Мазмұны
Кіріспе
Жалпы бөлімі …………………………………………………………..
1.1Жұмыстарды жүргізудің географиялық және экономикалық
жағдайлары…………………………………………………………………
1.2 Бұрын жүргізілген жұмыстарға шолу, талдау және барлау……………..
2. Геологиялық бөлімі………………………………………………………….
2.1 Геологиялық құрылымы…………………………………………………….
2.11 Стратиграфия……………………………………………………………….
2.12 Тектоника……………………………………………………………………
2.13 Магматизм………………………………………………………………….
2.14 Гидрогеология ……………………………………………………………….
2.15 Пайдалы қазбалар ……………………………………………………………
3. Әдістемелік бөлімі ………………………………………………………………..
3.1. Геологиялық барлау жұмыстардында бұрын өткізілген қадамына талдау
3.2 Жобаланатын жұмыстарды қою және негіздеу ………………………………
3.3Ұңғымаларда өтетін геофизикалық жұмыстары…………………………
3.4 Сынау жұмыстары……………………………………………………………
3.5 Зертханалық зерттеулер……………………………………………………
3.6 Қорларды санау …………………………………………………………………
4. Бұрғылау жұмыстардың жобасы ………………………………………………
4.1 Бұрғылау тәсілін таңдау ………………………………………………………
4.2 Ұңғыманың конструкциясын таңдау …………………………………………
4.3 Ұңғымаларды бұрғылау технологиясы ………………………………………
4.3.1 Жыныс талқандаушы аспапты таңдау ………………………………………
4.3.2 Бұрғылау режимінің параметрлерін анықтау …..............................................
4.3.3 Жуу сұйығының сапасын таңдау …………………………………………
4.4 Тапсырылған трасса бойынша ұңғыманы өткізу шаралары ………………
4.5 Бұрғылау жабдығын таңдау …………………………………………………
4.5.1 Бұрғылау агрегатын таңдау ……………………………………………
4.5.2 Бұрғылау мұнарасы мен ғимаратты таңдау ………………………………
4.5.3 Бұрғылау аспабын таңдау …………………………………………………
4.6 Сынақ есебі ………………………………………………………………
4.7Апаттардың алдын алу және оны жоюға жұмсалатын
уақыт шығынын қысқарту ………………………………………………………
4.8 Ұңғымаларда жүргізілетін арнайы жұмыстар ………………………………
5. Арнайы бөлімі …………………………………………………………………
5.1 Балшық араластырғыш машинасы…...............................................................
6. Еңбек қорғау бөлімі ………………………………………………………………
6.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау ......................................
6.2 Қорғаныс шаралары ..............................................................................................
6.2.1Жалпылама шаралар . ……………………………………...............................
6.2.2.1 Өндірістік санитария ……………………………………..............................
6.2.2.2 Өндірістік шағын климат .............................................................................
6.2.2.3 Өндірістік жарықтама ……………………….............................................
6.2.2 Техника қауіпсіздігі ………………………………………………………
6.2.3 Өрт қауіпсіздігі ……………………………………………………………..
6.3 Қоршаған ортаны қорғау ……………………….................................................
7. Экономикалық бөлімі …………………………………………………………
Қорытынды ………………………………………………………………………
Қолданылған әдебиеттер ………………………………………………………
Аңдатпа
Негізгі сөздер: бұрғылау жұмыстары, ұңғыма, қатты пайдаларды бұрғылау; тампонаждық
Дипломдық жобаның құрамына: жалпы, геология- әдістемелік, техника – технологиялық,
Жалпы және геологиялық бөлімінде ауданның орналасуы, климаты, гидрогеологиялық құрылымы,
Техника - технологиялық бөлімінде ұңғыларды бұрғылау тәсілі, қондырғының түрі,
Экономика бөлімінде барлық ГБЖ сметасы есептелген.
Еңбекті қорғау бөлімінде ҚТ және ГБЖ сәйкес шаралары құрастырылған.
Беттер ______; суреттер ______;
Кіріспе
Энергетика, машинақұрастыру, құрылыс сияқты халық шаруашылығының алдыңғы қатардағы салалары
Мемлекет дамуының барлық сатыларында осы өзекті мәселелерді шешу геологиялық
Дүниежүзі бойынша Қазақстан Республикасы қазба байлықтарының мөлшері жағынан алдыңғы
Осы мақсатта қара және түсті металлургия тау – кен
Пайдалы қазбалар кен орындарын іздеу мен барлау жұмыстарына прогрессивті
Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келгенде, бар байлығымызды еселеу үшін әрқайсымыз
1 Жалпы бөлім
Жұмыстарды жүргізудің географиялық және экономикалық жағдайлары
Жаман-Айбат кен орны “Жезказганцветмет” АҚ –ның әсер ету сферасы
Кен орнынан солтүстік – батыс жағында 140 шақырым қашықтықта
Жаман Айбат кен орны орналасқан ауданының экономикасы даму деңгейі
Ең жақын Жезқазған темір жол бекетінде Ұлытау – Жезды
Георграфиялық жағынан жұмыс жасау ауданы аккумулятивті ұсақ төмпешіктері және
Жазық даланың беткі қабаты еңкіш, өте төмен төмпешіктері бар.
Сипатталған аймақта сонымен қатар көптеген тақырлар мен солончактар бар.
Беткі қабаты нашар болып келеді. Төпешіктердің жаны, уақытша арықтарының
Суреттеліп жатқан аймақтың климаты оның Бетпақ дала жартылай шөлейтінде
Жауын шашудың өте аз мөлшерде болуы, аптап ыстықты жаз
Топырақтар көптеген жағдайда құмды, балшықты, сор және гипстелген болып
Өсімдіктерден боялычтар, жусан, және әр жерлерде ермен кездеседі. Оңтүстік
Жануарлар мен аңдар әлемі салыстырмалы түрде байырақ болып келеді:
Барлық жерде ұсақ кеміргіштер жайлаған, олар: тышқандар, сусликтер, дала
Жыландар мен улы жәндіктер жиі кездеседі, олар: допланчы, сары
Сарысу өзені болып табылатын гидрографиялық тор өте төмен
Су қоймалары өте аз мөлшерде шоғырланған, олар өндірістік және
Кен орны маңайында жанар және энергетикалық ресурстар жоқ, олардың
Кен орны аймағында электр тогымен қамтамасыз етілмеген, Жезқазған мен
Жанар жағар майды, ағаштарды және басқа материалдарды Жезказған қаласынан
Кен орны аймағының ыңғайсыз климаттық жағдайлары себебінен онда адамдар
Аймақты экономикалық құндылығын мыс, қорасын, цинк және сирек кездесетін
Жаман Айбат кен орнынан басқа осы аймақта барлау жасалған
Бұрын жүргізілген жұмыстарға шолу, талдау және бағалау
Жаман Айбат құмдақ мыс кен орны Жезказған қ. оң-түстікте
Кен орнында мыс, мыс-қорғасын-мырыш (кешенді) және қорғасын-мырыш рудалары белгіленген.
Мыс және кешенді рудалар кіші зертханалық сынаулармен ПГО «Центрказгеология»
2 Геологиялық бөлім
2.1 Геологиялық құрылымы
Жезқазған – Сарысу ойысы Орталық Қазақстанның оңтүстік – батысында
Жұмыс жүргізілетін аймақта Жезқазған – Сарысу ойысының шығыс бөлігінде
2.1.1 Стратиграфия
Палеозой тобы (Рz)
Орта және жоғары бөліктері бөлшектендірілмеген (О2-3).
Орта және жоғарғы ордовика қабаттары суреттелген аймақтың солтүстік –
Девон жүйесі (9)
Осы жастағы қабаттар аталған аймақта кең тараған. Енін кесу
Төменгі бөлім. Көктас свитасы (Д, кт)
Аталған свита қабаты төменгі жақтағы стратиграфиялық келіспеушілік
Тас көмір жүйесі (С)
Сипатталған аймақта шеңберінде тас көмір жүйесінің жаралымдары бар кең
Төменгі бөлімге теңіз қабаттарының карбонатты – терригендік кешендері жатады,
Төменгі бөлім. Турнейлік ярус (C,t)
Төменгі суб-ярус – кассиндік горизонт (C,t, ks).
Төменгі турнейлік қабаттар трангрессивті және келісімсіз төменгі плеозийлік жасқа
Жоғарғы суб-деңгей – русаков горизонты (C,t2, zs)
Русаков горизонтының қабаттары төменгі турнейлік әк тастарға жатады. Бұл
Қою сұр органогендік әк тастар әк тастар бүртік текстурамен
Визей сатысы (Ф, v)
Төменгі – орташа визейлік суб-саты (C1, V1-2)
Төменгі орта визейлік суб – саты мен турней сатысының
Жоғарғы визейлік суб саты серпухов сатысы (C1, V
Аршылу алаңы мен шарттары төменгі – орташа визейлік суб-саты
Орта бөлімі. Таскуда свитасы (C2, t3)
Таскудық свитасының қабаттары жоғарғы визейлік суб саты- Серпухов сатысында
Жезқазған свитасымен жоғарғы шекара формационаралық конгломераттар шекарасы арқылы жүргізіледі,
Жоғарғы бөлім. Жезқазған свитасы
(C3, d2)
Свита тектері сипатталған аймақтың шеңберінде кең тараған,
Кен орны аймағынд аталған тектер 400-500 м құдықтар
Свитаның жоғарғы шекарасы бұрынырақ шартты түрде сұр түсті ұсақ
Қабаттар қисық паралеллді қабатты алевриттер мен сұр түст құмдармен,
Перм жүйесі (Р)
Перм жүйесінің құрамында төменгі жиделісай және кенгир свиталарының
Төменгі бөлім. Жиделісай свитасы (P, zd)
Аймақта қабаттар кең таралған және оның ядросы мен антиклиналды
Төменгі – жоғарғы бөлімдер. Кенгір свитасы (Р 1-2, КП)
Кенгір свитасының қабаттары жұмыс жүргізу аймағында өте кең таралған.
Мезозой тобы (Мз)
Бор жүйесі (К)
Жоғарғы бөлім. Сеноман – туран ярусы
Таскурин сериясы (К2 ts)
Жоғарғы бор қабаты ежелде пайда болған формалардың жуылған беттерінде
Кайнозой тобы (Кз)
Палеогендік жүйе (Р)
Палеоцен - эоцендік қабаттар (Р1-2) әртүрлі жастағы палеозойлік және
Төменгі олигоцен. Бетпақдала свитасы
(Р3Вт)
Бұл қабаттар кең тараған және олар қызыл, кірпіш түстес,
Неоген жүйесі (N)
Жоғарғы плеоцен – төменгі төрттік қабаттар (N2-Q1) сарылау
Төрттік жүйе (Q)
Төрттік жүйе әртүрлі генетикалық түрлерден тұрады. Оның ішінде келесілер
орталық – жоғарғы төрттік күл құмдар және балшық араласқан
жоғарғы төрттік – қазіргі кездегі (QIII-IV)делюбильдік суглинка, супеси, балшықты
Қазіргі заман (Q IV) тақыр саланчак балшықтар, алевриттер. Қуаты
2.1.2 Тектоника
Жұмыс жүргізуаймағы Іле антиклинарий мен Жезқазған – Сарысу ойығының
Қатпарлы сипаттамасына қарай және формация құрамына қарай алаң құрылысында
Ерте палеозойлық, геосинклиниалық, девонский, орогендік, тас көмірлік, субплатформалық және
Алаңның құрылымдық жоспары узілмелі ауытқулармен суреттеледу. Үзілген ауытқулар солтұстік
Бұл түрдің өкілі болып Бекелік терең кесілім табылады, ол
Ауытқудың басқа түріне суб кеңістік кесілімдері жатады. Олар жасырақ
Олар жылжыту мен тастау категориясына жатады, И. Ф. Кирякованың
Барлық бағыттарағы үзілмелі амплитудасы арқылы тектоникалық әрекеттің келесі кезеңдеріне
Геологиялық және құрылымдық ережелерге, аудандық зоналдыққа сәйкес кен орны
Панельді және бағанды жүйе арқылы кен орнын жер асты
Денелер құрлымының күрделілігі: рудалық қабаттардың екі және үш сатылы
Тектердің тесіктері үлкен шеңберде ауытқиды: руда қалыңдығы 2-10 пайыз,
Тектер сапалылығы сондай-ақ әртүрлі болады: сұр құмдар – 130
Конгломераттар – 111 Мпа – сығылған; 8 мпа –
Қошқыл құмдар – 82 Мпа – сығылған, 8 Мпа
Алевролиттер мен аргилиттер -43 мпа – сығылған , 3,2
Деформацияланылуы бойынша барлық түрлер өте қатты деформацияланатындар қатарына жатады
Тектердің қаттылық коэффициенті – 3, 6 – 13,3
Бұрғылау шкаласы бойынша тектер категориясы 9,1-10,1 аралығында толқиды.
Жұмыс жүргізу аймағы аясында тектердің өзінен өзі тұтану мүмкіншіліктері
2.1.3 Магматизм
Интрузивті қабаттар сипатталып отырған аймақтың тек шығыс жағында ғана
2.1.4 Гидрогеология
Жұмыс жүргізу аймағында жоғарғы палеозой тау тесігінде су пайда
Жер асты суларының пайда болуы біріншіден атмосфералық жауын шашын
Аймақта субартезиандық бассейндер бар. Тұщы ішетін суы бар Шымбұлақ
Ішетін су көздерін табу мүмкіндігі шектелген ол тек Жетісу
2.1.5 Пайдалы қазбалар
Мыс. Горст антиклиналды Жаман Айбат кен орнының батыс
Әртүрлі минералдардың жиналғанына қарай: малахит, азурит, екіншілік сульфиттер –
Кен орнында жер бетінде орналасқан тау мен бұрғылау скважиналары
1986 жылы П-149 скважинасы жезқазған свитасында 745,2 -746,9 м
Орталық бөлімде Жаман Айбат кен орнының орталық және батыс
Ізденіс жұмыстары арқылы мыс рудалық қабаттардың алаңы шығысқа және
Жұмыс жүргізілетін белгіленген аймақта сонымен қатар полиметан, барит –
Табиғи газ. Азот және метан газы құрамында 47 пайызға
Оның болуы 1500 метрлік тереңдікте девон фундаментіндегі коллекторлар болашақ
Мұнай. Қою сұр құмдар арасында рудадан жоғары бөлікте қатты
3 Әдістемелік бөлім
3.1 Геологиялық барлау жұмыстарының бұрын өткізілген қадамына талдау
Жаман Айбат кен орнында алдын ала барлау кезінде геологиялық
- (РРК және МЭК РВП мен 400-200 м) ұңғымалардың
- жер бетіндегі толығын зерттеу, рудалардың негізгі және
- бірдей сенімділігінің принциптері, ол плащ тәрізді және олардың
- қаржыларды және уқақыттын ең кіші шығындарымен жасау.
3.2 Жобаланатын жұмыстарды қою және негіздеу
Аса құрамдары және қабаттары бар өндірістік дәрежелері В және
Үқсастығын еске алып, барлау тәжірибесін , қабаттарының және құрамының
3.3Ұңғымаларда өтетін геофизикалық жұмыстары
Жоба бойынша Жаман Айбат кен орнында 8 ұңғымаларда келесі
Рудалық қиылысында кернде РРО компьютерлік кешенімен 5 см
Кешенді каротаж аралығымен жасалынады.
Ұңғыманың касында және ұғымалардың аралығындағы кеңістікте геофизикалық тасідерімен келесі
- ұңғымалар бойынша литологиялық колонкалар дәлденеді;
- ұңғымада болатын сулардың шығулары және параметрлері;
- ұңғыманың техникалық жағдайлары бақыланады;
- ұңғыманың қисайуы және температурасы;
- каротаждың тәсілінде жаңа геологиялық құжаттары арқылы лимитсіз керндерге
- мыс, қорғасын, мырыш, күміс, темір және стронцийдің құрамын
- кен орнының құрылымын зерттеу, ұңғымалардың рудалық қиылыстарының
- поляризациялық эффект жағынан руда сынасының жағдайын бағалау;
- рудалық аралықтарда керннің селективтік қажалығын анықтау.
3.5 Сынау жұмыстары
Тектерді локализациялаудың ең маңызды литологиялық факторларының бірі бұрын қызыл
Құрамында рудасы бар тектер біріншілік қызыл түсті тұрпаты олардың
Қайта құру процессінің глейлік жағдайы болып қызыл түсті балшық
Оның нәтиесінде екіншілік балшықты минералдар – алюминиферросиликаттар және бірінші
Сонымен қатар хлоритизация және серитизация құмдықтарда кездеседі.
Цемент кремний карбонатты материалдардан және темір – карбонаттан тұрады.
Цемент көп жағдайда екіншілік және араласқан құрамды болып келеді.
Цемент құрамында кристаллды кальцит, абық кристалл – хлоритті агрегат
Руда құрайтын минералдардың басты құрамды бөлшектері цементті массамен байланысты.
Кондициялар
Центрказгеология ПГО кондициясын партиялар жүргізген жұмыстар нәтижесінде Жаман Айбат
Рудалық денелер пласт пішіндес және ішкі құрлымы өте күрделі,
Мыс рудалары
борттағы құрамында – 0,3 пайыз сонымен қатар баланстық рудалар
- Кешенді рудалар
құрамы Рв және Зн 0,6 пайыз немесе баланстық рудал
балансты қорлар
- Кешенді рудалар
құрамы Рв және Зн 0,6 пайыз немесе баланстық рудал
мыс, кешенді рудалық денелердің минималды қуаты 3,0 м құрайды.
баланстан тыс қорлар
борттағы бары Сг – 0б3пайыз мыс рудасы үшін:
рудалық денелердің минималды қуаты және бос тектердің қабаттарының максималды
Сг 1954 (блоктар бойынша) 12,2 тт (1,3-0,5пайыз)
Сынақтан өткізу
А) үлгілерді басты компоненттерге бөлу
Колоналық бұрғылау ұңғымасын керн үлгілерін таңдау арқылы сынау. Керн
Коллекторлық бөлмеде керн қарастырлып, сипатталады. Содан кейін керн РРО
Сипатталғаннан кейін керн үлгілерге бөлінеді. Үлгілерді бөлу секциалық түрде
Аталған тек өте қуатты болғандықтан ол мономенталды ретінде сипатталады
Үлгі ретінде керн бағанының жартысын аламыз. Кернді үгіту сынаққа
Үнемі керн таңдау процессі бақыланып отырады, және сол кезде
Б) Үлгілерді қосымша компоненттерге таңдау
Қосымша компоненттерге арналған үлгілер барлық горизонттарды кесіп өтетін барлау
Руда сорттарын құдықтар бойынша бөліп шығару және біріктірілген үлгілер
Біріктірілген үлгілерді қосымша компоненттерне сорттау негізгі компоненттерге химиялық
В) үлгілерді өңдеу
Үлгілерді өңдеуді Жезказғангеология АҚ нің арнайы ұсату цехында жүзеге
бастапқы үлгі материялдарын ұнтақтау;
ұсақталған үлгілерді електен өткізу;
бастапқы үлгілерді соңғы үлгілер мөлшеріне дейін қысқарту
үлгілерді өңдеі келесі формула юойынша жасалады
Q= k*d2; k = 0,2 d= ұсақтау диаметрі
Үлгілер бөлшектер диаметріне дейін ұсақталады 0,074мм. Үлгінің соңғы салмағы
Үлгілерді өңдеу схемасы суретте келтірілген.
Үлгілерді К-0,2 болғанда өңдеу схемасы
50мм дейін Ұсату
ЩДР-4 ұсақтау машинасы
Q=k2d2=0,2* 2500=500 кг
25 мм дейін Ұсату
ЩДР-40 ұсақтау машинасы
Q= 0,2*625=125 кг
4мм дейін Ұсату
ЩДР-4 ұсақтау машинасы
Q= 0,2*16=3,2 кг
Елек 4мм. Тексеру електен өткізу, араластыру
2мм дейін Ұсату.
Q= 0,2*4=0,8кг
Араластыру
0,5 мм дейін үйкеу
диск үйкегіш Q= 0,2*0,25=0,5кг
араластыру
0,1-0,07 мм дейін үйкеу
Q= 0,2*0,01=0,002кг
араластыру
3.1-сурет
3.5 Зертханалық зерттеулер
Басты компоненттердің химиялық сараптамасы (мыс, қорғасын, мырыш) Жезқазғангеология АҚ-ң
Басты компоненттердің химиялық анализдің алынған нәтижелері химиялық зертхана журналына
Әр ай сайын үлгілердің шифрленген үлгілерінің дубликататрының сараптамасы арқылы
Сыртқы бақылау – Қарағанды қаласындағы Центрказгеология ПГО орталық зертханасында
Сыртқы бақылауға арналған үлгілер Жезқазғангеология зертханасындағы үлгілер қалдықтары негізінде
Бақылау нәтижелері тексеріліп, пайдалы компоненттердің құрамында болуына қарай кластарға
Сыртқы геологиялық бақылауға стандартты үлгілер қолданылады. Стандартты үлгілер әртүрлі
3.6 Қорларды санау
Жобаланушы аймақ – Жаман Айбат кен орнының шығыс бөлігі
С1 дәрежесіне алдын ала жасалған барлауға байланысты 0 пайыздық
Q1 – пайдалы қазбалар қорлары, тоннада
P – метал қорлары, тонна
V- санақ блогі көлемі м3
S- санақ блогі м2
Мср- саналатын блоктің орташа қуаты, метр
Сср- саналатын блок орташа мағынасы, пайыз
d`-руданың көлемдік массасы т/м3
d`- 3,2т/м3
қорларды санауға арналған формулалар
Q=v*d`, т
P= Q* C/100т
V=S* mcр, м3
Тср = ∑/n*m/n, м
Сср= ∑/n c/n,
көлем деп қарапайым пішіндер көлемін санаймыз
С1 категориясының қорын санаймыз
S тр- 16+18/2*2,5*100=4250 м2 (3.6)
Енді орташа қуат пен қамтуды есептейік
Мср – 145,7/16- 9,1м
Сср – 11,6/16 – 0,73 пайыз
Алынған мәліметтерді қолдана отырып, саналып жатқан блок пен пайдалы
V= S m cp = 4250*9,1= 38675
Q= V*d` = 38675*3,2=123760т
Pm = Q*Ccp/100= 123760*0,73/100=903,45т
3.1-кестеҚорлардың қортынды кестесі
Блок Q, т Рм, Т Vм3 S м3
С1 123760,0 903,45 38675,0 4250,0 9,1 0,73
Қолданылған әдістің жетісктіктері мен кемшіліктері бар, ол блоктар бойынша
4 Бұрғылау жұмыстардың жобасы
4.1.Бұрғылау тәсілін таңдау
Жобаланған ұңғыманы бұрғылаудың мақсаты мыс құмдарының кен орны Жаман
Бұрғылау әдісін тас бұзу құралының технкалық мүмкіншілігіне тікелей байланысты
Руда қабаттарының жуандығы жұмыс жасау участкесінде 20 м құрайды.
Көлбеу бұрышы оның осінің тауға тиген орнымен анықталады. Кездесу
Жуу түрін тура схемамен таңдаймыз бұрғылау тегіне тікелей
Бұрғылау снарядының алдын ала істен шығып қалуынан сақтап қалу
1.1-кесте. Тау жыныстарының негізгі механикалық қасиеттері
Тау жыныстын аты Fg коэф динамикалық қаттылығы Абразивтілігі
1. Балшық тақта тастар, мергель 11,11 0,7 14,0
2. Қызыл алевролиттер 9,09 0,65 9,40
3. Қызыл және сұр құмдар 8,08 0,8 12,0
4. полимикті, рудалық құмдар 16,67 1,47 41,88
4.2. Ұңғыманың конструкциясын таңдау
ССК-59 кешенін қолдансақ диаметрі 35 мм керн аламыз, ол
Ұңғыманың құрылымын төменнен жоғарыға қарай жасайық.
Ұңғыманың құрлымы
Соңғы φ – 59мм
Сақталынған φ – 76мм
Апаттық φ – 46мм
Шегендеуші φ – 93мм
Бұрғылаудың айқын геологиялық шарттарына негізделе отырып, ұңғыманы бұрғылауының соңғы
4.3. Ұңғымаларды бұрғылау технологиясы
4.3.1. Жыныс талқандаушы аспапты таңдау
Құралын таңдау тек дәрежелерінің көрсеткішіне, абразивтік коэффициентіне, динамикалық қаттылығына
10 м тереңдікке дейін П – 1У дәрежесіне жататын
10м тереңдіктен төмен CA-1,CA-2 коронкаларымен бұрғыланады. Бұл коронка
4.3.2. Бұрғылау режимінің параметрлерін анықтау
колонкалық бұрғылау өнімділігі келесі көрсеткіштерге байланысты
Снарядты айналдыру жиілігі, n
Тазалау агентінің шығыны, Q
0 нан 10 ға дейін СМ-5φ93 мм коронкалармен бұрғылаймыз.
Остік күштің үйлесімді мәні мына формуламен анықталады
P=P0*m, дан
мұндағы:
Р- қатты қорытпалы кескіші бар коронкаға берілетін остік күштің
Р0- коронканың әрбір негізгі кескішіне берілетін сабағалы күш мөлшері
m-коронкадағы негізгі кескіштер саны,дана
Р=600*16=96000=9600 кг/с
Рейс басталған кезде, коронканың кескіштері қажалмай тұрғанда қысым мөлшері
АБҚ-ның керекті ұзындығын мына формуламен анықтайды:
мұндағы:
К-АБҚ-ның салмағының керекті коронкаға берілетін осьтік күштен асып түсуін
-АБҚ -ның 1 қума метр ұзындығының салмағыда Н/м.
Коронканың айналым саны мына формуламен есептеледі:
(4.3)
мұндағы:
VK-коронка айналымының сызықтық жылдамдығы,м/с;
ДС,Ді –бұрғылаушы коронканың сыртқы және ішкі диаметрінің мәні,м.
Қатты қорытпалы кескіші бар коронкалармен бұрғылағанда коронка айналымының шеңберлік
Тазалағыш агенттің көлемін гнологиялық-техникалық жағдайға байланысты етіп,коронканың түімен және
Колонкалы бұрғылауда жуущы сұйықтықтын көлемін жобалап мына формуламен анықталады:
Q0=K*ДН, л/мин
мұндағы:
К-коронка диаметрінің 1см ұзындығына берілетін жуғыш сұйықтық сыбағалы
ДС-коронканың сыртқы диаметрі, см
Сұйық мөлшерін бұан көрі дәлірек етіп былай анықтауға болады
(4.5)
мұндағы:
Д-ұңғыманың ұзындығы ,м
Д-бұрғылау құбырының виамет,м:
d-бұрғылау диаметрі,м;
Vка-ұңғыма мен бұрғылау колоннасының арасындағц сақиналы саңылау арқылы сыртқа
(4.6)
Осыдан шыққан сұйық мөлшерінің көлемін,өлшемнің СИ жүйесінің қолданылатын шартты
Q=0.0001 М3 /С*6*104=60Л/МИН
Жобалан5ан б9р5ылау жылдамды5ыны4 м2н3 –үскен сайын Егер оған жіберлейтін
Есеппен шығарылған жуғыш сұықтың көлемін,насостың нақтылы беретін мөлшерінмен салыстыру
1) Осьтк күштің үйлесімді мәні мына формуламен анықталады
P=500H
P=500*16=8000Н=800кгс
2) Айналу жиілігі
(4.6)
мұндағы: V – орташа айналым жылдамдығы,м/с
Дср – коронканың орташа диаметрі, м
Дср=Днар+Дср/2=0,112+0,073/2=0,093м
n=60*11/3.14*0.093=228айн/ми
3)жуу сұйық шығыны
Q=g*Д
мұндағы:
-1см коронкадағы диаметрінің жуу сұйығының шығыны
=13л/мин
Д- ұңғыманың диаметрі, м
Q = 13 х 93=12909.0айн/мин
1)СМ-5;СА-1; СА-2 қатты қорытпалы колонкамен бұрғылау
СМ-5 үшін
Р=Р*m=400*8=3200H=320кгс
СА-1; СА-2 үшін
Р=p*m=160*10=1600кг/с
мұндағы: p-осьтік күштің кескіш мәні , кг/с;
m- вставок саны
2) Айналмалы жиілігі
(4.9)
3) жуу сұйығы шығын:
Q=g*Д
СМ=5 үшін
Q=15*0,059=0,9л/мин
СА-1; СА2 үшін
Q=10*0,059=0,59 л /мин
4.3.3 Жуу сұйығының сапасын таңдау
бұрғылау жұмыстар жобасы негізінде 0-10 м аралығында бұрғылауды көздейміз,
қолднанылатын саз сұйығы келесі компоненттерден тұрады
балшық ұнтағы 3-5 пайыз
кальциленген сода – 0,1пайыз
гипан (К-9) 1-5 пайыз
технкиалық су 90 пайыз
ертінді параметрлері
тығыздығы ρ- 1,1 /1,2 т/м3
суβ – 20/30 см3
жабысқақтығы 25-35 сек
басты бағанды бұрғылау кезінде техникалық су мен линолды қолданамыз
4.4 Тапсырылған трасса бойынша ұңғыманы өткізу шаралары
Ұңғыманы бұрғылау барысында ұңғыманы қисаю бұрышын әлсін - әлсін
Жоба бойынша ұңғыманың аралық каротажын жасау көзделуде, сонымен қатар,
Герметикалық жолмен жабылған патрон бұрғылау құбырлары арқылы немесе арқанмен
Ұңғыманы аяқтағаннан кейін геофизикалық зерттеулер жасалады, оның ішінде инклинометрия
Дәл осындай СО-57/36, 59мм ұңғыма диаметріне арналу үшін.
4.5. Бұрғылау жабдығын таңдау
Бұрғылау жабдығын геологиялық және техникалық шарттарына негізделе отырып, құдық
4.5.1 Бұрғылау агрегатын таңдау
Алдын ала белгіленген геологиялық және ткхникалық шарттар бойынша СКБ-5
СКБ-5 станоктың техникалық сипаттамасы φ 59 мм -800м
Жүк көтергіштігі – 3,5т
Бастапқы бұрғылау φ – 152 мм
Соңғы бұрғылау φ – 59 мм
Снарядтың айналу жиілігі – 120/1500 айналым/мин
Айналым еңкіштігі бұрышының диапазоны – 70-90 град
Шпиндель жүрісі – 500 мм
Жоғары – төмен беру максималды күштері – 75 кН
Электрқозғалтқыш қуаты – 30 кВт
Электрқозғалтқыш май насосының қуаты – 2,2, кВт
Станок массасы – 2,400 т
Жуу насосын таңдау
Бұрғылау насосы ретінде НБ3-120/40 плунжерлі насосты таңдаймыз
Техникалық сипаттамасы
Насос түрі көлденең, үш плунжерлі
Насос түрі -5
Жылдамдық саны 15,19,40,70,120
Қысым, Мпа 4,0
Электрқозғағыш қуаты кВт 7,5
Масса, кг 600
4.5.2 Бұрғылау мұнарасы мен ғимаратты таңдау
Геологиялық – техникалқы шарттарға сәйкес бұрғылау жұмытсары үшін ұсынылғандардың
Аталған модульдер экономикалық тиімділік жағынан өзін дәлелдеген құрал, бұрғылау
Модульді бір нүктеден екінші нүктеге жеткізу үшін бір ғана
МРУГУ -3 Бұрғылау діңгегінің техникалық сипаттамасы
Корнблоктағы жүк көтеру 0,20 МН
Ілгеуде жүк көтеру 0,10 МН
Діңгектің биіктігі 18 м
Шам ұзындығы 14 м
Діңгетің горизонтқа қарай еңкею бұрышы 90-75
Дала жабдығы 1х1
Металлконструкциясының массасы 2х1
Бұрғылау тереңдігі 800 м
Талқандау бөлмелері бұрғылау агрегаты мен қызмет көрсетуішіні қорғауға арналған,
УБКС-5Ра бұрғылау бөлмесі екі бөлмеден тұрады, бөлімшелердің арасынан профильдендірілген
Екінші бөлмеде НБ-3-120/40 бұрғылау насосы орналасқан, көлденең компонентті, ДЭС-60
Бұрғылау бөлмесінде басты және қосымша есіктер бар, сонымен қатар
4.5.3 Бұрғылау аспабын таңдау
Қазіргі уақытта бұрғылаудың ең прогрессивті жолдарының бірі шешілетін кернқабылдағышы
ССК-59 кешенін қолдану бұрғылау снарядының жоғарғы айналымдарында бұрғылауға мүмкіндік
4.5.1-кесте.ССК -59 кешені бойынша қысқаша мәліметтер
Құрал түрі Көрсеткіштер
1 2 3
Алмаз коронкалар Сыртқы дм, мм
Ішкі диаметрі
Алмаздың бүршіктігі, бірлік /карат 59
35,4
20-40
Алмазды кеңейткіш Алмаз, карат 8-15
Құрамында алмаз болуы қажет 59,4
Сыртқы диамтері, мм 20-30
Алмаздың ірілігі, карат 8-10
Ұзындығы, мм 3000
4500
Диаметрі, мм 57
Сыртқы диаметрі, мм 55
Ішкі диаметрі, мм 45,4+-0,20
4500
Масса, 1 п.м. 5,94
Болат маркасы 30ХГСА
Жасақтың жоғарғы аударылымы шығарылу комлекті аспаптардың көтеріп-түсіру операциясы: вертлюг
көтеріп-түсіру үшін керн қаылдағышымен.
jЛГ-2000 гурнтонос пен шығыр техникалық сипаттамасы
4.5.2-кесте
Параметрлер
Барабан ыдысы, м 2100
Арқан диаметрі, мм 51
Арқан түрі В-ЖС-Н-200
Арақанның көтерілу жылдамдығы, м/с 1,95-3,0
Ребор барабанының диаметрі, мм 600
Барабан ұзындығы, мм 396
Электроқозғалтқыштың жетектеуші түрінің қуаты, кВт 11
Айналалы жылдамдық, айн/мин 1450
Габаритті өлшемі, мм 1100х840
Электрожабдықтың массасы және арқан , кг 350
Электрожабдықтың массасы, кг 105
Арқан массасы, кг 200
ССК бұрғылау кешені үшін ұңғымаға бұрғылау колоннаны гидравликалық құбыр
Қысатын және қысылатын алтынның арақашықтықты бағыттау көмегімен реттеледі. Бұрап
.
ТР2-12,5 гидравликалық құбыр ұстағыштың техникалық сипаттамасы
Параметрлері
Ұстап тұрған құбырлардың көлемі, мм 55
Жүк көтеріліміділігі, кН 125
Максималды ұстағыш айналым моменті, Н-М 1500
Жетектеуші 5
Максималды қысым және гидрожүйе, МПа 5
Басқаруы дистанциондық
Габариттер,мм 615х376х240
Массасы, кг 75
Колонкалы снаряд суреттеліп, кернқабылдауыш әртүрлі түрде екі колонкалы құбыр
Колонкалы шығынын аламыз: сыртқы колонкалы құбыр, ішкі кернқабылдауыш құбыр;
Таңдау құралының механизациясы және бақылау -өлшемінің аппаратурасы
Геологиялық барлау ұңғымаларын бұрғылау процесі үшін әдеттегі жұыстардың жабдықтары
Еңкіштің бұрышы оның осінің тауға тиген орнымен анықталады. Кездесу
Жарықтандыру және дыбыс сигнализациясын қамтамасыз етіп, жуу сұйығының мүмкіндігі
Алдын –ала ескерту сигнализациясы қамтамасыз ететіндері: бірталай шығындар жуу
4.3-кесте КУРС -411 техникалық сипаттамасы
Параметрлер
Шектеудің өзгеруі Мкр; кНхМ 0-2,5
Ілмектегі ауырлық, кН 0-125
Негізгі мүмкіндік қажеттілігінің өлшемі, Мкр, пайыз ± 4 жоғарғы
Шек қойылған қондырғының ауырлығы
Бұрғылау мен көтерілу процесі 0,25/1,5
2,5/12,5
4.6. Сынақ есебі
Қор есебіне сәйкес бұрғылау станогының жетектеуші қуаты, толық қуаты
N=Nxb+Nзаб +N доп, кВт
мұндағы
Nxb-, бос айналым қуаты, кВт
Nзаб – забойды талқандау қуаты, кВт
N доп- қосымша қуат, кВт
Nxb=8,6*10-7 * L 0.9*n 1,6 ,кВт
L- ұңғыма тереңдігі, м
n-айналым жиілігі, айналым/мин
Nxb=4.7 кВт
Nзаб= 0,6*10-6 м *рос * n* (R1+R2), кВт
мұндағы
M – үйкелу коэффициенті
Рос- осьтік жүктемесі, Н
R1+R2-
N= 22,1 кВт
Гидравликалық есептеу
Шығарылған мәліметтер үшін қазіргі есептеуді есептеп, ерте орындап техникалық
Жоғалған қысымды қосымша қосып жасалған ішкі бұрғылау құбырымен байланыстырамыз
Жоғалған есептің меншікті салмағы таратып, белгісіз және шығып келе
Pi=Σ7 Pi +Pc+P∆
Мұндағы: і - участке
Жоғалу қысымы Р бөлімшеде 1-7 Фарси – Вейсбаха формуласын
Pi=λ:ρxVc²xLi/2(Dixdi)
Мұндағы:
Vi –осы бөліктегі ұйықтықтың жылдамдығы
Di – сұйықтық өтетін арық сақинасының сыртқы диаметрі
Li – сұйықтық өтетін арық сақинасының ішкі диаметрі
S – сұйықтық тығыздығы
λi – гидравликалық кедергінің коэффициенті
сұйықтық ағымының жылдамдығы
Vi=Q/Fi
Мұндағы :
Fi - арық көлем
Fi= П/4 (Di²-di²) (4.6.7)
. Әртүрлі бөлімшеде Di және di әртүрлі:
бірінші бөлімшеде Di – бар бұрғылау құбырының ішкі диаметрі,
Fi=П/и x Di²
Екінші бөлімде Di бар колонкалы құбырдың ішкі диаметрі, di
Ал, үшінші бөлімшеде, Di – төменгі бөлімшедегі ұңғыма
Төртінші бөлімшеде, Di –ұңғыма диамтері, di – бұрғылау
Ал, бесінші бөлімшеде, Di – анықтаманы есепке алудың көбею
Di= Diu+V/0.5
Rei=Vi-β (Di-di) / η [1+τό(Di-di)]
ΡxnxV1
Мұндағы:
τ0 – динамикалық кедергінің жылжуы
η – динамикалық кедергінің байланысы
Судың ағуы және біліктің бұралу қимасы
a) Rei < 2300 Λi= V/ Rei;
b)2300 ≤ Куш ≤ 105
в) 2300