МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.................................................................................................................. 6
1 ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ
8
1.1 Екінші деңгейлі банктер қызмет етуінің негіздері мен
8
1.2 Банктердің инвестициялық процеске қатысуының және қор нарығындағы
14
1.3 Банктің инвестициялық саясаты және инвестициялық құралдарының
21
2 «БТА БАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫНЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ НӘТИЖЕЛЕРІН
26
2.1 Банктің қызмет ету негіздері мен қаржылық жағдайын
2.2 «БТА Банк» акционерлік қоғамының инвестициялық операцияларын талдау......................................................................................................................
43
3 ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ОҢТАЙЛАНДЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ.....................................................................
48
3.1 Банктердің инвестициялық процеске қатысуының және бағалы қағаздармен
48
3.2 Коммерциялық банктердің бағалы қағаздар сапасын бағалауы................. 54
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................... 61
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ..................................................... 63
А ҚОСЫМШАСЫ – «БТА Банк» АҚ-ның 2009, 2010жж.
65
Ә ҚОСЫМШАСЫ – «БТА Банк» АҚ-ның 2009, 2010жж.
67
Б ҚОСЫМШАСЫ - «БТА Банк» АҚ-ның 2009, 2010жж.
74
КІРІСПЕ
Қаржылық қатынастарға, қаржы нарықтарына ерекше рөл берілген қалыптасып
Қор нарығы – бұл негізгі капиталға инвестицияларды, бірінші
Кез –келген елдің ұлттық заңнамасына, тарихи дәстүрлеріне байланысты
Әлемдік қаржы дағдарысы екінші деңгейлі банктер қызметіне елеулі
Зерттеу жұмысының мақсаты мен басты міндеттері. Зерттеудің мақсаты
Қойылған мақсатқа жету мынадай міндеттерді шешуді көздейді:
коммерциялық банктердің қызмет ету негіздерін зерттеу;
банктердің инвестициялық процестегі және қор нарығындағы инвестициялық қызметін
банктердің инвестициялық операцияларының теорияолық аспектілерін қарастыру;
нақты банк мысалында банктің инвестициялық қызметіне талдау жасау;
жүргізілген теориялық зерттеулер мен талдаулар негізінде банктердің инвестициялық
Зерттеу пәніне: ҚР-ғы екінші деңгейдегі банктердің инвестициялық қызметін
Зерттеу обектісі болып «БТА Банк» акционерлік қоғамының
Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізі. Зерттеудің әдістемелік және
Зерттеудің ақпараттық және статистикалық базасы. Зерттеудің статистикалық және
Сонымен қатар, ғылыми жұмыста көрсетілген төмендегідей шетелдік экономистердің
Дипломдық жұмыстың құрылымы. Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден,
1 ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ
1.1 Екінші деңгейлі банктер қызмет етуінің негіздері мен
Қазіргі коммерциялық банктер – бұл тікелей кәсіпорындарға, ұйымдарға,
Коммерциялық банктер мынадай белгілеріне байланысты жіктеледі:
Жарғылық капиталдың қалыптасуына қарай:
мемлекеттік;
акционерлік;
жеке;
пай қосу арқылы (жауапкершілігі шектеулі серіктестік);
аралас (шетел капиталының қатысуымен).
Операцияларының түрлеріне қарай:
әмбебап, яғни экономиканың барлық салаларына бірдей және кең
маманданған, яғни бір ғана салаға қызмет көрсететін банктер;
Аумақтық белгісіне қарай:
халықаралық;
мемлекетаралық;
ұлттық;
аймақтық;
Салалық белгісіне қарай:
өнеркәсіптік банктер;
сауда банктері;
ауылшаруашылық банктері;
құрылыс банктері;
басқа.
Филиалдар санына қарай:
филиалсыз;
көп филиалды [1,18б.].
Акционерлік банктердің жарғылық капиталы шығаратын акцияларын сатудан түсетін
Жай акция – оның иелеріне сол қоғамды басқару
Егер де банк жауапкершілік шектеулі қоғам түрінде құрылған
Банктің ұйымдастырылуы және құқықтық нысанындағы байланыссыз, оның жарғылық
Еншілес банктердің немесе шетелдік банктердің қызмет етуінің біздің
Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктері ҚҰБ – нің
Лицензияның өзіндік стандартты нысаны бар және онда коммерциялық
Қазақстан Республикасындағы банк қызметінде мемлекеттік органдар банктердің мамандануын
Қазақстан Республикасыдағы екінші деңгейлі банктер банктік операцияларды жүзеге
Сонымен қатар, екінші деңгейдегі банктер бағалы металдармен операцияларды
1995 жылдың 31 тамызында қабылданған «Қазақстан Республикасындағы банктер
Банк ашуға рұқсат алу;
Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өту;
Банк операцияларын жүргізуге лицензия алу.
Аталған заңға сәйкес, банкті заңды және жеке тұлға
Бірінші кезеңде, банк ашушы банк ашуға рұқсат алу
рұқсат алу үшін беретін өтініші;
құрылтайшылық шарт (түпнұсқа);
банктің жарғысы (түпнұсқа);
банк жарғысын қабылдау және банктік органын сайлау туралы
құрылтайшылар туралы мәліметтер;
құрылтайшылардың соңғы екі есептік жылдағы бухгалтерлік баланс (заңды
құрылтайшылардың қаржылық жағдайлары туралы аудиторлық қорытынды;
егер бір немесе одан да көп құрылтайшылары қазақстан
егер банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым
банктің жетекшілік қызметіне тағайындалатын тұлғалар туралы мәліметтер, оның
жаңадан құрылатын банктің толық үйымдастырылу құрылымы (банктің өкілетті
жаңадан құрылатын банктің ішкі аудит қызметі туралы ережесі
жаңадан құрылатын банктің несиелік комитеті туралы ережесі (банктің
жаңадан құрылатын банктің бизнес – жоспары, оның ішінде
тапсырылған бизнес-жоспарын сәйкес дайындық шаралары туралы құрылтайшылардың есебі;
нотариалды түрде куәландырылған, құрылтайшылардың атынан өтініш беруге құзіретінің
басқа банктің жарғылық капиталына қатысуы туралы мәліметтер.
Банк ашу үшін рұқсат алуға берілген өтініш үш
Екінші кезеңде жаңадан құрылатын банк ҚҰБ рұқсат берген
Үшінші кезеңде банктік операцияларын жүзеге асыру үшін Қаржылық
ұйымдастырушылық – техникалық шараларды орындау оның ішінде: Ұлттық
жарияланған жарғылық капиталды төлеу [4, 122б.].
Лицензия алуға өтінішпен бірге жоғарыда аталған талаптарды орындағандығын
Банктер бағалы қағаздар нарығында басқа да кәсіби қызмет
брокерлік – мемлекеттің бағалы қағаздарымен;
диллерлік – мемлекеттің және өзге де бағалы қағаздармен;
кастадиондық;
клирингтік.
Осы аталған қызмет түрінде ҚҰБ-нен жекелеген және кешенді
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегі банктер өз
Банктің филиалы – филиал туралы ережеде немесе лицензияда
Заңға сәйкес, банктер өздерінің филиалын ашу үшін ҚҰБ-нің
филиал ашуға рұқсат алу өтініші;
банк операцияларының тізімі көрсетілген банк филиалы туралы ереже;
бірінші жетекші және бас бухгалтер қызметіне кандидаттар туралы
Шетелдік банктердің Қазақстан Республикасы аумағында филиалдарын ашуға заңмен
Банктің өкілдігі – банктік операцияларды жүзеге асырмайтын, яғни
Банк өкілдігі де Қаржылық қадағалау агенттігінің келісімімен ашылады.
өкілдік ашуға рұқсат алу өтініші;
өітініш жасаушы банктің құрылтайшылық құжаттары;
Қазақстан Республикасы аумағында өкілдік ашу туралы өтініш жасаушы
өтініш жасаушы банктің банкік қызметті жүргізуге арналған лиценщиясының
аудиторлық ұйым куәландырған өтініш жасаушы банктің соңғы қаржылық
өтініш жасаушы банктің Қазақстан Республикасы аумағында өкілдігін ашуға
өкілдікте жұмыс жасайтын қызметкерлердің саны және жетекшісі туралы
Еншілес банк – жарғылық капиталдың елу пайыздан астамы
Есеп айырысу – кассалық бөлімі (жинақ кассасы) –
Қазақстан Республикасы ҚҰБ-нің екінші деңгейдегі банктерді ашуға берген
банк тарапынан өз еркімен қайта құрылу немесе таралу
банк қызметінің тоқталуы туралы сот шешімінің қабылдануы;
мемлекеттік тіркеуге алған күннен бастап, бір жыл ішінде
мемлекеттік тіркеуге алған күннен бастап, бір жылдан астам
банк заңдылықтарында, сол сияқты жарғысында көрсетілмеген операцияларды жүзеге
мемлекеттік тіркеуге алған күннен бастап, бір жылға дейін
Коммерциялық банктердің ұйымдастырылу құрылымы банкті басқару құрылымына және
Басқару органы пайда алу мақсатында коммерциялық банктің қызметіне
Акционерлік коммерциялық банктің ең жоғарғы органы – акционерлердің
Акционерлердің жалпы жиналысы жылына бір рет шақырылып отырады.
банктің жарғысына өзгерістер енгізу;
банктің жарғылық капиталын өзгерту;
банктің Кеңесін сайлау;
банктің жылдық есебін бекіту;
банктің табысын бөлу;
банктің құрылымдық немесе еншілес бөлімшелерін құру және тарату.
Екінші басқару органы – банктің қадағалау кеңесі болып
нормативтік актілерді бекіту;
Басқарма немесе Басқарма төрағасының шешімі бойынша жасалған мәмілелерді
Келесі басқару органы – бұл басқарма (Банк кеңесң).
Басқарма міндеттеріне мыналар жатады:
банктің стратегиялық мақсатын анықтау;
банктің саясатын жасау;
жетекшілік қызметке кадрлар тандау;
комитеттерді құру ссудалық және инвестициялық операцияларды бақылау жасау.
Басқарма төрағасы – бұл банктің бірінші жетекшісі болып
банктің қызметіне қатысты барлық сұрақтар бойынша бұйрықтар шығару
барлық мемлекеттік және басқа да органдарда, басқа банктерде,
банктің мүлкіне және қаражаттарына ие болу;
банктің штаттық жұмысшыларының саны мен құрылымын бекіту;
еңбек келісімшарты бойынша банктің лауазымды тұлғалары мен келісімдер
Ревизиялық комиссия – банк қызметіне қаржылық есептің дұрыстығы
Несиелік комитет мынадай міндеттерді орындайды:
несие алуға берген клиенттің өтінішін және несиелік қызметттердің
несие беру немесе одан бас тарту туралы шешім
несиелік тәуекелдерге байланысты несиелеу нысандарын анықтайды;
несие сомасы мен мерзімін анықтап, пайыз мөлшерлемесін бекітеді;
несиені қайтаруды қамтамасыз ету тәсілдеріне талаптар белгілейді;
несиелеу шартын бекітеді;
берілген несиелерге мониторинг жүргізу тәртібін бекітеді;
банктің несиелік стратегиясын жасайды;
несиелеу бойынша бөлімшелердің жұмысын талдайды;
несиелік комитеттің мәжілісі хаттамаларына қол қояды және хаттамаларды
Қызмет бөліміне: кадр бөлімі, заң бөлімі, күзет бөлімі,
1.2 Банктердің инвестициялық процеске қатысуының және қор нарығындағы
Банк секторының инвестициялаудағы рөліне талдау жасау үшін негізгі
Инвестициялық процесс ретінде инвестициялық қызметті жүзеге асыру бойынша
Инвестициялық процесс болашақта пайда жасау және алу үшін
Инвестициялық процесте үш негізгі кезең қарастырылады:
Бірінші кезең (дайындық кезеңі) – инвестициялау туралы шешім
Екінші кезең – инвестицияларды жүзеге асыру, оларды жүзеге
Үшінші кезең (эксплуатациялық) инвестициялық қызметтің ждасалған объектісін пайдаланумен
Банктердің инвестициялық процеске қатысуының негізгі бағыттары:
- банктердің қаражаттарды инвестициялық мақсаттарға жинақтауы;
- инвестициялық сипаттағы несиелер ұсыну;
- бағалы қағаздарға, пайларға, үлестік қатысуға салымдар (банк
Банктердің инвестициялық операциясы бағалы қағаздармен жасалатын операцияларды сипаттайды.
Осы орайда, коммерциялық банктердің бағалы қағаздармен жүргізетін операцияларына
Қор нарығы – бұл негізгі капиталға инвестицияларды, бірінші
Қор нарығы бағалы қағаздар нарығы және инвестициялар нарығынан
Сурет 1. Қаржы нарығының құрылымы
Бағалы қағаздар нарығы қор нарығының негізгі бөлігі болып
Бағалы қағаздар нарығы экономикалық категория ретінде бір жағынан
Бағалы қағаздар нарығы экономикалық қатынастардың күрделі жүйесін айқындай
Дәстүрлі түрде мыналарды бөліп көрсетуге болады: бірінші ретті
Сурет 2. Бағалы қағаздар нарығының құрылымы
Қор бағалы қағаздарының өзін екі негізгі топқа бөледі:
мемлекеттік бағалы қағаздар;
мемлекеттік емес (корпоративтік) бағалы қағаздар.
Бүгінгі таңда ҚР-дағы екінші деңгейдегі банктердің инвестициялық операцияларға
акциялар;
облигациялар;
депозиттік және жинақ сертификаттары;
ипотекалық куәліктер;
депозитарлық қолхаттар;
Осылардың ішінде инвестициялау операциялары акциялар мен облигацияларға байланысты
Келтірілген сыныптамада корпоративті бағалы қағаздар нарығы бағалы қағаз
Акция – бұл акционерлік қоғам құрылған кезде, кәсіпорын
Жай акциялардың инвестициялық тартымдылығы келесілерді қамтиды:
Жай акициялардың негізгі инвестициялық сипаттамасы ретінде инвесторлардың компания
Жай акциялар инвесторға өзінің ақшалай мүмкіндіктерін нақты қажеттіліктерге
Жай акциялар инфляция жағдайында капиталдың сақталуын қамтамасыз етеді.
Жай акциялар жоғары өтімді және жеңіл беріледі, акцияның
Жай акцияның бағамы төмен болғандықтан, оларды көптеген жеке
Жай акция оның иесіне кәсіпорынға бақылау жасауды жүзеге
Алайда қарапайым акцияларға инвестициялаудың артықшылығымен қатар кемшіліктері де
Жай акциялардың ең мәнді кемшілігі олардың тәуекелді болып
Артықшылықты акциялар облигациялар мен жай акциялар арасында аралық
дивидент артықшылықты акциялардың номиналды құнына тұрақты ақша сомасында
кәсіпорынның банкроттылығы немесе жабылуы жағдайында артықшылықты акция иесінің
операцияларға белсенді қатысуға шағын инвесторларға мүмкіндік беретін сатып
Артықшылықты акцияларға қарапайым акциялар мен облигациялардың сапасы бір
Артықшылықты акциялардың кемшілігі: олар облигациялаға қарағанда табыстылығы төмен
Сол себепті инвесторлар арасындағы танымалдығы жөнінен қарапайым акциялар
Компаниялар, корпорациялар шығаратын маңызды бағалы қағаз болып облигациялар
Облигация – бұл облигация иесі – кредитор мен
Инвестициялық тартымдылығы тұрғысында облигациялар келесі сипаттарға ие болады:
тұрақты, кепілденген, ағымдағы табыс;
төмен тәуекел деңгейі. Бұл былай түсіндіріледі: Облигациялар бойынша
Корпоративті бағалы қағаздар нарығының экономикалық ролі әдетте кез
Корпоративті бағалы қағаздар нарығының құрамдас бөліктерінің негізі нарықта
Бірінші ретті нарық эмитент корпорацияның бағалы қағаздарын жеке
Қазақстанда бірінші ретті корпоративті бағалы қағаздар нарығының пайда
Айналымға алдында шығарылған бағалы қағаздармен сауда жасалатындықтан, корпоративті
Екінші ретті корпоративті бағалы қағаздар нарығының құрылымында бағалы
Биржа нарығы арнайы құрылған ұйым қор биржасының делдалдығымен
Әлемде Токиолық, Нью-йорктік және Лондондық биржалар (сәйкесінше, айналым
Корпоративті бағалы қағаздардың биржадан тыс нарығы белгілі бір
1.3 Банктің инвестициялық саясаты және инвестициялық құралдарының
Банк қызметіндегі инвестициялаудың өзіндік ерекшелігі бар. Кең мағынада,
Ал тар мағынада, банктік инвестиция – табыс немесе
Сонымен қатар, банктік инвестициялау деп негізгі капиталға жұмсаған
Банктің инвестициялық қызметі инвестициялық саясат көмегімен жүзеге асырылады.
Банктердің инвестициялық саясаты – банк қызметінің тұрақты жұмыс
Инвестициялық саясаттың басты мақсаты;
Баланс активі мен пассивіндегі квазиинвестициялық операциялардың шегін (үлесін)
Инвестициялық операциялардың сапасы үшін жетекшілер мен атқарушылардың жауаптылығы;
Инвестициялардың құрамы мен құрылымы;
Бағалы қағаздардың сапасының деңгейінің және өтеу мерзімінің тиімділігі;
Инвестициялар портфелінің диверсификациялануына қойылатын негізгі талаптар;
Портфельдің құрамына түзетулер енгізу механизмі;
Сақтау тәртібі және сақтандыру механизмі;
Пайдалар мен зияндардың есебі;
Компьютерлік қамсыздарндыру бағдарламалары.
Банктердің инвестициялық қызметі жаңа бағалы қағаздарға қаражат орналастыруға
Бағалы қағаздар бизнесіндегі андеррайтинг – бұл бағалы қағаздарды
Жоғарыда аталып өтілгендей, коммерциялық банктердің инвестициялық қызметінің объектілері
жай және артықшылықты акциялар;
облигациялар;
мемлекеттік бағалы қағаздар;
депозиттік сертификаттар;
- вексельдер және т.б.
Банктік инвестициялар нысандары мен түрлерінің маңызды сипаттамасы оларды
Мемлекеттің бағалы қағаздары табыстылығына қарай үш түрге бөлінеді:
дисконттық, мұндай бағалы қағаздар алғашқы нарықта инвесторларға жеңілдікпен
купондық, яғни номиналдық құнына пайызбен бейнеленген табыс әкелетін
аралас, яғни купон және дисконт түрінде қатар табыс
Мемлекеттік бағалы қағаздарға инвестиция жасауда инвестор көлемі аз
Төмендегі кестеде банктің инвестициялық қоржынын қалыптастыру үшін маңызы
Инвестициялық қызмет құралын таңдау кезінде ең қиыны оның
Кестеде көрініс тауып отырғандай, акциялардың атаулы құны жеткілікті
Кесте 1
Инвестициялық қызмет құралдарының салыстырмалы сипаттамасы
Құралдар Құнының өзгеру тәуекелі Мерзімі Өтімділігі
Акциялар Жоғары Ұзақ мерзімді Орташа-төмен
Облигациялар Өте жоғары Ұзақ мерзімді Орташа-төмен
Мемлекеттік бағалы қағаздар Мәнді емес Қысқа мерзімді-Ұзақ мерзімді
Мүлік Орташа-жоғары Ұзақ мерзімді Төмен-орташа
Е С К Е Р Т У -
Акция – бұл акционерлік қоғамнаң жарғылық капиталына үлес
Дивидент төлеу тәсілінің айырмашылығына байланысты жай және артықшылықты
Акциялар шығару формасына қарай да ажыратылады: құжатты (сертификатпен)
Акциялар бойынша дивидендтер құны компанияның таза пайдасына тәуекелді
Акциялардың дивидендтік табыстылығы келесі формула бойынша анықталады:
Да=Дс / Бн * 100
мұндағы, Да – дивидендтік табыстылық;
Дс – кезеңдегі акцияға шаққандағы дивидендтер сомасы;
Бн – акциялардың нарықтық бағасы.
Дивидендтік табыстылық ағымдағы және перспективті болып анықталуы мүмкін.
Келесі қаржы құралы облигацияларды қарастырамыз. Облигация – оның
Облигациялардың табыстылығы былайша анықталады:
жүйелі төленіп тұратын пайыздармен (куаондық табыс);
белгілі бір уақыт кезеңіндегі облигациялардың бағамдық құнының өзгеруімен;
төленген пайыздарды қайта инвестициялаудан түскен табыстармен.
Пайыздар бойынша облигациялардың табыстылығы ағымдағы деп аталады. Облигациялардың
Дт = П / Бн *100
мұндағы, Да – дивидендтік табыстылық;
П – кезеңдегі облигациялар бойынша төленген пайыздар сомасы;
Бн – акциялардың нарықтық бағасы.
Тек осы көрсеткішті қолдана отырыпқаражаттарды инвестициялаудың ең тиімді
Толық табыстылық көрсеткіші тек облигацияның ағымдағы табыстылығын ғана
Дп = П + Дд / Бн*n *100
мұндағы, Дд – облигация бойынша дисконт көлемі;
n – облигацияның иелену жылдарының саны.
Қазақстандағы айналыста жүрген облигациялар табыстылығына қарай дисконттық облигация
2 «БТА БАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫНЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНІҢ НӘТИЖЕЛЕРІН
Банктің қызмет ету негіздері мен қаржылық жағдайын талдау
«БТА Банкі» акционерлік қоғамының қалыптасу тарихы 1925 жылғы
1949 жылдың 11 шілдесінде Министрлер Кеңесінің қаулысымен Алматы
— КСРО Мемлекеттік банкі;
— КСРО Өнеркәсіп-құрылыс банкі;
— КСРО Сыртқы экономика банкі;
— КСРО Агроөнеркәсіп банкі;
— КСРО Тұрғын құрылыс банкі;
— КСРО Жинақ банкі.
1991 жылдың 4 наурызында КСРО Мемлекеттік коммерциялық өнеркәсіп-құрылыс
1992 жылдың 14 ақпанында құрылтайшылар жиналысының №3 шешімімен,
1998 жылдың 1 қазанында «ТұранӘлем Банкі» Жабық Акционерлік
2003 жылдың 26 қыркүйегінде «ТұранӘлем Банкі» ААҚ қайта
2009 жылдың 2 ақпанындағы дағдарысқа қарсы шаралардың аясында
2009 жылы БТА тобы ипотекалық кредиттерді қайта қаржыландыруды
«Астана және Алматы қаласы бойынша құрылыс бастамаларын аяқтауды
— «Гранд Астана» ТК, Астана қ. – 13
— «Сәтті» ТК, «Отандастар» ТК, Астана қ. –
— «Тау Самалы» ТК, Алматы қ. – 4
2009 ж. 23 сәуірінде банк борыштық міндеттерін мезгілінен
2009 жылдың 17 шілдесінде БТА Банкі ХҚЕС-на сәйкес
2009 жылдың 21 қырқүйегінде қаржы берешегін қайта құрылымдалуына
2009 жылдың 25 қыркүйегінде ҚР ҚҚА басқармасы БТА
2009 ж. 18 желтоқсанда БТА-ға байланысты талаптандырылған қайта
2010 ж. 28 мамырында «БТА Банкі» АҚ өзінің
Қайта құрылымдау нәтижесінде Банктің қарыздық міндеттемесінің көлемі 12,2
2009 жылдың 2 ақпанындағы дағдарысқа қарсы шаралардың аясында
Ал енді «БТА Банк» акционерлік қоғамының жиынтықталған бухгалтерлік
Сурет 3. Банк активтерінің жиынтық көлемінің динамикасы, млрд.
Сурет мәліметтеріне сүйенетін болсақ, 2008 жылы Банктің жиынтық
Ал 2011 жылдың 3 тоқсаны бойынша Банктің жиынтық
Келесі кестеде Банк активтерінің құрылымы бойынша талдау жасалынған
Кесте 2
«БТА Банк» АҚ-ның активтер құрылымы
млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерісі
%-бен
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі
%
Ақша қаражаттары мен олардың эквиваленттері 87,9 4,01 78,2
Міндетті резервтер 64,0 2,92 0,1 0,01 0,4 0,02
Пайда жәнее залал арқылы шынайы құны бойынша бағаланатын
Несиелік мекемелердегі қаражаттар 85,2 3,88 31,4 1,59 25,2
Туынды қаржылық активтер 21,7 0,99 26,0 1,32 4,8
Сату үшін қолда бар инвестициялық бағалы қағаздар 20,5
Өтеуге дейін ұсталатын инвестициялық бағалы қағаздар - -
Клиенттерге берілген несиелер 1 617,1 73,70 1 040,8
«Самұрық-Қазына» ӘАҚ облигациялары - - 512,2 26,02 530,9
Ассоциацияланған ұйымдарға инвестициялар 72,4 3,30 85,1 4,32 90,3
Негізгі құралдар 13,7 0,62 9,9 0,50 10,7 0,56
Гудвилл 37,4 1,70 1,8 0,09 3,9 0,21
Ағымдағы табыс салығы бойынша активтер 5,5 0,25 5,7
Кейінге қалдырылған салық бойынша активтер 5,0 0,23 5,3
Өзге де активтер 35,7 1,63 37,2 1,89 65,7
Активтер жиынтығы: 2 194,2 100,00 1 968,6 100,00
Е С К Е Р Т У -
2-кесте бойынша талдау жасайтын болсақ, Банктің жиынтық активтерінің
2009 жылы өткен кезеңмен салыстырғанда актив құрылымының барлық
Келесі суретте Банктің міндеттемелері бойынша 2008-2010 жылдар аралығындағы
Сурет 4. Банктің міндеттемелері бойынша динамикасы, млрд. теңге
4-суретте көрініс тауып отырғандай, Банктің міндеттемелерінің жиынтық 2008
Келесі кестеде Банк міндеттемелерінің құрылымы бойынша қаржылық нәтижелер
Кесте 3
«БТА Банк» АҚ-ның міндеттемелер құрылымы
млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерісі
%-бен
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі
%
ҚР Үкіметі мен Орталық банк қаражаттары 1,7 0,06
Несиелік мекемелер қаражаттары 803,4 27,35 836,4 22,86 155,6
Клиенттер қаражаттары 886,1 30,17 656,0 17,93 683,3 34,16
Туынды қаржылық міндеттемелер 18,8 0,64 4,0 0,11 1,0
Шығарылған қарыздық бағалы қағаздар 1 087,7 37,03 1
Резервтер 104,9 3,57 59,1 1,62 1,2 0,06
Өзге де міндеттемелер 34,4 1,17 27,8 0,76 37,4
Міндеттемелер жиынтығы: 2 937,0 100,00 3 658,5 100,00
Е С К Е Р Т У -
Келесі суретте «БТА Банк» АҚ-ның капиталы бойынша қаржылық
Сурет 5. «БТА Банк» АҚ-ның капитал көлемі бойынша
5-сурет мәліметтері негізінде Банктің капиталында талданып отырған соңғы
Банктің бухгалтерлік баланс көрсеткіштерін талдау нәтижесінде, Банктің қаржылық
Банк ресурсы банктің пассивтік операцияларды жүргізуіні нәтижесінде пайда
Банк олардың жиынтығын активтік операцияларды жүзеге асыру үшін
Пассивтік және активтік операциялар бір-бірімен тығыз байланысты. Мәселен,
Банк ресурстарын қалыптастырудың негізгі көздеріне банк клиенттерінің салым
әр түрлі болады. Банктің ұйымдық-құқықтық формасына қарамастан оның
Коммерциялық банктің резервтік қоры активтік операциялардан болған залалдың
питалдандырылады) және оны есептеу қайтадан басталады.
Коммерциялық банктерде резервтік қормен қатар пайдадан аударудың есебінен
Коммерциялық банктердің ресурстарының құрылымы олардың мамандануы, әмбебаптығы және
Банк ресурстарының құрылымына мыналар жатады:
1. Банктің меншікті капиталы.
2. Банктің заемдық және тартылған қаражаттары.
Қазақстан Республикасы екінші деңгейлі банктерінің пруденциалды нормативтерді орындауы
Сурет 6. «БТА Банк» АҚ меншікті капиталының динамикасы,
Сурет мәліметтеріне талдау жасайтын болсақ, 2009 жылы Банкте
Келесі суретте «БТА Банк» АҚ бойынша меншікті капиталдың
Жалпы норматив бойынша меншікті капитал жеткіліктілігінің коэффициенті k1>0,05
Сурет 7. «БТА Банк» АҚ меншікті капиталының жеткіліктілік
Енді банктің ресурстық базасының құрамдас бөліктері болып табылатын
Сурет 8. «БТА Банк» АҚ-ның ҚР Үкіметі мен
Суретте көріп отырғанымыздай, Банктің ҚР Үкіметі мен Ұлттық
Банктің ҚР Үкіметі мен Ұлттық банкі тарапынан алынған
Сурет 9. ҚР Ұлттық банкімен ұсынылған займдардың динамикасы,
Келесі суретте «БТА Банк» АҚ-ны несиелік мекемелер тарапынан
Суретте көрініс тауып отырғандай, Банктің несиелік мекемелердерден алынған
Келесі суретте тартылған қаражаттар көлемінде тұрақты түрде бысымдыққа
Сурет 10. «БТА Банк» АҚ-на несиелік мекемелер тарапынан
Сурет 11. «БТА Банк» АҚ клиенттер қаражаттарының жиынтық
11-сурет мәліметтеріне талдау жасайтын болсақ, Банктің клиенттер қаражаттарының
Келесі кестеде «БТА Банк» АҚ клиенттер қаражаттарының құрамы
Кесте 4
«БТА Банк» АҚ клиенттер қаражаттарының құрамы мен құрылымын
млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерісі
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі
% 2009/
2008
%-бен 2010/
2009
%-бен
Мерзмді салымдар 684,3 77,23 373,8 56,99 552,2 80,81
Ағымдағы шоттар 179,6 20,27 270,2 41,20 124,3 18,19
Кепілдемелер және шектелген шарттармен салымдар 22,1 2,50 11,9
Жиынтығы: 886,0 100,00 655,9 100,00 683,3 100,00 -26,0
Е С К Е Р Т У -
Кесте мәліметтеріне талдау жасайтын болсақ, клиенттер қаражаттарының құрамында
Келесі суретте «БТА Банк» АҚ клиенттерін қаражаттарының 2011
12-суретте көрініс тауып отырғандай, аталмыш кезеңде Банктің клиенттер
Сурет 12. «БТА Банк» АҚ клиенттерін қаражаттарының 2011
Келесі суретте «БТА Банк» АҚ-ның клиенттер қаражаттарының құрамындағы
Сурет 13. «БТА Банк» АҚ-ның мерзімді салымдарының құрылымының
Сурет мәліметтеріне сүйенетін болсақ, Банктің мерзімді салымдарының құрамында
Келесі суретте «БТА Банк» АҚ-ның ағымдағы шоттарыныың құрылымының
Сурет 14. «БТА Банк» АҚ-ның ағымдағы шоттарыныың құрылымының
14-сурет мәліметтеріне талдау жасайтын болсақ, 2008 жылы коммерциялық
Енді Банктің шығарылған борыштық бағалы қағаздарына талдау жасаймыз.
Келесі суретте «БТА Банк» АҚ-ның шығарылған борыштық бағалы
Сурет 15. «БТА Банк» АҚ-ның шығарылған борыштық бағалы
Суретте көрініс тауып отырғандай, Банктің шығарыл,ған борыштық бағалы
Кез-келген банктің сенімділігінің басты алғышарттарының бірі ресурстық базасының
Жалпы «БТА Банк» акционерлік қоғамының ресурстық базасының ағымдағы
2.2 «БТА Банк» акционерлік қоғамының инвестициялық операцияларын талдау
Коммерциялық банктердің активті операцияларының бірі банктің инвестициялық операциялары
Кең мағынада, банктік инвестиция – пайда табу мақсатында
Ал тар мағынада, банктік инвестиция – табыс немесе
Сонымен қатар, банктік инвестициялау деп негізгі капиталға жұмсаған
Сату үшін қолда бар инвестициялар белгісіз уақыт кезеңі
Алынған дивидендтер пайда және залал туралы жиынтықталған есептілікте
Айырбасталмайтын қарыздық бағалы қағаздар және акциялар егер олардың
Мұндай бағалы қағаздардың құнсыздануының объективті куәсі болса, онда
Келесі суретте «БТА Банк» АҚ-ның сауда бағалы қағаздарының
Сурет 16. «БТА Банк» АҚ-ның сауда бағалы қағаздарының
Суретте көрініс тауып отырғандай, Банктің сауда бағалы қағаздарының
Банктің сауда бағалы қағаздары негізінен борыштық бағалы қағаздар
17-суретте көрініс тауып отырғандай, Банктің сауда бағалы қағаздарының
Сурет 17. «БТА Банк» АҚ-ның сауда бағалы қағаздарының
Келесі суретте «БТА Банк» АҚ-ның сату үшін қолда
Сурет 18. «БТА Банк» АҚ-ның сату үшін қолда
Суретте көрініс тауып отырғандау, Банктің сату үшін қолда
Келесі кестеде сату үшін қолда бар инвестициялық бағалы
Кесте 5
«БТА Банк» АҚ-ның сату үшін қолда бар инвестициялық
млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерісі
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі
% 2009/
2008
%-бен 2010/
2009
%-бен
Корпоративті облигациялар 15,1 73,66 10,4 54,74 8,5 40,28
ҚР Қаржы министрлігінің қазынашылық вексельдері 2,1 10,24 6,2
ҚР ҰБ ноттары 0,2 0,97 0,9 4,74 1,0
Қазақстандық қаржылық мекемелердің облигациялар 0,3 1,46 0,9 4,74
Қазақстандық қаржылық емес мекемелер облигациялары - - -
Беларусь Республикасы Қаржы министрлігінің қазынашылық вексельдері 0,9 4,39
Қырғыстан Қаржы министрлігінің қазынашылық вексельдері 0,4 1,95 -
Үлестік бағалы қағаздар 1,3 6,34 0,5 2,63 0,9
Пайлық инвестициялық қорлар пайлары 0,03 0,15 - -
Жиынтығы: 20,5 100,00 19,0 100,00 21,1 100,00 -7,3
Е С К Е Р Т У -
Кесте мәліметтеріне талдау жасайтын болсақ, сату үшін
Жалпы Банктің сату үшін қолда бар инвестициялық бағалы
«БТА Банк» акционерлік қоғамының инвестициялық процестегі инвестициялық қызметіне
3 ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ОҢТАЙЛАНДЫРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
3.1 Банктердің инвестициялық процеске қатысуының және бағалы қағаздармен
Банктердің инвестициялық процеске қатысуын белсендендіру қажеттілігі банк жүйесінің
Коммерциялық банктердің инвестициялық қызметінің индикаторлары мыналар болып табылады:
- коммерциялық банктердің инвестициялық ресурстарының көлемі;
- инвестициялық ресурстардың нақты құнының индексі;
- банктік операциялар көлемі;
- банктің жиынтық активтеріндегі инвестициялық салымдарының үлесі;
- олардың салыну объектілері бойынша банктік инвестициялық көрсеткіштерінің
- банктердің инвестициялық қызметінің тиімділік көрсеткіштері, оның ішінде
- өндірістік секторға инвестициялаудың табысты қаржылық активтерге капитал
Банктердің инвестициялық қызметіне әсер ететін түрлі факторларды ескере
Банктердің экономикалық мүдделері операциялардың өтімділігі мен сенімділігін сақтай
Қазақстандық банктердің инвестициялық процеске қатысуының мәселелері көп жағдайда
Кез-келген инвестициялар тәуекелді болады, әсіресе бағалы қағаздарға инвестициялар.
Сыртқы және ішкі тәуекелдер тәуекелдердің негізгі түрлері болып
Ішкі тәуекелдер немесе жүйлі емес тәуекелдер активтердің конъюнктуралық
нарықтық тәуекел қор нарығындағы жалпы өзгерістер нәтижесінде акциялар
іскерлік тәуекел фирма өніміне сұраныстың өзгеруімен, өндіріс шығындарының
қаржылық тәуекел – компанияны қаржыландыру үшін қарыздық немесе
Пайыздық тәуекел. Пайыздық тәуекел активтер құны белгілі бір
Валюталық тәуекел шетел валютасы бағамының өзгеруімен, валюталық бағалы
Өтімділік тәуекелі қандай да бір актив өзінің
Эмитент тәуекелі немесе бизнес-тәуекел эмитенттің банкрот болу ықтималдығымен,
Бағалы қағаздар нарығының қауіпсіздігі үшін маңызды болып табылатын
Сатып алушылық қабілетінің тәуекелі инфляциямен тікелей байланысты [23,
Банк бағалы қағаздарға инвестициялар тәуекелін бағалауды жүзеге асыруға
Егер инвесторда жалғыз тәуекелді актив болса, мысалы, акция
Қоржынды талдау үшін қолданылатын негізгі түсініктер ковариация және
Cov (1,2) = ∑ (K1i - Ki) (K2I
Мұндағы, (K1i - Ki) – экономиканың і жағдайындағы
(K2I – K2) - экономиканың і жағдайындағы
Pi – экономика і жағдайында болатындығының ықтималдығы;
n – жағдайлардың жалпы саны.
Екі активтің табыстылықтарының мәні бір бағытта өзгергенде және
Осының нәтижесінде келесі негізгі теориялар пайда болған: қаржы
САМР моделі жақсы әртараптандырылған қоржын беретін активтердің тәуекелі
Инвесторлар инвестициялық қоржынды бағалауды күтілетін табыстылыққа және олардың
Инвесторлар екі қоржын арасында таңдау жасаған кезде өзге
Инвесторлар тәуекелге барғысы келмейді. Инвесторлар екі қоржын арасында
Жеке активтер шексіз бөлінеді. Қажет болған жағдайда инвестор
Инвестор қарызға бере алатын (яғни инвестициялайтын) немесе
Салықтар және операцияонды шығындар мәнді емес.
Бұл толықтырулар келесімен толықтырылады:
Барлық инвестора үшін салымдар жасау кезеңі бірдей
Тәуекелсіз пайыздық мөлшерлеме барлық инвесторлар үшін бірдей.
Ақпарат барлық инвесторлар үшін бос және жылдам қол
Активтер табыстылығын бағалау моделі (САМР) тәуекел және табыстылық
«Бета» мәні оң акциялар үшін нарықтық табыстылықтың ұлғаюы
Активтер табыстылығын бағалау моделінің (САМР) графикалық кескіні бағалы
70-жылдардың соңында Стивен Росс арбитраждық баға белгілеу теориясы
Батыс мамандарының ойынша АРТ нақтырақ болғанымен, бұл әдісті
3.2 Коммерциялық банктердің бағалы қағаздар сапасын бағалауы
Бағалы қағаздар нарығының сенімділігі, оның тұрақтылығы және тиімді
«Құнға инвестициялау» теориясының негізгі ережелері келесілер болып табылады:
1. Компания активтерінің баланстық құны бір акцияға есептегенде
2. Акциялардың нарықтық құны 50 есе немесе одан
3. Акцияның нарықтық құны 150 есе немесе одан
Бұл теорияның негізін қалаушы Грэхэмнің көзқарасы бойынша бұл
Келесі ең танымал теория – «тиімді нарықтар» теориясы.
Айта кеткені жөн, барлық теориялар айтыс-тартысты және қарама-қайшылықты
Біздің көзқарасымыз бойынша, бәрінен де дұрысы – бұл
салымдар ұзақ мерзімді болған жағдайда. Қазіргі уақытта салымдар
бүкіл қаржылық ақпарат арнайы басылымдарда жарық көретін болса
Бағалы қағаздарды бағалауды компания жағдайына сыртқы фаторлардың әсер
Бірінші кезекте кәсіпорынды талдау кезінде елдің экономикалық дамуының
Мемлекеттің салық саясаты да маңызды әсер етеді. Қазақстанда
Көптеген елдердің экономикасында шағын кәсіпорындар (венчурлық фирмалар) «жедел
Талдаушылар инфляция сынды факторға ерекше көңіл бөлу қажет.
Кез-келген саяси оқиғалар ел экономикасына, қаржы және қор
Кез-келген сала біртекті өнім немесе қызмет көрсетумен байланысты
Инвестицияларды белгілі бір бағалы қағаздарға салу үшін талдаушы
Талдау мүлікті жағдайды бағалаудан басталады. Компания мүлкінің толық
егер активтердің өсу қарқыны оң болып қалса, бұл
компания активтерінен айналымнан тыс активтер пайызы. Айналымнан тыс
Компания активтерінен айналым активтерінің пайызы. Айналым активтері (тауарлы-материалдық
Көптеген авторлар қаржылық жағдайдың келесі бес тобын ұсынады:
Акциялар құнын бағалау мақсатында компания қызметін талдауда қолданылатын
«Акцияға пайда» көрсеткіші (EPS) акция бағасына мәнсіз әсер
Таза пайда – артықшылықты акция дивидендтері
Айналымдағы жай акциялар
«акциялардың құндылығы» (Р/Е) көрсеткіші, бұл көрсеткіш бірінші көрсеткіштен
Акциялардың нарықтық құны
EPS
Бұл көрсеткіш фирманың бағалы қағаздар нарығындағы жағдайын жақсы
«Өткізілген өнімнен түсімге еселену» көрсеткіші (PSR) келесі
_____Жай акцияның нарықтық бағамы_
Бір акцияға есептегендегі өткізілген
өнімнің жылдық түсімі
_Өткізілген өнімге жылдық түсім_
Айналымдағы акциялар саны
Бұл көрсеткіш тек шетел әдебиеттерінде кездеседі. Бұл көрсеткіш
ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жұмыста жүргізілген теорилық зерттеулер мен талдауларды келесі
1. Инвестициялық процесс ретінде инвестициялық қызметті жүзеге асыру
Инвестициялық процесс болашақта пайда жасау және алу үшін
2. Банктердің инвестициялық процеске қатысуының негізгі бағыттары:
- банктердің қаражаттарды инвестициялық мақсаттарға жинақтауы;
- инвестициялық сипаттағы несиелер ұсыну;
- бағалы қағаздарға, пайларға, үлестік қатысуға салымдар (банк
Банктердің инвестициялық операциясы бағалы қағаздармен жасалатын операцияларды сипаттайды.
3. Банк қызметіндегі инвестициялаудың өзіндік ерекшелігі бар. Кең
Ал тар мағынада, банктік инвестиция – табыс немесе
Сонымен қатар, банктік инвестициялау деп негізгі капиталға жұмсаған
4. Банктердің инвестициялық саясаты – банк қызметінің тұрақты
Инвестициялық саясаттың басты мақсаты;
Баланс активі мен пассивіндегі квазиинвестициялық операциялардың шегін (үлесін)
Инвестициялық операциялардың сапасы үшін жетекшілер мен атқарушылардың жауаптылығы;
Инвестициялардың құрамы мен құрылымы;
Бағалы қағаздардың сапасының деңгейінің және өтеу мерзімінің тиімділігі;
Инвестициялар портфелінің диверсификациялануына қойылатын негізгі талаптар;
Портфельдің құрамына түзетулер енгізу механизмі;
Сақтау тәртібі және сақтандыру механизмі;
Пайдалар мен зияндардың есебі;
Компьютерлік қамсыздарндыру бағдарламалары.
5. «БТА Банк» акционерлік қоғамының ресурстық базасының ағымдағы
6. «БТА Банк» акционерлік қоғамының инвестициялық процестегі инвестициялық
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Лаврушин О. И. Банковское дело: Учебник. – М.:
Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялары. Алматы, Издат Маркет,
Балабанова И. Т. Банки и банковская деятельность. –
Жуков Е.Ф. Банки и банковские оперции. – М.:
Лаврушин О.И. Управление деятельностью коммерческого банка (финансовый менеджмент).
Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие. – Алматы,
Мақыш С.Б., Ілиясов А.Ә. Банк ісі. Оқу құралы.
Р.О. Смағұлова және т.б. Қаржы, ақша айналысы және
Беликова А.В. Роль коммерческих банков в инвестиционном процессе.//
Миркин Я.М. Ценные бумаги и фондовый рынок. –
Донцов С.С. Теоретические аспекты развития рынка ценных бумаг.
Рынок ценных бумаг: Учебник под пед. В.А.Галанова, А.И.Басова.
Меркулов Я.С. Экономическая оценка эффективности инвестиции и финансирование
Донцов С.С. Банковская система Казахстана – крупнейший институциональный
«Cbonds ақпараттық агенттігі» мәліметтері бойынша.//http: www.cbonds.info/ru/
Лисак Б.И. Инструменты инвестицияонной деятельности коммерческого банка, определение
Синки Дж. Финансовый менеджмент в коммерческом банке и
Синки Джозеф. Управление финансами в коммерческих банках. М.:
«БТА Банк» акционерлік қоғамының сайты.// www.btabank.kz
«БТА Банк» акционерлік қоғамының 2010 жылға жылдық жиынтық
«БТА Банк» акционерлік қоғамының 2009 жылға жылдық жиынтық
«БТА Банк» акционерлік қоғамының 2011 жылдың 30 қыркүйегіндегі
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің ресми сайты // www.nationalbank.kz
Батракова Л.Г. Экономический анализ деятельности коммерческого банка. –
Демеуова Г.К. Построение комплексной системы управления банковскими рисками
Ширинская Е.Б., Пономарева Н.А., Купчинский В.А, Финансово-аналитическая
Садвакасова К.К. Коммерческие банки. Управленческий анализ деятельности. Планирование
ҚОСЫМША А
ҚОСЫМША Ә
ҚОСЫМША Б
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
Е С К Е Р Т У -
78
Қаржы нарығы
Қор (инвестициялық) нарығы
Ақша нарығы
Бағалы қағаздар нарығы
Несие нарығы
Валюта нарығы
Жылжымайтын мүлік
Жинақтар
Асыл металдар
Бағалы қағаздар нарығының құрылымы
Сауда жасау тәсіліне (тұрпатына) байланысты
Бағалы қағаз түріне байланысты
Аумақтық орналасуына байланысты
Сауда механизмінің тұрпатына байланысты
бірінші ретті және екінші ретті;
биржалық және биржадан тыс;
ұйымдастырылған және ұйыдасты-рылмаған;
дәстүрлі және компьютерленген;
кассалық және мерзімді.
мемлекеттік бағалы қағаздар нарығы;
корпоративті бағалы қағаздар нарығы;
тауарлы бағалы қағаздар нарығы;
туынды бағалы қағаздар нарығы.
халықаралық және ұлттық бағалы қағаз-дар нарығы;
ұлттық және аймақтық баға-лы қағаздар нарықтары.
Бағалы ағаздардың стихиялық нарығы;
бағалы қағаздар-дың акционерлік нарығы;
бағалы қағаздар-дың онкольды нарығы;
- бағалы қағаздардың дилерлік нарығы.
(5)
EPS =
Р/Е=
(6)
PSR =
(7)
Бір акцияға есептегендегі өткізілген =
(8)