КІРІСПЕ
«Шынайы сұлулық адамның рухани баюына,
болмыс құпияларының сырын білуге және
әдеміліктің мәнін түсінуге мүмкіндік береді»
Мәдениет – қоғамның өмір сүруінің қозғаушы күші. Қазақстанның
Өнер – қоғамдық сананың ең көне формаларының бірі.
Өнер өте ертеде шықты. Алғашқы адамдар кейінгі ұрпақтарға
Өнер қалай пайда болды?
Буржуазиялық социологтары мен өнер теоретиктері әдетте өнерді «адам
Кейбір буржуазия теоретиктері өнердің негізін жануарлар дүниесінен, атап
Ал өнерді тудырған қоғамдық қажеттіліктер қандай?
Адам еңбек процесінде айналадағы дүниені танып біледі. Бұл
Өнердің мынадай үш негізгі ерекшелігін атап көрсету керек:
Өнердің шындықты бейнелендіру формасы ретіндегі ерекшелігі ең алдымен
Өнер дүниені адамның нақты сезімдік формада бейнелендіру қабілетіне
Егер құбылыс пен мән бір-біріне сәйкес келсе, демек,
Өнер де жалпыны бейнелендіреді, бірақ оны абстракция формасында
Өнердің шындықты бейнелеу формасының ерекшелігі сол, ол көркем
Көркем образ дегеніміз ең маңызды, типтік образды жеке
Демек, көркемобразды (бейнені) ұғыммен де, түйсікпен де теңгеріп
Өнер – қоғамдық сананың идеологиялық формасы. Өнер идеологиямен
Өнердің келесі ерекшелігі сол, ол – қоғамдық сананың
Әдемілік, көркемділік адамның күнделікті өмірінде зор роль атқарады.
Өнер арқылы мәдениет өзінің тұңғиық тереңінде болып жатқан
«Өнер» - мәдениеттің айнасы деп бекерде бекер айтылмаған.
Өнер деп адамның рухани болмысына, сезіміне, эмоциясына әсер
Өнерде үйлесімділік ретінде танылған кемелділік бейнесі жасалады. Өнер
Әсемдік, әдемілік, сұлулық сынды бірдеңгейлік ұғымдар мазмұнына негізделген
Өнердің жекелеген түрлерін және олардың бір-бірінен ерекшеліктерін білу,
Бейнелеу өнері – дүниені көзбен көріп түйсіну негізінде
Бейнелеу өнері негізінен кескіндеме, мүсін, графика жатады. Бейнелеу
Осыған орай берілген ғылыми жұмыстың мақсаты: өнердегі импрессионизм
Берілген мақсатқа жету үшін келесідей міндеттерді алдыға қойдық:
берілген тақырып бойынша әдебиетті зерттеу;
импрессионизм ұғымының пайда болу тарихын білу;
Зерттеу барысында жинақтау, топтастыру, аудару және сәйкестендіру әдістері
ХІХ ғасыр өнерінің дамуы
ХІХ ғ. – бұл классикалық жаратылыс танудың гүлденуі,
Қарапайым практикалық тәжірибе өндірістік процестерді теориялық ұғынумен және
Паровозды, іштен жанғыш қозғалтқышты, телефонды, радионы, киноны және
ХІХ ғ. ғылым мен техниканың дамуында болған ұлы
Капитализмнің қалыптасу дәуірі – европалық көркем мәдениеттің дамуындағы
Осы маңызды бағыттардың Европа мәдениетінің дамуындағы мәні мен
Классицизм (лат. classicus – үлгілі деген сөзінен) XVIII
Неміс әдебиетінде классицизм өкілдері – И.В. Гете және
Иоганн Вольфганг Гете (1749-1832 ж.ж.) – неміс әдебиетінің
Иоганн Фридрих Шиллер (1759-1815 ж.ж.) – ақын, драматург,
Романтизм (франц. romantisme, орта ғасырлық romant – роман)
Германияда романтизм XVIII-ХІХғ.ғ. қалыптасты және ХІХғ. бірінші ширегінде
Романтизмнің нағыз отаны Германия болды. Неміс романтизмі Жан
ХІХ ғ. бірінші жартысында Германияның ұлы ақыны, өз
Англияда Дж. Ноэль Гордон Байронның (1788-1824 ж.ж.) лирикалық
Ағылшын романтизмінің өкілдері - Дж. Китс пен Б.
Перси Бишу Шелли (1792-1822 ж.ж.) – «Маб ханзадасы»
Музыкадағы романтикалық бағыт бай және дарынды болды. Бұл
Француз композиторы мен дирижері Г. Берлиоз (1803-1869 ж.ж.)
Романтизм идеясы венгр композиторы, пианисті, дирижері Ф. Листтің
Ресейде ХІХ ғ. бірінші жартысында белгілі композитор, орыс
Кескіндемеде де романтикалық тенденциялар байқалады. Француз кескіндемесіндегі романтизм
Реализм ХІХ ғ. 30-40 ж.ж. көркем әдебиет пен
Әдебиет пен өнердегі реализм - көркем шығармашылыққа тән
Францияда 30-40-жылдары әлем таныған жазушылар өздерінің ең үздік
30-40-жылдары реализм Англия әдебиетіндегі жетекші бағыт болды. Ағылшын
ХІХ ғ. соңында ағылшын әдебиетінің реалистік бағыты әлемге
ХІХ ғ. соңында Скандинавия елдерінің әдебиеті әлемге таныла
ХІХ ғ. екінші жартысында сыни реализм орыс әдебиетінде
Л.Н. Толстойдың данышпан шығармашылығы («Соғыс пен бейбітшілік», «Анна
М.Е. Салтыков-Щедриннің шығармашылығы самодержавиелік-крепостнойлық құрылысқа қарсы бағытталған («Губерниялық
Орыс ұлттық музыкалық мектебі дамыды. М.И. Глинканың дәстүрлерін
ХІХ ғ. музыкалық опералық өнерде реализм шыңына ұлы
1850 жылдардағы «Риголетто», «Трубадур», «Травиата» белгілі операларында Верди
Вердидің ең белгілі туындылары – «Дон Карлос» және
Опералық реализм құндылықтарына Шекспирдің сюжетімен Верди жазған «Отелло»
ХІХ ғ. соңында итальян операсында жаңа бағыт –
Франциядағы музыкалық және опералық өнердің биік жетістігі Ж.
ХІХ ғ. орыс балеті әлемдік даңққа ие болды.
Францияда кескіндемедегі реалистік бағыттың өз позициясын орнатқан кезеңі
Орыс кескіндемесінде реалистік бағытты өнер таратушылар көрсете білді.
Реализммен көркем шығармашылық стилімен натурализм тығыз байланысты.
Өнерде натуралистік бағыт өкілдері адамның тағдырының, еркінің, рухани
Натурализм көркем шығармашылық стилі ретінде әдебиетте ғана емес,
Өнердегі натуралистік бағыт біртекті болған жоқ. Реалистік, демократиялық
ХІХ ғ. аяғы-ХХ ғ. басында Европада өнерде өз
Символизм басқа елдерде де дамыды: Германияда – С.
Ресейде осы бағыттың өкілдері К. Бальмонт (1867-1942 ж.ж.),
Сындық реализм кескіндемесінің әсерінен өнерде импрессионизм (франц. impression
Импрессионизм кескіндемеге ғана емес, өнердің басқа түрлеріне де
ХІХ ғ. соңында сәулет өнерінде маскарадты түрде безендірілгісі
Импрессионизмнің негізгі белгілері постимпрессионизмде дамыды. Осы бағыттың көрнекті
П. Сезанн (1839-1906 ж.ж.) өзінің портреттерінде, натюрморттарында, пейзаждарында
Символизм мен модерн стиліне жақын постимпрессионизмнің басты өкілдерінің
В. Ван Гогтың (1853-1890 ж.ж.) бейнелеу өнері өзінше
Постимпрессионистер Сезанн, Ван Гог және Гоген ХІХ-ХХ ғ.ғ.
ХХ ғасыр мәдениеті дамуының негізгі тенденциялары.
ХХ жүз жылдығы мәдениетінің алуандығына қарамастан ұлттық нормалардың
Қазіргі мәдениет тенденцияларының бірі – оны ізгілендіру (гуманизация).
Қазіргі заманның басқа тенденциясы мәдениеттің материалдық өндіріске ену,
Жалпы адамзаттық мәдениеттің қалыптасуын бірыңғайландыру, барлық мәдениеттердің бірыңғай
Қазіргі дәуірдің дағдарысты құбылыстарын жеңудің тағы бір шарттары
Қазіргі заманның, экологияландырудың, ғылыми-техникалық прогресті ізгілендірудің глобальды проблемаларын
Ғалымдар К. Циолковскийдің, А. Чижевскийдің, В. Вернадскийдің көзқарастары
Өркениет тағдыры байланысты болатын ХХ ғасырдың дағдарыс проблемалары
ҒТП-ның катастрофалық салдарымен байланысты экологиялық дағдарысты жеңу (қоршаған
жаппай зақымдау қаруын қолдана отырып, соғысты болдырмау;
қайыршылықты, ашаршылықты, сауатсыздықты жеңу, жаңа шикізат көздерін табу,
Глобальды проблемалардың пайда болуының өз себептері бар. Біріншіден,
Үшіншіден, глобальды проблемалар себептерінің бірі елдер мен мәдениеттер
Қазіргі өркениеттің глобальды проблемаларының болуы мен оларды шешу
Рим клубының зерттеулері екі бағытта жүрді. Дж. Форрестер
Жапон әлеуметтанушысы Е. Масуданың ақпараттық қоғам тұжырымдамасы адамзат
Э. Тоффлердің «үшінші толқын» концепциясында болған демассификациялы, дестандартизациялы
Жоғарыда көрсетілгендей, дүниенің тұтастығы қазіргі заманның глобальды қарама-қайшылықтарының
ХХ ғасыр әлемде бар мәдениеттердің алуандығын теріске шығаратын
Жалпы адамзат мәдениеті – көркем-поэтикалық, ғылыми, өндірістік қызметтің
Лю Хайсу импрессионизмнің кескіндемелік жүйесінің нақ шебері
Лю Хайсу – Қытайдың ең алғашқы май
Лю Хайсу – Қытайдың ең алғашқы май бояулы
Лю Хайсу Қытай жаңа сәулет өнері қозғалысының ізін
Лю Хайсу қағида-жосынмен жүретін суретші емес еді, оның
Сонымен, Лю Хайсу ертеден-ақ импрессионизмді қабылдады, соңынан импрессионизм
Қорытып айтқанда, барлығы да белгілі «жазмыштың» сөзсіздігінен туындаған:
Қорытынды
Қайта туу заманына венециялық мектеп кескіншілері жарық бояулар
Біраздан соң түрлі түсті Рубенс уақыты өз маталарында
Мане Эдуардқа ықпал жасаған нидерландық сүретшісі Франс Ханс,
Сурет өнерінің импрессионизмге көшуін сонымен қатар ағылшындықтар да
Импрессиоистердің маталарында пайда болатын толқулар бояулардың құйылуы Делакруаның
Жаңартуларға соңғы элемент ретінде ерекше ықпал жасаған жапондық
Импрессионистік жүйенің табынушылары 1860 жылдан бастап көбейе бастады,
1864 жылы Эжен Буден Монені өзі күз бойы
1871 жылы Франко пруссиялық соғыс кезінде Моне мен
Жаңа ағым академикалық көркемөнерден техникалық әрі идеялық тұрғыдан
Көгілдір — Қызғылт
Қызыл — Жасыл
Сары — Күлгін көк
Осылайша, палитрада түстерді раластырмай кезекпен кезек кенепке салынады.
Жалпы импрессионизм бағытында көптеген шеберлер болды, бірақ бастылары:
Импрессионизм бағытында суретшілердің хронологиялық кестесі:
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
Ә.Х.Тұрғынбаев. «Философия». Алматы. «Білім» 2001; 67-бет.
Р.Қарғабекова, Г.Жубаниязова. «Бейнелеу өнерінің тарихы». Алматы-2004ж; 125-бет.
А.Т.Құлсариева. «Эстетика». Алматы-2003; 22-бет.
«Қазақстан энциклопедиясы». Алматы-2000, 6-том, 86-бет.
Ғ.Сейдімбек. «Рухты қайдан табуға болады». Қаз.әдебиеті; 1999-2 шілде,
Г.В.Ф.Гегель. 4 томдық Эстетика. Москва, «Искусство», 1968-1973, 3-том,
Б.Р.Виппер. «Введение в историческое изучение искусства». Москва, «Изобразительное
Ж.Ф.Гийу. «Великие полотна». Москва, Слово, 1995, 82-бет.
О.Жаңбыршиев. «Кескіндеменің техникасы мен технологиясы». Алматы-2004, 31-бет.
Ф.Ф.Гадеева, М.З.Гайдукеевич. Көрме каталогы. Алматы-1986, 135-бет.
Д.В.Сарабьянов. «Русская живопись конца 1900-х – начала 1910-х
Е.Б.Вандравская. «Абылхан Қастеев». Москва, «Советский художник», 1955, 11-бет.
А.Қастеев. «Мастера изобразительных искусств Казахстана». Алматы. «Өнер». 1986,
«Искусства Казахстана». Алматы. 1982, 75-бет.
«Искусства Казахстана». Алматы. 1987, 47-бет.
Б.К.Барманкулова. «Павел Зальцман». Көрме каталогы. Караганда, 1983, 58-бет.
Ергалиева. «Этнокультура традиции в современной искусстве Казахстана». Алматы,
«Қазақ портретіне 100-жыл». Алматы, 2002, 38-бет.
Jan Kriz. Pavel Nikolayevich Filonov. Praha. 1966, 114-бет.
«Қазақстан мен Орталық Азияның дәстүрлі және қазіргі өнері».
А.Б.Бишняков, К.В.Ли, Р.Т.Көпбасынов, қазақ тіліне аударған Д.Т.Базарбаев. «Қазақстандағы
Валентин Антощенко – Оленев. Алматы. «Өнер», 1983, 101-бет.
«История искусств Казахстана». Очерки – 2 том. Алматы.
А.С.Шипанов. «Әуесқой жас суретшілер мен мүсіншілер». Алматы. «Мектеп».
Үкі Әжиев. Алматы. «Өнер». 1984, 38-бет.
«Современное искусство Казахстана: проблема и поиски». Алматы. «Мектеп».
Мүсәлімов, Теміржан, Самылтыров, Мұхаметқали. «Бейнелеу өнерінің негіздері». Алматы.
Бишняков А.Б. Базарбаева Д.Т. Мұхаметжанов Д.А. Ли К.В.
«Приоритеты развития на современном этапе». Алматы. 2001, 123-бет.
Өмірбекова Маргарита Шаяхыновна. «Традиционная культура казахов». Алматы. «Алматы
Жарықбаев. «Афоризмы об искусстве». Алматы. 1991, 115-бет.
С.Қасимов. «Қазақ халқының қолөнері». Алматы. «Қазақстан». 1969, 62-бет.
Есмаханов А. Ли К. «Қазақстанның қазіргі бейнелеу өнері:
Өмірзақ Рыстанұлы. «Сен де бір кірпіш дүниеге». С
Г.Шалабаева. «Ғасырлар тоғытындағы Қазақстанның көркем өнері». «ОЮ» көркем
Искакова Гүлсым Келимбетова. «Литература и искусства Казахтана». Москва.
П.Я.Зальцман әңгімелер каталогынан. Алматы. 1998, 19-бет.
Г.К.Шалабаева, А.Н.Рипинский. Грани реализма. Каталог. Алматы. Художественная галерея
Андреев С.С. Информационность – критерий содержателности духовных ценностей
Қадыржанов Р.К. Консолидация политической системы Казахстана: проблема и