КІРІСПЕ
I-ТАРАУ ҰЙЫМДАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТӘРТІБІ
1.1 Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру
1.2 Ұйымның есеп саясаты және оны құрудың мақсаты
II -ТАРАУ АҒЫМДАҒЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ ЕСЕБІ
2.1 Бюджетпен есеп айырысулардың есебі
2.2 Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу
2.3. Басқа да кредиторлық борыштардың есебі
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТТЕР
КІРІСПЕ
Бухалтерлік есеп және есеп беру мәліметтері шаруашылык жүргізуші
Бухгалтерлік есеп мәліметтері басқару жүйесінің негізі болып
Кәсіпорындар өзінің қызметі барсында меншікті капиталмен қатар қатыстырылған
Кез – келген өндіріспен айналысатын ұйым сол өнімді
I-ТАРАУ ҰЙЫМДАҒЫ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТӘРТІБІ
1.1 Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру
Ұйымдағы бухгалтерлік және салық есебін ұйымдастыру үшін ұйымның
Ұйымдағы бухгалтерлік есеп бас бухгалтердің басқаруымен бухгалтерияда жүргізіледі.
Ұйымның бас бухгалтері бухгалтерлік және салық есебін ҚР-ғы
Материалды жауапты тұлғалардың қызмет барысындағы орын ауыстыруы, жұмыстан
Бас бухалтер персоналдық жауаптылықта бола тұрып қолма-қол ақша
Бас бухгалтер қызметтен босатылған кезде ол жаңадан белгіленген
БЕ-ті жүргізу барысында бас бухалтер барлық қызмет көрсету
1.2 Ұйымның есеп саясаты және оны құрудың мақсаты
«Казпочта» акционерлік қоғамының филиалы «Почтажабдықтау» (бұдан әрі –
Филиалдың қаражаты «Казпочта» АҚ берген негізгі қаражаттардан және
Филиалдың құрылымын және еңбек ақы төлеу қорын «Казпочта»
Филиал Директоры «Казпочта» АҚ берген сенімхат негізінде: Филиал
Филиалдағы есеп және есеп беру Қазақстан Республикасының заңдарына
Филиал қызметіне ревизияны «Казпочта» АҚ тиісті бөлімшелері жүргізеді.
Бухгалтерлік құжаттау
Бухгалтерлік жазулар шаруашылық операцияның бөлу фактісін белгілейтін алғашқы
Бухгалтерлік жазулар компютерленген жүйе 1С: Бухгалтерия бағдарламасын қолдану
Алғашқы құжаттар және бухгалтерлік есеп регистрлері мазмұны комерциялық
Түгендеу. Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп дұрыстығын қамтамасыз
- негізгі құралдардың, тауарлы-материалдық қорлардың инвентариза-
циясы жылдық бухгалтерлік есебінің алдында жылына 2 рет
- ақша қорының және кассадағы ақша құжаттарының түгенделуі
- дебиторлар мен кредиторлар есептілікке түгендеу тоқсан сайын
Түгендеуді жүргізу жауаптылығын АҚ-ның генералды директоры және түгендеу
Комиссия құрамына мыналар кіреді:
АҚ-ның бас бухгалтерлерінің орынбасары, сату бойынша менеджер, комендант,
Негізгі құралдардың есебі. Ұйымның негізгі құрал есебі номері
Ұйымның негізгі құралдары келесі топтарға бөлінеді:
- жер;
- ғимараттар мен құрылғылар;
- машиналар мен жабдықтар;
- транспорттық құрал;
- басқалары;
- аяқталмаған құрылыс.
Негізгі құралдардың келіп түсуіне келетін болсақ АҚ-ның шаруашылық
Негізгі құралдар обьектілерінің бастапқы құны былай анықталады:
- құрылтайшылар арасында келісілген құны бойынша олардың жарғылық
- ұйымның өздерінің негізгі құралды енгізу
- экспертті жолмен немесе қайтару-беру акті бойынша қайтарусыз
Негізгі құралдар қоймада қор ретінде сақталуы мүмкін.
Негізгі құралдардың жарамсыздығын анықтау үшін АҚ-да тұрақты қызмет
Комиссия негізгі құралдардың жарамсыздығының себебін қарастырады және кінәлі
Амортизацияны есептеу. Бөлінген (есептелген) амортизация әрбір есепті кезең
Негізгі құралдарды жөндеу есебі. АҚ-да негізгі құралдарды күрделі
Материалды емес активтердің есебі. АҚ материалды емес активтерге
АҚ-да болашақта берілетін активпен тікелей байланысқан экономикалық табыс
- АҚ-да болашақта берілетін активпен тікелей байланысқан экономикалық
- активтің құнын дұрыс анықтауға
Материалды емес активтердің келіп түсуі. Обьектінің МЕА активтің
МЕА-ң жою құны 0-ге тең деп есептеледі, егер:
● пайдалану мерзімінің аяғында оның сатып алынуы
● берілетін МЕА-ге белсенді нарық жоқ; мынаумен байланысты:
- активтің тозу құны берілген нарыққа нұсқаумен дұрыс
- ондай нарық активтің пайдалану қызметі мерзімінің соңында
МЕА бастапқы құны бойынша бағалады – ақша қорының
МЕА-ң тозуы. АҚ-ның МЕА-і мынадай жағдайда шығысталады:
Ақша- қаражаттың есебі. Ұйымның кассада ақша-қаражаттың есебін кассир
- кіріс және шығыс кіріс ордерінің дұрыстығын, қолдың
- ақша қаражатын қабылдау немесе беру;
- кассалық кітапта касса операцияларының регистрациясы;
- банкке ақша қаражатын қолмқол беру.
Кассаға ақшаны қабылдау бойынша бас бухгалтердің қолы қойылған
Жазылған касса ордері немесе оны ауыстыратын құжаттар кіріс
Кассир касса операциясының есебін касса кітабында жүргізеді және
Касса кітабындағы жазулар 2 данада жүргізіледі. 2-ші данасы
Кассада қолма-қол ақшадан басқа акция, облигация, вексельдер мен
АҚ-ң кассадағы ақша қаражаты. АҚ-да айына бір рет
Кассада шетел валютасының қолма-қол есебі. АҚ-ның шетел валютасында
Еңбек және еңбек ақы. Орындайтын шаруашылық функциясына байланысты
- басқарушы жұмысшылары;
- мамандар;
- қызметкерлерге жататын басқа да жұмысшылар.
АҚ еңбек ақысының жалпы қорын, жұмысшылардың жалпы санын,
Ұйымда қызметкерлердің мерзімді еңбек ақы пайдалану ол еңбек
Материалды құндылықтардың есебі. Шаруашылық қызметі жүзеге асыру процесінде
Материалдық құндылықтарды кіріске алу құндылықтарды келісілген бағасы бойынша
- алынған материалдық құндылықтардың сатып
- материалдық құндылықтарды несиеге алған үшін процентті
- мердігерлік қамсыздандыру ұйымына төленген комиссионды төлемдер;
- баж салығы; транспортты дайындау шығындары
Материалдық құндылықтардың жетіспеушілігіне кінәлі адамдарды тапқан кезде олардан
Тауарлар есебі. Тауар – бұл нарықты алу, пайдалану
Тауардың саны бойынша қабылдау транспортты және жолдама
Егер тауардың саны және сапасы бойынша қабылдау кезінде
Дебиторлармен есептесу есебі. Компанияның дебиторлық қарызы – сатып
Ұйымның дебиторлық қарызы ағымдағы және ұзақмерзімді болып бөлінеді.
Дебиторлық қарыз счет-фактуралармен немесе басқа да ұзақ міндеттемелермен
Дебиторлық қарыз мынадай жағдайда расталады, егер онымен байланысты
Ұйымның күнделікті клиенттеріне негізгі бағадан пайыз ретінде жеңілдіктер
Көрсететін қызмет немесе өткізетін активтер үшін сатып алушылар
Сатып алушылардың, заказ берушілердің дебиторлық қарыздары мынадай түрде
- заңға сәйкес келісім-шартына белгіленген мерзімде қайтарылмаса;
- сәйкес кепілдемемен қамтамасыз етпеу.
АҚ күдікті қарыздар бойынша резерв құрмайды.
Инвестиция есебі. Инвестиция - өндірістік кәсіпорынға, құрылысқа, ауыл
АҚ тәуелді серіктестікте инвестиция есебі кезінде үлес әдісін
- инвестиция сатып алу кезінде сатып алу
- тәуелді компанияның таза табыстағы қатысу үлесі инвистицияның
- тәуелді компанияның зиянда қатысу үлесі инвестицияның баланстық
Тәуелді компанияның инвесторда қатысу үлесі тең немесе инвестицияның
Егер тәуелді компания активтерге қайта бағалау жүргізсе, онда
Инвестицияның баланстық құнының жоғарылауы қосымша төленбеген капитал ретінде
Міндеттеме. Ұйымның міндеттемесі әртүрлі кәсіпорынмен келісім-шарт жасау нәтижесінде
Ұзақ мерзімді міндеттеме – қарызды келесі жылда қайтаруды
Ұйымның ағымдағы міндеттеме құрамына кіретіндер:
- фактілік міндеттеме – ол келісім шарт, контракт
- бағалау міндеттемесі – бұл міндеттеме белгілі күннің
- шартты міндеттеме – бұл өткен келісім шарттардан
Ұйым есептеудің вексельді формасын қолдана алады.
Кезең шығындары. Жузеге асыратын қызметтің ерекшелігіне байланысты ұйым
Есеп кезеңінің шығындарына мыналар кіреді:
- жалпы және әкімшілік шығындар, тауарлы-материалды құндылықтарды өткізу
- пайыз бойынша
Бұл шығындар өндіріс көлеміне байланысты емес және нақты
Есеп кезеңінің жалпы және әкімшілік шығындарына мыналар жатады:
- әкімшілікті қызметкерлерге жататын жұмысшылардың еңбек ақысын төлеу;
- өндірісте қызмет көрсететін жұмысшылардың еңбегін төлеу;
- банк қызметін төлеу;
- басқарудың әкімшілік қызметкерлерінің командировка шығындары;
- типографиялық, пошта-телеграфтық және телефондық шығындар;
- норма шегіндегі өкілдік шығындары;
- жұмыс күшін ұйымдастыруға, кадрларды оқытуға, жұмысшыларды
- жалпы шаруашылықты бағыттағы негізгі құралдардың жал шығындары;
- салықтар және мүліктен аударымдар;
- тауарлы-материалды құндылықтардың жоғалуы, жетіспеушілігі;
- комуналды қызметтер шығындары, ұйымды
- консультациялық және ақпаратты қызмет
- сот шегерімдері.
Шегерімге жатқызылмайтын жалпы және әкімшілік шығындарға мыналар жатады:
- ғимараттар мен құрылыстарды ағымдағы жөндеуге кеткен шығындар
- белгіленген нормадан жоғары басқарудың әкімшілік қызметкерлерінің командировка
- белгіленген нормадан жоғары
- өндірісті және шаруашылықты
- директорлар кеңесін күту, мейрамдарды
- нормадан жоғары шығындар, қоймадағы тауарлы-материалды құндылықтардың жетіспеушілігі
- табысты жасыру айыппұлдары және пения;
- жинақтау және қайтару мінезді келісім шарт
Өткізу бойынша шығындар. Өткізу бойынша шығындарға тауарлы-материалды құндылықтарды
- өткізу бөлімі жұмысшыларының еңбек ақысы, өткізу бөлімі
- жіберу пунктіне дейінгі жүк транспортировкасы.
Пайыз бойынша шығындар 831 «Сыйақы түріндегі шығыстар»
- банк несиесі бойынша процент төлемі;
- мердігерлер несиені бойынша процент төлемі;
- мүлік жалы бойынша пайыз төлеу бойынша шығындар
Өткізу және табыс. Ұйым өткізу есебінде өнімдерді, тауарларды,
- табыс сомасы үлкен дәрежелі дұрыстықта бағаланады;
- келісім шартпен байланысты экономикалық пайданың өмір сүру
- арендадан табыс;
- инвестициялық қызметтен түскен табыс;
- материалдық емес активтерді өткізу табыстары;
- негізгі құралдарды өткізуден түскен табыс;
- бағалы қағаздарды өткізуден түскен табыс;
- акция бойынша дивиденттер және процент түріндегі табыстар;
- курстық айырмадан түскен табыс және басқалар.
Пайыз түріндегі және девиденд түріндегі табыс келесі шартты
- табыс сомасы үлкен
- мынадай мүмкінділік бар: келісім-шартпен байланысты экономикалық табыстар
- дивиденттер мынадай жағдайларда расталу керек:
Жеке табыс салығы бойынша есеп. Ұйымда есепті кезеңге
Салық төлемі кезеңіне кіретіндер:
- төлмеге жеке табыс салығы;
- ағымдағы кезеңде пайда болатын немесе жойылатын уақытша
Уақытша айырманың салық тиімділігі ағымдағы кезеңдегі салық ставкасына
Ұйым қаржылық есептілігіндемынаны ашады:
● табысқа салық бойынша шығын компоненттері;
● салық табысының бухгалтерлік табыспен салыстыру;
● зиян шеккен әрбір немесе мерзімімен өткен актив.
Меншікті капитал. Ұйымның жарғылық қоры құрылтайшы-қатысушылармен берілген активтер
Есептілік. Ұйымның қаржылық есептілігіне мыналр кіреді:
- бухгалтерлік баланс;
- табыстар мен шығындар туралы есеп;
- ақша қозғалысы туралы есеп;
- меншікті қорда өзгерістер туралы есеп;
- есеп саясаты туралы ақпарат және түсініктеме хат.
II -ТАРАУ АҒЫМДАҒЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕРДІҢ ЕСЕБІ
2.1 Бюджетпен есеп айырысулардың есебі
Салық міндеттемесі мемлекет алдындағы әрбір салық төлеушінің міндеттемесі
2001-жылгы 12-маусымда №209—11 Қазақстан Республикасының "Салық және бюджетке
Салық кодексі республикалық және жергілікті бюджетке түсетін салықтарды,
Салықтарды, алымдарды және басқа да міндетті төлемдерді енгізу
Салық төлеуші, салық міндеттемесін орындау барысында, салық салынатын
Салык, базасы деп құқықтық, физикалық базасын айтады және
Салық мөлшерлемесі салық базасының өлшем бірлігіне есептелген салық
Салық кезеңі — бұл уақыт кезеңі, әрбір салық
Қазақстан Республикасындағы салық заңы - мүліктің кірістірілген және
Қазақстан Республикасында әрекет етіп тұрған салықтар мен басқа
Кәсіпорынның бюджетпен есеп айырысу операциялары 63 "Бюджетпен есептесу"
Кәсіпорындар мен ұйымдар өзінің шаруашылық қызметі барысында меншікті
Бюджет — жалпы мемлекеттік тұрғыдан бөлініп (бекітіліп) пайдалану,
Қазақстан Республикасының салық кодексіне сәйкес жеке және заңды
Әлеуметтік салық.
Әлеуметтік салық - заңды тұлғалардың бюджетке төлейтін салықтардың
Әлеуметтік салық салу объектісіне, яғни еңбекақы төлеу қорына
Шаруашылық жүргізуші ұйымдарда әлеуметтік салық ағымдағы айдың еңбекақы
Әлеуметтік салықты жұмыс беруші кәсіпорын есептейді, ол ақшалай
Еңбеккерлердің келесі табыс түрлеріне әлеуметтік салық салынбайды:
- мемлекет, үкімет және
- Қазақстан Республикасының Үкіметімен және Президентімен берілген стипендия
- конкурстық, спорттық жарыста
- кәсіпоырндар өз қызметін тоқтатқан кезде жүмыс берушілердің
- пайдаланбаған еңбек
- жинақ зейнетақы қорларына аударылған
- тікелей әлеуметтік көмек, жәрдем ақы және
- армия қызметкерлеріне арналған төлемдердің
- қоғам жұмыстарын орындаумен байланысты
- мемлекеттік бюджеттің қаржысының есебінен
- заңмен белгіленген деңгейде қызмет
- босану мен
- белгіленген мемлекеттік
- берілген арнайы
- сақтандыру сыйлығына;
- қайырымдылық көмек
- тағы басқаларына.
Әлеуметтік салық ай сайын есептелінеді.
Корпоративтік табыс салығының есебі.
Бухгалтерлік есепте табыстың (зиянның) сомасы бухгалтерлік есеп стандартына
Тұрақты айырмашылықтың пайда болу себебі, бухгалтерлік табысты анықтау
- валюталық шоттармен шетел валютасы бойынша туындаған бағамдық
- бюджетке төленетін айыппұл ықпалшаралары (санкциясы);
- кәсіпкерлікпен байланысты емес шығындар Қазақстан
Уақытша айырмашылықтың пайда болу себебі есеп беретін кезеңде
Уақытша айырмашылық мыналардың нәтижесінде пайда болады:
- бухгалтерлік есеппен салық есебінде табыстар мен шығындарды
- бухгалтерлік есеп пен
- негізгі құралдарды бухгалтерлік есептен шығару мен салықтық
Бухгалтерлік және салық есептерінің талаптарындағы өзгешеліктер нәтижесінде пайда
Корпоративтік табыс салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу 631
Жылдық табыс жиынтығына: жөнелтілген өнімдер, атқарылған жұмыстар, көрсетілген
Салық төлеушілер жылдың табысының жиынтығынан мыналарды шығарып тастау
- дивидендтер, ҚР заңды тұлға резиденттерінен алынған бұрындары
- кәсіпорынның меншігіндегі акциясының құны, олардың номиналдық құнынан
- мемлекеттік бағалы қағаздарды сатқаннан түскен табыстары;
- әртүрлі апатты төтенше жағдайына, душар болған жағдайда,
- мемлекеттік кәсіпорындардан тегін негізде алынған негізгі құралдардың
- зейнетақыны қамтамасыз
Заңды тұлғалардың жылдық табысының жиынтығынан оны алуға байланысты
Салық төлеушілердің шегерімдерінің тиісті құжаттары бар болса, яғни
Жылдық табыс жиынтығынан келесі шегерімдер жасалады.
Қызмет бабымен іс-сапарга кеткен шыгындары және өкілеттік шыгыстары
- іс-сапарға жіберілген жеріне дейін кеткен нақты жолымен
- шетелдік іс-сапарға жүрген
Алынган сыйақы (мудде) бойынша шегерім келесі деңгейде жасалынады:
- несиелер (займдар) бойынша, оның ішінде қаржылық лизинг
Жоғарыдағы шектеулермен қоса, несиенің максималды марапаттау сомасы да
Заңды тұлға-
Резиденттеріне
төлейтін, марапаттау
және шегерімге
жатқызуға болатын
сомасы
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің қайта қаржыландыру мөлшерлемесі және
Келісім-шартқа сәйкес несие (қарыз) үшін марапаттау сомасын есептеу
Күмәнді міндеттемелердің төленуі бойынша жасалатын шегерім. Егер де
Күмәнді қарыз талабы бойынша шегерім тиісті құжаттармен расталса
Резервтік (провизиялық) қорларга аударымдар бойынша шегеріс жасау. Өз
Ғылыми-зерттеу, жобалық және тәжірибе-канструкторлық жұмыстарына жасалган шыгындар бойынша
Сақтандыру жарналары (пайдасы) бойынша шыгыстарга шегеріс жасау. Жинақтау
Әлеуметтік төлемдерге геологиялық зерттеулерге және өндіруге дайындық жұмыстарына
Геологиялық зерттеу жұмыстары жасалған контракт аясынада жүзеге асады,
- пайдалы қазбаларды сату кезінде алынған
- жылдық табыс жиынтығынан түзету ретінде алынып тасталатын
Теріс багамының айырмасы бойынша шегерім жасау салық төлеушінің
Ескерілмей қалған теріс бағамының сомасы келесі салық кезеңінің
Айыппұлдар да, өсімдер де, олардың танылуына қарап шегерімге
Салықтарды шегеріс жасау. Бұл жерде мемлекеттік бюджетке есптелген
Ағымдағы салықтық кезеңде өткен кезендер үшін төленген салық
Тіркелген активтер бойынша шегеріс жасау. Тіркелген активтерге салық
Негізгі құрал-жабдықтардың мынадай түрлеріне амортизациялық аударылымдар есептеленбейді: жер;
Амортизациялауға жататын негізгі құралдар өздеріне тиесілі шектеулер мөлшерлемесімен
Салық төлеуші өз еркі бойынша басқа да шектеу
Ғимараттар, қондырғылар, құрылыстар объектілері бойынша амортизациялық аударымдар жеке
1 – кесте
Салықтық кезеңнің соңына топ ішіндегілері бойынша баланстың құны
Салықтық кезең-нің басына топ ішіндегілердің баланстық құны
амортизациялық аударым сомасы-
ның азайғаны, жөндеу жұмыста-ры жүргізілгендері
және есептен шық-кандары ескеріліп, жасалған түзету-лер)
Салықтық кезеңде келіп түскен тіркел-ген активтер мынадай құны
алынған құны - бас-тапқы құнынан алуға байланысты шығыс-тар,
жарлық капиталына салым ретінде алын-ған – құны бойынша,
тегіналынған – бас-тапқы құны бойын-ша алыс-беріс актісі бойынша
Салықтық кезеңде есептен шыққан тіркелген активтер мынадай құны
Жарлықкапиталына салым ретінде берген кезде – бас-тапқы құны
Есептен шығарған, жо-ғалтқан, бүлінген кезінде (егерде сақтандыру қоры
Есептен шығарған, жо-ғалтқан, бүлінген кезінде (егерде сақтандыру қоры
Тегін берген кезде-баланс-тық құны бойынша
Жарлық капиталға салым ретінде алынған, тегін алынған, сатып
Қаржылық лизингіге берілген (қаржылық лизингі бойынша тіркелген активтердің
Қаржылық лизингіге берместен бұрын тіркелген актив баланстық құнында
Жөндетуге жұмсалатын шығыстар бойынша шегерімдер. Шегерім әрбір ішкі
Салық салынатын табысты анықтаған кезде жылдық жиынтық табыстан
- жыддық жиынтық табысты байланысты
- күрделі сипаттағы шығыстар,
- мемлекеттік бюджетке
- жылдық жиынтық табысты алумен байланысты
- Қазақстан Республикасының заң
- кәсіпкерлік қызметте пайдаланбайтын,
- тегін берілген мүліктердің, жұмыстардың, қызметтердің құны.
Бағалы қағаздар сатқан кезде шеккен зиянды олардың құнын
Корпоративтік табыс салығын есептеген кезде 851-шоты дебеттеліп, 631-шоты
Корпоративтік табыс салығын бюджетке төлеген кезде оның ішінде
851-шотының дебеті бойынша және 632-шотының кредиті бойынша кейінге
Ұзақ мерзімді активтерді қайта бағалаған кезде ол корпоративтік
Айырманың бұндай типі қабылданған есеп әдістемесіне тәуелді болып
Резидент емес заңды түлғалардың таза табысынан 15 %
Резидент еместердің Қазақстан Республикасының көзіне алатын табыс түрлерінің
- өнімді, жұмысты, қызметті сатқаннан алынған
- басқару, қаржылық, аудиторлық, маркетингтік т.б. көрсеткен қызметтерінен
- мүліктердің құнына жеңілдік жасаудың арқасында алынған табыстары;
- талап ету құқына жеңілдік
- айыппұл және өсімдерден түскен табысы, бұл
- дивиденд түрінде алынған
- роялти нысанында алынған табыстар;
- жалға беруден алған табыстар;
- халықаралық тасымалдау процесінде транспорттық қызмет көрсетуден алған
- резиденттердің төленген
- тегін алынған
- басқа да
Қазақстанда қызмет ететін резидент еместердің алатын табысынан мына
- дивиденттерден және
- тәуекелділікті сақтандыру келісім-шарты бойынша
- қайта сақтандыру шартары бойынша төленетін сақтандыру
- халықаралық байланыста тасымалдау қызметін көрсеткен табысынан
- осы Кодекстің 178 бабы бойынша алынатын
Мыналар кірмейді:
- Қазақстан Республикасының аймағында
- банк-резиденттердің корреспонденттік
- бағалы қағаздарды сату кезінде
- мемлекеттік бағалы қағаздармен жасалған операцияялардан
- шикі мүнай өнімдерінің сапасы бойынша төленетін
- сатып алушы-резиденттердің төлеген бағалы қағаздардағы қарыздар бойынша
Резидент емес заңды түлғалардың табысына салынатын салықтың тәртібі
Шегерімге табысты алумен байланысты тікелей шығыстардың барлығы жатады.
- бұл резидент емес заңды тұлғаның меншігін
- көрсеткен қызметі үшін комисиондық
- осы резидент емес заңды тұлғаның
- құжаттармен дәлелденбеген шығыстарды жасауға;
- және басқа да.
Резидент емес заңды тұлғалар салықты таза табыстан төлейді.
Халықаралық келісім-шарт бойынша арнайы ережелері. Халықаралық келісім-шарттың ережелері
Қосылған құнға салынатын салық.
Қосылған құнға салынатын салық тауарларды өндіру, жұмысты орындау
Бұл өндіріс процесіне және тауардың (жүмыстың, қызметтердің) айналысына
Қосылған құнға салынатын объектілері болып, салық салынатын айналым
Сондай-ақ, еңбекақы заттай түрде төленген жағдайда берілетін тауарларға
"Сату" термині тауарларға қатысты қолданғанда сатуды, айырбастауды, ақысыз
Қосымша құнға салынатын салық бойынша есепте тұрған немесе
Қазақстан Республикасының қатысуымен жасалған халықаралық шарттарда түсті және
Қосымша құнға салынатын салықтың мөлшерлігі салық салынатын айналымның
Салық салынатын айналым бойынша бюджетке төленуге жататын қосылған
Қосылған құн салынған төлеушінің тауарды (жүмысты, қызметі) сатуы
Қазақстан Республикасының аймағы сырттан (импорттан) келген тауарларға салық
Қосылған құн салығын анықтау үшін сату орны болып
Тауар (жұмыс, қызмет) алушы бюджетке төленетін жарнасы бойынша
Салық салынатын айналым резидент еместерден алынған жұмыс пен
Қосылған құн салығы салынатын тауарларды тиеуді, жұмыстарды атқаруды
ҚҚС есептеу кезінде 301-"Алынуға тиісті қарыздар" шоты дебеттеледі
Содан соң 301-шоттың кредитінен 633 шотының дебетіне есепке
Салып алушылар бұрындары ҚҚС-ның сомасы төленген тауарларды қайтарған
Жеке тұлғалардан ұсталатын табыс салығы.
Есепті жыл бойы салық салынатын табысқа ие болған
Жеке тұлғалардың мүліктік табысына тек қана активтің келесі
Табыс салығының мөлшерін ай сайын бір қалыпты ұстау
Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы. Жеке түлғалар бойынша
Төлем көзінен алатын табысына салынатын салықтар.
Төлем көзінде салынатын салық салық төлеушінің табысына алынады,
-еңбеккерлердің табысы. Төлем көзінде салық салынатын, еңбеккерлердің табысына
Еңбеккерлердің табысы бойынша жеке табыс салығының сомасы еңбеккерлердің
Табыс салығы үстаған кезде 681, 682 шоттары дебеттеліп,
- бір жол төлемдерден түскен табыс. Бүндай
- жинақтау зейнеткерлік қорларынан төленетін зейнеткерлік
- жеке тұлғаға төленетін ұтыстар, марапаттаулар, дивиденттер,
- стипендия, бұларға да салық салынады, сондай-ақ
- сақтандыру қоры
Төлем көзінен салынбайтын табыстар. Төлем көзінде салық салыбайтын
табысы және жеке нотариустардың табысы және т.б.
Резидент емес заңды түлгалардың табысына салық салудың ерекшеліктері.
Салық салу мақсатында жеке тұлға, егер де олар
- Қазақстан Республикасына заңды жолымен келген (түрғылықты
- Қазақстан Республикасына біршама уақытқа келген;
- Қазақстан Республикасы 183 календарлық күнінен кем
Егер де Қазақстан Республикасында шетелдік жеке тұлғасының тұрған
Акциздік салықтар.
Акциздік (жанама) салық дегеніміз — сатылатын тауардың бағасына
Қазақстан Республикасының аумағында акцизделуге жататын тауарларды өндіретін немесе
Кәсіпорындар мен ұйымдар бұл жоғарыда айтылған салықтардан басқа
"Мүлікке салық" деп аталатын шоттар түріндегі екі жақты
Сондай-ақ "Бюджетке төленетін басқадай салықтар мен алымдар" шотында
- шығарылған бағалы қағаздарды тіркеу алымы;
- жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері мен
Салықтардың, алымдар мен міндетті төлемдердің түрлері, мөлшері және
Темір жол транспорттың ұйымдастыру үшін: заңмен белгіленген тәртіпте
Энергетика мен электростанция жүйесін ұйымдастыру үшін: заңмен белгіленген
Қазба байлықты, газ бен мұнай өнімдерін тасмалдайтын кәсіпорындардың
Байланыс сферасының балансында түрған жер төлемдері салық салынатын
Жердің әрбір төлеміне тиесілі салық мөлшерлемесін пайдаланады.
Жер салығын есептегенде 821 шоты дебеттеліп, 636 шоты
Қөлік құралдарына салынатын салық.
Мемлекеттік есепте түрған меншік және меншікті сенімді басқаруға,
Көлік құраддарына салынатын салық жыл сайын төленеді және
2-кесте
Көлік құралдарына салынатын салық
Көлік құралдарына салына-тын салықты төлеушілер Салық салынатын объектісі
мөлшерлемесі Салық кезеңі
Меншігінде және шаруа-шылығын жүргізуіне неме-се оперативті басқаруына алған
Салық Кодексі белгілеген айлық есептік көрсет-кіштің негізінде есептелген
лық жыл
Меншігінде және шаруа-шылығын жүргізуіне неме-се оперативті басқаруына алған
40 тонналық және одан да жоғары жүк көтеретін
Көлік құралдарына салынатын салықты есептеген кезде 821 "Жалпы
Салықтардың барлық түрлері бюджетке аударылады, ол кезде 638
Бонустар. Жер қойнауын пайдаланушылардың белгіленген төлемдері болып табылады
Қол қою бонусы жер қойнауын пайдаланушылардың заңда белгіленген
Коммерциялық табу бонусы тіркелген төлем болып табылады және
Роялти. Роялтиді жер қойнауын пайдаланушылар пайдалы қазбалардың барлық
Пайдалы қазбаларды жүзеге асырып жатқан және жер қойнауынан
Роялти көмірқышқылы қалқап жүретін шкаласы бойынша пайыздық мөлшерлемесі
- контрактіде қаралған қызметінің
- контракт бойынша әрбір жылда өндірілетін өнімнің көлемінен
Алтын, қолакүміс тағы басқа қымбат металлдар мен тастарды
Өнімді бөлу туралы контрактісі. Бұл жерде мынадай шарттар
- бөлуге жататын өнімнің жалпы көлемі;
- Қазақстан Республикасының
- пайдалы өнімді бөлудің нысаны (ақшалай, заттай);
- контракті бойынша орындалған жұмысқа кеткен өтеу
- алынған үлестің ақшалай эквивалентіне өнімінің құнын және
Жер қойнауын пайдаланушылардың
- контракт күшіне енгенге дейінгі жер қойнауын пайдаланушылардың
Компенсациондық өнімінң есебінен өтелмейтін шығындардың қатарына:
- жер қойнауын пайдаланушылардың құқын алу мақсатында
- геологияық ақпарттарды алуға кеткен шығындары;
- жер қойнауын пайдаланушылардың компенсациясы ретінде алған өнімді
- шаруашылық-қаржылық қызметін
- экскурсияға және саяхат жасауға
- соттың ісін қарауыымен байланысты
- қарыз қаражаттарын пайдаланған үшін төленетін пайыздық төлемдері;
- кез келген мемлекеттік пайдаланушылардан
- контракті қызметіне жатпайтын
2.2 Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу
Кәсіпорын өз өндірісінің тиімді және ырғақты жұмысын қамтамасыз
Демек, кәсіпорын жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу үшін
Өнім жеткізушілермен есеп айырысулар есебі арнайы нысандағы журналда,
Келіп түскен шот-фактураларды алдымен "Келіп түскен жүктер есебі
Есеп журналы бойынша тіркеу нөмірін көрсете отырып, түскен
Бірінші кезеңде журналға акцептелген шот-фактура және басқа да
Екінші кезенде журналға қоймадан бухгалтерияға келіп түскен құжаттары
Кіріс құжаттары мұқият тексерілуі және төлем тапсырмаларындағы (шот-фактурадағы)
Сондай-ақ журналда жұмыстар мен қызметтер (негізгі құрал-жабдықтарды жөндеу,
Үшінші кезеңде журнадда шот-фактурасының төленгені көрсетіледі. Төлем туралы
Айдың аяғында журналдың жиынтығы есептелінеді жөне төленбеген шоттар
Журналдың қорытындысы төрт қатар бойынша шығарылады; ай ішіндегі
Кез келген кәсіпорын үзіліссіз және ырғақты жұмыс істеп
Осы жоғарыда аталған ұйымды керекті материалдармен және басқа
2.3. Басқа да кредиторлық борыштардың есебі
Жалдық міндеттемелердің есебі. Бұл міндеттемелер есебі "жалдық міндеттеме"
Төленуге тиісті сыйақы есебі. Алынған несие, жалдық келісім-шарт
Жинақтаушы зейнетақы қорымен есеп айырысудың есебі. Зейнетақы қорымен
Жарналар белгілі бір кәсіпорынның ережелерімен жарғыларымен және қолданылып
Зейнетақы қорына төленетін жарналар жұмысшылар мен қызметкерге есептелген
3-кесте
Жинақтаушы зейнетақы қорымен есеп айырысудың есебі бойынша жүргізілетін
№ Операциялардың мазмұны Дебеттелетін
шот Кредиттелетін
шот
1 Жұмысшылар мен қызметкерлерге есеп-телген еңбекақы сомасынан жинақтаушы
681
686
2 Жинақтаушы зейнетақы қорына есептел-ген сомалар есеп айырысу
686
441
Басқа да есептелген шығындар есебі
Басқа да есептелген шығындар есебі «Басқа да кредиторлық
4-кесте
Басқа да кредиторлық борыштар мен есептелген шығындар шоты
№ Операциялардың мазмұны Дебеттелетін шот Кредиттелетін шот
1 Негізгі құралдарды ұзақ мерзімге жалға алу бойынша
2 Ұзақ мерзімге жалға алынған негізгі құраддар үшін
3 Ұзақ мерзімге жалға алынған негізгі құралдар мерзімі
4 Келімісшарт бойынша ұзақ мерзімге жалға алынған негізгі
831
684
5 Ұзақ мерзімге жалға алынған негізгі құрал үшін
684
441
6 Жұмыскерлерге еңбек демалысы үшін төленетін ақыға есептелген
кестенің жалғасы
7 Жұмысшылар мен қызметкерлерге еңбек демалыс үшін есптелген
685
639, 686
8 Негізгі құралдарды жөндеуге байланысты алдағы уақыт төлемдер
934
687
9 Науқандық шығындарға жасалған резерв сомалары 901-904 687
10 Құрылған резервтің есебінен жасалған нақты шығындарына
687 201-208 441, 451, 671, 681, 639, т.б.
11 Жалға берілген негізгі құралдарға есептелген жалгерлік төлем
12 Бұрынырақ төленген жалгерлік төлем сомасы есебіне есепке
13 Жалға берушіге аударылған жалгерлік төлем 687 441
14 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің толық төленіп,
711
687
15 Қайтарылған тауарлардың сату шегерімдерімен баға шегерімдеріне 687
16 Есеп беруге тиісті адамардың, берген аванстық есебі
811, 821
687
17 Есеп беруге тиісті адамардың, аванстық есебінде бекітілген
687
333
ҚОРЫТЫНДЫ
Бухгалтерлік есеп мәліметтері басқару жүйесінің негізі болып
Кәсіпорындар өзінің қызметі барсында меншікті капиталмен қатар
Кез-келген ұйымның қызметін көрсетуі мен шаруашылық операцияны жүргізу
Кез келген өндіріспен айналысатын субъекті сол өнімді өндіру
Жалпы қорыта келгенде ұйымның экономикалық жағдайын жақсарту үшін
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТТЕР
1. Радостовец В.К., Ғабдуллин Т.Ғ., Радостовец В.В., Шмидт
«Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп»
Алматы 2003ж
2. Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А., Жантаева
«Қаржылық есеп»
Алматы: экономика, 2001
3. Бухгалтерлік есеп шоттарының Үлгі жоспарын қолдану жөніндегі
Бухгалтер бюллетені №10, наурыз 2004ж
4. Андреев В.Д.
«Практический аудит» - М: Экономика, 1994г
5. Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Е.Т., Жұмағалиева Ж.Т.,
« Ұйымның қаржылық жағдайын талдау» - Алматы: Экономика,
6. Абдыманапов А.А
«Концептуальное основы и принципы бухгалтерского учета»
(учебное пособие) – Алматы, 2003г
7. Под.ред. Нурсеитова Э.А.
«Нормирование командировочных и представительских расходов»
Алматы:2003г
8. «Қазақстан Республикасының Салықтар және бюджетке басқа да
9. «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы»
10. Назарова В.Л.
«Шаруашылық жүргізуші субьектілердегі бухгалтерлік есеп»
Алматы экономика 2005ж