айналым құралдарының бар болуын
2.3 Баластың активінің көрсеткіштерін талдау
Активтер – бухгалтерлік баланста қаржылық жағдайын айқындайтын элемент. Активтер
Сурет 2. Активтер құрамы
Ескерту- Дүйсенбаев К.Ш. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау / Оқу
Талдауды қаржы есебінде тұрған активтердің құрамы мен құрылысының даму
Активтерге талдау жасағанда, олардың құрамы мен құрылысын және оларда
Сонымен қатар, кәсіпорынның өндірістік мүмкіндігінің жағдайын анықтау қажет.
Ағымдағы активтердің құрамы мен құрылымына талдау жасап, олардың ішіндегі
Кесте 3 2009-2010 жылдардағы «Қазпошта» АҚ-ң қысқа мерзімді активтерін
р/с Көрсеткіштер 2009ж 2010ж Ауытқуы (+; -)
млн.тг үл.салм., % млн.тг үл.салм., % млн.тг үл.салм., %
1 2 3 4 5 6 7 8
1 Қысқа мерзімді активтердің барлығы: 22 538,5 100,0
соның ішінде:
1.1 Ақша қаражаттар және олардың эквиваленттер 3 411,1 15,1
1.2 Қорлар 859,6 3,8 984,9 0,5 125,3 -3,4
1.3 Дебиторлық борыштар 1 519,1 6,7 1
1.4 Сатуға арналған қаржы активтер 11 354 50,4 7
1.5 Ағымдағы табыс салығы 171 0,8 178 0,1 6,9
1.6 Басқа да қысқа мерзімді активтер 5 224
Ескерту-2009-2010 жылдардағы «Қазпошта» АҚ-ң қаржы есептіліктің негізінде құрастырылған
Дебиторлық берешекті оқып үйреніп, қарыздарды өтеудің келешегін бағалайды. Өтімсіз,
Баланс активтерінің пайда болу көздеріне талдау жасау қажет. Бұл
Диаграмма 1. 2009 жылдағы «Қазпошта» АҚ-ң қысқа мерзімді
Ескерту-2009 жылғы «Қазпошта» АҚ-ң қаржы есептіліктің негізінде құрастырылған
Диаграмма 2. 2010 жылдағы «Қазпошта» АҚ-ң қысқа мерзімді активтердің
Ескерту-2010 жылдардағы «Қазпошта» АҚ-ң қаржы есептіліктің негізінде құрастырылған
Тек меншікті қаржылық ресустардың жетіспеген жағдайында ғана қарыз қаражаттары
Тәуелсіздік коэффиценті меншікті капиталдың жалпы жиынтық капиталға деген қатынасымен
Кт = Мк / Жк
Мұндағы: Кт – тәуелсіздік коэффиценті; Мк – меншікті капитал;
Жк – жиынтық капитал.
Бұл коэффицентердің өсуі шаруашылық субъектінің қаржылық тәуелсіздігініңөсуін , болашақтағы
Ұзақ мерзімді активтер – бұл өндіріс процессінде жағдай туғызатын
Кесте 4 2009-2010 жылдардағы «Қазпошта» АҚ-ң ұзақ мерзімді
р/с Көрсеткіштер 2009 ж 2010 ж Ауытқу, (+,-)
млн. тг % млн. тг % млн. тг %
1 2 3 4 5 6 7
1 Ұзақ мерзімді активтер, барлығы: 74 826,4 100,0 19
2 Материалдық емес активтердің қалдық құны 1 372,5 1,8
3 Негізгі құралдардың қалдық құны 17 303,9 23,1 18
4 Инвестициялар 21,3 0,03 26,6 0,14 5,3 0,11
5 Ұзақ мерзімді дебиторлық борыштар 493,8 0,7
6 Басқа да ұзақ мерзімді активтер 55 635,0 74,4
Ескерту-2009-2010 жылдардағы «Қазпошта» АҚ-ң қаржы есептіліктің негізінде құрастырылған
Кестеде көрсеткендей ұзақ мерзімді активтер есеп беру кезінде 55
Ұзақ мерзімді активтерді талдау кезінде қалдық құны мен тозу
1. Активтердің қызметінің потенциалды мерзімінің айқынсыз көрінісі;
2. Амортизация шығынының салық салу ставкасына қарағанда активтердің балансына
3. Амортизация шығындары мен сату көлемінің төмендеуі.
Материалдық емес активтерді талдау үшін онда фирманың құлдырауы кезінде
- материалдық емес активтердің көлеміне қатысы;
- материалдық емес активтердің таза табысқа қатысы.
Материалдық емес активтердің жалпы активтерге қатынасының көрсеткіштері жоғары болған
Болашақ кезеңінің сенімсіз шығындары ретінде, дайындық шығындарының өндіріс реконструкциясының
Кез-келген негізгі құралдардың пайдалану тиімділігін келесі көсеткіштер сипаттайды:
- қор қайтарымдылық коэффиценті;
- қор сыйымдылық коэффиценті.
Кесте 5 2009-2010 жылдардағы «Қазпошта» АҚ-ң негізгі құралдарды
р/с Көрсеткіштер 2009 ж 2010 ж Ауытқу, (+,-)
1 2 3 4 5
1 Өткізуден түскен табыс 16 339,1 18 635,2 2
2 Жалпы табыс 3 040,5 3 196,6 156,1
3 Негізгі құралдардың орташа жылдық құны 17 303,9 18
4 Қор қайтарымдылық коэффициенті 0,94 1,03 0,09
5 Қор сыйымдылық коэффициенті 1,06 0,97 -0,09
Ескерту-2009-2010 жылдардағы «Қазпошта» АҚ-ң қаржы есептіліктің негізінде құрастырылған
Кестеде көрсетілгендей негізгі құралдардың орташа жылдық құны – 773,8
Өткен жылмен салыстырғанда қор қайтарымдылық коэфиценті 0,09-ке өсті. Егер
Кәсіпорынның қаржылық талдауының негізгі бөлігі, оның техникалық саясатын басқару
Өндірістік жүйеде қызмет ететін, арнайы техникалық құралдарды қолданылатын кәсіпорындар
Кесте 6 2009-2010 жылдардағы «Қазпошта» АҚ-ң ақша қаражаттар
р/с Көрсеткіштер 2009ж 2010ж Ауытқу (+;-)
млн.тг % млн.тг % млн.тг %
1 2 3 4 5
1 Операциялық қызмет бойынша ақша қаражаттар қозғалысы
1.1 Ақша қаражаттардың түсуі, барлығы 1 431 733,8 100
соның ішінде:
тауарлар мен қызметтерді өткізуі 45 843,0 3,2 32 019,4
басқа да түсімдер - - 3 114,4 0,2 3
сатып алушылардан алынған аванстар 40 805,6 2,9 8 266,7
сақтандыру шарттары бойынша түсімдер - - 10,3 0,001 10,3
алынған сыйақылар - - 879,0 0,05 879,0 0,05
басқа да түсімдер 1 345 085,2 93,9 1 722
1.2 Ақша қаражаттардың шығуы, барлығы 1 428 230,1 100,0
соның ішінде:
жабдықтаушыларға төлемдер 2 596,6 0,2 1 986,8 0,1 -609,9
жалақы бойынша төлемдер 39 836,1 2,8 7 948,3 0,5
жабдықтаушыларға берілген аванстар 13 786,8 1,0 3 371,4 0,2
сыйақылар төлемі 11,8 0,001 30,5 0,002 18,7 0,001
сақтандыру шарттары бойынша төлемдер - - 185,9 0,01 185,9
табыс салығы мен бюджетке басқа да төлемдер 36,1 -
басқа да төлемдер 1 371 962,7 96,1 1 745
Ескерту-2009-2010 жылдардағы «Қазпошта» АҚ-ң қаржы есептіліктің негізінде құрастырылған
Өндірістік бизнес жүйесінде қаржыланатын капиталды негізгі құралдарды жүйелендіруге жұмсайды.
Көптеген өндірістік қызметтегі кәсіпорындар үшін негізгі құралдар бухгалтерлік
Негізгі құралдардың анализінің маңызды тапсырмасы болып өндірістің техникалық қамтамассыздануын
Кәсіпорынның негізгі құралдармен қамтылуының талдауы үшін құндылық көрсеткіштерінде қолдануға
Фқаит. = F /ЖОЕ
Бұл жерде: Фең.қор,қаит– кәсіпорынның негізгі құралдармен қамтылуы;
F – негізгі құралдардың орта жылдық құны;
ЖОЕ – жұмысшылардың орта есептік есебі.
Еңбектің механикамен қамтылуының көрсеткіші жұмысшылардың техникамен механизмдермен, жұмыс машиналары
Мең.қор,қаит. = Fакт /ЖОЕ
Бұл жерде: Fакт – машиналармен құралдардың орта жылдық
Бұл көрсеткіштердің нақты мәндерінің талдауын жүргізу үшін олардың базистік
Механикамен қамтылудың өсуі өндірістің негізгі құралдармен қамтылуының ұлғаюын көрсетеді,
Негізгі құралдарды талдаудың келесі негізгі тапсырмасы болып оның қозғалысын
Құралдардың қозғалысының талдауы әдетте коэффициенттер жүйесінің көмегімен жүзеге асырылады,
Кн.қ түс. = F талдау кезінде түскен / Fжыл
Кн.қ шығ.. = F талдау кезінде кеткен / Fжыл
Кайырбаст.. = F талдау кезінде кеткен / F талдау
Келіп түсу коэффициентімен істен шығу коэффициенті бірін бірі толықтыру
Мысалы; егер К айарбастау = 0,4 онда бұл қайта
Негізгі құралдарды талдауда кәсіпорында негізгі құүралдарды қолданудың тиімділігін зерттеуге
Нарықта эканомика жағдайында қатал бәсекелестікте өз бизнесін, эканомикалқ ресурстарын,
Негізгі құралдарға салынған капиталдың қаншалықты интенсивті және тиімді пайдалануына
Қор қайтарымдылығын анықтағанда өнім көлемі құн немесе натуралды өлшемдерде
Қор қайтарымдылығын талдағанда оның динамикасы анықталады. Қор қайтарымдылықтың эканомикалық
Баланс активтерінің құрамы мен құрылымын динамикасын талдау-кәсіпорынның барлық мүліктерінің
Қаржылық есептің маңызды элементі болып саналатын активтердің, талдау барысында,
Активтердін өcyi (артуы) кәсіпорынның болашақтағы, дамуын көрсететін болғандықтан, ол
Алайда, кәсіпорын мүлік құнының өсу себептерін талдағанда, жоғары деңгейі
Отандық. eceптік-аналитикалық тәжірибеде өндірістік қорлар, дайын өнім және тауарларды
2.4 Капиталды және міндеттемелерді талдау
Баланстың активінде кәсіпорынның құралдары, ал міндеттемелерінде және меншікті капиталда
-меншікті капитал;
-тартылған капитал;
-бизнес салынған капитал;
негізгі капитал;
-айналым капитал;
-таза айналым капитал.
Активтердің қалыптасу көздеріне талдау жасау процесінде меншік және қарыз
Кәсіпорын банкроттық жағдайға ұшыраса, сол кәсіпорынның мүлкін сату арқылы
Кесте 7 2009-2010 жылдардағы «Қазпошта» АҚ-ң меншікті капиталдың
р/с Көрсеткіштер 2009 ж 2010 ж Ауытқу, (+,-)
1 1 2 3 4
1 Өнім өткізүден түскен табыс 16 339,13 18 635,20
2 Активтер 36 566,78 33 196,66 -3370,12
3 Меншік капитал 8 098,02 8 597,62 499,59
4 Таза табыс -1 115,30 281,01 -
5 Меншік капитал рентабельдігі 0,50 0,46 -0,03
Ескерту-2009-2010 жылдардағы «Қазпошта» АҚ-ң қаржы есептіліктің негізінде құрастырылған
Қаржылық жағдайының тұрақтылығы қаржылық коэффициенттер жүйесімен сипатталады. Бұл коэффициенттердің
І.Тәуелсіздік коэффициенті (меншіктілік коффициент) – ол кәсіпорынның қызметін жүзеге
ІІ.Тәуелдік коэффициенті – бұл тартылған қаражаттардың барлық авансталған капиталға
ІІІ.Тартылған немесе меншікті қаражаттардын сәйкестілік коэффициенті – бұл меншік
ІV.Қаржылындыру коэффициенті – бұл меншікті және тартылған капиталдың қатынысын
V. Инвестициялау коэффициенті – бұл қандай деңгейде меншік қаражаты
VІ.Қаржылық тұрақтылық коэффициенті – бұл авансталатын капиталдағы меншікті және
VІІ.Маневрлеу коэффициенті – бұл осы қаражаттардың еркін қолдануды үлкен
VIII.Қарыз қаражаттарын ұзақ мерзімге тарту коэффициенті = ұзақ мерзімді
Қаржылық жағдайдың нақты суретін көру бойынша коэффициентпен алынған өтімділік
Сурет 3. Кәсіпорынның меншіктік капиталдың құрамы
Ескерту- Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа. -
Жедел төлем қабілеттілігін абсолюттік төлемдік коэффициенттімен өрнектейді. Бұл коэффициент
Кесте 8 2009-2010 жылдардағы «Қазпошта» АҚ-ң төлем қабілеттілігі
р/с Көрсеткіштер 2009ж. 2010ж. Ауытқу, (+,-)
1 2 3 4 5
1 Ақша қаражаттары 3 411,14 3 121,07 15 240,00
2 Қысқа мерзімді міндеттемелер 27 062,32 23 144,38 43
3 Төлем қабілеттілігі, тг 3,77 3,3 -0,47
Ескерту-2009-2010 жылдардағы «Қазпошта» АҚ-ң қаржы есептіліктің негізінде құрастырылған
Барлық қаржылық коэффициенттерді Халқаралық стандарттар бойынша төртке бөледі:
Өтімділік және төлем қабілеттілік коэффициенттері;
Қаржылық тұрақтылық көрсеткіштері;
Іскерлік активтілік коэффициенттері;
Рентабельдік (тиімділік).
Кәсіпорынның төлем қабілеттілігі қаржылық тұрақтылықтың сыртқы көрінісі ретінде қабылданады,
Активтердің барлық басқа баптары төлем дайындықтың 2 – ші
Қаржылық тұрақтылықтың негізі болып, айналым қаражаттарын тиімді қолдану сұрағына
1. Шаруашылық тұлға активтерінің құрамы мен орналастыру;
2. Қаржылық ресурс көздерінің құрылымы және динамикасы;
3. Өзіндік айналым қаражаттар көлемі;
4. Кредиторлық және дебиторлық қарыздар;
5. Айналым қаражаттарының құрылымы мен көлемі;
6. Төлем қабілеттілігі;
Кез – келген шаруашылық субъектілерінің жұмыс тұрақтылығы оның жалпы
Кәсіпорынның балансында көрінетін барлық қаржылық көздер немесе көрсеткіштер капиталдың
СК = МК + ТК
немесе негізгі капитал (НК) және айналым капиталы (АК) сомасы
СК = НК + АК
Бұл жерде салынған капиталдың құрылымын екі аспектіде талдау қажеттілігі
меншікті және тартылған капиталдардың арасындағы қатынас ретінде;
негізгі және айналым капиталдарының арасындағы қатынас ретінде.
Меншікті және тартылған капиталдардың арасындағы қатынасты талдау кезінде меншікті
Негізгі және айналым капиталдарының арасындағы қатынастың құрылымын талдамас бұрын,
Негізгі капитал бұл кәсіпорынның ұзақ мерзімді активтердің құрылуына бағытталған
Айналым капиталы – кәсіпорынның ағымдағы активтерін құруға бағытталған, салынған
Егер де талдау кезінде іскерлік белсенділік төмендесе, онда оған
Бұл бағыттың концептуалдық негізі 2 ұғымға негізделген:
«айналым капиталы»;
«таза айналым капиталы».
Айналым капиталының және таза айналым капиталының көрсеткіштері іскерлік белсенділікті
Кәсіпорынның айналым капиталын тиімді пайдалануын бағалау әдісі айналымдылық көрсеткіштерін
Капиталдың айналым жылдамдығы ағымдағы активтерді қаржыландыру қажеттілігіне тікелей әсер
Айналым капиталының айналымдылығы баяу болған жағдайда кәсіпорын қосымша қаржылық
Осыған орай айналым капиталы кәсіпорынның қаржылық жағдайының көрсеткіштерімен тығыз
Кәсіпорынның қосымша қаражатты тартпай, өзінің бар ақша қаржыларымен жұмыс
Айналым капиталының тиімділігі өндірістік қорларды қолдану, дебиторлық берешекті өтеу
Осыған қарап, айналым капиталының тиімділік көрсеткіштері кәсіпорынның айналым капиталына
өндірістік қорларға салынған капитал;
дебиторлық берешекте орналасқан капитал;
ақша қаражаттары түріндегі капитал.
Осы көрсеткіштердің нақты мәні жоспарлы деңгеймен салыстырылады. Осыдан шыққан
Капиталдың айналымдылық жылдамдығы оның айналу ұзақтығының қысқаруына байланысты айналым
Бұл жағдайда өнімді өткізуден түскен табыстың өсуі оң тиімділікті
Капиталдың айналымдылық жылдамдығы нәтижесінде бос болған қаражаттар өзге де
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін бағалау әр көрсеткіштер бойынша айналым жылдамдығын
Іскерлік белсенділікті талдаудың үшінші бағыты ол кәсіпорынның табыстылығының деңгейін
Дәстүрлі түрде қолданатын өндірістік рентабельділік көрсеткіштері кәсіпорын өзінің ағымдағы
Мүліктік рентабельділік қор қайтарымының шамаланған көрсеткішінің мөлшерін сипаттайды. Осы
Меншікті капиталдың рентабельділігін талдағанда, ең алдымен осы көрсеткіштің динамикасын
Меншікті капиталдың факторлық моделінің рентабельділігін қолдану меншікті капиталдың тиімділігіне
Р м.к = таза табыс / меншік капитал
Бұл кәсіпорынның меншікті капиталдың тиімді пайдалануын көрсетеді. Меншікті капиталды
Жинақталған еңбекақы сомасы мен тиісті ақшалай міндеттемелердің толықтығы мен
демографиялық және әлеуметтік (жас, жынысы, еңбек өтілімі, отбасы мүшесі)
жауапкершілік және тиімділік (өндіріс көлемі, еңбек жағдайы)
білім деңгейі
Кәсіпорынның кадрлық саясатын дамытуда еңбек ресурстарын талдау қажет ол
3 Кәсіпорынның қаржылық қызметін жақсарту жолдары
3.1 Қазақстан Республикасындағы кәсіпорындардың қаржылық инвестициялық қызметін жақсарту жолдары
Инвестицияға жетілдіру мақсатында құрылған Қазақстандық орталық («Казинвест») Үкіметтің жарлығымен
Елге тікелей инвестицияларды тарту бойынша Қазақстан әлем елдерінің бірінші
Қазақстанның өңдеу саласына инвестиция салу бойынша лидер Голландия (1,5
Соңғы үш жылда инвестиция көлемінінің өсуі Швейцарияда өсуде. Оның
Қазақстанға тікелей шетелдік инвестициялардың ағымын талдау жалпы инвестиция түсімдерінің
Шикізаттық емес секторға инвестиция тартуда ең негізгісі – бәсекеге
Инвестициялық сферада мемлекет ролінің күшею мүмкіндіктерін талдау кезінде мемлекеттік
Инвестициялық қызметте мемлекеттің қатысу принциптері туралы сұрақтар көбінесе
Берілген проблемаларды талдау кезінде инвестицияның жеткіліктілік критериі туралы сұрақтар
Инвестициялаудың гарықтық механизмінің қатты ресурстық шектеулері мен қалыптаспауын есепке
Берілген өзіндік ерекшелік мемлекеттің инвестициялық қызметте қатысу формасына да
Қазіргі жағдайда инвестициялық стратегияның бағдарлануы кезінде мемлекеттік инвестициялық саясатты
Инвестиция саласындағы саясатты жүргізуді салықтық льготтар және преференциялар стагнацияда
-5 жылдан кем емес атқарушы органының нақты статусы және
-салықтық льготалар мен преференцияларды тек жаңадан құрылған кәсіпорындар мен
-жергілікті территориялық органдардың құрамындағы міндетті органдардың бірдей саясатты орнату;
-отандық және шетелдік инвесторлардың қызығушылығын тартыу;
-бағалы қағаздар нарығындағы инвесторлардың құқығын және қызығушылығын қорғау” жөнінде
-нарықтық жағдайға байланысты инвестициялық қор жөнінде заң шығарушы органдың
Инвестицияға, бәсекелестікке тартатын заңды актілерден басқа нормативті-құқықтық актілер де
Шетел тәжірибесіндегі әдістемесін Қазақстанның қолайсыз климотында жүзге асыру мүмкін
1.Инвестициялық жобаның қаржылық эффектілігін бағалып арнайы әдістемелік құралдар қажет
2.Қазіргі қаржылық көрсеткіштерге сай инвестициялық жобаның интегралды эффектісіне баға
3.Инвестициялық жобаның эффектілігін анықтауда экономикалық, әлеуметтік және құрылымдық мінездемені
4.Экономикалық, бюджеттік, қаржылық эффектісі бойынша нормативті және әдістемелік ұсыныс
Инвестициялық жобаның эффектілігін анықтау үшін уақытша әдіс қолдану.
Инвесторларды қызықтыратын кедендік пошлині жөніндегі заңдарға жаңалықтар мен өзгертулер
Еңбек саласындағы заңдылыққа жаңалықтар мен өзгертулер енгізу, яғни қазіргі
8.Салық заңдылығы бойынша:
-Салық штрафы бөліміндегі салықтық администрациясын жақсарту, яғни салық нормасын
-Салық төлеушінің блокирленген шотын төленбеген сомманы ұстап қалу үшін
-Нью-йорк конвенциясына сәйкес шетел арбитраждары еңбегіне тиісті Азаматтық Кодекстің
-Тәуелсіз эксперттерді тарту үшін интерпретациялық және түсіндіру белгілерінің механизімін
-Екі еселік салықты төлеуге қарсы шара шығару.
-Ұлттық және шетел инвесторларына ұзақ мерзімді инвестициялық жобаны іске
-Инвестиция жөнінде заң шығарушылар отандық және шетелдік инвесторлар үшін
-Шикізат облысындағы, мұнай табу саласында, қара және түсті металлургия
9.Әдістемелік ұсыныстар арнайы органдармен бекітілу қажет, жоғары технологияланған инвестицияның
10.Инвестиция жөнінде заң шығарушылар әдістемелік құралда келесілерді қарастыру қажет:
- Инвестициялық жобаның бизнес-жоспарын құруды құрылымы;
Льгота және преференцияны ұсынуға тапсырыс.
Салықтан және кеден бажынан босатылған импортты жабдықтардың көлемінің құрылымын
“2030 бағдарламасы” бағытындағы Қазақстан Республикасындағы инвестицияны игеру және болжам
Әлемдік ұйымдар соңғы кездері Қазақстанға үлкен сенім білдіруде. Мемлекетің
Мемлекеттік инвестиция бағдарламасына үлкен рол тигізушілер қаржы Министірлігі, экономика
Шетел инвесторлары кеңесінің пленаралық отырысында өте көп нәрсе талқыланды.
Қазақстанда химия өнеркәсібін дамытудың да жақсы болашағы бар. Қаратау
Табиғи және іліспелі мұнай газдары негізінде азот тыңайтқыштары өндіісін
Осыған байланысты Н.Назарбаев кеңесте жұмыс істейтін компанияларды, әсіресе
Қазақстанның металлургия саласында да шетелдік инвесторлардың қатысуымен жақсы дамып
Еуразия өнеркәсіптік ассоциациясы “Орыс алюминий” компаниясымен бірлесіп, “Еуразия алюминийі
“ЛНМ Групп” компаниясы Ақтау теңі порты аумағында мұнай
Соңғы жылдары еліміздің агроөнеркәсіптік кешені де тұрақты даму үстінде.
Осы мақсатта сәйкес соңғы жолдары темір жол магистралдарын, автокөлік
Қазақстанда тораптық әуежайлар жүйесін енгізу жоспары жылдары темір
Еліміздің көлік жүйесінің тартылымдығын арттыру мақсатында менің тапсырмаммен Қазақстанның
Сіздер біздің мемлекетіміздің экономикалық мүмкіндіктеріне бірінші болып сенім білдіріп,
Мұнан кейін Мемлекет басшысы шетелдік әріптестердің қазақстандық мамандардың біліктілігін,
Н.Назарбаев сондай-ақ дамып келе жатқан кәсіпкерлікті қолдаудың корпоративтік қорларын
Елбасы еліміздің инвестициялық мүмкіндіктерін арттырудың барлық шаралары қарастырылып жатқанын
Елімізде сыбайлас жемқорлықпен күрес пәрменді бола түсті. Мемлекет білім
Біз тәуелсіз республикамыздың болашағы мол бағыттарын дамытуға қабілетті, жаңа
“Шеврон Тексако” корпорацияның басқарма вице-төрағасы Питер Робертсон Шетел инвесторлары
3.2 Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы мен іскерлік белсенділігін арттыру
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы - бұл тәуекелділіктің мүмкін болатын деңгейінде
Ішкі факторлар кәсіпорынның өзінің жұмысын ұйымдастыруына байланысты болады, ал
Кәсіпорынның өндірілетін өнім және өндіріс технологиясымен тығыз байланысқан қаржылық
Қаржылық тұрақтылықтың ішкі, маңызды факторларының бірі - бұл қаржы
Сонымен бірге тек таза табыстың көлемі ғана емес, сонымен
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына қарыздық капиталдар нарығындағы тигізеді. Кәсіпорын ақша
Және де бұл жерде кәсіпорынның төлеу қабілеттілігінің қаржылық кепілінің
Жоғарыда айтылғандарды қорыта келе, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына әсер ететін
-кәсіпорынның салалық топқа жатуы;
-шығарылатын өнімнің (жұмыс, қызмет) құрылымы және оның жалпы төлем
-төленген жарғылық капиталдың мөлшері;
-шығындардың көлемі, олардың ақшалай табыспен салыстырғандағы динами-касы;
-қорлар мен резервтерді, олардың құрамы мен құрылымын қоса алғандағы
-кәсіпорындарды басқару тиімділігі.
Сыртқы факторларға шаруашылық жүргізудің экономикалық жағдайының әсері, қоғамда үстемдік
Кәсіпорын басшылығына қаржылық тұрақтылықты жетілдіру бойынша мынайдай ұсыныстар жасауға
Айта кеткен жөн, қажылық тұрақтылықты қалыпты жағдайда ұстап тұру
Меншікті капиталдың рентабельділігін арттыру мақсатында қарыз қаражаттарын тарту қажет.
Стратегиямен байланысты шешімдер қабылдағанда мыналарды ескерген жөн: стратегияның кәсіпорынның
Кәсіпорынның стратегиясы қаржы ресурстарын оның қызметінің тиімділігі мен қаржылық
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігін талдау оның өз ресурстарын тиімді пайдаланатындығын
Кәсіпорынның іскерлік белсенділігі қаржылық жағдайында ең алдымен оның қаражат
И.А.Бланк өз еңбегінде іскерлік белсенділікті арттырудың мынадай жолдарын атап
1.Айналымдағы табыстың үлесін арттыру, яғни бұл негізінен шығындарды азайтуға
2.Активтердің айналымдылық жылдамдылығын арттыру, яғни кәсіпорын қызметінің рентабельділігін арттыру
Кәсіпорын активтері рентабельді болуы үшін ең бірінші табыс табуы
Сонымен қатар кәсіпорын:
-өнімнің өзіндік құнының құрылымын қайта қарап, шығындардың артуының себептерін
-баға саясатын өзгертуі қажет, яғни өнім бағасына қосылатын рентабельділіктің
Өнімнің өзіндік құны-кәсіпорын қызметінің маңызды көрсеткіші болып табылады.
Соңғы жылдары өнімді өндіру мен сату шығындарының өсуі байқалады.
Кәсіпорын қызметінің тиімділігін арттырудың ең бір маңызды жолы -
Оның негізгі мақсаттары:
- Өндірістің қаупі көлемін анықтау;
- Өнім өткізуден түскен табыстың қаупті көлемін анықтау;
- Тұрақты шығындардың қаупті деңгейін есептеу;
- Өткізудің қаупті бағасын есептеу болып табылады.
Сурет 4. Қаржылық сауықтырудың негізгі бағыттары.
Ескерту- Лоханина И.М., Золкина З.К. Основы анализа финансового состояния
“Рентабельділік шегі” – кәсіпорынның қаржылық жағдайын оңтайландырудың маңызды бағыттарының
Осылайша, бұл іс-шараны жүргізу біздің кәсіпорын үшін өндірістің қаупті
Кәіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың логикалық жалғасы – кәсіпорын қызметінің
Жағымсыз жағдайлардың ауқымына байланысты кәсіпорын жағдайын жетілдіруге қажетті іс-әрекеттер
Жеңіл қаржылық дағдарыс кезінде ағымдағы қаржылық жағдайды бірыңғайлау, яғни
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын тұрақтандырудың ішкі механизмдері ең алдымен кәсіпорынның
Кәсіпорын меншікті айналым қаражаттарының жетіспеушілігін азайту мақсатында жаңа акциялар
Кәсіпорынның банкроттығының алдын алу жолдарының бірі ол - акциялар
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын сауықтырутырудың маңызды көзі - факторинг, яғни
Кәсіпорынның материалдық техникалық базасын жаңартудың ең тиімді жолдарының бірі
Кәсіпорынға үлкен табыс әкелетін тиімді жобаларды іске асыру мақсатымен
Меншікті капиталдың жетіспеушілігін азайтудың бір жолы ол –
Меншікті қаржы ресурстарынының көлемін арттыру жолдары:
-тұрақты шығындар сомасын азайту;
-айнымалы шығындар сомасын азайту;
-жедел амортизацияны пайдалану;
-пайдаланылмайтын мүліктерді сату;
-сыртқы әлеуметтік және тағы да басқа бағдарламалардан бас тарту,
Кәсіпорынды қаржылық сауықтырудың негізгі бағыттарының бірі өндіріс табыстылығын арттыратын
Тәжірибеде кәсіпорынның қаржылық жағдайына әсер ететін негізгі үш проблема
-Төлем қабілеттіліктің төмен болуы, яғни ақша қаражаттарының жетіспеушілігі. Бұған
-Меншік иелерінің мүдделерін толық қанағаттандырмау. Бұған меншік иелері алатын
-Қаржылық тәуелсіздігінің немесе қаржылық тұрақтылығының төмендеуі.
Тәжірибеде қаржылық тұрақтылықтың төмен болуы болашақта міндеттемелер-ді өтеу бойынша
Жоғарыда жасалынған талдау негізде біздің кәсіпорында алғашқы екі проблеманың
Кәсіпорынның төменгі төлемқабілеттілігі мен рентабельділігін талдау кезінде ұзақ мерзімді
Сонымен кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсартудың бірнеше жолдарын атап көрсетуге
Негізгі көзі меншікті капитал болып табылатын капитал салымдарын азайту
Капитал салымдарын белгілі бір уақытқа дейін қысқарту пайда алуға
Жоғарыда айтылғандарға қосымша кәсіпорынның өндірістік қуаттылығына талдау жасау, олардың
Қорытынды
Бұл дипломдық жұмыста кәсіпорынның корпоративті қаржылық талдау және оны
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау нәтижелері бойынша кәсіпорында қалыптасқан жағымды
Аяқтай келе істелінген жұмыстар бойынша қорытындылар жасау қажет. Дипломдық
Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорыннын қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың ақпараттық негізі қаржылық есеп беру
1) көлденең талдау;
2) тікелей талдау;
3) трендтік талдау;
4) салыстырмалы талдау;
5) факторлық талдау;
6) қаржылық коэффициенттер әдісі.
Екінші бөлімде «Қазпошта» АҚ компаниясының қаржылық жағдайына талдау жүргізілді.
Кәсіпорынның негізгі проблемаларының бірі - төменгі төлем қабілеттілік пен
Қаржылық тұрақтығы жағынан кәсіпорын сыртқы қарыз көздерінен тәуелсіз. Оған
Кәсіпорынның тағы бір негізгі проблемаларының бірі-оның рентабельсіздігі. Ағымдағы жылы
Үшінші бөлімде кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту жөнінен ұсыныстар жасадық.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың логикалық жалғасы оның қызметінің тиімділігін
Сыртқы көздерге жаңа акциялар мен облигациялар шығару, дәрменсіз кәсіпорындардың
Қорыта айтқанда, кәсіпорынның қаржы жағдайын талдауда аудиторлық түрлі әдістер
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық
2. Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа. -
3. Русак Н.А. Анализ финансового положения предприятия. В учебнике
4. Радионова В.М., Федотова М.А. Финансовая устойчивость предприятия в
5. Крейнина М.Н. Анализ финансового состояния и инвестиционной привлекательности
6. Ковалев А.И., Привалов В.П. Анализ финансового состояния предприятия.
7. Балабанов И.Т. Анализ и планирование финансов хозяйствующего субъекта:
8. Бухгалтерско-аудиторский портфель. (Книга предпринимателя. Книга бухгалтера. Книга аудитора)
9. Артеменко В.Г., Беллендир М.В. Финансовый анализ: Учебное пособие.
10. Маркарьян Э.А., Герасименко Г.П. Финансовый анализ -М.: «ПРИОР»,
11. О бухгалтерском учете. Указ Президента Республики Казахстан, имеющий
12. Стандарты бухгалтерского учета. Национальная комиссия Республики Казахстан. -
13. Бухгалтерский анализ: Пер. с англ. - К.:Торгово-издательское бюро
14. Введение в бухгалтерское дело: Пер. с англ.: —
15. Руководство по финансовому учету, отчетности и аудиту. Первая
16. Методические рекомендации по составлению финансовой отчетности. Утверждены директором
17. Анализ хозяйственной деятельности в промышленности: Учебник ІИ.А. Богдановская,
18. Ефимова О.В. Как анализировать финансовое положение предприятия (практическое
19. Лоханина И.М., Золкина З.К. Основы анализа финансового состояния
20. Андреев В.А. Практический аудит. /Справочное пособие/.- М.: Экономика,
21. Ковалев В.В. Финансовый анализ: Управление капиталом. Выбор инвестиций.
22. Финансовый менеджмент: теория и практика: Учебник /под. ред.
23. Чечета А.П. Анализ финансового состояния предприятия. /Бухгалтерский учет.
24. Ковалев В.В. «Практикум по анализу и финансовому менеджменту».
25.Кубышкин И. «Использование финансового анализа для управления компанией».// Финансовый
26. Попова М. «Как вывести предприятие из финансового кризиса».//
27.Румянцева Е.Е «Новая экономическая энциклопедия».-Москва, Инфра-М, 2006.
28.Савицкая Г.В. «Анализ хозяйственной деятельности предприятия». - Москва, Инфра-М,
29.Трохина С.Д., Ильина В.А., Морозова Т.Ф. «Управление финансовым состоянием
30.Финансовый менеджмент./ Под. ред. Стояновой Е.С. - М.: Перспектива,
31.Шеремет А.Д. «Теория экономического анализа». - Москва, Инфра-М, 2007.
8
Ішкі механизмдер
Сыртқы механизмдер
Акционерлер
Мемлекеттік бақылау
Ішкі механизмдер
Жеке тұлғалар
Ішкі механизмдер
Мүдделі топтар
Ішкі механизмдер
Нарықтар
Бəсекелестік факторы жəне
Тікелей шетелдік инвестициялар
Корпорацияларды бақылау
Қаржылық сектор
Қарыз капиталы
Акционерлік капитал
Стандарттар (мысалы, есеп және аудит)
Заңдар мен нормативтер
Директорлар кеңесі
Реттеу формалары:
-Есепшілер
-Заңгерлер
-Несие рейтингі
-Инвестициялық банктер
-Қаржылық делдалдар
-Инвестиция бойынша кеңес берушілер
-Зерттеулер
-Бірлесіп басқару жүйесін талдау
Компания басшылары
Негізгі функциялары
Активтер
Ұзақ мерзімді активтер
Қысқа мерзімді активтер
Материалдық емес активтер
Негізгі құралдар
Аяқталмаған құрылыс
Инвестициялар
Ұзақ мерзімді дебиторлық қарыз
Тауарлы материалдық қорлар
Дебиторлық қарыз
Алдағы кезеңдердің шығындары
Берілген аванстар
Қаржылық инвестициялар
Ақша қаражаттар
Басқа ағымдағы активтер
Меншіктік капитал
Жарғылық капитал
Резервтік капитал
Жинақталған капитал
Қосымша төленген капитал
Қосымша төленбеген капитал
Бөлінбеген табыс