1. Кіріспе
2. Негізгі
а) Нормативтік құқықтық актілердің түсінігі оның
ерекшеліктері және басқа құқық деректерінен
айырмашылығы
ғ) Нормативтік құқықтық актілер туралы
б) Нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік
тізілімі туралы
3. Қорытынды
Нормативтік құқықтық акт – қазіргі мемлекеттердің
Нормативтік құқықтық актілерде көпшіліктің және жеке
Дүниежүзілік заң ғылымдары құқық деректерін құқық
Қоғам өмірінің дамуымен, қоғамдық қатынастардың қиындауымен
Жалпылама нормативті реттеуге көшу эволюциялық жолмен
Басқа құқықтық деректерден (нысаннан) айырмашылығы, нормативтік
1. Нормативтік құқықтық актілер құзыреті бар
Құқықтық шығармашылық - нормативтік құқықтық актілерді
Тікелей құқықтық шығармашық – референдумды
Мемлекеттік құқықтық шығармашылық заңмен белгіленген тәртіпке
2. Нормативтік құқықтық актілерде тек құқық
Жекелеген құқықтық актілер, жалпы құқықтық нормалардың
3. Нормативтік құқықтық актіні құқықтану деректеріне
4. Нормативтік құқықтық актілер ресми түрде
5. Нормативті актілерде құқық нормалары белгілі
Сонымен, нормативтік құқықтық акт – құқықтық
Құқықтық-нормалар актілерін жіктеу, әртүрлі негіздерге байланысты
Заңды күшіне байланысты, барлық нормативтік құқықтық
Нормативтік құқықтық актілердің заңды күштері оларды
Нормативтік құқықтық актілер мазмұнындарына сай жүктеледі.
Көлеміне және әрекет сипаттарына байланысты нормативтік
- барлық қатынастар жиынтығының белгілі түрін
- тежеулі актілер, тек жарты көлемдегі
- ерекше әрекеттегі (төтенше) актілер. Олардың
Мемлекеттік құқықтық шығармашылықтың негізгі субъектілерінің нормативтік
Заң – мемлекеттің ең басты және
Осы берілген түсініктемелерден, негізгі заң белгілері
1) заңдар, мемлекеттің жоғарғы өкілеттік органымен
2) заңдар жеке адамдардың мүдделерін қолайлы
3) заңдар, заңға қосымша нормативтік құқықтық
4) заңдар мемлекеттің басқа органдарының тарапынан
5) заңдар мемлекеттің барлық құқық жүйесінің
Мемлекеттің нормативтік құқықтық жүйесіндегі заңдардың бастаушы
Конституция, басқа нормативтік құқықтық актілерге және
Заңға қосымша (подзаконные) нормативтік құқықтық актілер
Бұл құзыретті органдардың құқықтық-шығармашылық актілері, заңға
¤здерінің мазмұндарына байланысты заңға-қосымша актілер, ғдеттегідей
1. Жалпы заңға – қосымша актілер.
Жалпылама заңға – қосымша актілерге жоғарғы
Президенттің нормативті жарлығы. Заңға-қосымша актілер жүйесінде,
1) Президенттің Республика Президентінің актілерін шығаруды
2) Мемлекеттік биліктің барлық тармақтарының келісімді
3) Парламенттің заңдық кұзыретіне кірмейтін, сондай-ақ
4) Қазақстан Республикасының экономикалық және әлеуметтік-саяси
а) ғкімшілік-өкімдік, жедел және жеке сипаттағы
ғ) Республика Президентінің құзыретіне сғйкес конституциялық
2. Жергілікті заңға-қосымша актілер. Бұл жергілікті
3. Ведомстволық нормативтік құқықтық актілер бұйрық,
4. Ішкі ұйымдастыру туралы заңға –
Қазіргі мемлекеттердің нормативтік құқықтық актілер жүйесі
нормативтік құқықтық актілердің заңды күштерінің деңгейі
Қоғамдық қатынастарды нормативті реттеуді басты және
Сот органдарының шешімдері нормативтік сипатқа ие
Соттардың құқықтық-шығармашылық функциясы соттың іс жүргізу
Жоғарғы сот билігі, әрекеттегі құқық нормаларын
Есте ұстайтын жағдай, сот тғжірибесінің міндеттік
Құқықтық мемлекетте соттардың құқықтық-шығармашылық қызметі толығымен
Нормативтік құқықтық актілер туралы
Қазақстан Республикасының «Нормативтік құқықтық актілер туралы»
1) нормативтiк құқықтық акт - референдумда
2) заңдар - белгiленген тәртiппен қабылданған
3) құқық нормасы (құқықтық норма) -
4) нормативтiк құқықтық актiнiң деңгейi -
5) Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерiстер
7) заң - қоғамдық қатынастарды реттейтiн,
8) заң актiсi - Конституциялық заң,
Қазақстан Республикасы Президентiнiң Заң күшi бар
9) кодекс - бiртектес қоғамдық қатынастарды
10) заңға тғуелдi нормативтiк құқықтық
11) уәкілетті орган - Қазақстан Республикасының
12) нормативтік құқықтық актілердің ресми мғтіндерін
Заң актiлерi мен өзге де нормативтiк
Халықаралық шарттарды, оның iшiнде құқықтық нормаларды
Осы Заңның 1-бабының 2) тармақшасында келтiрiлген
1) мемлекеттiк емес ұйымдардың, оның iшiнде
2) уәкілетті орган болып табылмайтын мемлекеттiк
3) техникалық және технологиялық нормалар мен
Нормативтiк құқықтық актiлер негiзгi және туынды
2. Нормативтiк құқықтық актiлердiң негiзгi түрлерiне
1) Конституция, конституциялық заңдар, кодекстер, заңдар;
2) Қазақстан Республикасы Президентiнiң Конституциялық Заң
3) Қазақстан Республикасы Парламентi мен оның
4) Қазақстан Республикасы үкiметiнiң нормативтiк қаулылары;
5) Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң, Жоғарғы
6) Қазақстан Республикасының министрлерi мен өзге
7) мемлекеттiк комитеттердiң нормативтiк қаулылары, өзге
8) мғслихаттардың нормативтік құқықтық шешімдері, ғкімияттардың
3. Нормативтiк құқықтық актiлердiң туынды түрлерiне
1) регламент - қандай да бiр
2) ереже - қандай да бiр
3) қағида - қандай да бiр
4) нұсқаулық - заңдардың қоғамдық қатынастардың
4. Туынды түрлердегi нормативтiк құқықтық актiлер
5. Орталық атқарушы органдар мен Қазақстан
6. Мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар
Конституцияны қоспағанда, өзге нормативтiк құқықтық актiлердiң
1) Конституцияға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзетiн
2) Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдары мен
2-1) Қазақстан Республикасының Кодекстерi;
3) Қазақстан Республикасының Заңдары, сондай-ақ Қазақстан
4) Қазақстан Республикасы Президентiнiң нормативтiк Жарлықтары;
5) Қазақстан Республикасы Парламентiнiң нормативтiк қаулылары;
6) Қазақстан Республикасы үкiметiнiң нормативтiк қаулылары;
7) министрлердiң нормативтiк бұйрықтары; мемлекеттiк комитеттердiң
8) мғслихаттардың нормативтік құқықтық шешімдері, ғкімияттардың
нормативтік құқықтық қаулылары, ғкімдердің нормативтік құқықтық
шешімдері.
Төменгi деңгейдегi нормативтiк құқықтық актiлердiң әрқайсысы
Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң, Қазақстан Республикасы
ғкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстер мғслихаттарының нормативтiк шешiмдерi, ғкімияттардың
Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң нормативтiк қаулылары
Әр түрлі деңгейдегі нормативтік актілердің нормаларында
Заңдар нормаларының Қазақстан Республикасы кодекстерінің нормаларымен
Бір деңгейдегі нормативтік құқықтық актілердің нормаларында
Қазақстан Республикасының орталық атқарушы және өзге
Нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларын, егер заңдарда
өзге де барлық мемлекеттiк және мемлекеттiк
Нормативтiк құқықтық актiлердiң мынадай реквизиттерi болуға
1) Қазақстан Республикасының мемлекеттiк Елтаңбасы;
2) актiнiң нысанына нұсқау; Қазақстан Республикасының
3) осы нормативтiк құқықтық акт реттейтiн
4) нормативтiк құқықтық актiнiң қабылданған жерi
5) нормативтiк құқықтық актiнiң тiркеу нөмiрi;
6) тиiстi нормативтiк құқықтық актiге қол
7) нормативтiк құқықтық актiнiң Қазақстан Республикасы
8) елтаңбалы мөр.
Нормативтік құқықтық актінің баптары жекелеген құқық
қамтитын тармақтарға, ал тармақтар - тармақшаларға
Баптардың, тармақтар мен тармақшалардың ішінде бөліктер
Мғтіннің мағыналық жағынан тұтастығы бар, бірінші
Абзацтар (бөліктің бірінші және соңғы абзацтарынан
Нормативтiк құқықтық актiнiң баптары - жекелеген
Кодекстерде iшкi құрылымның басқа белгiлерi пайдаланылуы
Нормативтiк құқықтық актiнiң әрбiр бабы (тармағы),
Баптардың (тармақтардың) нөмірленуi бүкiл нормативтiк құқықтық
Нормативтiк құқықтық актiнiң мғтiнi ғдеби тiл
Қажет болған жағдайда нормативтiк құқықтық актiде
Қазақстан Республикасының Конституциясы 61-бабының 1-тармағына сғйкес
Нормативтiк құқықтық актiнiң жобасы Мғжiлiске мемлекеттiк
Жоба бойынша табыс етiлетiн материалдарда мынадай
1) жобаны дайындаған мемлекеттiк органның немесе
2) жобаны қабылдаудың қажеттiгi негiзделiп, мақсаттары,
3) жұмыс тобының құрамы;
4) мүдделi мемлекеттiк органдармен келiсу парағы;
5) егер жобаға сараптама жүргiзiлсе, ол
6) жобаның қабылдануына байланысты өзгертiлуге немесе
7) ғдетте, жобаға қаржы-экономикалық есептеулер, статистикалық
Қолданылып жүрген заңдарға өзгерiс пен толықтыру
Нормативтiк құқықтық актiлер жобаларының ғылыми сараптамасын
Нормативтiк құқықтық актiлердi қабылдау тәртiбi Қазақстан
Нормативтiк құқықтық актiлердiң әр алуан түрлерiн
1) кодекстер үшін - осы Заңмен.
Кодекстер, оларға өзгерістер мен толықтырулар Қазақстан
2) заңдар үшiн - Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасының Парламентi туралы, Қазақстан
Республикасының Президентi туралы, референдум туралы заң
3) Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жарлықтары үшiн
4) Қазақстан Республикасы үкіметiнiң қаулылары үшiн
5) орталық атқарушы және өзге де
6) Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң нормативтiк
7) Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтiк
8) Орталық сайлау комиссиясының (Референдум өткiзу
9) жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдардың
Нормативтiк құқықтық актiнi күшiне енгiзу тәртiбi
Нормативтiк құқықтық актiнiң қабылдануына байланысты бұрын
Нормативтiк құқықтық актiнiң қабылдануына байланысты күшi
Жаңа нормативтiк құқықтық актiнiң қабылдануына байланысты
Жаңа нормативтiк құқықтық актiнiң қабылдануына байланысты
Мұндай тапсырманың жобасын уәкілетті органға жаңа
Нормативтiк құқықтық актiлердiң ресми мғтiндерiне мынадай
1) Қазақстан Республикасының Конституциясына, конституциялық заңдарына,
2) Қазақстан Республикасы Парламентiнiң қаулыларына –
3) Қазақстан Республикасы үкіметiнiң қаулыларына –
4) мғслихаттың шешiмдерiне – мғслихат сессиясының
5) ғкімияттың қаулыларына, ғкімнің шешімдеріне -
6) өзге де нормативтiк құқықтық актiлерге
Азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен міндеттеріне қатысты
Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы және Қазақстан
Нормативтік құқықтық актілерді ресми жариялауды Қазақстан
Нормативтік құқықтық актілердің ресми мғтіндерін кейіннен
Нормативтік құқықтық актілердің мғтіндерін кейіннен жариялауды
Құқық қолдану тғжірибесінде нормативтік құқықтық актілердің
Нормативтік құқықтық актілердің бейресми жариялануына олар
Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтары, Қазақстан Республикасы
жарияланады.
Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтарын, Қазақстан Республикасы
Орталық атқарушы және өзге де орталық
Орталық атқарушы және өзге де орталық
Қазақстан Республикасы үкіметiнiң 1997 жылғы 4
Мемлекеттiк тiзiлiмдi жүргiзу Қазақстан Республикасының Ғдiлет
Мемлекеттiк тiзiлiм:
Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық актiлерiнiң бiрыңғай
Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық актiлерiнiң бiрыңғай
Нормативтiк құқықтық актiлер Мемлекеттiк тiзiлiмге енгiзiлуге
Қазақстан Республикасының Конституциясы;
конституциялық заңдар; кодекстер; заңдар;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң конституциялық заң күшi
Қазақстан Республикасы Парламентiнiң және оның палаталарының
Қазақстан Республикасы үкіметiнiң нормативтiк қаулылары;
Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң, Жоғарғы Сотының
Ұлттық Банктiң, ұлттық қауiпсiздiк комитетiнiң, орталық
республика облыстарының, республикалық маңызы бар қалаларының
«Қызмет бабында пайдалану үшiн», «баспасөзге арналмаған»,
Мемлекеттiк тiзiлiмге енгiзiлуге тиiс.
«Аса маңызды», «өте құпия», «құпия» деген
Заңдар бойынша ақпарат қызметі
Оның функциясына жаңадан шыққан заңдарды есепке
1. Журналдық есеп – түскен нормативтік
2. Картотекалық есеп – пғндік белгілеріне
3. Компьютерлік есеп – түскен нормативтік
Қолдай жүргізгенде, ақпарат журналдық не картотекалық
Ақпараттарды іздеудің мынадай кезеңдерін көрсетуге болады:
Қолдан іздеу жолы және құқықтық ақпарат
Құқықтық ақпаратты алуға автоматтық іздеу жолына
Ғділет, прокуратура, арбитраж, сот, үлкен өндірістерде,
Кодификациялық актілер өздерінің мазмұндарына және аттарына
1. Заң шығару негіздері – белгілі
2. Кодекс – қоғам өмірінің негізгі
3. Жарғы, ереже – бұл кодификацияланған
Қазіргі мемлекттерде көптеген кодификациялық актілердің арнайы
Пайдаланылған ғдебиеттер:
1. ҚР Конституциясы. 1995 ж.
2. Т. Ағдарбеков:
«Құқық және мемлекет теориясы» Болашақ-Баспа, 2002
3.«Егемен Қазақстан» Қазақстан Республикасының Заңы
24.03.98 ж.
4. Ғ. Сапарғалиев, А. Ибраев:
«Мемлекет және құқық теориясы» Алматы, Жеті-Жарғы,
5. Қ.Д.Жоламан, А.Қ.Мұхтарова, А.Н. Тғукелев:
«Мемлекет және құқық теориясы» Алматы.