Мазмұны:
Кіріспе..........................................................................................5-6
I-тарау Шаруашылықтың сипаттамасы, есеп саясаты
және негізгі құралдар туралы түсінік.
1.1. Шаруашылықтың технико- экономикалық
сипаттамасы................................................................................7-9
1.2. Есеп саясаты..................................................................10-12
1.3. Негізгі құралдар туралы түсінік және
оның мәні................................................................................13-15
II-тарау Негізгі құралдардың есебі.
2.1. Негізгі құралдар, оларды сыныптау, бағалау
және түгендеу.........................................................................16-24
2.2. Негізгі құралдардың қозғалысының есебі:
а) кіріске алу есебі;......................................................25-26
ә) шығысқа шығару есебі;...........................................26-29
б) тозу есебі;.................................................................29-32
в) жөндеу есебі.............................................................32-35
2.3. Негізгі құралдардың жалдау есебі..............................36-41
III тарау. Негізгі құралдардың есебінің аудиті.
3.1. Негізгі құралдар есебінің аудитінің мақсаты
және міндеті............................................................................42-44
3.2. Негізгі құралдарға аудит жүргізу тәртібі...................45-62
3.3. Негізгі құралдарды талдау...........................................63-65
Қорытынды.
Қолданылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Бухгалтерлік есеп және аудитті нарық қатынастары жағдайында шаруашылық жүргізуші
Бухгалтерлік есеп және есеп беру мәліметтері шаруашылық жүргізуші субъектілердің
Қазіргі нарықтық экономикаға түбегейлі көшу кезеңінде бухгалтерлік есепке жүктелетін
Еліміздің егемендік алып, өз алдына ел болғанына да он
Экономиканың қай саласында болмасын шаруашылық субъектілері мен еңбек ұжымдары
Сондықтан да шаруашылық субъектілеріндегі негізгі құралдардың есебі, аудиті және
Негізгі құралдардың есебі және аудиті зерттеуді қажет ететін өзекті
Жалпы бұл дипломдық жұмысымның жоспары үш тараудан тұрады:
бірінші тарауында, негізгі құралдардың өндіріс үрдісінде алатын орны мен
екінші тарауында, негізгі құралдардың түрлері мен олардың жіктелуімен, бағалануымен
үшінші тарауында, негізгі құралдар есебінің аудитінің мақсаты мен міндеттері,
I – тарау. Шаруашылықтың сипаттамасы, есеп саясаты және негізгі
1.1.Шаруашылықтың технико-экономикалық сипаттамасы.
ЖАҚ «Алматинские газовые сети» Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құрылып,
ЖАҚ «АГС» мекен-жайы: Алматы қаласы, Төлеби көшесі, 63.
Қоғам салық төлеуші болып Алматы қаласы, Алмалы ауданы бойынша
Қоғамның жарғылық капиталы 1 000 000 теңге болып жарияланған.
Қоғам өз қызметін Жарғыға сәйкес жүргізеді. Ол құрылтайшылармен 20.04.2001ж
Қоғам жүзеге асыратын негізгі қызметтерінің түрлері: Алматы қаласының тұрғындарын,
жабдықтаушылардан табиғи газды қабылдап алуды ұйымдастыру және келісім шарттарға
газ құрылғыларын, өлшеу құралдарын жөндеу және тасымалдауға байланысты басқа
коммерциялық қызмет;
Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтін басқа да, өзге қызмет
Ұйымның - қаржы шаруашылық қызметі кәсіпорынның өндіріс қызметінің барлық
Бухгалтерлік балансты талдау – бірінші талданатын қаржылық есептіліктің негізгі
Кірістер және шығыстар туралы есепті талдау – компания туралы,
Қоғамның бухгалтерлік есебі Қазақстан Республикасының табиғи монополия туралы заңдарының
Тауарлы – материалды құндылықтар есепте орташа құн бойынша көрсетілген.
Дебиторлық қарыздар қаржылық есептілікте толық көлемінде көрсетілген, яғни күдікті
сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің жалпы қарыздары 27814 мың
үй ішнде газ құрылғыларын жөндеу бойынша қызметке 1753 мың
2002 жылмен салыстырғанда - басқа да дебиторлық қарыздардың азаюы
Ақшаның бар болуы және оның қолдануы қызмет көрсететін банк
Шет ел валютасымен операциялар қызмет көрсететін банк бекіткен айырбас
Заемдық құралдар Банктік заем келісіміне отырған ААҚ Банк Каспийскийден
Заемды пайдалану бойынша марапаттау 13,5 % мөлшерінде 184664 мың
Салық салу Салық Кодексінің талаптарына сай жүргізіледі.
Қысқа мерзмді кредиторлық қарыз өткен жылмен салыстырғанда 144772,5 мың
Табыс алынған немесе алынуға тиісті сату құнымен бағаланады. Газды
Шығыстар құралдардың шығысталуын дәлелдейтін алғашқы құжаттар негізінде есепке алу
Газды тасымалдау қызметі бойынша нақты шығындар бекітілген тарифтердегі шығындардан
Шығын көлемі: 2002 жыл бойынша сомасы 135288 мың теңге;
2003 жыл бойынша сомасы 237,5 мың теңге.
Қызмет нәтижесінің шығынды болуына заемдық ақшаны пайдалануға байланыста шығыстар
1–кесте.Кезең шығындары
Кезең шығындары түрлері
Сома
Әкімшілік шығындар, барлығы: с. іш 200210,5
Амортизация 1475
Жал 6559,5
Жөндеу 10878
Еңбек ақы 23284
Салықтар 11744
Байланыс қызметі 1158
Транспорт шығындары 312,5
Кеңсе шығындары 144291
Т.с.с
Марапаттау, барлығы: с. іш 184664
Банк несиесі бойынша марапаттау 184664
Жалпы кезкң шығындары 384876
2–кесте.Негізгі емес қызметтен түскен пайда (зиян)
Пайда (зиян) түрлері -1024
Негізгі құралдардың шығысынан
Баға айырымынан 1628
Басқа да негізгі емес қызметтен 3974
Барлығы 4578
1.2. Есеп саясаты
«АГС» ЖАҚ-ң есеп саясаты Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп және
ЖАҚ есеп саясатын құру және пайдалану барысында, ҚБЕС-30 «Қаржылық
Бухгалтерлік есептің саясаты қаржылық есепті құру және ұсыну үшін
зеттеуші органдар (тұрақты және статистикалық есеп беру, салық декларациясы);
құрылтайшыларға жедел ақпаратты ұсыну.
Бухгалтерлік есеп жүйесіндегі барлық жазулар Қоғам қызметінің ерекшелігін ескере
Алғашқы құжаттар негізінде, оның мазмұнына сай жасалған операциялардың фактілері
Алғашқы құжаттардың мәліметтері операциялардың орындалуына байланысты журнал-ордерлерде, ведомостерде, бухгалтерлік
Есептілікте өңделген мәліметтер негізінде қаржылық есеп құрылады.
Шаруашылық операцияларды құжаттау тәртібі, құжаттар қозғалысының тізбегі, есеп аппаратының
Қоғамда бухгалтерлік есепті есепті жүргізудің келесідей түрлері бар:
Автоматтандырылған. Есептік синтетикалық және аналитикалық регистрлер мен қаржылық есептіліктерді
Автоматтандырылмаған, шаруашылық операциялардың орындалу уақытында алғашқы құжаттардың қағаз ақпарат
Алғашқы құжаттардың мазмұны мен бухгалтерлік есеп регистрлері коммерциялық құпияны
ЖАҚ туралы ұсыным;
Бухгалтерия туралы ұсыным;
Қызмет іссапарлар туралы ұсыным;
Өкілеттілік шығындар туралы ұсыным;
ЖАҚ жұмысшылары туралы қызмет тәртібі;
Өндіріс ісі бойынша тәртіп;
Мүліктерге түгендеу жүргізудің жалпы тәртібі мен оның нәтижесін енгізу
Негізгі құралдарды, МЕА, тауарлы материалды құндылықтарды инвестицияларды, ақша құралдарын,
Акционерлерінің қызығушылығы жағынан Қоғамның заңға сай қызметін жүргізуін тексеру
1.3. Негізгі құралдар туралы түсінік және оның мәні.
Жалпы негізгі құралдар-деп өндірісте ұзақ уақыт бойы (бір жылдан
“Негізгі құралдарға”-қозғалмайтын мүлік, жер учаскілері, үйлер мен ғимараттар, өткізгіш
Көлемнің үлкенді-кішілігіне, бағасының азды-көптігіне қарамастан пайдалану мерзімі бір жылдан
Барлық “негізгі құралдар” өздерінің өндіріске қатысуына қарай өндірістік және
“Негізгі құралдарды” ауыл шаруашылығының салаларына қарай топтастырған кезде олардың
Егер шаруашылық субьектідегі негізгі құралдардың бәрі тек қана субьектінің
Мысалы: өнеркәсіптік шаруашылық субектісіндегі өнеркәсіп өнімдерін өндіру процессінде тікелей
Егер шаруашылық субьектінің балансында осы субьектінің негізгі қызметінен басқа
Шаруашылық субьектісінің балансындағы тұрғын үй шаруашылығының негізгі құралдары халық
Негізгі құралдар алдына қойған мақсатына және атқаратын қызметіне қарай
а) үйлер (тұрғын үй, кеңсе үйі, қойма, т.б.);
ә) ғимараттар (көпірлер, аспалы жолдар, жасанды су қоймалары, эстокадалар,
б) өткізгіш тетіктер (жұмыс машиналары, энергия бөлетін тетіктер, құбырлар,
в) машиналар (бумен жұмыс істейтін және іштен жанатын двигательдер,
г) тасымалдау құралдары (жолаушылар және жүк таситын көліктер, жеңіл
ғ) құрал – саймандар мен жабдықтар (шкафтар, бактар, контейнерлер,
д) шаруашылық құрал – жабдықтар (диван, креслолар, кілемдер, сейфтер,
е) жұмыс және өнім малдары;
ж) көп жылдық өсімдіктер мен көшеттер;
з) жер (шаруашылық субьектінің сатып алған жер көлемінің құны);
и) жерді жақсартуға жұмсалған күрделі шығын;
к) басқа да негізгі құралдар (кітапхана қорлары және т.б.).
Негізгі құралдар кімнің меншігінде, иелігінде екендігіне қарай меншіктік, яғни
Жұмыс істейтіндерге өндіріс процессіндегі, яғни қолданыстағы негізгі құралдар жатады.
Жұмыс істемейтін негізгі құралдардың қатарына тоқтатылған, белгілі себептермен басқа
Сақтауда тұрған негізгі құралдардың қатарына келешекте, яғни алдағы уақытта
Материалдық активтер сатылып алыну мақсатына қарай төмендегідей үш топқа
Мысалы: субьектінің шаруашылық қызметін атқару барысында қажет болып табылатын
II– тарау. Негізгі құралдардың есебі.
Негізгі құралдар, оларды сыныптау, бағалау және түгендеу.
Негізгі кұралдар материалдық өндіріс саласында да, өндірістік емес (әлеуметтік)
Осы негізгі құралдарға: жер; үйлер; ғимараттар; көп жылдық екпе
Кәсіпорында негізгі құралдардың есебі №6 БЕС сәйкес ұйымдастырылады. Осы
Мүліктік объектілер негізгі құралдың есеп бірлігі болып табылады. Мүліктік
Өндіріс процесіне қатысу сипатына байланысты негізгі құралдар өндірістік және
Негізгі өндіріс қүралдарына өндіріс процесіне тікелей қатысатын объектілер жатады,
Өндірістік емес негізгі құрал-жабдықтар — тұтынуға арналған құрал-жабдықтар. Олар
Иелігіне қарай негізгі кұралдар меншікті және жалға алынған болып
Пайдалану сипатына қарай негізгі құралдар жұмыс істеп тұрған, істемей
Заттық кұрамына қарай негізгі құралдар мүліктік және мүліктік емес
Әр субъектіде негізгі құралдар пайдалану мақсатына және атқаратын қызметтеріне
Келтірілген негізгі қүралдардың әрқайсысының кұрамына енетіндер:
жер — субъект меншігіне сатып алған жердің көлемі мен
үйлер —халыққа еңбек етуге, тұруға, әлеуметтік-мәдени қызмет көрсетуге жағдай
ғимараттар — еңбек заттарын өзгертуге қатысы жоқ белгілі бір
өткізгіш тетіктер (қондырғылар) — электр, жылу немесе механикалық энергияны
машиналар мен жабдықтар — күш беретін машиналар және жабдықтар;
күш беретін машиналар мен жабдықтар - жылу және электр
жұмыс машиналары мен жабдықтар — еңбек өнімдерін жасау процесінде
өлшеу және реттеу приборлары, қондырғылар және лабораториялық жабдықтар —
есептеу техникасы — процестерді жылдамдату және автоматтандыруға арналған машиналар,
басқадай машиналар мен жабдықтар — машиналар, аппараттар және басқа
көлік құралдары — адамдар мен жүктерді тасымалдауға арналған қозғалыс
құрал-сайман — қол еңбегінің механикаландырылған немесе механикаландырылмаған кұралдары немесе
өндірістік мүлік және соған жататын заттар — өндірістік операцияларды
шаруашылық мүлік — кеңсе және шаруашылық мекемелерінің заттары (орындықтар,
жұмысқа пайдаланылатын және өнім беретін мал — ат, өгіз,
басқа да негізгі құралдар — кітапхана қорлары, спорт мүлкі
Негізгі кұралдардың бастапқы кұны мынадай жолмен аныкталады:
Жер учаскелері бойынша меншік немесе тұрақты пайдалану құқығы —
құрастыруды және орналастыруды қажет ететін немесе қажет етпейтін сатып
үйлер меи ғимараттарды шаруашылык, әдіспен салу кезінде: құрылыс материалдары,
жерді, үйлерді немесе ғимараттарды біртүтас мулік ретінде иеленген кезде
мердігерлік әдіспен тұргызылған үйлер мен ғимараттар бойынша — объектіні
құрылтайшылардың жарғылық капиталына салынған негізгі құралдар— өздерінің келісілген
субъектінің өзі дайындаеан немесе төлем арқылы сатып алынған негізгі
тегін алынған негізгі құралдардың объектілері бойынша — құжаттарда көрсетілген
айырбас операциясы нәтижесінде алынған объектілердің — бастапқы құны негізгі
жас малдарды негізгі табынға аударған кезде — малдарды өсірудің
негізгі табынды қалыптастыру үшін алынған ересек малдар бойынша —
жас өсімдіктер бойынша -өсімдіктерді еккен сәттен пайдалануға бергенге дейінгі
толык, төленген және ұзақ мерзімге жалға алынған негізгі құралдар
жерді жақсартуға жұмсалған күрделі шығындар бойынша — жүргізілген жұмыс
Негізгі құралдардың бастапқы құны өзгертілуі мүмкін; қосымша салынған күрделі
Ағымды құн —бұл негізгі құралдардың белгілі бір мерзімдегі нарықтық
Баланстық құн — бұл бухгалтерлік есепте және қаржылық есеп
Сату (өткізу) құны — бірін-бірі жақсы білетін және мәмілеге
Жою құны — тиімді қызмет ету мерзімі біткен негізгі
Амортизацияланған құн - негізгі құралдардың бастапкы және болжанған жою
пайдалы кезең қызметі — бұл кезең ішінде негізгі құралдары
экономикалық олжа алуды кәсіпорын топшылайды;
нормативтік қызмет кезеңі — бұл кезең ішінде белгіленген нормаға
Негізгі құралдардың есебі 12-ші "Негізгі құралдар" бөлімшесінің мынадай мүліктік
Сонымен бірге, 126-шы "Аяқталмаған құрылыс" шотында аяқталмаған күрделі салымдар,
Негізгі құралдардың бухгалтерлік есебі: негізгі құралдардың келіп түсуін, кәсіпорын
Бухгалтерлік есеп пен есеп беру тәртібі (ережесі) бойынша барлық
Шаруашылық субъектілерінде негізгі құралдарды түгендеу жылдық қорытынды
Негізгі құралдарды жоғарыда көрсетіліп жазылған мерзімдерден бұрын, яғни жиі
• негізгі кұралдарга жауапты адам қызметінен
• негізгі құралдар ұрланган, жоғалган жағдайда;
• өрт немесе басқа да кенеттен болған табиғи апат
• шаруашылық субъектісі бір бағынышты органнан екінші орган
Шаруашылық субъектілерінде негізгі құралдарға түгендеу жұмысын жүргізу үшін тағайындалған
• мүліктік карточкалардың, мүліктік кітапшалардың, мүліктік тізімнің бар
• негізгі құралдардың төлқұжаттарының немесе техникалық құжаттарының
• жалға алынған немесе берілген, уақытша пайдалануга
Егер ондай тиісті құжаттар болмаған
Шаруашылық субъектілерінде негізгі құралдарға түгендеу жұмысы жүргізілетін уақытта басқа
Біртекес, құндары бірдей, бір уақытта шаруашылық субъектісіне келіп кіріске
Түгендеу нәтижесі бухгалтерлік есепте былайша жазылады:
Түгендеу барысында жоғалған, бүлінген
Негізгі құралдар қозғалысының есебі:
а) кіріске алу есебі
Халық шаруашылығының қай саласында болмасын өндірістік өнімнің өсуі ондағы
Шаруашылық субъектілеріне негізгі құралдар сатып алу, салу, құрылтайшылардың үлес
• объектінің аты;
• объектіні алушы мен тапсырушы субъектілер;
• салынып біткен құрылыстың қабылданган
• құрылыстың салынып біткен уақыты;
• амортизациялық аударым мөлшері;
• бастапқы құны;
• басқа да шартты белгілері.
Негізгі құралдардың салынып біткен аса ірі объектілеріне
Негізгі құралдарға толтырылған қабылдау-тапсыру актісі кейіннен шаруашылық субъектісінің бухгалтериясына
Негізгі құралдар деп аталатын 12-шоттың тиісті бөлімше шоттары (121-жер;
Егер шаруашылық субъектісіне келіп түскен, яғни кіріске негізгі құралдар
Дебит 122, 123, 124 және 125-шоттардың тиістісі.
Кредит 131, 132, 133 және 134-шоттарының тиістісі.
ә) шығысқа шығару есебі
Шаруашылық субъектілері өздерінің пайдалануындағы, яғни меншігіндегі негізгі құралдарын істен
Негізгі құралдарды есептен шығару №6-бухгалтерлік есеп стандартында қаралған тәртіп
Шаруашылық субъектілерінде негізгі құралдардың іске жарамсыздығын, оларды бастапқы қалпына
• шаруашылық субъектісінің басшысы немесе оның орынбасары - комиссияның
• бас бухгалтер немесе бухгалтерияның басқа
• негізгі құралдың сақталуына жауапты адам;
• негізгі құрал қызмет ететін бөлім немесе
• мемлекеттік көлік инспекциясы өкілі (егер көлік құралын есептен
• тағы да басқа жұмысшы қызметкерлер
Бұл жоғарыда аталған адамдардың құрамында құрылған комиссия шаруашылық субъектісінде
• есептен шығарылатын негізгі құралдарды толық
• объектіні есептен шығарудың нақтылы себебін
• негізгі құралдардың белгіленген уақыттан
• есептен шығарылатын негізгі кұралдардың іске
• осы яғни есептен шығарылатын негізгі
Шаруашылық субъектілерінде негізгі құралдарды есептен шығару үшін үлгілі түрі
Бұл жоғарыда айтылған
• объектінің салынып
•
•
•
•
•
•
• негізгі құралдардың істен шығарылу себебі және
• аварияға байланысты
• сондай-ақ осы
Комиссия жұмысының нәтижесінде жасалған негізгі құралдарды есептен шығару актісін
Шаруашылық субъектісінің негізгі құралдарды сатқаннан бұзғаннан алған материалдарын сатқаннан
Шаруашылық субъектілерінде есептен шығарылған негізгі құралдардың құны 842-"Негізгі құралдарды
Есептен шығарылған негізгі құралдардан
Шаруашылық субъектілерінде негізгі құралдарды сатқаннан алынатын табыс "Дебиторлық борыштар
Басқа шаруашылық субъектілеріне, заңды тұлғаларға тегін берілетін негізгі құралдарға
Сонымен басқа шаруашылық субъектілерге, заңды тұлғаларға тегін берілген
Шаруашылық субъектілерінде негізгі құралдарды басқаларға
б) тозу есебі
Тозудың екі түрі болады: табиғи және сапалық (моральдық) (заман
Негізгі қорлардың табиғи тозуы олардың өндіріс процесіне қатысу нәтижесінен
негізгі құралдардың сапалық тозуы (моральдық) тозуы техникалық прогреске, өндіріс
негізгі құралдардың сапалық (моральдық) тозуын мынадай факторлар арқылы анықтайды:
Моральдық тозудың әсері нәтижесінде табиғи тозу мерзімі келгенге дейін
Амортизация (латынның “өтеу” деген сөзінен) – тозудың құндық көрінісін
№6 – шы “Негізгі құралдардың есебі” бухгалтерлік есеп стандартына
Амортизацияланған құн бастапқы құны мен жою құнының арасындағы айырма.
Жаңадан пайдалануға берілген негізгі құралдар бойынша амортизация есептеу келіп
Толығымен амортизацияланған негізгі құралдар бойынша амортизацияны есептеу қорларының құны
Негізгі құралдардың тозуын есептеу үшін 13 “Негізгі құралдардың тозуы”
Негізгі құралдардың амортизациясын есептеудің әртүрлі әдістері бар. Шаруашылық жургізуші
құнын бірқалыпты (түзу сызықты) жолмен есептеп шығару;
құнын орындалған жұмыстың көлеміне пропорционалды етіп есептен шығару (өндірістік
жеделтдетіп есептен шығару;
қалдығын азайту жолымен есептен шығару;
құнын санндардың жиынтығы бойынша (кумулятивтік әдіс) есептен шығару.
Таңдап алған амортизацияны есептеу әдісі субъектінің есептік саясатымен анықталуы
Негізгі құралдардың құны бойынша амортизацияны бірқалыпты (түзу сызықты) есептеу
Бұл тәсілде амортизациялық соманы аудару үшін:
қызмет етудің пайдалы мерзімі. Бұл кезде пайдалануға берілген объектінің
ҚР – ның салық заңдылықтарының белгіленген амортизациялық номасының шегінде.
Негізгі құралдардың амортизациясының бірқалыпты әдісі мына формула бойынша есептелінеді.
Бастапқы құн – жойылу құны
Пайдалану мерзімі
Негізгі құралдарды пайдалану барысында бірқалыпты табыс алынатын болып топшыланса
Амортизацияны орындалған жұмыстардың көлеміне пропорционалды түрде есептеу әдісі (
Негізгі құралдардың амортизациясының өндірістік әдісі мына формула бойынша есептелінеді.
Бастапқы құн – жойылу құны
Орындалатын жұмыстың болжамды мөлшері
Өндірістік әдіс бойынша амортизацияны есептеу тау – кен
Амортизацияны есептеудің жеделдетілген әдістері. Бұл әдіс өндірістік мақсатта пайдаланылатын
а) кумулятивтік әдісі
ә) азайып отыратын қалдық әдісі.
Кумулятивтік әдіс – латын тілінен аударғанда - өсу, жиналу
Азайып отыратын қалдық әдісі. Бұл әдісте кумулятивтік әдістің принциптеріне
Халықаралық практикада баяу амортизация деп аталатын әдіс бар, мысалыға,
в) жөндеу есебі
Негізгі құралдар пайдалану процесінде табиғи және моральдық жағынан тозады.
Негізгі құрал-жабдықтар уақытынан бұрын тозып кетпеуі үшін, оларды мезгіл
Күрделі жөндеу деп негізгі құралдардың объектісін тұтастай алғандағымен салыстырғанда
Үйлер мен ғимараттардың күрделі жөндеуі кезінде тозған құрылымдары мен
Күрделі жөндеулер негізгі құралдың пайдалану мерзімін, өндіріс қуаттылығын, көлемін,
Мысалы. Кәсіпорындағы автомашинаның бастапқы құны 1 500 000 теңге
Ағымды жөндеу дегеніміз негізгі құралдарды жұмыс жағдайында ұстап тұру
Жөндеу есебінде атқарылған (орындалған) жұмыс түрі барлық түрі бойынша
Негізгі құралдарды жөндеу мердігерлік және шаруашылық тәсілмен жүзеге асырылады.
Мердігерлік ұйымдармен жасасқан шарт негізінде негізгі құралдардың мердігерлік тәсілмен
Күрделі жөндеуден өткен негізгі құралдарды қабылдап алу "Күрделі жөндеуден
Негізгі құралдардың жөнделген объектісінің техникалық төлқұжатында күрделі жөндеуден өткен
Егер жөндеуді, қайта құруды және жаңартуды сыртқы кәсіпорын орындаған
Шаруашылық тәсілмен негізгі құралдарды жөндеу цехтан тыс жерлерде жүргізілсе,
Жабдықтардың автомашиналардың, тракторлардың, мүліктердің және басқа да негізгі құралдардың
Материалдар — жөндеуге жұмсалған материалдардың, қосалқы бөлшектердің және басқалардың
Жұмысшылардың еңбегіне ақы төлеу — жөндеу жұмысы үшін есептелген
Еңбекақыдан есептелінген аударымдар — жұмысшылардың еңбек-ақысынан белгіленген процентпен мемлекеттік
Электр энергиясы, жылу, газ, бу-жөндеу цехтарының технологиялық және басқа
Қосымша шығындар— жөндеу цехтарының жалпы өндірістік мақсаттағы шығындары (цехтарды
Жөнделетін әрбір объектіге кәсіпорынның жөндеу цехтарында көп жолды карточкасы
Кәсіпорынға қажет болған жағдайда, және жөндеуге кеткен шығынды өнімнің
Егер кәсіпорын жөндеу қорын құратын болса, онда ол ай
-егер жөндеу мердігерлік тәсілмен орындалған болса, 671-ші шотынан;
-егер жөндеу шаруашылық тәсілмен жөндеу цехында орындалған болса, 920-шотынан;
- егер жөндеу шаруашылық тәсілмен жөндеу цехынан тыс жерде,
жылжымайтын объектілерде (үйлер, ғимараттар және т.б.) орындалған болса, 201-206,208,641-643,671,681жәнет.б.
Егер де кәсіпорынның құрған резерві жұмсалған шығындарды жаппаса, онда,
Жөндеудің аяқталуына қарай жөндеуден қабылданған объектілердің карточкалары бұл бөлімнен
Жалгер - кәсіпорын негізгі құралдарға кеткен шығындарын келісілген шарт
-егер де келісім-шарт жағдайы бойынша жалға алушы
қаражатының есебінен өтесе, онда 821 шоты дебеттеліп, 671, 920
кредиттеледі;
-егер де келісім-шарт жағдайы бойынша бұл шығынды жалға беруші
кәсіпорын өтесе, ол кезде 334 "Баска да" шоты дебеттеліп,
кредиттеледі;
-егер де жалға алушы-кәсіпорын, жалға беруші кәсіпорынға алдағы кезеңдегі
2.3. Негізгі құралдардың жалдау есебі.
Шаруашылық жасаушы субъект үшін өзінің қаржылық жағдайын және төлем
Жалға жасалатын келісім шартта: жалға берілетін мүліктің құрамы мен
Негізінен алғанда, жалға алу нысаны оның мәнін белгілейді, демек,
Жалгерлік есеп №7-ші "Жалгерлік есеп" деп аталатын бухгалтерлік есептің
Жал келісім шарты қол қойылған күннен бастау алады.
Жал мерзімі — көпке дейін өзгертуге жатпайтын кезеңімен ерекшеленеді
Ағымдағы жалгерлік. Ағымдағы деп қаржыландырылатын жалгерліктен басқа, кез келген
Алынуға жататын жал ақысы келісілген келісім-шартқа сәйкес 334 "Басқа
Жалға берілген мүліктер жалға берушінің балансында көрініс табатын болғандықтан,
821 — егер де негізгі құралдар жалпы шаруашылық қажеттілігі
Жалға алынған негізгі құралдар жалға алушының талаптарына сай келе
Жалға алушының жүргізген күрделі жөндеу жұмыстарының есебі жалға алған
Енді біз ағымдағы жалгерлікке байланысты операциялар бойынша шоттар корреспонденциясын
Қаржыландырылатын жалгерлік. Қаржыландырылатын жал өз мәні бойынша жалға алушының
Қаржыландырылатын жал — мүлікке меншіктік құқымен байланысты, жалға берушінің
Жалға алушының қаржылық есебінде келесі жайттар айқын көрсетілуі тиіс:
Жалға берушінің қаржылық есебінде келесі жайттар айқын көрсетілуі тиіс:
Жалға берілген мүліктің пайдалану құқының басым бөлігі мынадай жағдайда
-жалға алынған мүлікті тұрақталған (тіркелген) бағасы бойынша немесе жал
-егер де жалға берілген мүліктің пайдалану қызметінің мерзімі 80%-ке
-егер де негізгі құралдың жал мерзімі біткен кезде бастапкы
-бүкіл жал кезеңінде оның дисконтталған құны төленетін жал ақысының
- жал мерзімі біткен соң жалға алушы жалға берушіден
Қаржыландырылатын жал мерзімінің ішінде жалға берілген мүлік баланста бір
Жал төлемі екі төлемнен тұрады: қаржыландырудан (яғни, пайыз бойынша
Жалгерлік төлем: ағымдағы бағасы бойынша немесе дисконтталған құн бойынша
Дисконтталған құн бойынша есептеген кезде жал акысының өте аз
Қарастырылған пайыздық мөлшерлемесі акша ағынының болашақтағы құнын анықтайтын
FV=PV(1+r)n
Мұндағы, ҒV — n жылдарынан кейін ақша ағынының болашақтағы
Жалға алушының қарыз капиталына өсіп (артып) отыратын пайыздық мөлшерлеме
Жалгерлік мерзімінің барысында келісім-шартқа сәйкес жалға берушіге минималды жал
Минималды жал ақысы — бұл төлем түрі, оны жалгерлік
Қаржыландырылатын жал жағдайында қабылданған жалгерлік актив, 12 бөлімшенің тиесілі
Жалгерлікке берілген активтер үшін төленетін пайыздар сомасына 831 "Пайыздар
Қаржыландырылатын жалдың жағдайы бойынша жалға алушы жалға алынған активтердің
Активтердің пайдалану аясына байланысты мына шоттар дебеттеледі:
811 — егер де негізгі құрал тауарды (жұмысты, қызметті)
821 — егер де негізгі құрал жалпы шаруашылык қажеттілігіне
Жал мерзімінің барысында жалға алушы жалға алынған активтерді мерзімінен
-334 "Басқа да" шоты, "Түсетін жал міндеттемесі" субшоты;
-332 "Есептелген пайыздар";
-724 "Акция бойынша дивидендтер мен пайыз түріндегі табыстар"
"Қаржыландырылатын жал келісім-шарты бойынша пайыздары" субшоты.
Жалға берілген мүліктің құны есепке түсетін жал міндеттемесі ретінде
Болашақта алынатын жал пайызына 332 дебеттеліп және 611 шоты
Егер де жалға алушы жалға берілген активті өз мерзімінен
Қаржылық лизингісі. Қаржылық лизинг — бұл мүліктің толық құнын
-лизинг беруші (жалға беруші);
-лизинг алушылар (жалға алушылар) болып табылады.
Басқаша сөзбен айтқанда, қаржылық лизинг — бұл инвестициялық қызметтің
-лизинг беруші сатып алушыдан лизинг бұйымын лизинг келісім-шарты
бойынша өз меншігіне алуды, сосын оны лизинг алушыға белгілі
бір мерзімге, белгілі бір уақытта иелік ету жағдайна және
үшін пайдалануына беруді міндетіне алады. Бұл кезде лизинг бұйымы
алушыға берілгенде, оның мерзімі амортизацияланатын мерзіммен шамалас немесе оның
-лизинг алушы келісім-шартқа сәйкес төленуге жататын төлемдерді кезеңімен тиянақты
Лизинг бұйымдарына: ғимараттар, қондырғылар, машиналар, құрал-жабдықтар, транспорт құралдары, жер
Лизинг лизингтік мәмілеге қатысушылардың қарастырған жағдайына байланысты және олар
- қайтарылатын лизинг — лизингтің бір түрі, онда
(нәрсені) кері қайтарып ала алатын болса ғана лизинг алушыға
сатады;
-банкі лизингі — лизингтің бір түрі, онда лизингті беруші
-толық лизинг — лизингтің бір түрі, онда лизинг беруші
және оның лизинг бұйымына (нәрсесіне) техникалық қызмет көрсету жұмысын
атқарады;
-таза лтинг — лизингтің бір түрі, онда лизинг алушы
Лизинг өз нысаны бойынша ішкі және халықаралық болып бөлінуі
Лизинг бойынша марапаттау өз кезегінде екі әдісті пайдаланады: не
Бухгалтерлік есепте қаржылық лизинг бойынша жасалатын операциялар онда қарастырылған
Енді біз бір мысал келтіріп көрейік. Бұл мысалдың шарты
III – тарау. Негізгі құралдар есебінің аудиті.
3.1. Негізгі құралдар есебінің аудитінің мақсаты, міндеті.
Аудиторлық қызмет, ол аулиторлардың кәсіпкерлік қызметін білдіреді. Ол өзіне
Аудитор (“auditor” – латын тілінен аударғанда тыңдаушы, оқушы) –
Негізгі құралдардың есебіне аудит жүргізудің мақсаты – кез келген
Аудиторлық мақсатқа жету үшін аудитор белгілі ақпарат көздерімен қамтамасыз
Аудиторлық бағдарлама Халықаралық аудит стандарттары бойынша аудитордың негізгі құжаттары
Аудиторлық бағдарламаға енетіндер:
аудит жүргізуші топқа ұсынылған аудит жүргізу ережесі.
аудитті тиімді ұйымдастыруды және жүргізуді қамтамасыз ететін жұмыс түрлері
аудитордың пайдаланып, қолданатын тәсілдерін , алдыға қойған мақсатын жұргізудің
Аудиторлық бағдарламаның түрлері:
шаруашылық субъктісінің немесе мекеменің ерекшеліктерін және алдын – ала
стандартты немесе жүйеге келтірілген аудиторлық бағдарлама.
Аудиторлық бағдарлама аудиторлық дәлелдеулер стандарттарының талаптарына сәйкес дайындалады:
бақылау тәсілдерінің тесттері.
тексерілетін объектінің мәнділігін анықтау үшін жасалатын тексеру тәсілдері.
Тиімді аудиторлық бағдарлама жасағанда басшылыққа алынатын негізгі түсініктеме тобына
аудиторлық тұжырымдар.
аудиттің мақсатын анықтау.
аудиторлық тексеру тәсілдері.
Аудиторлық бағдарлама құрамына:
клиенттің бизнесін білу:
а) шаруашылық субъектінің құрылтайшылар құжаты.
ә) субъектінің қаржы шаруашылық қызметін анықтау.
б) шаруашылық субъектінің есеп саясатын зерттеу.
2. Аудиторлық тексеру мүмкіндігін бағалау:
а) тәуелсіздігі.
ә) мамандарды таңдау.
б) міндеттеме хаттағы жауапкершілігі.
3. Мәңгілік пен тәуекелділік
4. Ішкі бақылау жүйесі:
а) ішкі бақылау орталығы.
ә) ішкі бақылау жүйесінің көрсеткіштері.
б) бухгалтерлік есепті ұйымдастыру және есеп саясатын бақылау.
Негізгі құралдарды аудиторлық тексерудің программасына қосылған сұрақтары өте кең,
Осы және басқа да сұрақтар аудиттің мақсаты болуы тиіс.
Негізгі құралдардың аудитін неден бастау керек ?
Аудиторге, біздің ойымызша, өндіріске келген жағдайда келесісін анықтау тиіс:
Негізгі құралдардың қолдану жерінде сақталуына жауап беретін тұлғалар туралы
Осы жол арқылы ақпаратты жинауы тексерудің басында аудиторге негізгі
Аудитордың басты міндеті болып негізгі құралдардың орнында екеніне
Аудитордың міндеті қолда бар негізгі құралдардың сақталуын бақылаудың қалай
Аудитор жоғарыда аталған басты міндеттерді тиянақты орындау үшін негізгі
3.2.Негізгі құралдарға аудит жүргізу тәртібі.
Негізгі құралдар дегеніміз — материалдық және материалдық емес өндірістік
Негізгі құралдар субъектінің материалды-техникалық жарақтану базасын құраудың негізін қалыптастырып,
Негізгі құралдардың сақталу, есепке алу және пайдалану есебінің аудитінің
- негізгі құралдардың нақты қолда барлығына және сақталуына
- еңбек құралдарының негізгі құралдарға дұрыс жатқызылғандығын,
- есепте негізгі құралдардың дұрыс
- есепте негізгі құралдардың кіріс және
- есепте негізгі құралдарға тозудың және жөндеудің
- негізгі құралдардың дұрыс және
- бухгалтерлік есеп пен қорытынды есепте нақты қолда
Аудитордың міндеті қолда бар негізгі құралдардың сақталуын бақылаудың қалай
Аудитор жоғарыда аталған басты міндеттерді тиянақты орындау үшін негізгі
- баланстың көрсеткіштерінің, бас кітап, есеп регистрларындағы және машинажазбалардағы
- негізгі құралдардың аналитикалық және
- негізгі құралдарды сақтау,
- негізгі құралдардың ішкі және сыртқы қозғалыстарының дұрыс
- негізгі құралдардың дұрыс топталып сыныпталғандығын тексеруді;
- негізгі құралдарды бағалау және сыртқы қозғалыстарының дұрыс құжатталғандығын
- негізгі құралдарды
- негізгі құралдарға тозу есептеу және амортизациялану операцияларының
- негізгі құралдарды жөндеуге (күрделі ағымдағы) жүмсалған шығындардың
- негізгі құралдардың техникалық жағдайын және олардың тиімді
- негізгі құралдарды сақтандыру және оларға салық есептеу операцияларының
Негізгі құралдарды, аудитордың бағдарлама көрсетіп отырғандай, алдымен олардың баланста
Аудитордың тексеру бағдарламасы бухгалтерлік есеп жүргізуге, оның күшіндегі нормативтік-құқықтық
Аудитор негізгі құралдар нысандарының топталып сыныпталуын тексерген кезде кейбір
- негізгі құралдарды кіріске алу есеп акт ісіне
- негізгі құралдар
- негізгі құралдар
Аудитордың басты мақсаты - негізгі құралдар нысандарының пайдалану мақсатына,
1. Өндіріске пайдалану мақсаты бойынша негізгі құралдар екі топқа
а) өндірістік мақсаттағы негізгі құралдар;
б) өндірістік емес мақсаттағы негізгі құралдар. Өз кезеңінде өндірістік
2. Заттық нысанына қарай негізгі құралдар бухгалтерлік есеп
3. Меншіктік қатынасына қарай меншіктегі және жалдағы болып
4. Пайдалану сипатына қарай да пайдаланудағы, пайдалануда жоқ (нақты
5. Болмыстық құрамдарына қарай негізгі құралдар мүліктік және мүліктік
Болмыстық күйінде ұстап, көзбен көріп, санауға болатын негізгі құралдарды
Аудитор негізгі құралдардың топталып, сыныпталу тәртібіне сәйкестігімен танысқаннан кейін,
- негізгі құралдар нысандарының кіріске алынған сәтінде келіп
- жеке тұлғалардан
- құрылтайшыларының шаруашылықтың жарғылық капиталына қосқан үлестері, кіріске алынып,
- негізгі құралдар нысандарын ұзақ мерзімге жалға (сатып
- негізгі құралдар нысандарының бастапқы (ағымдағы) құнына, жәй
- негізгі құралдар нысандарының нарықтық құны туралы арнайы
- негізгі құралдар нысандарын дайындап шығаруды және сатушы
Материалдық активтерді сатып алған кезде, есепке алғанда, олардың пайдалану
Мысалы: Шаруашылықтың қызметіндегі қажеттігі бойынша пайдалану мақсатында сатып алынған
Сондықтан негізгі құралдарды кіріске есепке алған кезде, олардың пайдалану
Шаруашылықтың балансында көрсетілген негізгі құралдар кіріске есепке алынған сәтінен
Бухгалтерлік есепте негізгі құралдар бастапқы құны бойынша, есепке алу
Негізгі құралдар нысандарының бастапқы құны:
- құрылтайшылар жарғылық
- шаруашылықтағы негізгі
- басқа заңды немесе жеке тұлғалардан сатып алынған
Айырбастау операциялары нәтижесінде алынған нысандардың құны алынған актавтердің ағымдағы
Айырбастау бірдей мақсатқа пайдалануға арналған және сол мезгілде ағымдағы
Ұқсас емес активтерді мысалы автокөлікті, үйге айырбастаған кезде алынған
Аудитор бастапқы құнға өзгеріс енгізуге қандай жағдайларда ғана рұқсат
- қосымша күрделі салымдар жасау немесе негізгі құралдардың жәй-күйіне
- үкіметтің қабылдаған шешімдері бойынша негізгі құралдарға қайта
- негізгі құрал-жабдықтардың баланстық құнының бастапқы немесе
- өткізу (сату) құнының жақсы хабарлар мәміле жасауға әзір
- жойылу құнының - нысанды есептен
- тозу құнының -
- негізгі құралдардың қалдық құнының - өндірілген өнімге,
Негізгі құралдарды жаңартып, толықтырып ескіргендігін және шаруашылыққа қажет емес
- шаруашылықтың басшысының негізгі құралдар нысандарын
- қабылдау комиссиясының құрамының кәсіби талапқа сай
- қабылдау-өткізу актісінің дер кезінде сапалы толтырылып, техникалық
- қабылдау актісін субъектінің басшысының бекіткендігін;
- қабылданған нысандарға мүліктік карточкалары ашылып, мүліктік номерлер соғылғандығын;
- кіріске алынған негізгі құралдар нысандарының
- кіріске алынған негізгі құралдар нысандарының жұмсалған қаржы
Аудитор шаруашылықтың басшысының негізгі құралдар нысандарын қабылдап, кіріске алуды
- күрделі қаржы салымына (жаңа ғимараттар, құрылымдар мен
- заңды және жеке тұлғалардан жаңа және бұрын
- тауарлы-материалды құндылықтарға айырбастау (бартерлік) жолымен алынған негізгі
- заңды және жеке тұлғалардан төлем ақысыз тегін алынған
- құрылтайшыларының жарғылық капиталға қосқан үлесі ретінде алынған негізгі
- түгендеу кезінде анықталған есепте жоқ (артық) негізгі
- ұзақ мерзімге
Аудитор негізгі құралдардың келіп түсу көздеріне қарай дер кезінде
Негізгі құралдарды кіріске алуды жүзеге асыратын шаруашылықтың басшысының бұйрығымен
Негізгі құралдарды пайдадануға, қабылдау комиссиясының қатысуымен қабылдау-өткізу актісі (ү.
Аудитор нақты қолда бар негізгі құралдардың сақталуын тексеруге кіріскенде,
Негізгі құралдарды пайдалану барысында олардың құнына, пайдалы қызмет ету
Кіріске алынған негізгі құралдарды, оларды топтау принциптерін сақтай отырып,
Көптеген жағдайда негізгі құралдарға қаржы салымы үдемелі және негізгі
Аудитор күрделі құрылысқа жұмсалған шығындардың негізділігін, күрделі қаржы көзінің
Жоғарыда келтірілген қүрылыс-монтаждау жұмыстарының шығындары құрылыстың және түрлендірудің басынан
Негізгі құралдардың құнын үлғайтпайтын шығындарына жататындар: құрылысты нысанын салып
Құрылыс монтаждау жүмыстары мердігерлік және шаруашылық әдіспен жүзеге асырылуы
Аудитор шаруашылықтың негізгі құралдарды жеке тұлғалардан сатып алу операцияларына
Жеке тұлғалардан оның жеке меншігіндегі негізгі құралдарды сатып алғанда,
Аудитор шаруашылықтың сатып алған автокөлігінің дұрыс кіріске алынғандығын, тасымалдау
Шаруашылықтың салық инспекциясы сатып алынған тасымалдау құралдарына төленген салықтар
Негізгі құралдар пайдалану барысында біртіндеп тозады, сондықтан оларды пайдалы
Аудитор негізгі құралдардың техникалық құжаттарында белгіленген тәртіпке сәйкес күрделі
- есеп жүргізу саясатында
- күрделі жөндеуге қойылған негізгі құралдар нысандарының ақаулары
- ақау ведомостының негізінде жөндеуге қойылған негізгі құралдар
- шаруашылықтың басшысының, комиссияның нысандардың техникалық жағдайын қарап шығып
- негізгі құралдар нысандарын күрделі жөндеудің қандай әдіспен
- негізгі құралдар нысандарын жөндеуді жүзеге асырған мердігерлермен
- жөндеу жұмыстарына есептелген еңбек ақы, жұмсалған материалдар
- жеке жөндеу жұмыстарының нарядтарына, жөндеуге материалдарды босату
- ішкі бақылаушылар және аудитор
- күрделі жөндеуден өткен негізгі
- күрделі жөндеуге қойылған негізгі құралдарға тозу есептеуді
- мердігерлік әдіспен жөндеуден өткізілген негізгі құралдар нысандарына
Жөндеу, ұйымдастыру - техникалық белгілері бойынша күрдслі және ағымдағы
Күрделі жөндеу деп нысанның түгелдей тозу мерзімімен салыстырғанда жылдам
Ағымдағы жөндеу кезінде тез тозатын тетіктерін, бөліктерін алмастыруды, кейбір
Аудитор негізгі құралдарды жөндеуге жұмсаған шығындарының дұрыстығын тексеріп, оны
Күрделі жөндеуді екі әдіс бойынша жүзеге асырады: мердігерлік және
Күрделі жөндеудің сапасын тексерудің орны ерекше болуға тиісті. Бұл
Қорытындысында негізгі құралға жөндеу жүргізуге жұмсалған шығындарының есебінің дұрыстығын
Аудитор бәрінен бұрын, шаруашылықта осы сұрақ жөнінде қапдай есеп
Кейбір шаруашылықта жөндеу қорын құрып (жөндеудің барлық түріне резерв
Бірінші жағдайда, шаруашылық жөндеу шығындарының барлығын оның нақты орындалған
Екінші жағдайда, шаруашылықтың өзінің балансында көрсетілген негізгі құралдардың бастапқы
Аудитор жөндеу қорына болу көлемінің қаншалықты негізді екеніне (экономикалық
Нысандардың (ғимараттар, құрылғылар, тасымалдау құралдары, машиналар және жабдықтар) қызмет
Аудитор жөндеу қорына бөлу нормаларының техника-экономикалық негізділігіне (есептеулерінің) және
Екінші нұсқада барлық қозғалмайтын нысандарға жұмсалған жөндеу шығындары есептелген
Жөндеу қоры құрылмайтын шаруашылықтарға негізгі құралдар нысандарын техникалық күту
Негізгі құралдар нысандары әр түрлі себептермен белгіленгсн тәртіп бойынша
Негізгі құралдар нысандары шаруашылықтың бухгалтерлік балансынан табиғи және моральдық
- есептеген шығысқа шығарылған негізгі құралдар нысандарының бастапқы құжаттарының
- негізгі құралдарды шығысқа шығаруға жасалған комиссияның қорытындысының дәлелдігін;
- шаруашылықтың басшысының негізгі құралдарға шығысқа шығаруға жасаған
- негізгі құралдар
- негізгі құралдар нысандарының
- әр түрлі себептермен
- шығысқа шығарылған негізгі
- негізгі құралдарды шығысқа шығару актілерінің мәліметтерінің есеп
- айырбастау үшін шығысқа шығарылған негізгі құралдар операцияларының тәртіптерінің
Толық ескіріп, тозығы жетіп басқа да себептермен толық істен
Тексеру барысында аудитор негізгі құралдар нысандарының шығысқа шығарылу себептерінің
Аудитор ғимараттарды, құрылғыларды, машиналарды, жабдықтарды және шаруашылықтың басқа да
Сондай-ақ, 12 «Негізгі құралдар» бөлімшесінің шоттарының кредиті бойынша, шығысқа
Негізгі құралдарды аудиторлық тексеруді негізгі құралдардың қозғалыстарын және техникалық
Негізгі құралдардың тиімді пайдаланылғандығын қорытындылайтын көрсеткіш қор қайтымдылығы болып
Аудитор негізгі құралдардың белсенді бөлігін пайдаланудың тиімділігін экстенсивті жолмен
Кэ=
Бүнда Кэ - экстенсивті пайдалану коэффициенті.
Тн — жабдықтың белгілі бір кезеңдегі нақты жұмысының уақыты
Тк/р — күнтізбедегі немесе режимдегі белгілі бір кезеңдегі (алмасу,
Жабдықтың интенсивті жүктеу коэффициенті жабдықты жүктеу бірлігінің немесе топтар
Кн =
Бұнда Кн - жабдықты интенсивті (екпінді) жүктеу коэффициенті;
Но - нақты шығарылған өнім;
Тк - төл құжатындағы өнім шығару мүмкіндігі.
Техникалық жағдайдың қүрылымын және негізгі қорлардың пайдалану тиімділігін сипаттайтын
Түгендеу процесі - субъектіде негізгі құралдарды түгендеудің ережелеріне, нормативтік
Түгендеудің негізгі мақсаты нақты қолда бар негізгі құралдардың нақты
Негізгі құралдарды есепті жылдың соңында ғана түгендейді деген үзілді-кесілді
Аудитор негізгі құралдарды түгендеудің материалдарымен танысып, тексеруді жүзеге асырған
- түгендеу комиссиясының субъектінің басшысының бұйрығымен құрылып, тұрақты жұмыс
- негізгі құрал-жабдықтардың нақты бар-жоғы және техникалық жағдайы
- түгендеу жүргізілген нысандардың
- түгендеудің нәтижесінің салыстыру
- түгендеу кезінде есеп регистрларында,
- түгендеудің нәтижесін субъектінің басшысының қатысуымен қарап, талдап
- жүргізілген түгендеудің нәтижесі бойынша активтердің бухгалтерлік баланста қалдық
Субъектінің өз ішінде жүргізілген түгендеу материалдары аудиторды қанағаттандырмаған жағдайда,
Аудитор толтырған түгендеу көшірмелерінің сапасына ерекше назар аударуға тиісті.
3.3. Негізгі құралдарды талдау
3–кесте.Шаруашылықтың негізгі экономикалық көрсеткіштері.
Көрсеткіштер 2003 жыл 2004 жыл Ауытқу Өсу қарқыны (%)
Сатудан түскен кіріс
Негізгі құралдардың орташа құны
Таза кіріс
Қор қайтымдылық коэффициенті
Қор сыйымдылық коэффициенті
Интегралдық көрсеткіш 3464842
6112105
1534119
0,57
1,76
0,38 4222353
6016883
1851135
0,7
1,42
0,46 757511
-95222
-317016
0,13
-0,34
0,08 121,8
98,4
120,7
122,8
80,6
121,05
Кесте көрсеткіштерінен талданып отырған кәсіпорында негізгі құралдарды сатылғандығы
Қор қайтымдылық коэффициентінің әсері
0,42-0,38=0.04
Бұл есептеулерден қор қайтымдылық коэффициентінің артуы негізгі құралдарды тиімді
Таза кіріс өзгерісінің әсері
0,46-0,42=0.04
Бұл есептеулерден таза кірістің артуы негізгі құралдардың тиімді пайдалануына
Негізгі құралдардың жылдық орташа өзгерісінің әсері
0,46-0,46=0
Бұл есептеулерден негізгі құралдардың жылдық орташа құндарының өзгериегендігін көреміз.
0,04+0,04+0=0,08
Қорыта айтқанда талданып отырған кәсәпорын басшылары негізгі құралдарды тиімді
4 - кесте“АГС-сервис” ЖАҚ – ның негізгі құралдарының сапалық
№ Көтсеткіштер Тоқсан басында Тоқсан соңында Тоқсан бойындағы өзгеріс
лымы-
ның өзгеруі
Сомасы,
мың тг Үлес салмағы
% Сомасы
Мың тг Үлес салмағы
% Сомасы,
Мың тг %
1
Активтер құны, барлығы соның ішінде:
1.1.Ұзақ мерзімді активтер:
а) негізгі құралдар;
ә) қаржылық салымдар;
1.2. Ағымдағы активтер:
а) өндірістік қорлар;
ә) дайын өнім.
10600251,4
6112443
6112105
42152,4
4488146
206903
1055163
100
57,66
57,27
0,39
42,34
4,61
23,51
13568321
6513059
6392650
165657
7136152
187040
1994258
100
47,67
46,47
1,20
52,33
3,24
34,65
2968070
400613
280545
123505
2648006
-19863
939095
28,9
6,56
4,59
293,7
59,32
-9,53
90
x
-9,99
-10,80
0,81
9,99
-1,37
-11.14
2 Кәсіпорынның өндірістік потенциалының құны
20143
61,88
20855
49,71
+712
+3,53
-12,17
Негізгі құралдарға талдау жүргізгенде кәсіпорынның мүліктік жай күйінде қандай
Кәсіпорын мүліктерінің жалпы құнындағы негізгі құралдардың нақты құнының (қалдық
Біздің мысалымыз бойынша баланс валютасындағы негізгі құралдардың қалдық құнының
Барлық негізгі құралдар құны-23,9%-ға өскен кезде оның активті бөлігінің
Негізгі құралдардың техникалық жағдайын сипаттайтын маңызды – бұл
Қорытынды
Қорыта айтқанда, диплом жұмысында негізгі құралдардың есебі қарастырылып, олардың
Негізгі құралдарға аудиттің жүргізілу тәртібі жайлы, аудиттің жүргізілуінің мақсаты
Негізгі құралдардың өндіріс рентабельділігін қамтамасыз етуші активтердің бірі және
Нарық жағдайында кәсiпорынның өмiршеңдiгiнiң кепiлi мен жай-күйiнiң орнықтылығының негiзi
Бүгiнгi таңда талдау зерттеуiндегi дағдыларды меңгеру маңызды мәселелердiң бiрi
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Қазақстан Республикасының “Бухгалтерлік есеп және қаржылық қорытынды жөніндегі”
2. Қазақстан Республикасының “Аудиторлық қызмет жөніндегі” заңы,
3. Қазақстан Республикасының “Салықтар және бюджетке тиісті міндетті төлемдер
4. Бухгалтерлік есептің Типтік шоттар жоспары, А.,
5. Қазақстан Республикасының Азаматтықкодексі, 1994ж.
6. Ұлттық Бухгалтерлік есеп стандарттары, А., 1997ж.
7. Абдыкалыков Т.А., Сатмурзаев А.А., «Основы бухгалтерского учета
8. Абдықалықов Т.А. «Бухгалтерлiк есеп және аудит». Алматы
9. Айтжанова Ж.Н. «Бухгалтерский учет, отчетность и аудит устойчивого
10. «Аудит». Под редакцией профессора В.И. Подольского Москва 1997г.
11. Байдаулетов М.Б., Байдаулетов С.М. «Аудит». Алматы: Қазақ университеті
12. Баймұханова С.Б., Балапанова Ж. «Бухгалтерлiк есеп», Алматы
13. Балапанова Ж. «Аудиттiң теориялық негiздерi». Алматы 2003ж.
14. Дюсембаев К.Ш. и др. «Аудит и анализ
15. Дюсембаев К.Ш., Төлегенов Э.Т. т.б. «Кәсiпорынның қаржылық
16. Дюсембаев К.Ш., «Аудит и анализ в системе управления
17. Кеулiмжаев Қ.К., Әжiбаева З.Н. т.б. «Қаржылық есеп». Алматы
18. Международные стандарты финансовой отчетности 2001г. 1242с.
19. Нидяз Б., Андерсон Х. Принципы бухгалтерского учета
20. Радостовец В.К. и др. «Бухгалтерский учет на
21. Савицкая Г.В. «Анализ хозяйственной деятельности предприятия».
22. Сейдахметова Ф.С. «Современный бухгалтерский учет». Алматы 2000г.
23. Стандарты бухгалтерского учета и методические рекомендации 1999г.,
24. Тасмағамбетов Т.А., Омаров А.Ш. т.б. «Қаржы есебi»
25. Шуванова В.М., Абдилсанапов А.А. «Организация бухгалтерского
4