Ипотекалық несие нарығының құрылымы

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
Ι-бөлім. ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ МЕН ТӘЖІРИБЕСІ
1.1 Ипотекалық несиелеудің теориялық аспектілері
1.2 Ипотекалық несие объектілері мен субъектілері
1.3 Ипотекалық несие нарығының құрылымы
1.4 Ипотекалық несиені қолданудың шетелдік тәжірибесі
ΙΙ-бөлім. БАНК ҚЫЗМЕТІНЕ ҚАРЖЫЛЫҚ ТАЛДАУ
2.1 Банктің қысқаша сипаттамасы
2.1.1 Банк қызметіндегі негізгі жетістіктері
2.1.2 Банк активтерінің құрылымы
2.1.3 Банк міндеттемелерінің құрылымы
2.2 Банк балансына талдау
2.2.1 Банк активтерін талдау
2.2.2 Банк пассивтерін талдау
2.2.3 Банк өтімділігін талдау
2.3 Банк қызметінің тиімділігін талдау
2.4 Ипотекалық несиелеу нарығының динамикасы мен дамуы
ΙΙΙ-бөлім. ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ ТҰРҒЫНДАРЫНЫҢ ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕГЕ ТҰРҒЫН ҮЙ
3.1 Шығыс Қазақстан облысының тұрғын үй нарығының негізгі даму
3.2 Тұрғын үйдің орташа құны және орта есеппен жан
3.3 Тұрғын үйге қол жеткізу коэффициентін және халықтың оны
3.4 Президенттің 2004-2005 жылдардағы Қазақстан халқына Жолдауларына сәйкес ҚР
ΙV-бөлім. ЖОБАНЫҢ ҚАУІПСІЗДІГІ МЕН ЭКОЛОГИЯЛЫҒЫ
4.1 “ТұранӘлем Банк” АҚ мекемесінің маңайындағы көгалдандырудың
4.2 Баспанадан адамдарды эвакуациялау жүйесін қамтамасыз ету
4.3 Банк қызметкерлерінің компьютермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік пен
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИ КӨЗДЕРІ
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың тақырыбының өзектілігі. Нарықтық қатынастардың дамуы мемлекет экономикасындағы
Дипломдық жұмыстың мақсаты – қазіргі уақыттағы жағдайға және ипотекалық
1 Ипотека институтының тууын зерттеу;
2 Шет елдердің тәжірибесі негізінде Қазақстанда ипотекалық несиелеу жүйесінің
3 Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй жағдайын ипотекалық тұрғын үй
4 Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиелеудің дамуы және енгізу процесін
5 Шығыс Қазақстан облыс тұрғындарының ипотекалық несиеге тұрғын үй
Қойылған мақсаттар дипломдық жұмыстың құрылымымен шарттасылған және кіріспеден, 3
“Баспанаң болмайынша, түтін түтетіп, бала өсіру қиын” – демекші,
Жылжымайтын дүние мүлік нарығының сегментінің ең дамыған
Потенциалды сатып алушылар қолындағы құралдарды тиімді пайдалануға болатын елеулі
Нарықтық экономика жағдайында мемлекет үшін
Бұл жұмыстың теориялық маңыздылығы, Қазақстандағы ипотекалық несиелеудің дамуы және
Жұмыстың тәжірибелі маңыздылығы, осы тақырыпты одан ары зерттеу үшін
Тұрғын үй құрылысы - біздің экономикамызды алға сүйреуші қуатты
Жұмыстың бірінші бөлімінде, ипотекалық несиелеудің теориялық аспектілері, яғни
Екінші бөлімде, банктің қызметіне қаржылық талдау жасалып, оның даму
Үшінші бөлімде, дипломдық жобаның жаңа енгізулері ретінде Шығыс
Тұрғын үйге қол жеткізу коэффициенті тұрғын үй нарығында халықтың
Тұрғын үй нарығындағы халықтың инвестициялық мүмкіндіктерін нақты бағалауын тұрғын
Халықтың үлкен бөлігі қаржылық қолдаусыз тұрғын үй нарығында тәжірибелі
Ι-бөлім. ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ МЕН ТӘЖІРИБЕСІ
1.1 Ипотекалық несиелеудің теориялық аспектілері
Нарықтық қатынастардың дамуы мемлекет экономикасындағы жылжымайтын дүние мүлік ролін
Бұл жағдайда жылжымайтын дүние мүлік нарығының құру әдістері, жолдарды
Жылжымайтын дүние мүлік нарығының сегментінің ең дамыған
Потенциалды сатып алушылар қолындағы қаражаттарды тиімді пайдалануға болатын елеулі
Нарықтық экономика жағдайында мемлекет үшін
Сату объектілері мен жылжымайтын дүние мүлік нарығының қатысушылар қызметінің
Қазіргі коммерциялық банктердің басты мәселесі көбіне несиелеу процесіндегі тәуекелдің
Несиелік тәуекел – бұл қарыз алушының алған негізгі
Ипотека – жылжымайтын дүние мүлік кепілдігі, ол кәсіпорын, құрылым,
Ипотека нарықтық қатынас жүйесіндегі қазіргі өнертабысы емес. Ипотека түпдерегі
«Ипотека» ұғымы (грек тілінен hypotheke – кепілдік (кепіл зат))
Ипотекалық несие феодолизм кезінде де дамып, несие ісі ретінде
Еуропа мен Американың басқа мемлекеттерінде
Ресейде алғашқы дворяндық мемлекеттік ипотекалық банктер Мәскеу мен
Ресейде революцияға дейін актілердің маңызды
Ипотекалық жүйенің оңды нәтижелігі заңмен тығыз байланыста болуына себеп
Ипотека кепілдікті операцияларды жасауда нақты тәртібін енгізді, яғни,
Белгілі жылжымайтын дүние мүлікке иегер құқығын анықтауға мүмкіндік беретін
Бүгінгі күні ипотека АҚШ-та, Германияда, Францияда, Англияда және Швецияда
Әлемдік банк шаруашылығының даму заңдылықтары тұрғысынан қарағанда ипотекалық несиелеу
Біріншіден, ипотекалық несие – бұл қатаң түрде анықталған кепіл
Екіншіден, ипотекалық несиелердің басым бөлігінің көздеген мақсаты болады. Олар
Ипотека дамыған нарықта экономика елдерінде, ең алдымен АҚШ
Ипотекалық несиелеудің басты мақсаты – халықтың
Ипотекалық несиенің ең басты артықшылығы – сіз
Қазақстанда ипотеканың дамуы Республика Президентінің 1995 жылғы 23 желтоқсандағы
Қазіргі уақытта бірқатар Қазақстандық
«Бүгінде Қазақстан ипотекалық компаниясы» ипотекалық несиеге халықтың
1.2 Ипотекалық несие объектілері мен субъектілері
Ипотекалық несиелендіруді қаржыландыру формасы негізінде тұрғын
Тұрғын үй мәселесін шешу, әрбір
Бюджеттік каржылықтың созылмалы жетіспеушілігі ақырғы жылдары, қаржыландырудың
Ұзақ мерзімді ипотекалық несиені дамытудың басты мақсаты
Кепіл заты ретінде (ипотека) жылжымайтын дүние мүлік
Ипотека заты ретінде кез келген жылжымайтын дүние мүлік бола
Бұл жұмыста Астана қаласының тұрғын үйді ұсыну тұрғын ұй
Ипотекалық несие нарығында 4 негізгі субъекттер қызмет атқарады: Қарызгер,
Ипотекалық несие нарығының субъектілерінің негізгі қызметтері:
- қарызгерлер – жеке тұлға, Қазақстан Республикасының азаматы, банкпен
- несиегерлер – банктер (несие ұйымдары) және басқа
Сур.1. Тұрғын үй мен пәтерлер ипотекасының ерекшелігі.
Тұрғын үй ипотекасының шарты бойынша несиегер кепілзат иесі болады
- салымшы – заңды және жеке тұлға қайталама нарығындағы
- үкімет – ипотекалық тұрғын үй несиелеуінің
Ипотекалық несие нарығының қалған қатысушыларының қызметтері:
- тұрғын үй сатушылары тапсырыс бойынша өзінің меншігіндегі немесе
- ипотекалық несиенің қайталама нарығының операторы (тұрғын үй ипотекасын
- жылжымайтын дүние мүлікке құқықтар мен оларға мәмілені жасауды
- сақтандыру компаниялары – ипотекалық нарықтық қатысушыларына азаматтық құқық
- бағалаушылар – ипотекалық несиенің кепіл заты болатын, тұрғын
- риэлтер фирмалары – тұрғын үйді сату мен сатып
- ипотекалық несие жүйесінің инфрақұрылым бөлімшесі – нотариат, төлқұжат
Ипотекалық несие нарығының қатысушылары бүгін осы немесе басқа мөлшерде
1.3 Ипотекалық несие нарығының құрылымы
Ипотекалық нарықтың негізгі тағайындауы ипотекалық механизмге кепілзат ретінде салынған
Ипотекалық нарықтың екі деңгелі сипаты бар, себебі әрбіреуі өзінің
Негізінде, бастапқы ипотекалық несие нарығы
Ипотека шартының құқығы
Несиегер кепілхатты өзінде
сақтайды
Сур.2. Бастапқы ипотекалық несие нарығының субъектілері мен құралдары.
Сур. 2. көрсетілгендей процедураны іске асыру көптеген жағдайда, қарызгердің
Төтенше көкейтестілік мақсатты шешу үшін қайталама ипотекалық несие нарығының
Қайталама ипотекалық несие нарығы – ипотекалық нарық сегменті. Онда
Сур.3. Қайталама ипотекалық несие нарығының субъектілері мен құралдары.
Осыдан, қайталама нарық инвестор мен несиегерді бастапқы ипотекалық
Тұрғын үй ипотекалық несие жүйесі бастапқы және қайталама ипотекалық
Қазіргі уақытта ипотекалық несиенің көптеген үлгілері әзірленген. Олар беру
Ипотекалық несиенің негізгі үлгілері:
1 Тұрақты ипотекалық несие, оның басты алуан түрлілігі өзін-өзі
2 Айнымалы төлеммен несие, оның алуан түрлілігі келесілер болады:
1) Бір жолғы төлеммен, ол келесі несиеге бөлінеді:
- мерзімнің өтуіне дейін оқшауландырылған пайыз төлемдері;
- пайыздардың төлеуімен ғана;
- ішінара амортизация мен жиынды шарлы төлеммен;
2) пружиналық немесе негізгі соманың тіркелген (беркітілген) төлемімен;
3) қатысумен;
- пайда;
- құнның өсімінде;
4) өспелі төлеммен;
5) кері аннуитетпен;
6) ауыспалы ставкамен;
7) канадалық ролл-овер (жаңартылып отыратын несие);
8) қорытындылаушы ипотека;
9) қосылған пайызбен төлем.
Тұрақты ипотекалық несие – несиенің
Айнымалы төлеммен несиелер. Өзін-өзі амортизацияландарға жатпайды және
Ондай несие түрлеріне бір жолғы төлеммен несие жатады, оған
- мерзімнің өтеуіне дейін оқшауландырылған пайыз төлемдері,
- пайыздарды төлеумен ғана несиелер –
- ішінара амортизация мен жиынды
Пружиналық несиелер негізгі қарыз өтеуіне тұрақты бірдей төлемдерді қарастырады.
Қатысумен несиелер пайдалы жылжымайтын дүние мүлікті қаржыландыруда қолданады.
Өспелі төлеммен несие (өспелі аннуитетпен) барлық мерзімде біркелкі
Кері аннуитетпен несиелер, керісінше, мерзім соңында несие төлемінің азаюын
Ауыспалы ставкамен несиелер, көбінде ақша
Канадтық ролл-овер алдын-ала белгіленген уақыт арасы арқылы ауыспалы
Аяқталған ипотеканың бірнеше алуан түрлілігі бар және өздері қаржыландырудың
Қосылған пайыз ставкасының несиелері негізгі қарызға пайыздарды есептеуді
Сонымен, мұндай несиелерді жерді иелену
1.4 Ипотекалық несиені қолданудың шетелдік тәжірибесі
Нарықтық қатынастары дамыған
Несиені қайтару кепілі бойынша сақтандыру ұйымы мен қамтамасыздандыру
Ипотекалық облигациялар нарығының сипаты бойынша ипотекалық қағаздардың бастапқы және
Тұрғын үй құрылысының ипотекалық ссуда
АҚШ-та кепілзатқа салынып қамсыздандырылған ипотекалық облигациялар шығарылып, бос
1930 жылдан бастап АҚШ-та
АҚШ-та ипотекаға үкімет, тапсырысымен қамқор жасайтын ұйымдар бар:
- «Джинни Мэй» – үкіметтік ұлттық ипотекалық
- «Фредди Мак» – тұрғын үй ипотекалық
- «Фринни Мэй» – федералдық ұлттық ипотекалық ассоциациясы.
«Джинни Мэй» мөртаңбасымен бағалы
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде ипотека несие
«Жартылай – ашық» ипотекалық несиелеу үлгісі.
Жартылай үлгі мамандандырылған ипотекалық банктермен де, және ипотекалық несиенің
Бұл үлгінің алғашқы ұстанымды сипаты,
Екінші ұстанымды сипаты болып, мемлекеттегі
Маңызды жағдай, ипотекалық несиеге несие
Осы үлгі негізінде, ипотекалық несиелеуді ұйымдастырудың қатысты
«Кеңейтілген ашық» ипотекалық несиелеу үлгісі. Мұндай үлгі деп, жылжымайтын
Бұл үлгі келесі өзара байланысты қатысушылардың келесі үлгілерін топшылайды:
- тапсырыскер ипотекалық банкке несие алу үшін барады. Бұл
- несиегер берілген кепілхаттарды өзінің бағалы қағаздар қоржынында
- кепілхаттарды сатып алып, инвесторлар жаңа несиелерді беру үшін,
- эмиссиялық – қаржылық компаниялар өз инвестициялық қоржынында ипотекалық
- ары қарай цикл қайталанады,
Кеңейтілген ашық үлгісі анықталған өлшемде
Американдық ипотекалық үлгісі бойынша ипотекалық
Тұрғын үй ипотекалық несиелендірудің нақты
Шетелде онымен қоса, тұрғын жайдарды жалға беру жүйесі және
Ипотекалық несиені дамытудың ұсынысы:
Мемлекеттің ипотекалық облигацияларының қамтамасыздандыруына кепілдеме қажет.
- ипотекалық несиені беру процессін жетілдіру және сәйкестендіру;
- тұрғын үй нарықтық құнын
- ұзақ уақыт кезеңіне салық
- қайталама ипотекалық несие нарығының дамуына жергілікті
- ипотекалық несиелендіруге қатысатын банктерді қолдау;
- тұрғын үйді жалға беру жүйесін тұру құқығымен және
- тұрғын үйді жалдау мен ипотекалық несиені пайдалануда оңтайлы
Ипотекалық бағдарламаның қатысушылары жекешелендірілген тұрғын үй немесе жұмыс орнынан
Ипотекалық несиелеуде тұрғын үй жағдайын
Ипотекалық несие үнемі жетілдіріліп дамып келеді, оның тек жылжымайтын
ΙΙ-бөлім. БАНК ҚЫЗМЕТІНЕ ҚАРЖЫЛЫҚ ТАЛДАУ
2.1 Банктің қысқаша сипаттамасы
Коммерциялық банк нарықтық экономиканың маңызды және бөлінбес
Банктік жүйеге үлкен көлемде ақша
Сондықтан, қаржы менеджерлеріне банк жағдайын
Коммерциялық банк қызметінің тұрақты талдауы,
Онымен қоса, екінші деңгейлі банктермен жүргізілетін талдау негізінде
Коммерциялық банктің қаржылық жағдайын
Қойылған мақсатқа жету үшін дипломдық
«ТұранӘлем Банкі» АҚ Қазақстандағы үлкен банктердің
«Қазақстан ӘлемБанкі» АБ 1990 жылы СССР-дің Внешэкономбанктің
«ТұранБанкі» КАБ тарихы 1925 жылы,
1998 жылдың 30 қыркүйегінен «ТұранӘлем Банкі» Ашық Акционерлік Қоғамы
«ТұранӘлем Банкі» АҚ салымшылары ұзақ
Банктің шетел корреспонденттік желі құрылымы халықаралық қаржылық орталықтардың
300-ге жуық банктермен корреспонденттік қатынастар бекітілген. Негізгі 100
Банк корпоративті тапсырыскерлердің
Берілген несиелер бойынша екінші деңгейлі
2.1.1 Банк қызметіндегі негізгі жетістіктері
Кезекті қаражаттық жылды табысты аяқтап шығуға банкке орынды басшылық
Банк қызметінің негізгі принциптерімен өлшенген қаражаттық - несие саясаты,
Активтердің жалпы сомасы алдынғы жылмен салыстырғанда 2
ТұранӘлем Банкісі Қазақстан ең ірі банкілерінің үштігіне кіреді және
1 қаңтар 2005 жылға активтердің көлемдері бойынша ТМД-ның жеке
ТӘБ-ның халықаралық рейтингілері ресей банкілердің көбісінен жоғарырақ, және ТМД-да
Сур. 4. Депозиттер мен несиелер (млн. тг.)
Институционалды халықаралық акционерлердің сүйреуімен пайдалана отырып (EBRD, IFC, DEG,
Тапсырыскер базасын кеңейтіп, банк әрбір
Сур. 5. “ТұранӘлем Банкі” АҚ активтері (млн. тг.)
Жыл соңысына 3,298 қызметкер банктің бас офисінде бөлшек және
Сур.6. “ТұранӘлем Банкі” АҚ міндеттері (млн. тг.)
Банк мамандары қызмет етуінде үлкен тәжірибеге
Экномикалық нормативтердің сақтауында және арақатынастардың, өтімділік деңгейінің үйлесімін анықтайтын,
Нарық жағдайын талдау және тәсілдеменің иілгіштігі
Сур.7. “ТұранӘлем Банкі” АҚ меншікті капиталы (млн. тг.)
Негізгі көрсеткіштердің жақсаруы шоттың қарқынды, және дәл осылай экстенсивті
Сур.8. Жетекші банктердің меншікті капиталы.
Банк активтерінің құрылымы
Қойылған мақсаттарға жету мақсатында, Банк активтер мен пассивтердің еңгерімділігіне
Меншікті капитал және тартылған құралдардың өсу шегі банктің белсенді
2003 жыл ішінде банк активтерінің маңызды өсу шегі байқалған,
Сур.9. Ақшалай қаражаты (млн. тг.)
Жалпы активтерді орналастыру акценті тапсырыскерлермен белсенді операциялардың үлесінің арту
Бағалы қағаздар нарығында банк өз қызметін жоғары қарқынмен кеңейткен.
Сур.10. Банк тапсырыскерлеріне несие (млн. тг.)
Еркін айырбасталымды валютада активтердің үлкен үлесі (72%) активтердің
Сур.11. Бағалы қағаздар (млн. тг.)
Банк міндеттемелерінің құрылымы
2003 жылғы пассив құрылымында болған өзгерістер, банктің сенімділік көрсеткіштерінде
Депозиттер мен есеп айырысу шоттарындағы қалдық түрінде тартылған қаржы
Банк қызметінің операциялық онан арғы диверсификациясы, есеп беру кезең
Тапсырыскерлердің белсенді жұмысы және көлем бойынша мәліметтер тапсырыскерлердің банкке
Бірлескен тапсырыскерлердің шоттарында қалдықтың жалпы көлемі 1.2 есе өсіп
Сур.12. Қаржылық ұйымдар, банктер және Үкімет алдындағы қарыз (млн.
Жеке және бірлескен тұлғалардың банктегі орналастыратын жедел депозиттері көлемі
2003 жылы басқа банктерден тартылған құралдардың үлесі маңызды өсті,
Сур.13. Талап етілмелі құралдар (млн. тг.).
Банк балансына талдау
Банктің қаржылы-экономикалық жағдайы туралы объективті ұғым болу үшін
Талдаудың бірінші блогы актив пен сапасының көрсеткіштері, олардың өтімділігінен
Талдаудың екінші блогы банк қызметінің
1 Активтер. Талданған кезеңде банк активтерінің өсімі пайыздық тұлғалауда
Активтер өсімі негізінен басқа банктердегі
2 Пассивтер. Үш жылда банк қарызы
Банк капиталы екі жылда 146% ұлғайды. Бұл өзгеріс бөлінбеген
Банк қызметінің талдауы есептелген сәндендірілген
Банктің меншікті қаражаты берілген талдау
Кесте 1 – Банктің меншікті қаражаты
Агрегат
Бабтың аты
Талданған кезең уақыты:
2002
2003
2004
С9
Брутто меншікті қаражаты
10 637 427
19 989 132
26 169 410
С10
Шашырату соммасы
5 104 255
2 785 737
3 184 598
С11
Нетто меншікті қаражаты
5 533 172
17 203 395
22 984 812
С9 Брутто
меншікті қаражаты
С10 Шашырату = Инвестициялар
соммасы
С11 Нетто меншікті қаражаты =
Брутто меншікті қаражаты банктің тек
Жоғарыда көсетілген көрсеткіштердің өсімі «ТұранӘлем Банкі» АҚ тұрақты өсімі
2.2.1 Банк активтерін талдау
Активтердің сапалық көрсеткіштер тобы, олардың
Кесте 2 – Банк активтерінің талдауы
Көрсеткіш анықтамасы Есептеу Коэффициенттің оңтайлы мәні Көрсеткіштің экономикалық мәні
k1 = Табысты активтері / Активтер (А5 + А6
k2 = Табысты активтері/ Ақылы пассивтер (А5+А6+
А10+А16+А18)/(01+04) >= 1,0 Төленетін қорларға табыс активтерінің қатынасы (k1
k3 = Несиелеу (қарыз)/ Міндеттер А10 / (01+ 04+08)
< 0,6 – абайланған саясат Банктің немесе абайлы несие
k5 = Несиелеу (қарыз)/
Капитал А10/(С1+С4) = 0,5
Кесте 5 – Пассивтер талдауының есептік көрсеткіштері
Көрсеткіштер 2002 2003
K11 0,081 0,09 0,075 (6,25)
K12 0,75 0,83 0,84 12
K13 0,235 0,25 0,26 10,6
5 кестенің жалғасы
K 14 0,2 0,18 0,188 (6)
K 15 0,36 0,45 0,44 22,2
K 16 0,23 0,15 0,23 0
K 17 0,16 0,07 0,081 (49,3)
K 18 0,86 0,85 0,71 (17,4)
Есептелінген коэффициенттер негізінде келесі қорытынды жасауға болады:
- K11 коэффициенттің мәні талданған
- K12, K13 көрсеткіштері мерзімділік пен сенімділік деңгейін
- K14 коэффициенттің нормативтің төменгі
- K15 пен K16 коэффициенттері талданған
- K17 пассивті тұрақтылық пен басқа міндеттерді басқару сапасының
- K18 көрсеткіші жеткіліктілік стерженді капитал деңгейін сипаттап
Сур.16. Тұрақтылық, міндеттемелер құрылымы, өтімділік тәуекелі, капитал жеткіліктілігі коэффициенттерінің
2.2.3 Банк өтімділігін талдау
Банк көрсеткіштері міндетті
Кесте 6 – Банк өтімділігін талдау
Көрсеткіш анықтамасы Есептеу Коэффициент-тің оңтайлы мәні Көрсеткіштің экономикалық мәні
K8= Кассалық активтер/Онколь-ды міндеттер А1/01 0,2 – 0,5 Өтімді
K9= Кассалық активтер/ Онкольды және мерзімдік міндеттер А1/(01+04) 0,05
Кесте 7 – Өтімділік талдауының есептеу көрсеткіштері
Көрсеткіштер 2002 2003
K8 0,56 0,6 0,7 25
K9 0,13 0,123 0,16 23
Есептелінген коэффициенттер негізінде келесі қорытынды жасауға болады:
- Тұрақсыз міндеттердің жабу дәрежесін сипаттайтын K8 көрсеткіші, екі
- K9 коэффициент кассалық активтердің өсуі нәтижесінде 23%-ға өсіп,
Қайталама өтімді қорларды пайдаланғанда өтімділіктің әлеуетті қоры тәжірибеде банктің
Сур.17. Банктің өтімділік коэффициенттерінің өзгеріс динамикасы.
2.3 Банк қызметінің тиімділігін талдау
Банк қызметенің тиімділігі немесе пайдалылығы, атақты Дюпон формуласының негізінде
Кесте 8 – Банк қызметінің тиімділігін талдау
Көрсеткіш анықтамасы Есептеу Коэффициент-тің оңтайлы мәні Көрсеткіштің экономикалық мәні
К19 = Пайда / Активтер С8/(А1+А6+А10+А15) 1,0 –
K20 = Пайда / Табыс С8/d3 8,0 – 20,0
K22 = Пайда / Капитал С8/С1 15,0 –
K23 = Мультипликатор капиталы (А1+А6+
А10+А15) : (С1+С4) 8 – 6 рет Актив
Кесте 9 – Тиімділік талдауының есептеу көрсеткіштері
Көрсеткіштер 2002 2003 2004 Өзгерістер, %
K 19 1,13 1,43 1,16 2,6
K20 8,35 9,3 15,8 89,2
K22 16,15 17,3 21,6 33,7
K23 12,2 рет 10,3 рет 13,2 рет 8,1
Есептелінген коэффициенттер негізінде келесі қорытынды жасауға болады:
- K 19 көрсеткіші зерттелген кезеңде
Сур.18. Банк қызметінің тиімділік коэффициенттерінің өзгеру динамикасы.
- Пайданың табысқа қатынасы зерттелген
- K22 көрсеткіші кезең аяғына
- Капитал мультипликаторы кезең аяғына нормативке сай оңтайлы
Сур.19. Банк қызметінің тиімділігік коэффициенттерінің өзгеру динамикасы.
2.4 Ипотекалық несиелеу нарығының динамикасы мен болжамы
Инвестициялық потенциалды орындау жөнделген инфрақұрылым, жетілдіруді талап ететін
Бұл экономикадағы потенциалға сәйкес, республика Үкіметінің нарықтық қайта
Сур.20. Ипотекалық несиелеу нарығы: динамикасы және болжамы (1999-2005), млн.
Егер 1999 жылы банктермен берілген тұрғын үй несиелері,
Сур.21. Ипотекалық несие бойынша пайыз ставкаларының азаюы.
Әрине, алға басқан, тепе-тең нарықтың дамуы макро- және
Сур. 22. ипотека нарығының динамикалық өсуі және болжаулы
Сур.22. Ипотека нарғының 2015 жылға дейін өсу болжамы, млн.
ΙΙΙ-бөлім. ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ ТҰРҒЫНДАРЫНЫҢ ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕГЕ ТҰРҒЫН ҮЙ
3.1 Шығыс Қазақстан облысының тұрғын үй нарығының негізгі даму
Соңғы жылдары тұрғын үй құрылысының облыста жандануының байқалуына қарамастан,
Бірақ алдымен Шығыс Қазақстанның тұрғын үй нарығының ерекшеліктерін айқындау
Жалпы облыстың тұрғын үй нарығындағы жағдайы қолайлы емес: салынып
Ипотекалық несие нарығының дамуы екі фактормен анықталады: тұрғын
Кесте 10 – Қалалармен және облыс аудандарында
ауданның ш. метрлері)
2001 жыл 2002 жыл 2003 жыл 2004 жыл
1 2 3 4 5
Облыс бойынша барлығы 58618 45419 57865 61790
соның ішінде:
Өскемен қ. 29497 13007 14200 6404
Семей қ. 11858 11574 15021 21574
Риддер қ. 2494 2602 2171 1541
Курчатов қ. – – – –
аудандар:
Абай 457 380 1606 680
Аягөз 2069 2535 947 2625
Бесқараға – – 358 113
Бородулиха 120 – – 100
10 кестенің жалғасы
Глубокий 2748 2041 4083 4288
Жарма 30 1586 1478 3801
Зайсан 1895 1251 1960 2004
Зырян 4166 5091 3143 6352
Қатон–Қарағай 834 20 327 185
Көкпекті – – – –
Күршім 399 63 135 –
Тарбағатай – 798 875 1572
Ұлан 577 2829 6435 4262
Ұрджар 596 524 2209 1993
Шемонаиха 878 1118 2489 4296
Сур. 23. Тұрғын үйлердің жалпы ауданның іске қосуының динамикасы
10-шы кестесінде көрініп тұрғандай 2004 жылы тұрғын үйдің
Жалпы салынған үйлердің бір қабаттылар саны – 87,6%, екі
Пайдалануға берілген пәтерлердің саны 596 құрады, соның ішінде 5
Тұрғын үйлердің үлкен бөлімі 2003 жылдағыдай, қалалық жерде салынған.
2004 жылы барлық енгізілген тұрғын үйдің үштен бірі
Тұрғын үйдің жалпы ауданың іске қосуының 1992 жылдан 1994
1995 жылдан 1999 жылдар арасындағы кезеңде құрылыс қарқынының маңызды
Келесі кезеңде 2002 жылдан 2004 жылдар арасында құрылыс қарқыны
Кесте 11 – Қабырғалардың материалымен
үлестіру (жалпы ауданнан %)
2001 жыл 2002 жыл 2003 жыл 2004 жыл
Барлығы 100 100 100 100
соның ішінде:
кірпішті 81,1 60,4 68,6 57,4
ірі панельді 0,3 0,9 1,7 0,5
каркасті - панельді 0,1 – – –
көлемді - блоктық
1,5 0,2 0,2
ірі блокты 0,6 – – 0,4
ағаштты 5,7 11,6 17,2 23,4
бүтін бетон және темірбетон 3,1 12,4 0,9 2,4
ұялық бетон
0,6 1,0 1,5
басқа материалдардан 8,1 12,6 10,4 14,2
Қабырғалардың материалымен енгізілген тұрғын үй көлемінде кірпішті үйлер басым
Кесте 12 – Енгізілген тұрғын үйлерді көріктендіру
(жалпы ауданнан %)
2001 жыл 2002 жыл 2003 жыл
2004 жыл
Жабдықталған:
– көріктендірудің барлық түрімен 47,6 24,4 16,2 8,5
– су кұбырымен 76,7 63,7 52,1 41,3
– канализациямен 73,1 61,8 41,9 34,2
– орталық жылумен 62,0 32,7 16,6 10,1
– ыстық сумен жабдықталған 48,8 26,8 20,5 9,6
– былаумен (душпен) 49,0 26,8 17,5 9,9
Көріктендірудің бір түрімен жабдықталмаған 22,7 35,6 32,1
Енгізілген тұрғын үйлерді көріктендіру деңгейі 2003 жылмен салыстырғанда бірнеше
Құрылыс салушылар үлгілерімен тұрғын үйді үлестіру
Соңғы жылдары тұрғын үй құрылысы ең алдымен жеке тұлғалармен
а) тұрғын үй құрылысына инвестициялар, % б) пайдалануға
Сур.24. Жалпы көлемде жеке құрылыс салушылардың үлес салмағы.
2004 жылы тұрғын үй құрылысында халық белсенділігі өсуді жалғастырған.
Халықтан басқа 2004 жылы тұрғын үйлерді кәсіпорындар және ұйымдар
Сур.25. Құрылыс салушылардың түрлері бойынша пайдалануға енгізілген тұрғын үйлердің
Кесте 13 – Құрылыс ұйымдарының өз
жұмыстардың көлемі (нақты қолданыстағы бағаларда)
2001 2002 2003 2004
Миллион теңге
Мердігерлік жұмыстардың көлемі
соның ішінде
Меншік түрлерімен: 7610,4 11590,3 14202,0 13519,8
Мемлекеттік 259,2 76,3 67,6 303,3
Жеке 5775,5 10293,5 13912,7 13216,5
Шетел 1575,7 1220,5 221,7 –
Жиынға пайыздарда
Мердігерлік жұмыстардың көлемі
Соның ішінде меншік түрлерімен: 100 100 100 100
Мемлекеттік 3,4 0,7 0,5 2,2
13 кестенің жалғасы
Жеке 75,9 88,8 98,0 97,8
Шетел 20,7 10,5 1,5 –
Сур. 26. Құрылыс ұйымдарының өз күштерімен орындалған, мердігерлік жұмыстардың
13-ші кестесінде көрініп тұрғандай, облыста 2004 жылы ірі және
ШҚО тұрғын үй құрылысына инвестициялар. Кез келген қоғамның тұрақты
Сур.27. 2004 жылы құрылысқа инвестициялардың құрылымы.
2001 жылды қоса облыста тұрғын үй құрылысына инвестициялардың қысқаруы
Сур.28. Тұрғын үйді енгізу көлемдері және тұрғын үй құрылысына
Сонымен, 2004 жылы тұрғын үй құрылысындағы жағдай жақсыға өзгеруді
3.2 Тұрғын үйдің орташа құны және орта есеппен жан
ШҚО тұрғын үй нарығын зерттегеннен
Тұрғын үйдің 1 ш. метрінің
Кесте 14 – Жалпы ауданы 46 ш. метр
құны
Жылдар
Доллардағы орташа құны Доллар бағамы Теңгедегі құны Құны (1ш.
2001 2000 146 292000 6378
2002 3500 148 518000 11260
2003 6000 147,5 885000 19239
2004 9000 147 1323000 28760
2001 2002 % 2003 % 2004 %
Теңгедегі пәтер құны 292000 518000 177 885000 171
Өскемен қ. 1 ш. м. тұрғын үйдің орташа құны
Кесте 15 – Өскемен қ. тұрғын үй нарығындағы 20
(мың. теңге)
Жылжымайтын дүние мүлік мінездемесі
Жалпы ауданның 1 ш. м. құны
аудандар
беделді алыстанған
кірпішті панельді кірпішті панельді
Бастапқа тұрғын үй нарығы
1 2 3 4 5
үш бөлмелі және одан да көп 70,0 – 24,7
Қайталама тұрғын үй нарығы
үлгілі планировкалы ғимараттар
бір пәтерлі 22,7 – 16,2 –
бір бөлмелі 26,3 23,8 14,9 15,4
екі бөлмелі 27,7 23,7 17,4 13,3
үш бөлмелі 30,8 27,1 16,4 13,9
төрт бөлмелі және одан да көп 28,0 25,3 13,4
жақсарған планировкалы ғимараттар
бір пәтерлі 29,5 – 21,5 –
бір бөлмелі 36,2 29,1 20,6 18,8
екі бөлмелі 37,2 34,1 19,7 16,1
үш бөлмелі 38,1 33,9 18,3 17,6
төрт бөлмелі және одан да көп 36,7 28,4 16,4
таңдаулы ғимараттар
бір пәтерлі 32,6 – 30,2 –
бір бөлмелі 55,9 – – –
екі бөлмелі 58,9 – – –
үш бөлмелі 63,5 – – –
төрт бөлмелі және одан да көп 63,0 – –
Орта есеппен жан басына шаққандағы халықтың ақша табыстарын 16
Кесте 16 – Шығыс Қазақстан облысының
(бағалаумен) орта есеппен жан басына шаққандағы
табыстары
1 2 3 4 5 6 7 8
2001 жыл
2002 жыл өрлеу қарқыны % 2003 жыл өрлеу қарқыны
Қаңтар 6270 7052 112,5 7768 110,2 8549 110,1
Ақпан 6413 7040 109,8 7148 101,5 8593 120,2
Наурыз 6669 7232 108,4 7625 105,4 8791 115,3
Сәуір 6817 7251 106,4 8240 113,6 8582 104,2
Мамыр 6861 7458 108,7 8348 111,9 8852 106,0
Маусым 6974 7241 103,8 8241 113,8 9010 109,3
Шілде 6911 7697 111,4 8780 114,1 9221 105,0
Тамыз 6966 7753 111,3 8710 112,3 9505 109,1
Қыркүйек 6988 7892 112,9 8758 111,0 9542 109,0
Қазан 7034 8043 114,3 9121 113,4 9775 107,2
Қараша 7082 8115 114,6 9012 111,1 9683 107,4
Желтоқсан 7919 8822 111,4 9876 111,9 10794 109,3
Орташа бір жылға 6908 7600 110,0 8470 111,4 9241
Халық табыстары. Алдын ала мәліметтер бойынша, орта есеппен
Тұтыну бағаларының озық өсу бейнесінде нақты ақша табыстары 2001
Сур.29. ШҚО бойынша халықтың атаулы және нақты ақша табыстары
Тұтынуға қолданған орта есеппен жан басына шаққандағы табыстар. 2004
Тұтынуға қолданған халық табысы, жеке тұтынуына және өз өндірісінің
Еңбек ақы төлеу. Халықтың ақша табыстарының құруы негізінде, жалдама
Нақты еңбек ақы индексі 2004 жылы 104.3%, 2003 жылы
Атаулы және нақты еңбек ақының өсуіне қарамастан қарастырылып отырған
Сур.30. Атаулы орташа айлық еңбек ақы күнкөріс минимум мөлшерімен
Басқаша айтқанда, орташа бір жұмыс істейтін адам 2004 жылы
Экономикалық қызмет түрлері бойынша жалдама қызметкерлердің еңбек ақысының дифференцациясы
Жұмыспен қамтылу саласында адамдардың мінез-құлық стратегиясы және ақша қаражаттарының
3.3 Тұрғын үйге қол жеткізу коэффициентін және халықтың оны
Тұрғын үйдің орташа құны және орта есеппен жан басына
Кесте 17 – Тұрғын үйге қол жеткізу көрсеткішінің есебі
1 2 3 4
Жылдар
Тұрғын үйдің орташа құны, мың. теңге/м2 Орта есеппен жан
2001 6,38 6,91 0,07
2002 11,26 7,60 0,04
2003 19,24 8,47 0,03
2004 28,76 9,24 0,02
Сур.31. Тұрғын үйге қол жеткізу коэффициенті.
17 – ші кестесінде көрініп тұрғандай, тұрғын үйге
Есеп стандартты 46 ш. м. пәтердің ауданымен және үш
Кд = ,
мұндағы, Кд – тұрғын үйге қол жеткізу коэффициенті;
Д – орта есеппен жан басына шаққандағы табыс;
N – жанұядағы адамдар саны;
S – пәтер ауданы,
C – тұрғын үйдің 1 ш. м. орташа құны.
Біздің есептеуімізге сәйкес, егер жанұя барлық өз табыстарын бір
Тұрғын үйді халыққа сатып алу мүмкіндігін, тұрғын үйді сатып
Т = = ,
мұндағы, Т – жинақтау кезеңінің ұзақтығы.
Кесте 18 – Тұрғын үйді сатып алуға қажетті
ұзақтығы.
Жылдар
Тұрғын үйдің орташа құны, мың. теңге/ м2 Орта есеппен
2001 6,38 6,91 14,2
2002 11,26 7,60 22,7
2003 19,24 8,47 34,8
2004 28,76 9,24 47,7
Сур.32. Жинақтау кезеңінің ұзақтығының құрылымды өзгеруі.
18 – ші кестесінде көрініп тұрғандай, табысы 6908 теңгені
Әрбір жыл сайын құнның өсуімен жинақтау кезеңінің ұзақтығы ұлғайып,
Сайып келгенде, келесі нәтиже шығаруға болады:
Қарастырылып отырған кезеңде (2001- 2004 жылдар ішінде) тұрғын йге
Бірақ, тұрғын үй нарығындағы халықтың инвестициялық мүмкіндіктерін нақты бағалауын
Бұл көрсеткіш постнумерандоны тұрақты рента сомасының өсу формуласын өзгерту
Тұрғын үйді сатып алу мақсатында қаражаттарды n жыл ішінде
R(1 + i)n-1, R(1 + i)n-2,…, R(1
Көрсетілген кері ретте алынған қатар бөлігінде (1+i) және R
F = = ,
Инвестициялық талдау тәжірибесінде бұл формула аннуитеттің келешек құны атын
n = log(i+1)· ,
F пәтер құны ретінде алып, яғни жинақтауға қажетті (C
T = log(i+1)· ,
мұндағы: Т – пайдалыларды қаражаттық активтерге қаражаттарды
инвестициялау есебімен, жинақтау мерзімі, жылдар;
Р – орта есеппен жан басына шаққандағы тұтыну шығындары,
і – қаржылық активтердің жылдық табыстылығы, %.
Тұрғын үйді сатып алу мақсатында қаражаттарды жинақтауда халықтың инвестициялық
- жанұя құрылымының өзгеру салдарынан қаражаттарды жинақтау, бірақ пайдалы
- жанұя құрылымының өзгеру салдарынан қаражаттарды жинақтау, пайдалы активтерді
- жанұя құрылымының өзгеру салдарынан қаражаттарды жинақтау, пайдалы активтерді
Кесте 19 – Тұрғын үйді сатып
Өскемен қ. орташа жанұя мүмкідігінің есебі.
1 2 3 4 5 6 7
Орташа
жанұға Жанұядағы адамдар санында
1 2 3 4 5 және одан да көп
Орташа статистикалық жанұямен тұрғын үйді сатып алуға қолданылатын
теңге 10888 2803 10896 12938 16802 7350
Жалпы табыс үлесі, % 16,8 7,9 19,2 16,8 19,7
Бастапқа нарықта тұрғын үйдің 1 ш. м. орташа құны,
Қайталама нарықта тұрғын үйдің 1
теңге. 4045 4045 4045 4045 4045 4045
Орташа ауданы, ш. м:
бір бөлмелі пәтер 33,3 33,3 33,3 33,3 33,3 33,3
екі бөлмелі пәтер 49,2 49,2 49,2 49,2 49,2 49,2
үш бөлмелі пәтер 66,3 66,3 66,3 66,3 66,3 66,3
төрт бөлмелі пәтер 89,8 89,8 89,8 89,8 89,8 89,8
Бастапқа нарықта тұрғын үйді сатып алу үшін қаражаттарды жинақтауға
бір бөлмелі пәтер 12,4 48,3 12,4 10,5 8,1 18,4
екі бөлмелі пәтер 18,4 71,3 18,1 15,5 11,9 27,2
үш бөлмелі пәтер 24,7 96,1 24,7 20,8 16,0 36,7
төрт бөлмелі пәтер 33,5 130,2 33,5 28,2 21,7
19-шы кестенің жалғасы
Бастапқа нарықта тұрғын үйді сатып алу үшін қаражаттарды жинақтауға
бір бөлмелі пәтер 7,5 15,1 7,5 6,8 5,7 9,5
екі бөлмелі пәтер 9,5 17,6 9,5 8,6 7,3 11,6
үш бөлмелі пәтер 11,1 19,6 11,1 10,1 8,8 13,4
төрт бөлмелі пәтер 12,9 21,6 12,8 11,8 10,4
Қаржылық активтердің табыстылығы, % 15 15 15 15
Бастапқа нарықта тұрғын үйді сатып алу үшін қаражаттарды жинақтауға
бір бөлмелі пәтер бар болғанда:
екі бөлмелі пәтер 4,6 10,7 4,6 4,0 3,3 6,1
үш бөлмелі пәтер 7,5 15,1 7,5 6,7 5,7 9,5
төрт бөлмелі пәтер 10,2 18,5 10,2 9,3 8,0
екі бөлмелі пәтер бар болғанда:
үш бөлмелі пәтер 4,9 11,2 4,8 4,3 3,5 6,4
төрт бөлмелі пәтер 8,5 16,4 8,5 7,7 6,5
үш бөлмелі пәтер бар болғанда:
төрт бөлмелі пәтер 6,1 13,0 6,1 5,4 4,5
Сур.33. Халықтың бастапқы нарықта тұрғын үйді сатып алуға қажетті
Сур.34. Халықтың бастапқы нарықта тұрғын үйді сатып алуға қажетті
Үй шаруашылықтарының таңдаулы тексерулерінің мәліметтері, жанұяның тұтыну құрылымы өзгергенде
Келтірілген есеп нәтижелері, халықтың ең басты бөліміне тұрғын үйді
Есеп 2004 жыл соңына орта статистикалық жанұяға, орта есеппен
Әртүрлі табыс деңгейлерінің және тұрғын үймен қамтамасыз етілген бастапқы
Халықтың үлкен бөлігі қаржылық қолдаусыз тұрғын үй нарығында тәжірибелі
3.4 Президенттің 2004-2005 жылдардағы Қазақстан халқына Жолдауларына сәйкес ҚР
ШҚО тұрғын үй нарығындағы жағдайды талдаудан келесі қорытынды жасауға
Ипотекалық несиелендірудің даму болашағы Президенттің Қазақстан халқына
2004 жылға Қазақстан халқына Президент Жолдауында тұрғын үй құрылыс
Осыған байланысты 2005 жылдан бастап тұрғын үй құрылысында жаңа
Бұл саясаттың мәнi тұрғын үй құнының арзандауы, оны несиелеу
Мұның барлығы халықтың табысын ұдайы өсiру саясатының нәтижесiнде жүзеге
Өз қаражатына сатып алу немесе тұрғын үй құрылысын салу
Жаңа тұрғын үй саясаты оларды арзандатуға, сондай-ақ, құрылыс құнын
Сонымен, ипотекалық несиелер үшiн қайтарым мерзiмi бүгiнгi он жылдан
Алғашқы төленетін жарна көлемi үй құнының 20%-дан 10%-на дейiн
Тұрғын үй құрылысы қаражаты жүйесi туралы айтсақ, онда алғашқы
Мұның үстiне iрi қалалардағы аз мөлшердегi әрлеу жұмыстары жүргiзiлген
Есептеулер көрсетiп отырғандай, тұрғын үй
Есептеулер көрсетiп отырғанындай, жаңа тұрғын үй саясатын жүзеге асыру
Құрылысты арзандату мақсатында тұрғын үй инфрақұрылымын қаржыландыруды өз мойнына
Құрылыс үшiн тендер арқылы жер сатуды мiндеттi шараға айналдыру
Алға қойылған мiндет Үкiмет пен әкiмдер мүмкiндiктерiнiң шегiнен шығып
Үкiмет тұрғын үй құрылысын дамытудың Мемлекеттiк бағдарламасын бекiтуге
Жұмыс барысын тиiстi дәрежеде бақылап отыру мақсатында мен елiмiздiң
Оған және әкiмдiктерге республика бойынша кең көлемдегi түсiнiк жұмыстарын
Тұрғын үй құрылысын дамыту бағдарламаларын жүзеге асыру нәтижесiнде ЖIӨ-нiң
Жаңадан 45 мың жұмыс орны ашылады, сондай-ақ, үш жыл
Ең бастысы - тұрғын үй
Әзiрше қазақстандықтардың бәрi бiрдей жаңа тұрғын жайға ұмтыла алмайды.
Тұрғын үй құрылысы - біздің экономикамызды алға сүйреуші қуатты
ΙV-бөлім. ЖОБАНЫҢ ҚАУІПСІЗДІГІ МЕН ЭКОЛОГИЯЛЫҒЫ
4.1 “ТұранӘлем Банк” АҚ мекемесінің маңайындағы көгалдандырудың
Көгалдандыру жүйесі банк аумағындағы өсімдік өсірудің құрылымды – жоспары
Ғылыми – техникалық прогресс және жалғаушы урбанизацияның қазіргі кездегі
Алаңқайырда жасыл көшеттер отырғызу жобаларын және оларды көркемдеу композицияларын
Жасыл екпелер мен олардың орналасуының сипаттамасының тікелей қатысуымен транспорт
Сулы аймақтарда және жер бетінде жасыл екпелерді тегіс және
Жасыл екпінің ұйымның микроклиматына әсері. Орта және оңтүстік ендікте
Жасыл өсімдіктердің түтінге, газға, шаңға қарсылық маңызы:
Түтінге және шаңға қарсы құрылымдар өндірістік шығарымдардан толық тазарта
Жасыл өсімдіктер санитарлы – қарсылықты зоналарда кең қолданылады, яғни
Жасыл өсімдіктердің шуға қарсылық қабілеті:
Жасыл өсімдіктерді шуға қарсы қолдану тиімді, себебі жасыл өсімдіктердің
- Барлық құрылыстар мен алаңдарда жаяу жол байланысының тиімді
- Мекемеге көлікпен тоқтау мүмкіндігі;
- Шудан, шаңнан, улы газдан тиімді қорғаныс;
- Ағаштар, бұталар және гүлдердің әдемі компазициясы.
Көгалдандыру кезінде гүлмен көркемдеу кеңімен қолданлады: үздіксіз гүлдену бақшасын
4.2 Баспанадан адамдарды эвакуациялау жүйесін қамтамасыз ету
Адамдардың қозғалысы кез-келген сипатта қолданылатын ғимараттарға тән функционалдық процестердің
Қазіргі уақытта жобалау практикасында адамдар легінің қозғалысы экстрималдық жағдайларда
Қозғалыс түрлерінің жіктелуі: жеке; массалық; тәртіпсіз (топтағы адамдардың әртүрлі
Қалыптыдан қозғалыстың күтпеген жерден басталуымен өзгешеленеді. Бұл адамдардың нерв
Сонымен қатар апаттық қозғалыста жылдамдықтың артуы байқалады.
Тұрғындарды ұйымдастыру мен эвакуациялау – кездейсоқ оқиғадан қорғаудың бірден
Ұйымдастыру мен эвакуация бірнеше есе қала тұрғындарының тығыздығын төмендетеді.
Барлық ұйымдастыру жұмыстары және тұрғындарды эвакуациялау Азаматтық қорғаныс объект
АҚ басшысының бұйрығымен объектіде әкімшілік эвакуациялы объектінің комиссиясының орынбасары
Эвакуация кезінде “Тұран Әлем” Банкінің қозғалыс уақытын есептеу:
1 Эвакуациаланатындардың санына байланысты, еденнің бетіне м2 горизонталь проекциялардың
∑f=N*fi =м2 ,
мұнда, N – адамдар ағыны;
fi – киіміне байланысты бір адамның горизонталь проекциясының
ауданы.
∑f=32*0.125=4м2
2 Есіктен шығу (ln) қашықтығында пайда болатын адамдар ағынының
Д= м2/м,
мұнда, ln – адамдар ағынының пайда болған ұзындығы (м);
-ағын пайда болған жердегі коридор ені.
Д м2/м2
3 Ең алыс жұмыс орындардан және бос қозғалыстағы дәлізге
мин ,
мұнда, l1 – ең алыс жұмыс орындардан ара-қашықтық.
- эксперимент арқылы алынған мәндер бойынша, күнделікті
уақыттағы адамдардың қозғалысы жылдамдық (горизонтальдық жол
үшін 16,0 м/мин тең)
мин.
4 Қосымша бойынша, табылған Д арқылы n-2 саласында адамдар
V2 =45,16 м/мин, q2=2,73 м/мин < qmax = 10.13
Біздің жағдайымызда шарт қанағаттандырылады.
Көрсетілген есептеме бір қалыпты қозғалыстағы адамдар ағынының орын ауыстыруына
Және де бұл есептеме методикасы ғимараттан адамдарды эвакуациялау кезінде
5 Дәліздегі n-2 саласында адамдар ағынының қозғалыс уақыты анықталып,
мин,
мұнда, L2 – жұмыс орындарынын ең алыс шығу
дәліз ұзындығы (м);
V2 – жылдамдық тығыздығына (Д) байланысты дәліздегі жылдамдық
қозғалысы.
мин.
6 Адамдар ағынының тарылуын бақылайтын, ойықтағы қозғалыс қарқындылығын мына
м/мин