МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.........................3
1 ОҚУ ПӘНДЕРІ АРҚЫЛЫ ОТАН ҚОРҒАУШЫ ТҰЛҒАСЫНА ТӘРБИЕ
1.1 Патриоттық тәрбиенің мәні және табиғаты....................8
1.2 Оқу пәндері арқылы оқушыларға патриоттық тәрбие берудің маңызы..........................24
2 МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНА ОҚУ ПӘНДЕР НЕГІЗІНДЕ ПАТРИОТТЫҚ ТӘРБИЕНІ
2.1 Оқу пәндері негізінде оқушыларды отансүйгіштікке тәрбиелеудегі жұмыс формалары
2.2 Тәжірибелік-эксперименттік жұмыс мазмұны мен нәтижелері...........58
ҚОРЫТЫНДЫ.........................66
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...........68
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың көкейтестілігі. Қазақстан Республикасы өзінің тәуелсіз мемлекет
«Қазақстан – 2030» Жолдауында Республика Президенті еліміздің ұлттық қауіпсіздігін,
Республиканың әлеуметтік-экономикалық дамуын жеделдетуге, қоғамның саяси және патриоттық өмірі
2001 жылдың 11 қыркүйегінде АҚШ-тағы қайғылы оқиғалар, Таяу
Қазақстан Республикасы «Білім туралы» заңында «Білім беру жүйесінің міндеттері:
Адамзат тарихында құндылықтардың қалыптасуы мәселесі ерте заманнан-ақ ойшылдардың, ғұламалардың
Идеялық тәрбие жұмыстарының маңызды міндеттерінің бірі-патриоттық тәрбие. Патриотизм-әлемдегі бейбітшілік
Қазіргі кезде қоғамдық-гуманитарлық ғылымдар саласында зерттеу жүргізуші ғалымдар халқымыздың
Егемендік алған бастапқы күндерден-ақ отансүгіштік ұғымы, оның мазмұны төңірегінде
Бұл жағдайда, Кеңестік Одақ кезіндегі тарихи-педагогикалық тәжірибелерден қорытынды шығарып,
Қазақстан мектептерінде Кеңес Одағы кезінде өсіп келе жатқан жас
- мектеп оқушыларын отансүйгіштікке тәрбиелеудің теориялық және әдістемелік аспектілері,
- жастарды отансүйгіштікке тәрбиелеудің ғылыми-теориялық, әдістемелік тұстарын Э.Г.Абрамян, М.Г.Агаев,
- Қазақстанда білім беру саласының даму тарихы мен ұлттық
- патриоттық жастар тәрбиесінде тиімді пайдалану мен оларды
- әдебиет, физика, математика, пәндерін оқытуда оқушыларды отансүйгіштікке
- оқушыларға әлеуметтік-азаматтық және интернационалдық тәрбие мәселелерін Ж.А.Мақатова, Н.И.Қойшыбаева,
- Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігіне қарасты ішкі әскерлерінің
Мұрағат құжаттары және философиялық, психологиялық, педагогикалық, тарихи еңбектер мен
Жоғарғы сынып оқушыларына патриоттық тәрбие беру саласы ғылыми тұрғыда
Осы қайшылықтардың шешімін табу мақсатында оқушылардың адамгершілік қасиеттері мен
Зерттеу мақсаты: оқушыларды отансүйгіштікке патриоттық- құндылықтары негізінде тәрбиелеу жүйесіне
Зерттеу объектісі: мектептегі оқу-тәрбие жұмысы мен патриоттық- құндылықтарды ұштастыра
Зерттеу пәні: мектепте оқу пәндер құндылықтары негізінде оқушыларды патриотизмге
Зерттеу болжамы: Егер оқушыларды оқу пәндері негізінде патриотизмге тәрбиелеудің
Жетекші идея: құқықтық, зайырлы, демократиялық негізде қалыптасып келе жатқан
Зерттеу міндеттері:
- отансүйгіш тәрбие мұрасының патриоттық- үлгілеріндегі бағыт-бағдарлары мен мезмұнын
- «патриотизм», «ұлтжандылық», «ұлттық патриотизм», «қазақстандық патриотизм» ұғымдарының теориялық
Зерттеудің әдістері: мұрағат құжаттарын, тарихи-педагогикалық әдебиеттерді талдап зерттеу және
Дипломдық жұмысының құрылымы: кіріспеден, екі бөлімнен, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе бөлімінде тақырыптың көкейкестілігі, зерттеудің ғылыми аппараты, нысаны, пәні,
«Оқу пәндері негізінде оқушыларға патриоттық тәрбие берудің ғылыми-теориялық негіздері»
«Мектеп оқушыларына оқу пәндері негізінде патриоттық тәрбиені оқытудың элементтерін
Қорытындыда болжамды дәлелдейтін зерттеудің негізгі нәтижелері мен тұжырымдары қорытындыланып,
1 ОҚУ ПӘНДЕРІ АРҚЫЛЫ ОТАН ҚОРҒАУШЫ ТҰЛҒАСЫНА ТӘРБИЕ БЕРУДІҢ
1.1. Патриоттық тәрбиенің мәні және табиғаты
Қоғамның патриоттық өмірінің арқасында адам өзінің шынайы адамдық мәнін
Ал, қоғамның патриоттық өмірінің күрделі құрылымы жоғары аталған құбылыстарды
Адам болмысында ең жетекші роль атқаратын күш сана деп
Адам баласының әрқайсының өз өмір жолы болатыны тәрізді, кез-келген
Тәуелсіз Қазақстан жағдайында біз патриоттық тәрбие беруді оқу пәндерінің
Ал Қазақстан әрі батыс, әрі шығыс елі, ерекше ортада
Ғылыми зерттеулерді оқып-зерделеп талдағанда және педагогикалық тәлім-тәрбиені ұйымдастырғанда оқушыларға
Қазақы дүниетаным, ақыл-ой, тағылымдық ұлағат ғасырлар бойы шыңдалып қалыптасты.
Оқу пәндерінде білім өз мәні жағынан оқушылардың ішкі дүниесін,
Біз жұмысымызда егемендікпен қоса келген «Қазақстандық патриотизм», «Ұлттық патриотизм»
Ұлттық және жалпы қазақстандық намысты ояту мәселесіне келгенде қазіргі
Оқушылар бойында патриоттық сананы қалыптастыру тек қана жиын өткізумен
Қазақстанда патриоттық тәрбиенің біртұтас жүйесі жасалып, әсіресе қазақстандық патриотизмді
Осы ретте біздің ұсынып отырған еліміздің барлық мектептерде «Оқу
Сондықтанда үкімет тарапынан арнайы бағдарламалар қабылдануы тиіс. Олар мерзімді
Біздің көзқарасымызша мұндай позиция «шынайы патриотизм» түсінігі мәнін ашып
Жалпы патриотизм дегеніміз – Отанға деген сүйіспеншілік, мемлекет алдындағы
Ал Қазақстандық патриотизм - Қазақстан азаматының өзін осы елдің
1. Қазақстанда 130 – дан астам ұлт өкілдері тұрады.
2. Қазақстанда тұратын барлық халықтар ұлтына қарамай Отанды қорғауға
3. Бұл әрбір азаматтың тек өзінің конституциялық борышын өтеуі
4. Қазақстан халықтарын ұлы державалық патриоттық сезімге ұмтылғызу мақсатында
5. Қазақстан Республикасының азаматының Отанын қорғауға деген оң көзқарасын
6. Қазақстан Республиканың әскери доктринасына сай Қазақстан халқының мүддесін
Әрбір халықтың тарихи өмірінде қол жеткізген ең құнды дүниелері
Қазақстандық патриотизмді еліміздің әрбір азаматтарының санасына сіңіру - кезек
Cурет 1 – Қазақстандық патриотизмнің мәні
Патриотизм дегеніміз – Отанға деген сүйіспеншілік, әрбір азаматтың мемлекет
Ерте заманда елім деп еміреніп, егеулі найза қолға алып,
Оқу пәндерінің бір саласына жататын ел қорғау, батырлық істер
Ал "Ер жігіт ел үшін туады, ел үшін өледі",
Қазақстандық патриотизмді еліміздің әрбір азаматтарының санасына сіңіру кезек күттірмейтін
Патриоттық тәрбиенің басқа тәрбиенің түрлерімен байланысы
өзінің туған елінің заңы мен ереже, белгі нормала-рын сақтау,
Экология- лық тәрбие
табиғатты қорғау қажеттігін түсіндіру, туған жердің табиғат байлықта-рын ұқыпты,
Эстетика-лық тәрбие
өмірде, өнерде сұлулықты жасау, оған қатысу қабілетін, қажетсі- нуін
Азаматтық тәрбие
отбасына, барлық
адамдарға, өз
халқына және
Отанына қарым-
қатынастағы
жауапкершілігін
қалыптастыру;
отаншылдық, құқықтық, сезімдеріне баулып, өз қадірін, тұлғалық еркіндігін, тәртіптілікті,
Саяси тәрбие
тұрақты ғылыми сенімге, жоғары саяси мәдениетке ие, Отаншыл,
Еңбек тәрбиесі
еңбекке деген қатынасы, патриоттық және материал-дық игілікті жасауға деген
шығармашы-лық қабілетін дамыту
Адамгершілік тәрбие Қоғамдық талап-тілекке, қабылданған қалыпқа сәйкес
Ұлттық тәрбие – адам өмірінің алтын арқауы. Ұлттық тәрбие
Ұлттық тәлім-тәрбиенің дамуы мен қалыптасуына үлкен үлес қосқан қазақтың
Оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдар орыс тілінің аудармасы негізінде пайдаланылып,
Ұлттық патриотизмді қалыптастыруда салт-дәстүрлердің атқаратын орны ерекше. Ұлттық патриотизм
Ұлттық қасиеттерімізді ұрпақ бойында қалыптасуы қоғам игілігі үшін маңызды.
Кез келген ғылым–зерттеу жұмысы дайын тұрған, болмаса бір нәрсені
Оқу пәндерінің негізінде оқушылардың бойында қалыптасқан патриоттық мінез бен
Компоненттері Өлшемдері Көрсеткіштері
Мотивациялық Педагогикалық іс-әрекетте патриоттық тәрбие беру ұғымдарын пайдалануға ұмтылысы
- патриоттық тәрбиенің оқу-тәрбие жұмыстарына пайдалану дың маңыздылығын
- эмоционалдық тұрғыда қабылдай алу.
Мазмұндық Патриоттық тәрбие беруге байланысты қазақ халқының дәстүрлері, оқу
- патриоттық тәрбие берудегі педагогикалық мүмкіндіктерін игере білуі;
- оларды оқушыларға патриоттық тәрбие беруге пайдаланудағы психологиялық-педагогикалық шарттарды
Іс-әрекеттік Патриоттық тәрбие беруде білімдерін кәсіби пайдалана білу
- патриоттық тәрбие берудегі функцияларын саралай білу іскерлігі;
- патриоттық тәрбие беруге байланысты тәрбие жұмыстарын өткізу мен
- шығармашылық жұмыстарда қолдана білуі.
Кесте 1- Оқушыларға патриоттық тәрбие беруде құрылымдық-мазмұндық моделі
Материалды дүниенің даму логикасына сай Жер планетасында миллиондаған жылдар
Көптеген зерттеушілердің және қарапайым сананың дәстүрлі қателігі – «жан»
Автор жақсылықты адамның сәйкестікпен үйлесімді дамуындағы, әлемнің сәйкестігін дамытудағы
Әрине, қателесу мен адасушылық әрбір субъект үшін даму, жетілу
Патриоттылықтың тағы бір келбеті - адамның өз бойындағы барлық
Ал енді қоғамның базистік іргетасы белгілі бір материалдық, қаржылық
Патриоттық дамудың күрделі құрылымы әр түрлі элементтерді, салаларды қамтитыны
Патриоттылықтың табиғаты жайлы пікір айтқан зерттеушілердің арасында А.Г. Косиченконың
Бұл жерде автор патриоттылықты адамның әлемге қатынасының бір бөлігіне
Оған А.Г. Косиченко былай жауап беруге тырысады; «Патриот адамның
Бұл жерде автор патриоттық мәселесіне патриоттық дамудың ерекше заңдылығы
Маркстік концепция бойынша адам мәні әртүрлі қайшылықтарға толы түсіндіріледі,
- патриот- адамның өзіндік санасының, өзіндік етенелесуінің формасы (адамның
- патриот- интериоризацияланудың, әлеуметтік тәжірибені игерудің формасы (идеальдылықпен сәйкестендіру
- патриот – адам болмысының детерминациялық-императивті компоненті (адам іс-әрекетінің
- патриот- адам шығармашылық қызметінің импульсы (адамның жаратымпаздыққа ұмтылысы
- патриот адам еркіндігінің негізгі (еркіндікті адамның сыртқы мүмкіндіктерінің
Сөйтіп, адам патриоттылығының кейбір қырлары айтылғанмен, жоғарыда айтып кеткендей
Патриот құбылысында берілген анықтамалардың ішінде біздің түсініктерімізге барынша жақын
Жалпы патриот құбылысы бірнеше іргелі салалардың бір-бірімен тығыз байланысынан
1. Білімділік негіз. Ақиқаттың сан қырлы құрылымын түсіну үшін,
Қазіргі ақпараттар ағыны заманында адам баласы күніне естіген, көрген
Сонда ғана ақпарат, дерек, білім адамға, оның өміріне өз
2. Имандылық негіз немесе жоғары патриоттық күштердің адал жанды
Оның орнына жылдамырақ тәубасына келіп, жанын тазартса, патриот жолына
3. Моральдік, немесе тағылымдық негіз, яғни адамның адами қасиеттерін
Моральдік құндылықтар тек патриоттылықтың ғана емес, жалпы патриоттық құндылықтардың
Моральдік негіздердің тасымалдаушысы этнос мәдениеті. Мәдениеттің арқасында моральдік
Сондықтан адам мәні – патриоттық дамуда. Сондықтан ол өз
4. Эсттетикалық негіз. Әлемнің (негізін) әсемдігін құрметтеу, ондағы сұлулық
5. Философиялық негіз. Философия әрбір тарихи кезеңнің, дәуірдің
Ал, енді қазіргі кезеңде бірте-бірте белең ала бастаған көзқарас
Осы ойларды жалғастыра отырып, авторлар патриот туралы мынандай тұжырымдарды
Бұл авторлардың көзқарастарына қосыла отырып, қазіргі кезеңде адамзат өзінің
6. Психологиялық негіз. Тағы бір тоқталып өтетін патриоттылықтың күрделі
Ал бұндай жағдайда субъект патриот әлемінен алыстай түседі. Ол
7. Өнерлік негіз. Патриоттылықтың әлеуметтік салада кең таралуына, рауаждануына
8. Шығармашылық негіз. Адамның хайуанаттар әлемінен сапалы айырмашылығы және
Сонымен адамның адамшылығын ашатын патриоттылығына келетін болсақ, онда бұл
Құндылықтарға жалпылама түрде сипаттама беруге тырыссақ, онда бұл ұғым
Шетелдік зерттеушілер арасында 70-80 жылдары құндылықтар өзгеріп отыруы мәселесі
1. құндылықтардың жасалынуы (креация) – тәжірибенің кеңеюіне байланысты бағалаудың
2. құндылықтар деструкциясы - әлеуметтік өзгерістердің негізінде белгілі бір
3. құндылықтардың әлсіреуі – адамдар арасында белгілі бір құндылықтардың
4. құндылықтардың күшеюі – керісінше, құндылықтардың әлеуметтік ортада жаңа
5. құндылықтарды қолдану – қоғамда бұл құбылысты рациональді
6. құндылықтық қатынастарды нақтылау, яғни құндылықтарды әрекет ету ауқымын
7. құндылықтарды шектеу – басқа бір маңыздылығы бар құндылықтарды
8. құндылықтар эксплиациясы, яғни олардың жасырын күйден жарыққа шығуы,
9. құндылықтар келісімі, яғни құндылықтар аралық шиеленістерді шешу мақсатында
10. құндылықтарды интенсификациялау және абсолюттеу – белгілі бір құндылықтардың
Мәдени құндылықтарды бағалау жүйесі ғасырлар бойы қалыптасқан және олардың
Сондықтан әрбір халықтың мәдениетінің әлеуметтік портретін анықтау үшін –
Адамның патриоттық құндылықтарының қалыптасуының қайнар көзі патриоттық қажеттіктер мен
1.2. Оқу пәндері арқылы оқушыларға патриоттық тәрбие берудің маңызы
Қазір әлемдік аралас-құралас күшейіп, жаһандану үрдісі қарқын алған сайын
Оқу пәндері – халқымызда ертеден жинақталған игі істердің зерделі
Оқу пәндері – халықтық тәлім-тәрбиені, оның тәжірибесін қорытындылап, жүйелейтін
Біздің ойымызша, оқу пәндері бүкіл білім беру мен тәрбие
Осымен үндес ойды М.Шоқай 1931 жылы “Яш Түркістан” журналына
Мұндай ақиқат ойларды Қазақстандағы білім жүйесінің ахуалымен шендестіргенде, өзінен-өзі
Біріншіден, оқушының ұлттық дүниетанымын әлемдік мәдени құндылықтар мен диалектикалық
Екіншіден, ұлттық құндылықтар жүйесін сақтай білуге және оны белсенді
Үшіншіден, жас ұрпаққа білім беру барысында, бір жағынан, бүгінгі
Мұндай мақсаттардың орындалуы көп жағдайда білім мазмұнына тікелей байланысты.
Оқушының азаматтық түлғасы мен отаншылдық асқақ сезімдері тек қана
Білім мен тәрбие тетіктерін ұрымтал іске қосу арқылы ұрпақ
Жас ұрпаққа білім мен тәрбие беретін оқу орындарына қойылатын
Халқымыздың патриоттық үлгісін Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би,
Әйтеке би «Өмірім халықтікі, өлімімғана өзімдікі» деп, халыққа қызмет
Қазақстан Республикасының Ата заңында қазақстандық патриотизмді қалыптастыру және оны
Тәрбиенің іргетасы қаланатын тұсы – отбасы мен тұрмыс. Сондықтан
Адамның бойында ұят сезімі қалыптасқан күнде ғана Отан алдындағы
«Халық кемеліне келіп, өркендеуі үшін, ең алдымен, азаматтық пен
Оқу пәндері ғылымында балаларды ұлттық мінез-құлық әдептері негізінде тәрбиелеуге
Бұл көрсетілген әдеп нұсқаларын өсіп келе жатқан жас ұрпақты
Адамдар бір-біріне кездескенде «Ассалаумағалейкум», яғни, «Сізге нұр жаусын», «Уағалайкум
Қазақ халқының тәрбиесіндегі бір сыйластық ерекшелік: адамның аты-жөнін құрметпен
Қазақ отбасында ер бала мен қыз бала тәрбиесіне ерекше
Соңғы жылдары тәрбие берудің ауқымының кеңеюіне байланысты оған қойылатын
Оқушылар арасында әдептілік бағытына сәйкес ата-аналардың қатысуымен тәрбиелік іс-шаралар
Бұл ата-аналардың педагогикалық білімдерін жетілдіру арқылы әдептілік тәрбиесін жақсартуда,
Дала мінезді қазақтың көңілі шалқар, кейде сағымдай бұлдырап, жұмбақ
Қазақ оқу пәндерісында патриоттық тәрбие берудің көкейкесті ізгі мақсатты
1.Болашақ маманның елін, жерін сүйетін намысшыл азамат болуын ойластыру.
2.Студенттерді, оқушыларды еңбексүйгіш, елгезек азамат етіп тәрбиелеу. Бұл мақсаттағы
3.«Бірінші байлық - денсаулық» деген қағиданы пір тұтқан халқымыз
4.Халқымыз оқу пәндеріның ықпалы арқылы ұрпақ бойындағы ізгі адамгершілік
5.Патриоттық сезімнен ажыратып алғысыз ізгіліктік – оқу пәндерілық тәрбиенің
6.«Білім – таусылмас кен, өнер - өлмес мұра», «Білекті
7.Адам өмірі табиғат аясында өтетін болғандықтан, бабаларымыз ғұмыр бойы
Әр мектепте өзінің тәрбие жүйесі бар.Өзінің бағыт бағдары бар.
Қазақстан мемлекетінің өркениетті даму жолына бетбұрысы тұсында жас ұрпақтың
Қазақстан Республикасында білім беру мен тәрбиелеу саласының түбегейлі өзгеруі
Ендеше ұлттық қайта өрлеу процесінде халықтың мәдени игіліктерін танып-білу
Қазақтың дәстүрлі көркем мәдениетін дарытудың мақсаттары мен міндеттері, өнердің
Қазақтың көркем өнерінің бейнелілік тілін меңгертуде, халқымыздың бай мұрасын
Қазақ әдебиетінің майталмандары Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, А.Байтұрсыновтар өз еңбектерінде мәдениет
Кеңес дәуірінде қазақтың көркем мәдениетін жеке өнер түрлері ретінде
Одақ кезіндегі саясаттанған, бірыңғайланған білім нәтижесінде қазақтың ұлттық мәдениеті
Халық ақындары, әнші-күйшілері, жыршылары және әдеби шығармашылықты таратушылар
Мұндай көріністер эстетикалық талғамды, жалпы ой-өрісті дамытып, қазақ
Халықтың -әдеби шығармашылығын таратуда отбасының /ата-аналардың, қарттардың/, ән-күй, айтыспен
Қазақ халқының экономикалық және қоғамдық құрылысы, сондай-ақ оның
Оқушылардың болашақ кәсібінде патриотизмнің маңыздылығын түсіне білуі, олардың оқушыларға
Сурет 3 - Оқушыларды патриотизмге тәрбиелеу негіздері
Халықтың ән өнері - -эстетикалық өнердің әр түрлі,
Халық ақындары, әнші-жыршылары, сал-серілері шығармаларды таратушылар болды. Олар
«Қазақ әндері құдіретті де күшті, өктем, әрі сонымен бірге
Түнде де, күндіз де, таңертең де, кешке де, жазда
Сондай-ақ әдет-ғұрыптық әндер де сан алуан. Мысалы, үйлену әдет-ғұрпы
«... Жоқтаудың үш түрі бар. Бірінші, өлген азаматтың балалары
Абайдың өз ұлы Әбдірахманға арнаған жоқтауында оның бауырмалдық қасиеті,
... Кешегі өткен ер Әбіш
Елден бір асқан ерек-ті.
Жүрегі жылы, бойы құрыш,
Туысы жаннан бөлек-ті.
Өнері оның жұрт асқан,
Ғылымға көңілі зеректі.
Аямаған ғаріптен
Қолдан келген көмекті
Кісіге сідет жүктетпей.
Еңбекпен тапқан қоректі,
Біреудің қалған қарызын
Айтқызбай артық төлепті.
Боямасыз ақ көңіл,
Кірлетпей кетті жүректі.
Ойлмамаған елімнен
Жасқанамын демекті...
деп Әбдірахманның өмірінің кейбір белестерін көз алдыңа елестетеді. Осындай
Балалар қаршадайынан семьялық-тұрмыстық және әдет-ғұрыптық әндердің ортасында өсті.
Бұл арада төңкеріске дейінгі кезеңдегі қазақ халқының
Біздің ойымызша, бұл «естігенін еліктеп қайталау» әдісі /слухо-подражательный метод/
Қазақтың шығармаларының ішіндегі ең ірі жанры, композициялық құрылымы
Халықтық аспаптық өнері. Қазақтың тарихи даму сатысында қаншама оқиғаларды
Қазақ халқының күйшілік өнері өзінің дәстүрлік ерекшелігіне, орындау мәнеріне,
Төкпе күйлер атақты Құрманғазы атындағы академиялық ұлт-аспаптар оркестрінен бастап,
Әлбетте, күй жанрын үзілді-кесілді екі ғана топқа бөліп тастау
«Қазақ халқының күйшілік дәстүрінде, күй өнерінде тармақты /циклды/ күйлер
«Қорқыт», «Шыңырау» /Ықылас/ домбыра және қобыз тілімен қазақтың кең
Халық арасында басқа да аспаптардың шығуына байланысты аңыздар көптеп
«...Ертеде өмір сүрген бір шалдың жеті ұлы болыпты. Бір
Әрине, бұл маңызды тек бір жақты – аспаптың шығу
Жарамды ән тыңдасаң жаның еріп,
Жабырқаған көңілің көтерілген.
- деп ұлы Абай айтқандай, шалдың өзіне-өзі күй арқылы
Мұндай аңыз – ертегі-күйлер қазақтың халықтық педагогикасының құралы
Әлбетте, нттың өнері, суырып салма ақын-жыраудың өнері сияқты, аңыздың
Академик А.Жұбанов Ықыластың ежелгі халық аңызының негізіне құрылған шығармаларының
В.А.Сухомлинскийдің: «Егер сәби шақта шығарманың әсемдігін жүрекке жеткізе
Қазақтың халықтық педагогикасы өзіне тән құралдармен барлық уақытта осыған
Міне осы қазақтың аспаптық- мідениетін жетілдіріп дамытуда, ересектер мен
Құрманғазы шығармашылығындағы образдардың өзіндік ерекшелігі жан-жақтылығында, ауқымдылығында.
Жалпы алғанда, халық күйшілерінің шығармалары балалар мен жастарға өмір
Халық та өздерінің сүйікті әнші-күйші, ақын, жыршы термешілерінің өнерін
2 МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНА ОҚУ ПӘНДЕРІ НЕГІЗІНДЕ ПАТРИОТТЫҚ ТӘРБИЕНІ ОҚЫТУДЫҢ
2.1 Оқу пәндері негізінде оқушыларды отансүйгіштікке тәрбиелеудегі жұмыс формалары
Адам баласының әрқайсының өз өмір жолы болатыны тәрізді, кез-келген
Тәуелсіз Қазақстан жағдайында біз патриоттық тәрбие беруді оқу пәндерінің
Ал Қазақстан - әрі батыс, әрі шығыс елі, ерекше
Ғылыми зерттеулерді оқып-зерделеп талдағанда және педагогикалық тәлім-тәрбиені ұйымдастырғанда оқушыларға
Қазақи дүниетаным, ақыл-ой, тағылымдық ұлағат ғасырлар бойы шыңдалып қалыптасты.
Оқу пәндерінде білім өз мәні жағынан оқушылардың ішкі дүниесін,
Біз жұмысымызда егемендікпен қоса келген «қазақстандық патриотизм», «ұлттық патриотизм»
Ұлттық және жалпы қазақстандық намысты ояту мәселесіне келгенде, қазіргі
Оқушылар бойында патриоттық сананы қалыптастыру тек қана жиын өткізумен
Әрбір халықтың тарихи өмірінде қол жеткізген ең құнды дүниелері
Ұлттық тәлім-тәрбиенің дамуы мен қалыптасуына үлкен үлес қосқан қазақтың
Оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдар орыс тілінің аудармасы негізінде пайдаланылып,
Мектептерде және арнайы оқу орындарында оқу-тәрбие жұмысының бағдарламалары, әдістемелік
Ұлттық патриотизмді қалыптастыруда салт-дәстүрлердің атқаратын орны ерекше. Ұлттық патриотизм
Ұлттық қасиеттеріміздің ұрпақ бойында қалыптасуы қоғам игілігі үшін маңызды.
Сурет 4 – Ұлттық патриотизм
Қазақтың патриоттық-отансүйгіштік тәрбиесі - тереңнен тамыр тартқан, халқымыздың сан
Біріншіден, күні ертең болашақ маманнның елін, жерін сүйетін намысшыл
Екіншіден, оқушыларді еңбексүйгіш, елгезек азамат етіп тәрбиелеу. Бұл мақсаттағы
Үшіншіден, «бірінші байлық - денсаулық»-деген қағиданы пір тұтқан халқымыз
Төртіншіден, халқымыз этнопедагогикасының ықпалы арқылы ұрпақ бойындағы ізгі адамгершілік
Бесіншіден, патриоттық сезімнен ажыратып алғысыз гуманизм этнопедагогикалық тәрбиенің басты
Жетіншіден, адам өмірі табиғат аясында өтетін болғандықтан, бабаларымыз ғұмыр
Біз зерттеу жұмысымызда жеке тұлғаның өзіндік мінез-құлқы мен оның
Бұл істердің жүзеге асуы оқушылардың оқу-тәрбие жұмысына шығармашылық көзқарас
Осы өлшемдер мен көрсеткіштер негізінде зерттелетін қасиеттердің қалыптасу деңгейлері
1. Төмен деңгей: оқу пәндерінедеген қызығушылығы, құрмет сезімі бар,
2. Орта деңгейі: оқу пәндерінеерекше құрметпен қарайды, оны оқып-үйренуге
Кесте 2 – Оқу пәндері негізінде оқушылардың патриоттық тәрбиелілігін
Компоненттер Өлшемдер Көрсеткіштер
Мотивациялық Оқу пәндерінедеген саналы көзқарас, оның қоғамдық мәнін түсіну,
оқу пәндерін оқып-үйренуге қызығушылықтың болуы;
оқу пәндерінде құнды идеяларды дұрыс қабылдай алуы;
оқу пәндерінің патриотизмді қалыптастыруға дұрыс ықпалының бар екенін жете
оқу пәндерінің ұлттық мәдениетті игерудегі маңыздылығын түсінуі.
Когнитивтік Оқу пәндері туралы білімнің және патриоттық сана-сезімнің
қазақ халық шығармашылығының мазмұндық ерекшеліктері туралы білімі;
оқу пәндерінің тәлім-тәрбиелік идеялары туралы білімі;
патриотизм, қазақстандық патриотизм, ұлттық патриотизм туралы түсінігінің болуы;
патриоттыққа, елжандылыққа баулудың оқу пәндерінде халықтық дәстүрлерін игеруі;
оқу пәндерінде ұлтаралық қарым-қатынас мәдениетін игеруі.
Мінез-құлықтық Оқу пәндерінің патриоттық іс-әрекетте қолдану білігі ұлттық
оқу пәндерінің негіздерін күнделікті іс-әрекетінде қолдану;
қазақ халқының мүддесін қорғай білуі;
іс-әрекетінде қазақ халқының патриоттық құндылықтарын белсенді және саналы түрде
3. Жоғары деңгейі: оқу пәндеріне ерекше құрметпен қарайды, оны
Осылардың барлығы оқушылардың патриоттық тәрбиелілігінің даму деңгейлері мен өмірдегі
Сонымен жас ұрпақты тәрбиелеу жұмысы қазіргі білім жүйесінің қажетті
Мектеп оқушыларына патриоттық тәрбие беруде «патриот оқушы» тұлғасын қалыптастыруда,
Оқу пәндері негізінде оқушыларға патриоттық тәрбие беру моделі моделдеу
Сөйтіп, біздің зерттеуіміздің көзқарасы тұрғысынан алғанда, оқушыларға оқу пәндерінегізде
Дегенмен, мектеп оқушыларына оқу пәндері негізінде патриоттық тәрбие беру
Ұлттық патриотизмді қалыптастыруда салт-дәстүрлердің атқаратын орны ерекше. Ұлттық патриотизм
Ұлттық қасиеттеріміздің ұрпақ бойында қалыптасуы қоғам игілігі үшін маңызды.
Сурет 5 – Оқу пәндері негізінде оқушыларға патриоттық тәрбие
Зерттеу жұмысының ІІ кезеңінде оқушылардың - эстетикалық тәрбиесін
Халық творчествосының тиімділігін арттыру арқылы оқу процесін жетілдіру мәселесі
Халық сының ең озық үлгілері арқылы бастауыш сынып оқушыларының
Озық педагогикалық іс-тәжірибе мен оқушыларға арналған оқу бағдарламалары мен
Патриотизмді қалыптастырудың мәнін, оның қоғамға қажетті екендігін төмендегідей негізгі
а) Патриотизм - қажеттілік. Ол өсіп келе жатқан жас
ә) Патриотизм - мәңгілік. Бұл халық дәстүрлері негізінде адам
Патриотизмге тәрбиелеудің түрлі формалары мен әдістерін пайдалану барлық жұмысты
Патриотизмді қалыптастыру мақсатында жүргізілген іс-шаралардың тиімділік көрсеткіштерін анықтауда мыналарды
1. Диагностикалық зерттеу кезінде міндетті түрде педагогикалық такт сақталынуы
2. Патриотизмді қалыптастыру тиімділігін зерттеу барысында бір әдістемені емес,
3. Зерттеу барысында сыналатын субъектілердің бір-біріне ықпалын жүргізбеген маңызды.
Сонымен халықтың педагогика мұралары мен одан бастау алған ғылыми
- педагогикалық-ұйымдастырушылық шарт- болашақ мұғалімдердің ұлттық тәрбие негізіндегі патриотизмді
- психологиялық-педагогикалық шарт- патриотизмді қалыптастыруда (оқушылардың) болашақ мұғалімдердің
- әдістемелік шарт- субъектілердің жаңа әлеуметтік мәдени орта
- дамытушылық шарт- патриотизмді қалыптастыру арқылы ұлттық ой-
Талданған педагогикалық шарттарды іс- әрекетте жүзеге асыруда олардың әрқайсысы
Зерттеліп отырған мәселенің бүгінгі шынайы күйін айқындау мақсатында тәжірибелік-эксперименттік
Анықтау экспериментінің нәтижесі болашақ мұғалімдерге оқу-тәрбие үдерісі барысында патриоттық
Анықтау экспериментінің нәтижесін сараптама жасау негізінде төмендегі нәтижелерге қол
Адамзат баласының ғасырлар бойы жинақтаған мәдениеті, білім, ақыл-парасаты, таным-түйсігі,
Тарихи, мәдени мұралар ескерткіштерді мынадай топтарға жіктейміз: тарихи ескерткіштер,
Қазіргі жаһандану үдерісі жүріп жатқан жағдайда ұлттық тәрбие, ұлттық
Болашақ мұғалімдердің патриотизмін қалыптастыруда маңызды қасиеттерді түрліше ұғынуы олардың
Оқушылардың басым көпшілігі кәсіби іс-әрекетінде патриотизмнің қалыптасуындағы құндылықтар деп
Арнайы пәндерді оқу, өндірістік, практикалық жұмыстар және элективті курстар,
Осыған сәйкес болашақ мұғалімдерге әдістемелік көмек ретінде «Патриоттық
Элективті курстың мақсаты - болашақ мамандарға патриоттық ұғым, сезім,
Міндеттері:
«патриотизм», «Қазақстандық патриотизм», «ерлік», «ұлттық патриотизм» ұғымдарының мән- мағынасын
патриоттық ұғым, сезім, сана қалыптасуына ықпал ететін факторларға және
Элективті курстың материалдарын оқытуда оқушыларды көптеген патриоттық тақырыпта жазылған
Қазақ халқының ән өнері арқылы оқушыларға -эстетикалық тәрбие беруде
1. Оқушылардың шама-шарқына сай қабылданатын ән үлгілерін дәлелді түрде
2. Мұғалімнің арнайы дайындығы мектептегі материалдық база мен оқу
3. Халық творчествосына деген оқушылардың тұрақты қызығушылығы мен көркемдік
4. Оқушылардың жас шамаларымен жеке психологиялық ерекшеліктерін ескерту.
Қазақтың халық әндері жеткіліксіз деп саналып арнайы
Эксперимент барысында біздер оқушылардың халық әндеріне белгілі бір
Оқушылардың -эстетикалық қызығушылығы ең алдымен халық өнерін игеруге
Эксперимент жүзінде -эстетикалық тәрбие мақсатындағы халық өнеріне тарту тақырыптық
І тоқсан: Қазақ халқының ән және әншілік өнеріне жалпы
І тоқсан: Нақлият әндер. Қиял-ғажайып, сатира, мысал әндер. Тарихи
ІІІ тоқсан: Эпос, дастандар. Толғау. Терме. Айтыс өнері.
IV тоқсан: Халық композиторлары мен әншілері. Қазақстандағы әншілік дәстүр
Дәріс жүргізу арнайы дайындалған әдістер арқылы жүзеге асырылды:
- оқушылармен қазақтың халық әндері туралы әңгімелер өткізу (ән
- халық әндерінен үзінділер тыңдау;
- халық әндерін үйреніп орындау негізінде қабілеттерді дамыту
- қазақтың халық әгндерін концерттерде, бұқаралық-ақпарат құралдарының тыңдап, әндер
Эксперименттің әдісі мен бағдарлама экспериментке қатысушы мұғалімдермен талқыланып,
Бағдарлама бойынша алғашқы дәрістерде оқушылардың бұған дейінгі білімдеріне
Міне, осындай қызғылықты іс-әрекеттер оқушыларды еліктіріп, қызығушылығын арттырып,
Халық әндерін тыңдамас бұрын әннің мазмұны жайлы, мүмкіндігіне қарай
Оқушылардың бос уақыттарында тыңдаған әндері тақырыптарға байланысты тыс әркез
Тоқсанның соңында төмендегі сұрақтар енгізіліп, бақылау жұмысы алынды:
1. Қазақтың халық әндерінің қандай жанрларын білесің? Бірнеше мысал
2. Тұрмыс-салт әндерінің қандай түрлерін білесің?
3. Өте жақсы көріп, ұнататын әндеріңді ата. Ұнату себебі?
4. Өз қалауынша бір немесе бірнеше тұрмыс-салт әндерін орындап
5. викторина. Программадан алынған 10 әннің әуеніне қарап
Оқушылардың берген жауаптары олардың қызығушылығының және халық әндерінен білімдерінің
Амангүл: «Тұрмыс-салт әндері өзіндік сипатымен ерекшелінеді. Ырғағы мен
Марат: «Халық әндерін бұрын тыңдағанда аса көңіл қоймаушы едім.
Самал: Бесік әндерін тыңдағанда кішкентай бөпемді тербеп отырған апам
Ақгүл: Халық әндері той-томалақта еніп, мән бермейді екенбіз. Шындығында
Медет: Мен домбырамен қосылып ән салуды үйрене бастадым, «Асау
Эксперимент барысындағы алынған бақылаудың нәтижелері оқушылардың оқу материалдарын
Зерттеудің ІІ кезеңінде дидактикалық әндермен, тарихи әндермен, әлеуметтік-наразылық әндермен
Бұл кезеңнің алдында келесі міндеттер қойылған еді:
- дидактикалық әндердің (нақлият, қиял-ғажайып, сатира мен юмор) мазмұнындағы
- қызығушылығын арттыру мақсатымен іс-әрекеттерін белсендіру;
- халық өміріндегі тарихи әндерден толық мағлұмат беру;
- пайдаланылған жанрлардың, көркемдік ерекшеліктерінің бетін ашып, көркемдік құралдарымен
Қойылған мақсаттарға байланысты өткен сабақтарды қайталай отырып келесі жаңа
Аталған жанрлар бойынша мысалдар арқылы жан-жақты мағлұматтар берілді.
ІІ кезеңнің соңында бақылау жұмыстары алынды және олар
Амангүл: «Нақлият әндеріндегі ой ұшқырлығы, әр сөзінің тәрбиелілік мәні
Марат: «Мен термелер айтуды өте ұнатамын, бірақ терме жайлы
Самал: «Мен мысал әндердегі астарлап сөйлеу, ақыл кеңес
Сая: Дәнеш Рақышевтің әңгімелеуінде көптеген әндердің поэтикалық мазмұнын түсіне
Медет: Мені бата-тілек әндер қызықтырады, үйде дастархан басында айтып
Оқушылардың берген жауаптарынан ән жанрларын біліп игеру, олардың халық
Оқушылардың 2-ші кезең бойынша алған білімдерін, -эстетикалық тәрбиелілігін байқау,
1. Нақлият, қиял-ғажайып, сатиралық, юморлық әндердің ерекшеліктерін қалай түсінесің?
2. Тарихи әндер мен әлеуметтік-наразылық әндері қандай уақиғаларға байланысты
3. Осы жанрлардың ішіндегі өзіңнің сүйікті әнің қандай?
4. Өз қалауыңша нақлия ән немесе тарихи, әлеуметтік
5. викторина. Бағдарламаның оқу материалынан алынған 10 әнді
Зерттеудің 3-ші кезеңінде біздер эпикалық шығармалармен танысуды мақсат етіп
Тыңдау алдында міндетті түрде мазмұнына тоқталып өтілді. Басты кейіпкерлердің
Сұрақ: Эпосты неге халық шежіресі дейміз?
Жауап: Себебі эпостың мазмұны әрқашан халықтың тарихымен
Сұрақ: Төлегеннің шешесінің сөзінде не туралы айтылады?
Жауап: Төлегеннің анасының баласына ақыл айтуы.
Сұрақ: Жырда Қыз-Жібектің сұлулығы қандай теңеу сөздермен суреттелген?
Жауап: «Қыз Жібектің ақтығы,
Наурыздың ақша қарындай
Ақ бетінің қызылы
Ақ тауықтың қанындай», - деп сұлулығы ашық, айшықты суреттеледі.
Эксперименттің жоспары бойынша қазіргі кезде эпостың жырларды орындаушылар туралы
3-ші кезеңдегі алған білімдерін төмендегі сұрақтар бойынша қорытындылар шығардық:
1. Эпикалық жырларды біз неге ән жанрына жатқызамыз?
2. Дастандардың идеялық мазмұны неден құралады?
3. Дастандардағы қандай әндер ұнайды?
4. Өзіңе ұнайтын термелерден мысал келтіре аласың ба?
5. Өзіңе ұнаған толғауларды аташы?
6. Эпикалық шығармаларды орындаушылар кімдер?
7. викториналар.
Бақылау сұрақтарына берген оқушылардың жауаптары эпикалық шығармалардағы -поэтикалық образдардың
Егер бұған дейін эпикалық шығармалардағы ән үлгілері оқу бағдарламалары
Іс-тәжірибелік эксперименттің қорытындысы бойынша қосымша жүргізілген бақылау жұмысы оқушылардың
Бақылау жұмысына өткен жылдары тыңдап үйреніп, орындаған 20
2.2 Тәжірибелік-эксперименттік жұмыс мазмұны мен нәтижелері
Зерттеу барысында ұсынылып отырған модельдің тиімділігін айқындау мақсатында тәжірибелік-эксперименттік
Тәжірибиелік-эксперименттік жұмыс Қаратал ауданы Абай ауылы Елтай орта мектебінде,
Экспериментке 31 оқушы қатысты. Оның 119 - эксперименттік, 112-бақылау
Анықтаушы эксперимент нәтижелерін сараптау бізге оқушылардың қазақ этнопедагогикасы, қазақстандық
Сурет 6– Оқушылардың патриоттылығын анықтайтын компоненттер көрсеткіштері (анықтаушы
Осы кезеңде зерттелiп отырған мәселенiң мүмкiндiк шарттарын айқындау мақсатымен
Қалыптастыру экспериментiнің мақсаты оқу пәндерінегізінде оқушыларға патриоттық тәрбие беру
арнайы пәндердiң мүмкiндiктерiн пайдалану;
арнайы курс бағдарламасын жасап, сынақтан өткiзу;
аудиториядан тыс әртүрлi тәрбиелік шараларды ұйымдастыру.
Қалыптастыру экспериментi бiр-бiрiмен өзара тығыз байланысты үш кезеңде өткiзiлдi,
1-шi кезеңде «Оқу пәндері», «Әскери-патриоттық тәрбие негіздері» «Әскери өнер
Кесте 3– «Әскери-патриоттық тәрбие негіздері» пәнін оқыту барысында
Бағдарламадағы тақырыптар Оқу пәндерінде патриоттық тәрбие беру идеяларын пайдалану
Әскери-патриоттық тәрбие беру әдістемесі Қазақ халық шығармашылығындағы жауынгерлік және
Орта оқу орнындағы әскери-патриоттық жұмыс мазмұны Орта оқу орындарында
Халықтың әскери және еңбек дәстүрінде жастарды тәрбиелеу Аңыз-ертегілерде, эпостық
Бастапқы әскери дайындық және басқа сабақтарда оқушы жастарға әскери-патриоттық
Сабақтан тыс уақытта оқушы жастарға әскери-патриоттық тәрбие беру Сабақтан
Жаппай қорғаныс және спорт жұмысын өткізу процесінде оқушыларға әскери-патриоттық
2- кезеңде зерттеуді одан әрі жалғастыру үшін «Оқу пәндерінде
Оқу пәндерінің негізінде оқушыларға патриоттық тәрбие беруге болатынына біздің
Бұл көкейкесті мәселенің шешімі «Оқу пәндерінде патриоттық тәрбие берудің
Кесте 4– «Оқу пәндерінде патриоттық тәрбие берудің негіздері»
Тақырыптар аттары Дәріс Семи-нар ӨЖ
Оқу пәндеріндепатриоттық тәрбие берудің мақсаты және міндеттері 2
Қазақ ағартушылары шығармаларындағы патриоттық тәрбие беру мәселелері 2 4
Қазақ хандары мен билерінің патриоттық қасиеттері және олардың бүгінгі
Қазіргі халық шығармашылығының патриоттық тәрбиедегі көрінісі 2 4 4
Ұлттық жауынгерлік дәстүрлер арқылы патриоттық тәрбие беру мазмұны
Оқу пәндеріарқылы патриоттық тәрбие беру жолдары 2
4
Барлығы 12 12 12
Қазақстан Республикасы әскери доктринасы мен әскери құрылыс тұжырымдамасында «елжандылық
Курс бағдарламасын жасау барысында қоғамның саяси-әлеуметтік, қазіргі саяси-әскери өзгерістер,
3-кезеңде «Оқу пәндерінде патриоттық тәрбие берудің негіздері» атты арнайы
Сонымен бірге біз зерттеу барысында оқушыларға оқу пәндері негізінде
Эксперименттік топ оқушыларымен біздің зерттеу болжауымыздың мүмкіндіктерін айқындайтын арнайы
Сурет 7 – Оқу пәндерінің негізінде оқушылар бойында қалыптасқан
Кесте 5 – Оқушылардың патриоттық тәрбиелілігінің деңгейлері (анықтаушы эксперимент
деңгейлер
Эксперименттік топ
8,33% 29,17% 62,5%
Бақылау тобы
14,55% 30,91% 54,54%
Сурет 8 - Оқушылардың патриоттық тәрбиелілігі деңгейлерінің қалыптасу көрінісі
Кесте 6 – Оқушылардың патриоттық тәрбиелілігінің деңгейлері (қалыптастырушы эксперимент
деңгейлер
топтар жоғары орташа төмен
Эксперименттік топ 42,5% 32,5% 25%
Бақылау тобы 15,45% 40% 44,55%
Сурет 9 – Оқушылардың патриоттық тәрбиелілігі деңгейлерінің қалыптасу көрінісі
Анықтаушы эксперимент нәтижелері бойынша оқушылардың патриотттық тәрбиелілік деңгейі эксперименттік
Сонымен жүргізілген тәжірибелік-эксперименттік жұмыстың нәтижелерін талдау оқу пәндерінегізінде оқушыларға
Зерттеу барысында теориялық тұрғыда негізделіп, іс-тәжірибеде алынған нәтижелер төмендегідей
оқу пәндері негізінде патриоттық тәрбие берудің деңгейі теориялық және
оқушыларға патриоттық тәрбие беруде қазақстандық патриотизм мен ұлттық патриотизм
оқу пәндерінің негізінде патриоттық тәрбие берудің ғылыми-педагогикалық моделінің негізделуі
оқушыларға оқу пәндерінің негізінде патриоттық тәрбие беруде ұлттық құндылықтарды
біз ұсынып отырған оқу пәндеріндепатриоттық тәрбие беру моделі оқушыларға
Жоғарыда келтірілген теориялық қағидалар мен іс-тәжірибе жұмысының нәтижелерін пайдалануға
мектептерде оқушыларға патриоттық тәрбие беруде, оқу пәндерінің материалдарын қолдануда
республикамыздың мектепоқушыларінің патриоттылығын арттыру үшін газет-журналдар шығарылып, телехабарлар ашылып,
оқушыларға патриоттық тәрбие берудің негізінде қазақ халқының ұлттық ойындары
Біз зерттеу жұмысында алға қойған мақсатты орындадық, бірақ дипломдық
ҚОРЫТЫНДЫ
Білік-бітіру жұмысын орындау барысында қол жеткен нәтижелер мынадай қорытындылар
1. Оқу пәндерінің құндылықтары негізінде оқушы жастардың бойына патриотизм
2. «Ұлтжандылық», «патриотизм», «қазақстандық патриотизм» және «ұлттық патриотизм» ұғымдарының
3. Мектеп оқушыларының бойында патриотизм идеясын дамыту үрдісі сыртқы
4. Тұлғаның құндылық бағыты – патриотизм идеясы адамгершілік танымның
5. Жеке тұлғаны қалыптастыру теориясы негізінде біз құрған мектеп
6. Мектеп оқушыларының тұлғалық ерекшеліктерін (адамгершілік дүние танымының қалыптасуы,
7. Өскелең ұрпақты тәрбиелеудің жалпы жүйесінде Оқу пәндерінің құндылықтары
8. Патриотизм идеясын теориялық тұрғыда талдау Оқу пәндерінің
9. Оқу-тәрбие үрдісінде Оқу пәндерінің құндылықтары негізінде мектеп оқушыларында
10. Оқу (әңгімелесу сабақтары, семинар сабақтары, кіріктірілген сабақтар, рөлдік-іскерлік
Оқушы – жастарға Оқу пәндерінің құндылықтары негізінде патриоттық-азаматтық тәрбие
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Назарбаев Н. Ә. Қазақстан – 2030. Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі,
С.А.Ұзақбаева . Тамыры терең тәрбие.
«Қазақстан Республикасының азаматтарына патриоттық тәрбие берудің 2006-2008 жылдарға арналған
А.Құсайынов Білім және Реформа . Алматы 2006.
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Тараз мемлекеттік педагогикалық институты
ТарМПИ “ЖАС ҒАЛЫМ - 2007”
атты ІІ Республикалық ғылыми практикалық конференцияға мақала
Балалар әдебиетіндегі патриоттық тәрбие мәселесі
Ә.Ысқақ " Адам іздеп жүрмін".
Ж.Кенжалин "Ұлт рухын ұлықтаған ұрпақпыз".Алматы 2005 ж.
"Қазақ әдебиеті және мемлекеттік тіл" журналы. 2009 ж. №6.
"Қазақ тілі мен әдебиеті" журналы. 1994 ж. №2
"Қазақ тарихы" ғылыми әдістемелік журнал. 2008 ж. №3
Адамбаев Б. Шешендік өнер. Алматы: Ғылым, 1984. -183-б.
Бердібаев Р. Сарқылмас қазына. Алматы, 1983. – 49-б.
Жүкеш Қ. Ұлттық психологияның сипаты. Көмекші құрал. Алматы: Республикалық
Сарсенбаев Н. Обычай традиций и общественная жизнь. Алматы: Қазақстан,
Кішібеков Д. Қазақ менталитеті: кеше, бүгін, ертең. Алматы: Ғылым,
Әлімбаев М. Халық – ғажап тәлімгер. Алматы: Рауан, 1994.
Құралұлы А. Қазақ дәстүрлі мәдениетінің анықтамалығы. Алматы: Сөздік-Словарь, 1998.
Кенжеахметұлы С. Қазақтың салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары. Алматы: Ана тілі,
Қазақ ертегілері. Шымкент. Шикула и К. 1998. 20, 31-бб.
Табылдиев Ә. Қазақтың Оқу пәндерінің және тәрбие. Алматы: Қазақ
Қазақтың тәлімдік ой-пікірлер антологиясы. Екі томдық. Алматы: Рауан, 1994.
Жарықбаев Қ., Қалиев С. Қазақ тәлім-тәрбиесі. Алматы: Санат, 1995.
Әленұлы Ш. Халықтық тәрбие тағлымдары. (Оқу құралы) Алматы, РБК.
3
Қазақстандық патриотизмнің ерекшеліктері
Қазақстанды ұлы державалар қатарына қосу
Әскери доктринаны білу
Отан қорғаушының ұлттық патриоттық тұлғасын қалыптастыру
Халықтар достығын сақтауға үлес қосу
ҚР Қарулы күштеріне қызмет ету
Қазақстан ортақ үйіміз деп сезіну
Патриоттық тәрбие беру
қ ұ р а л
Тарихи тұлғалар, ескерткіштер
Сәулет ескерткіштері
Құжаттық ескерткіштер
Өнер, археология-лық ескеркіштер
Халықтық педагогика негіздері арқылы болашақ мұғалімдерді
патриоттыққа тәрбиелеу
Таңдамалы халық шығармашылығы
Халықтың салт-
Ауызекі поэтикалық шығармашылығы
Эпикалық ескерткіштер
Халықтық музыкалық шығармашылығы
Жауынгерлік дәстүрлер
Спорттық жарыстар, ұлттық ойындар
Еңбек, діни дәстүрлер
Нәтижесінде: патриот тұлға қалыптасады
Тарихи мәдени мұралар
Халық батырлары,
қоғам, өнер қайраткерлері мен халықтың дара тұлғалары
Тарихи орталықтар
көшелермен алаңдар
мінәжат орындары,
өндірістік,азаматтық
құрылыстар,ғимараттар, тарихи орындар бұйымдар,бейнелеу, әшекей-қолданбалы өнер туындылары
Көне жазбалар, мұрағат, музыка, фольклор жазба-лары; сирек кездесетін басылымдар,мемлекетті
бейнелеу,сәндік өнер түрлері,ауыз-екі әдебиет, музыка,
Қорған, қорымдар, елді мекендердің орындары, тас мүсіндер, иероглиф, көне
Тұрмыстық дәстүрлер
Ұлттық патриотизмнің ерекшеліктері
Ұлттық педагогика туралы білімі
Ұлттық идеологияны
құрметтеу
Ұлттық менталитет туралы білімі
Өз ұлтының тіліне, дініне беріктігі
Ұлттық салт дәстүрлерді сақтай білу
Ұлтын шексіз сүю
Қоғамның әлеуметтік сұранысы
Патриот тұлға тәрбиелеу
Мақсаты
Халық ауыз әдебиеті негізінде оқушыларға патриоттық тәрбие беру
Міндеттері
- халық ауыз әдебиетінде деген сыйлы қатынасты қалыптастыру;
- халық ауыз әдебиеті туралы білім беру;
- халық ауыз әдебиеті арқылы патриоттық сана-сезімді тәрбиелеу;
- халық ауыз әдебиетін патриоттық іс-әрекетте қолдануға үйренту
Принциптері
- табиғилық
- үздіксіздік
- жүйелілік
-саналылық
- белсенділік
- теория мен практиканың байланысы
- этностық-мәдени сәйкестілік
Іске асыру шарттары
- құралдар
- әдіс-тәсілдер
- ұйымдастыру формалары
- әдістемелік тұрғыдан қамтамасыз етілуі
Мазмұны
Таңдамалы пәндер:
Халық ауыз әдебиеті
Әскери патриоттық тәрбие негіздері
Халық ауыз әдебиетінде патриоттық тәрбие беру
Жарыстар:
Әскерге дейінгі жастар арасында спорттық бес сайыс.
Саптық дайындық.
Ұлттық спорт ойындары
Әдістемелік нұсқаулар:
Халық ауыз әдебиетінде патриоттық тәрбие беру
Спорттық күресте патриоттық тәрбие беру
Оқушыларға Отаншылдық негізде патриоттық тәрбие беру
Оқушылардың патриоттық тәрбиелілігі
Мотивациялық компонент
Когнитивтік компонент
Мінез-құлықтық компонент
Нәтиже
Халық ауыз әдебиеті құндылықтарын меңгерген, қазақ ұлтына тән ізгі