Жоспар
Кіріспе.....................3-5
І-ТАРАУ .Азаматтық құқықтың субъектісі ретінде –заңды тұлға........6-14
ІІ –ТАРАУ.Заңды тұлғаларды құру және тарату...........15-19
ІІІ –ТАРАУ.Заңды тұлғалардың статистикалық ақпараты.....19-21
Қорытынды...............................22-24
Қолданылған әдебиеттер тізімі................25
3
КІРІСПЕ
Экономикалық және әлеуметтік өзара байланыстардың жалпы жүйесінде әрқайсысы өз
Нарықтық экономикаға көшу мүліктік қатынастардағы азаматтардың құқықтық мәртебелерінің өзгеруіне
Заңды тұлғаның құрылымының өзін, оның ұғымын, белгілерін, осы феноменның
Заңды тұлға дегеніміз адамның кез – келген жиынтығы емес,
Меншік, шаруашылық жүргізу немесе жедел
4
Өз қызметінің мақсаты ретінде табысын келтіруді көздейтін
Коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлға
Коммециялық емес ұйым болып табылатын заңды тұлға
Заңды тұлға азаматтық құқықтың заңмен таңылған бірінғай субъектісі ретінде
Ал ғалым Д.М. Генкин «әлеуметтік ақиқат» теориясын ұсынады,яғни онда
Азаматтық құқықтануда О.А.Красавчиковтың «әлеуметтік байланыстар ілімі», А.А. Пушкиннің «ұйымдастыру
5
заңды тұлғаның әрекетінен көрінкді, ал кейде құқықтарды жүзеге асыруда,
Кейбір авторлар бұл белгілерді біріктіруге тырысып, заңды тұлғаның сыртында
Заңды тұлға туралы ілімде осындай әр
Менім осы тақырыпты таңдап алған
Курстық жұмыстың мақсаты мен міндеттері,
Осы курстық жұмысты орындау барысында
Осы мақсатты жүзеге асыруда алдыма
Курстық жұмыстың мазмұны кіріспеден, 3 тараудан, қорытындыдан және пайдаланған
6
І-ТАРАУ .Азаматтық құқықтың субъектісі ретінде –заңды тұлға
Заңды тұлға дегеніміз адамның кез – келген жиынтығы емес,
Құқықтар мен міндеттердің иесі бола білу, азаматтық айналымда құқықтың
Азаматтық құқық ғылымы заңды тұлғаны мынандай белгілері бойынша айқындайды:
1. ұйымдасқандық бірлігі;
2. мүліктік оқшаулығы;
3. Дербес мүліктік жауапкершілігі;
4. Азаматтық айналымға өз атынан қатынасуы.
Әрбір заңды тұлғаның ұйымдасқан бірлігі оның өзіне тән
Мүліктік оқшаулық – заңды тұлғаның экономикалық құқықтық белгісі
Дербес мүліктік жауапкершілік дегеніміз-Ол заңды тұлғаның міндеттемелері бойынша
7
кәсіпорынның міндеттемелері бойынша қосымша оның құрылтайшысы жауапты болады.
Заңды тұлғаның азаматтық айналымға өз атынан қатынасуы процессуалдық- құқықтық
Азаматтық құқықтың негізгі субъектілерінің бірі заңды тұлғалар болып саналады.
Заңды тұлға – мүліктік қатынастардың басқа субъектілері ұйымдастырған, құрған
Заңды тұлға институтын заңды тұлғалардың құқық қабілеттілігін, олардың ұйымдық
Сонымен жоғарыда айтылып кеткендей заңды тұлғаның жария анықтамасы ҚР
Заңды тұлғаның дербес балансы немесе сметасы болуға тиіс.
8
Азаматтық құқық қабілеттілігі – азаматтық құқықтағы дәстүрлі ұғым. Ол
АК-тің 35 бабының 1 тармағы жекелеген қызмет түрлерімен шұғылдануға
Заңды тұлға сан алуан қоғамдық қатынастардың қатысушысы, құқық жүйесінің
Заңды тұлғалардың қатынасқа қатысу аясы олардың қандай мақсат үшін
Құқық қабілеттілік дегеніміз – бұл заң шығарушылардың нақты субъективтік
9
Заңды тұлға азаматтармен (жеке тұлғалармен) қатар, мүліктік қатынастардың субъектісі
Жалпы құқық қабілеттілігі бар азаматтардан өзгеше, заңды тұлғалардың арнайы
Заңды тұлғаның азаматтық құқықтары және өз қызметіне байланысты қолданыстағы
Заңды тұлғаның құқық қабілеттілігі ол құрылған сәттен бастап пайда
Азаматтық кодексте арнайы құқық қабілеттілік мәселесі де ескерілген. Оның
Заң құжаттарына сәйкес заңды тұлғалар белгілі бір қызмет түрін
Ал, коммерциялық ұйымдар болса, арнайы құқық қабілеттілігі жатпайтын жалпы
10
алады. Демек, коммерциялық ұйым өзінің жарғысында қаралмаған қызметпен айналыса
Азаматтық кодекс коммерциялық емес ұйымдар үшін арнайы құқық қабілеттілік
Коммерциялық ұйымдар, керісінше, арнайы емес, жалпы құқық қабілеттілікке ие.
Мысалы, Сақтандыру қызметі туралы Қазақстан Республикасы Заңына сәйкес, сақтандыру
11
саласында мамандардың біліктілігін арттыру мақсатында оқытуды ұйымдастыру мен жүргізуді;
Қызмет ету үшін міндетті түрде лицензия қажет болған жағдайда,
Азаматтық Кодекс 35 баптың 2 тармағында ұйымның лицензияланатын
1963 жылғы Кодекске сәйкес заңды тұлға оның қызметінің белгіленген
Қазақстандық азаматтық құқық жөніндегі әдебиетте коммерциялық заңды тұлғалардың құқық
12
бе, жоқ па, соған қарамастан жүзеге асыра алады (аталған
Қазақстандық ғылыми әдебиетте осы орайда әртүрлі тұжырымдар айтылды. Мәселен,
Өзінің талдауының нәтижесінде ол «азаматтық –құқықтық қатынастарындағы мемлекеттік мекемелердің
«Мемлекеттік тіркеу мемлекеттік органдар мен олардың мекемелерінің құқық қабілеттілігін
ҚР Азаматтық кодексінің 37 бабына сәйкес заңды тұлға заң
13
біз заңды тұлғалардың азаматтық айналымға қатысу үшін құқық қабілеттілік
Заңды тұлға органы – арнайы уәкілеттіліксіз басқа құқық субъектілерімен
Заңдар немесе құрылтай құжаттары арқылы құқықтың басқа субъектілері
Заңды тұлғаның органдары дара (директор, президент, басқарушы), не ұжымдық
Заңды тұлғалардың органдарын тағайындау, сайлау түрлері мен тәртібін, олардың
Заңды тұлғаның органы мүліктік қатынастарда дербес субъект ретінде емес,
Заңды тұлғаның органы оның өкілі емес, сондықтан органның қызметін
Азаматтық Кодекстің 35 бабына сәйкес заңды тұлға азаматтық құқықтарға
14
В.В.Даличскаяның пікірінше, “заңды тұлғаның органдары өзінде бар өкілеттіктерге сәйкес
Заңды тұлғаның органдары – заңды тұлғаның заңнамаларына немесе құрылтай
Әдебиетте заңды тұлғаның органдарын жіктеудің әртүрлі негіздері ұсынылған. Мысалы,
15
ІІ –ТАРАУ.Заңды тұлғаларды құру
Заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу және қайта тіркеу.Заңды
Заңды тұлға мынандай жағдайларда қайта құрылуға
жарғылық капиталының мөлшері азайтылған жағдайларда;
атауы өзгергенде;
шаруашылық серіктестіктеріндегі қатысушылардың құрамы өзгергенде қайта
Аталған негіздер бойынша құрылтай құжаттарына енгізілген өзгерістер заңды
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу тәртібі Азаматтық кодекстен басқа, Қазақстан
Мемлекетік тіркеудің құқықтық маңызына келетін болсақ, тұлға мемлекеттік тіркеуден
Заңды тұлғаны тарату негіздері.
Заңды тұлға – жинақтаушы зейнетақы қорын, сақтандыру
Тарату – заңды тұлғаның құқықтары мен
16
Заңды тұлғаның мүлкін меншіктенушінің немесе меншік
Заңды тұлғаны тарату дегеніміз – заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеуден
Таратуды тіркеу үшін тіркеуші органға келесі құжаттар ұсынылады: белгіленген
Заңды тұлға ерікті түрде және ықтиярсыз тәртіппен таратылуы мүмкін.
Ықтиярсыз таратылу соттың шешімі бойынша жүзеге асады.
Соттың шешімі бойынша заңды тұлға:
1) банкрот болған;
17
2) заңды тұлғаны құру кезінде заңдардың түзетуге келмейтін сипатта
3) заңды тұлғаның жарғылық мақсаттарына қайшы келетін қызмет ұдайы
4) тиісті рұқсат алынбаған (лицензиясыз) қызметті, не заң құжатында
5) заң құжаттарында көзделген басқа да жағдайларда таратылуы мүмкін
Сонымен қатар, заңнама мемлекеттік органдардың, несие берушілердің заңды тұлғаны
Заңды тұлғаның таратылуы заңды тұлғаның мүлкін меншіктенуші немесе заңды
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 51 бабына сәйкес, заңды тұлға
1) бірінші кезекте – таратылған заңды тұлға өміріне немесе
2) екінші кезекте - несие берушілердің қамтамасыз ету сомасы
3) үшінші кезекте – еңбек шарты бойынша жұмыс істейтін
18
4) төртінші кезекте – бюджетке және бюджеттен тыс қорларға
5) бесінші кезекте – заң құжаттарына сәйкес басқа да
Дәрменсіздік (банкроттық).
Заңды тұлғаны таратудың жеке жағдайы оны банкрот жариялау
Банкрот ұғымы Азаматтық кодекстің 52-бабында көрсетілген . Оған
Азаматтық кодекске сәйкес, жеке кәсіпкердің және заңды тұлғаның банкроттығы
Ерікті банкроттық борышқордың еркімен сотқа арыз беруі арқылы
Борышқор Азаматтық кодекске сүйене тоырып өзінің
19
бойынша несие берушілердің талабын қанағаттандыра
Заңды тұлғаның банкрот болуы оның таратылуына негіз болған ретте,
Банкроттық туралы Заңда несие берушінің өтінішіне қойылатын талаптар да
Істі алдын ала дайындау аяқталғаннан кейін, бірақ іс қозғалғаннан
Заңды тұлғаның таратылуы жөнінде мемлекеттік регистрге тиісті жазба жасалғаннан
20
III -ТАРАУ.
22
ҚОРЫТЫНДЫ
Меншiк, шаруашылық жүргiзу немесе жедел басқару құқығында оқшау мүлкi
Кез келген ұйым заңды тұлға болып табылмайды.Ұйымды заңды тұлға
1.Ұйымдық тұтастық.
2.Мүлiктiк дербестiк.
3.Жеке мүлiктiк жауапкершiлiк.
4. Азаматтық құқықтық қатнастарға өз атынан түсуi.
Егерде осы аталып кеткен төрт белгiнiң кез келген бiреуi
1. Ұйымдық тұтастық, заңды тұлғаның мақсаты мен мiндетiн
2. Мүлiктiк дербестiк, ұйымның жеке мүлiкке ие болатынын және
23
3. Жеке мүлiктiк жауапкершiлiк – заңды тұлғаның жоғарыда аталған
4. Заңды тұлғаның азаматтық құқықтық қатнастарға өз атынан түсуі,
Заңды тұлғаның атауы. Кез келген заңды тұлғаның атауы болады
Заңды тұлғалардың мемлекет өмірінде, әсіресе еліміздің экономикасын өрлетуде маңызы
24
Сонымен қорытынды ретінде: «Қазақстан Республикасында заңды тұлғалар көбейіп,Республикамыздың экономикалық
25
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы 30.08.1995ж.
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (жалпы бөлім) 27.12.1994.
3. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (ерекше бөлім). 01.07.1999.
4. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік. Нормативтік актілер жиынтығы. – Алматы:
5. Қазақстан Республикасының 17.04.1995ж. (29.10.2002 жылғы өзгертулерімен қоса) «Заңды
6. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 19.12.2001ж. «Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу
7. Қазақстан Республикасының «Банкроттық туралы» Заңы.