Жоспар
Кіріспе бөлім
Негізгі бөлім
2.1. Көмірге жалпы сипаттама
2.2. Көмір кені
2.3. Көмір өнеркәсібі және оның Қазақстанның
Қорытынды бөлім
Қолданылған әдебиеттер тізімі
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ С. АМАНЖОЛОВ
РЕФЕРАТ
ТАҚЫРЫБЫ: Көмірдің халық шаруашылығындағы рөлі
ОРЫНДАҒАН:
ТЕКСЕРГЕН:
Кіріспе
Көмір - өсімдік қалдықтарынан түзілген жанғыш
Көмірдің генетикалық жіктелімі көмір түзілудің алғашқы
гумолиттер;
сапропелиттер;
сапрогумолиттер.
Олардың біріншісі – тек жоғары сатыдағы
Химиялық құрамының, физикалық және технологиялық қасиеттерінің
1. Антрацит – қазба көмірлердің ескісі,
2. Тас көмір – қазба көмірлердің
3. Қоңыр көмір – көмірлердің жасы,
Шымтезек көміртек түзілу процесінің бірінші сатысында
Шымтезекті құрғақ айдаса, бірнеше бағалы химиялық
2.1. Көмірге жалпы сипаттама
Көмірдің қасиеттері оның петрогрологиялық құрамына, көмірлену
Көмірдің тығыздығы 0,92 – 1,7 г/см3
Көмір – бағалы металлургиялық және химиялық
Қатты отын. Қазба көмірлер – отынның
Жер жүзінде қазба көмірдің әзірге белгілі
Патшалық Ресейде өнеркәсіп қаншалықты нашар болғанымен,
Көмірдің, оның ішінде ағаш көмірінің, абсорбациялағыш
Жай көмірден активтелген көмірдің адсорбациялағыштығым күшті
Активтелген көмірді көп жерлерде қолданады, мысалы,
Бірінші дүниедүзілік соғысы кезінде, 1915 жылы,
1 г активтелген көмірдің абсорбациялай алатын
10 г автивтелген көмір 50 г
Көмірдің түрлі газдарды абсорбациялауы
Газдар SO2 NH3
Абсорбац. газ мөлшері 380 181 98,9
Газдың tк, °С -10,0
Кестенің соңғы жолының қайнау темературасы жоғары
2.2. Көмір кені
Көмір кені – көмір қоры өндірістік
Іргетас (платформа) жағдайында түзілген алаптарда (мысалы,
Көмір кендері үш топқа бөлінеді:
1-топ. Көмір қабаттары горизонталь немесе сәл
2-топ. Арапайым қатпарлы құрылымдыларын 2-топқа (Донбасс,
3-топ. Көмір қабатының құрылымы күрделі қатпарлы
Көмір қабаттарының қалыңдығына қарай көмір кендер:
тұрақты
тұрақсыз болып бөлінеді. Барлау дәрежесіне қарай
2.3. Көмір өнеркәсібі және оның Қазақстанның
Көмір өнеркәсібі – елдің халық шаруашылығындағы
Қазақстанда көмір өнеркісібі шаруашылықтың ең көне
19 ғасырдың аяғында Қазақстан аумағында тағы
Қазақстанда көмір өнеркәсібі орындары 1980 жылы
Нарықтық экономикаға көшудің өтпелі кезеңіндегі қайта
1) отын-энергетика кешенінің (ОЭК) жұмыс істеудегі
2) отын-энергетика кешенінің жаппай мемлекетті
3) кәсіпорындар мен саланың қысқа және
4) отын-энергетика кешенінің өнімінің сапасы, оның
5) саланы мемлекет тарапынан қаржыландырудың тоқтатылуына,
6) энергетикалық саясатта және тиісінше отын-энергетикалық
Қазіргі кезде Қазақстанда 100-ден астам көмір
Қазақстанның көмір өндіруші кәсіпорындарының 2003 жылға
1998 1999
Кокстелетін көмір:
Өндірілгені
Импорт
Қорлар, барлығы
Қазақстанның тұтынуы
Қоймадағы қалдықтар
Экспорт, барлығы
Соның ішінде ТМД елдеріне
Алыс шет елдерге
9,2
1,2
10,4
8,0
2,0
0,4
0,4
-
8
1
9
8
1
-
-
-
9 – 10
0,8
9,8 – 10,8
8,3 – 9,3
-
1,5
1,0
0,5
Энергетикалық көмір:
Өндірілгені
Импорт
Қазақстанның тұтынуы
Қоймадағы қалдықтар
Экспорт, барлығы
Соның ішінде ТМД елдеріне
Алыс шет елдерге
60,5
0,9
61,5
39,8
22,2
22,2
-
50
1,1
51,1
33,9
17,2
17,2
-
60 – 62
-
60 – 63
-40
20 – 23
20 – 23
-
Республика бойынша тас көмірдің қоры 14,33
Қорытынды
Көміртек өте көп тараған элементтер қатарына
Көміртектің табиғи қосылыстарынан құрамында көміртек көп
Отын қатты, сұйық және газ түрінде
Қатты отын – қазба көмірлер, шымтезек,
Сұйық отын – мұнай және оның
Газ түріндегі отын – табиғи, генератор,
Отынның маңызы ерекше, ол өнеркәсіптің қай
Отын құрамында негізінде көміртек, сутек және
Түрлі отындардың жылу бергіштігі кДж/кг
Отын
Мұнай 44000 Тас көмір 35000 Қоңыр
Бензин 44000 Антрацит 34000 Шымтезек 23000
Керосин 44000 Ағаш көмір 34000 Ағаш
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Б.А. Бірімжанов «Жалпы химия»
Алматы, 2001 ж.
Шоқыбаев Ж. «Бейорганикалық және аналитикалық химия»
Алматы, 2003 ж.
Қарсыбекова Н.Ә. «Анорганикалық химия»
Алматы, 2005 ж.
А.Ж. Ақбасова «Экология»
Алматы, 2002 ж.
А.Г. Оспанова «Экология»
Қарағанды, 2002 ж.
Қаженбаев С., Махмутов С. «Табиғат қорғау»
Алматы, 1992 ж.
«Қазақстан» Ұлттық энциклопедиясы 4 том
5