Кіріспе..................................................................................................................3
I. Цитоплазмалық тұқым қуалау.
1.1 Цитоплазмалық тұқым қуалау кезіндегі цитоплазмалық
1.2 Цитоплазмалық тұқым қуалау түрлері.........................................................
1.3 Цитоплазмалық өзгергіштіктің табиғаты.....................................................
II. Цитоплазмадағы аталық стирильдік құбылысы
2.1 Аталық стирильдік - цитоплазмалық тұқым қуалаудың айқын
2.2 Жүгері цитоплазмасындағы аталық стирильдік құбылысын зерттеу.......................
Қорытынды............................................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер................................................................................
Қосымшалар
Кіріспе.
Курстық жұмыстың өзектілігі: Қазіргі кезде генетикалық молекулярлық деңгейде
Курстық жұмыстың мақсаты: Цитоплазманың тұқым қуалауының ерекшелігін бақылау,
Курстық жұмыстың нысаны: Жүгері өсімдігі.
1.1 Цитоплазмалық тұқым қуалау кезіндегі цитоплазмалық
органоидтардың ерекшелігі.
Хромасомалық емес тұқым қуалау құбылысын 1908 жылы неміс
Цитоплазмалық тұқым қуалау процесі ашылғаннан кейін, бұл құбылыс
Қазіргі кезде генетикалық молекулярлық деңгейде дамуында клеткада екі
Цитоплазмалық тұқым қуалаудың ерте ашылғандығына қарамастан, өткен ғасырдың
- Генетикалық маркерлердің іздеудің қиындығы, яғни фенотиптік белгілердің
- Цитоплазмалық тұқым қуалауды байқау үшін бір емес
- Цитоплазма органоидтарында белгілі бір ретті бөліну болмауына
Осы қиындықтар генетикалық талдауды және цитоплазмалық тұқым қуалаудың
Бүкіл генетикалық материалды жоғардағы схема бойынша түсіндіруге болады(
Жалпы, өсімдіктерде болсын, жануарларда болсын, аналық жыныс жасушасында
Цитоплазма предетерминациясы кезіндегі тұқым қуалау: Цитоплазма предетерминациясы деп
Онтогенетикалық предетерминация. Бұл тұқым қуалау кезінде кейбір белгілер
Цитоплазманың генотиптік предетерминациясы аналық организмнің генотипінің әсерінен болады.
♀ DD × ♂ dd будандастыру кезінде барлық
1.2 Цитоплазмалық тұқым қуалау түрлері.
Пластидтік тұқым қуалау: К.Корренс түн аруы өсімдігінің, ал
Пластидтердің құрамында жоғарыда айтылғандай, РНҚ және ДНҚ болады.
Пластидтік тұқым қуалау туралы алғашқы ғылыми деректерді К.Корренс
Пластидте орналасқан ДНҚ ақауына байланысты жүріп отырады. Ол
Митохондрия арқылы тұқым қуалау: Митохондрия-жасушадағы тыныс алуға тікелей
Митохондриялық гендер (ДНҚ), негізінен, екі топ белгілерді анықтайды.
Генетикалық тұрғыда ашыту бактериясының митохондриялары көбірек зерттелген.
Б. Эффрусси деген ғалым ашыту бактериясының мутациялық жолмен
1.3 Цитоплазмалық өзгергіштіктің табиғаты.
Сыртқы ортаның әртүрлі факторларының әсерінен организм цитоплазмасының компоненттері
Ал дрозофила дернәсілдеріне жоғары температурамен әсер еткен кезде,
Ұзақ уақытты модификациялық өзгергіштік: Цитоплазмаға сыртқы факторлар әсерінен,
Сырттан әсер ету тоқтатылғаннан кейін бұл өзгергіштік көрінуі
Цитоплазмалық мутация: Сыртқы ортаның әсерінен өзгергіштікке ұшыраған цитоплазма
2.1 Аталық стирильдік-цитоплазмалық тұқым қуалаудың
айқын және нақты көрінісі.
Цитоплазмалық тұқым қуалаудың ең айқын да нақты мысалдарының
Тозаңның стерильдігін қамтамасыз ететін цитоплазма ЦИТS (стирильді
Көптеген дара жынысты және қос жынысты өсімдіктерде кейде
Аталық стирильдікті ең бірінші Корренс 1904жылы бақша
1932 жылы М.И. Ходжисимо мен американдық генетик М.
Аталық стирильдік аталық тозаңның болмауы кезінде немесе ұрықтануға
1.Аталық генеративті органдары мүлдем дамымайды.Бұл құбылыс темекі өсімдіктерінің
2.Өсімдік гүлдерінде тозаңдар түзіледі,бірақ өмір сүруге қабілетсіз, бұл
3.Тозаңқапта қалыпты тозаңдар түзіледі,бірақ олар жарылмайды да тозаң
Аталық стирильдік ядролық стирильдік әсерінен және ядролық ген
Қазіргі кезде стирильді генді мақтаның және күнбағыстың тағы
Цитоплазмадағы аталық стирильдіктің пайда болуын түсіндіру үшін 3
Бірінші гипотеза вирустық деген деген атпен белгілі,
Екінші гипотеза бойынша цитоплазмалық аталық стирильдіктің пайда болуы
Бірақ көптеген культураларда ЦАС гибдридизациялық бөлінумен байланыссыз боады.
Сондықтан қазіргі кезде ЦАС плазмалық мутация әсерінен
ЦАС цитоплазмалық тұқым қуалау кезіндегі өзгеруіне байланысты деп
Аталық стирильдік тұрақты түрде ұрпақтан ұрпаққа аналық
Цитоплазмалық аталық стирильдіктің жалпы механизмі. Цитоплазмалық аталық стирильдік
2.2 Жүгері цитоплазмасындағы аталық стирильдік құбылысын зерттеу
ЦАС жүгері және тағы басқа өсімдіктерде негізі гетерозистік
Бір-біріне ұқсас линиялы жүгері сорттарын будандастыру кезінде, өнімділігі
S-типті ЦАС orf355 және orf77 мутацияға байланысты, ол
Rf3 гені транскрипция деңгейінде митохондрияларды және ядролық
Гетерозистік жүгері селекциясы циклдік сипатта болды, ол үлкен
Тұқым жасау өндірісінде жүгері гибридтерінде цитоплазмалық аталық стирильдікті
Қорытынды.
Кейбір белгілердің тұқым қуалау кезінде цитоплазманың генетикалық құрылымы
Цитоплазмалық гендер, ядролық сияқты қалыптылығымен, гетерозиготалық жағдайда өзгермейтіндігімен,
Жоғары да көрсетілген факторлар негізінде, ұрпақтар арасындағы материалды
Бірақ ядро тұқым қуалаушылықтың жүруіне жалпы бақылау жасайды.
Цитоплазмалық тұқым қуалаудың органоидтардың ерекшелігіне байланысты пластидтік тұқым
Тағы бір ерекшелігі ядро әр организмнің өзіне ғана
Цитоплазмалық тұқым қуалаудың нақты мысалы ретінде, аталық стириьдікті
гендер
хромасомалар
Геном
(ядролық)
Бүкіл гентикалық
Пластидтер
митохондрия
Плазмогендер
Плазмон
(митохондриялық ген, хлоропластық геном
Цитоплазманың негізгі элементі