Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Дипломдық жұмыс
Қазақстан Республикасындағы еңбек тәртібінің құқықтық жағдайы
Мазмұны
Кіріспе.......................................................................................................................3-4
I тарау. Қ. Р Еңбек тәртібінің құқықтық жағдайы
1.1. Еңбек тәртібі ұғымына жалпы түсінік..........................................................5-10
1.2. Ішкі еңбек тәртібінің түсінігі және оның ережелері..................................11-17
1.3. Еңбек үшін мадақтау әдістері......................................................................18-33
II тарау. Еңбек тәртібін бұзғаны үшін жауапкершілік негіздері
2.1. Қызметкерлердің тәртіптік жауаптылығы..................................................34-50
2.2. Еңбек шартын бұзуға негіздер.....................................................................51-55
2.3. Жеке еңбек шартын бұзу тәртібі..................................................................56-66
Қорытынды.........................................................................................................68-70
Пайдаланылған нормативтік – құқықтық актілер мен әдебиеттер тізімі
Қосымша
Кіріспе
Қазақстан Республикасындағы экономикалық реформа және нарықтық қатынастың қалыптасуы еңбек
Қалыптасқан экономикалық жағдай еңбек рыногындағы шиеленіспен байланысты. Кәсіпорындар мен
Осындай мәселелерді шешу үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі жыл сайын
Шағын және орта бизнесті дамытуға, азаматтарға, өздерінің кәсіпкерлік ынтасын
Еңбек рыногындағы шиеленісті бәсеңдетуге, азаматтардың құқықтары мен әлеуметтік кепілдігін
Еңбек тәртібін қамтамасыз ету - еңбек құқығының салалық
Еңбек тәртібін сақтау жұмыскердің тек құқықтық ғана емес, өнегелілік
Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, екі
1. Еңбек тәртібінің жалпы сипаттамасы
1.1. Еңбек тәртібі ұғымына жалпы түсінік
Еңбек тәртібі институтының әлеуметтік рөлі
Бірлескен қызметпен айналысатын кез келген адамдар тобы өз кызметінің
Еңбек кызметінің барысына еңбек қатынастарының екі тарапы қатысатыны белгілі,
Сол себепті де, қызметкердің негізгі міңдеттернің бірі болып еңбек
- еңбек функцияларын (яғни, нақты бір мамандық, біліктілік, лауазым
- ішкі еңбек тәртібіне бағыну;
- жұмыс берушінің бұйрықтарын (өзі үшін міндетті) орындау; Алайда,
- қызметкерге еңбек ақысын төлеу қажет;
- еңбек туралы заңдарда, ұжымдық шартта және тараптардың келісімінде
Сондықтан да, еңбек тәртібі дегеніміз - ол екі жакты
Сонымен, еңбек тәртібі - бүл жұмыс берушінің кызметкерлерге өз
Баскаша айтқанда, еңбек тәртібі - бұл жеке еңбек шартының
Еңбек тәртібі мәселесі ғылымның әр түрлі саласының (мысалы, психология;
Еңбек құқығында еңбек тәртібі мәселесі төрт аспектіде қарастырылады.
Бірінші аспект. Еңбек тәртібі еңбек кұкығының негізгі қағидаларының бірі
Екінші аспект. Еңбек тәртібі іс жүзіндегі әрекет ретінде қарастырылады.
Үшінші аспект. Еңбек тәртібі еңбек құқығының институты ретінде, яғни,
Төртінші аспект. Еңбек тәртібі кызметкердің және жұмыс берушінің ұйымда
Еңбек тәртібі технологиялық және өндірістік тәртіп түсініктерімен тығыз байланысты.
Технологиялық тәртіп - бүл еңбек тәртібінің өндірістегі техника-лық ережелерді
Өндірістік тәртіп - бұл өндірістегі тәртіпті сактау. Оның кұрамына
Еңбек тәртібін қамтамасыз етудің әдістері. Еңбек тәртібін камтамасыз ету
Бұған дейін, социалистік экономика уақытында еңбек тәртібі ең аддымен
Қазіргі кезде еңбек тәртібін қамтамасыз етудің төрт негізгі әдістері
1) Қалыпты жұмыс үшін қажетті ұйымдастырушылық және экономикалық жағдайлар
Еңбек тәртібін қамтамасыз ету үшін экономикалық жағдайларды жасау жалақыны
Бұл әдістің маңыздылығына дәлел ретінде мына жайтты атап өтуге
Өкінішке орай, мойындайтын бір жағдай, қазіргі кезде экономикадағы шиеліністерге
2) Еңбекке қатысты саналы қатынас. Әрине, көптеген қызметкерлер еңбек
3) Жұмыстағы жетістіктері және адал еңбегі үшін көтермелеу тәрбиелеу
4) Көтермелеу және мәжбүрлеу. Психологтардың пайымдауынша, егер көтермелеу мен
1.2. Ішкі еңбек тәртібінің түсінігі
Ішкі еңбек тәртібі дегеніміз - кәсіпорын (мекеме, ұйым) жұмысының
Ішкі еңбек тәртібін құқықтық реттеу жұмыс берушінің актілері және
Ішкі еңбек тәртібінің ережелері жұмыс берушінің актілерімен бекітіледі. Экономиканың
Тәртіп туралы бұл жарғылардың күші экономиканың осы саласының негізгі
Ішкі еңбек тәртібінің ережелері қызметкерлердің мына міндеттерін көздейді.
1. еңбек тәртібін сақтау (жұмысқа уақтылы келу, жұмыс уақытының
2. еңбек өнімділігін арттыру, өнім шығару нормаларын және нормаланған
3. технологиялық тәртіптерді сақтау, жұмыста ақау жібермеу және
4. еңбек қорғау, қауіпсіздік техникасы, өндірістік санитария, еңбек гигиенасы
5. өз жұмыс орнын таза және ұқыпты ұстау, сондай-ақ
6. кәсіпорын мүлкіне ұқыпты қарау, машиналарды, станоктарды, құрал-жабдықтарды
7. қалыпты жұмысқа кедергі келтіретін немесе киындық жасайтын
8. өз біліктілігін ұдайы жетілдіру.
Ішкі еңбек тәртібі ережелерінің кейбір нормалары қандай да бір
Әрбір қызметкердің өз мамандығы, кәсіби немесе қызметі бойынша орындайтын
Ішкі еңбек тәртібінің ережелеріне қарағанда жарғыларда тәртіптік жазалаудың қатаңырақ
Бұлармен қоса, ішкі еңбек тәртібі техникалық ережелермен және нұсқаулармен
Аталған ережелер мен нұсқауларда өндірістік процестерді жүргізу тәртібі туралы,
Еңбек заңнамасында қызметкерлер мен жұмыс берушілердің негізгі құқықтары мен
Қызметкерлер мен жұмыс берушілердің негізгі міндеттері ішкі еңбек тәртібінің
Басшы жеке басқару қағидасы бойынша әрекет етеді және
Әрбір қызметкердің өз мамандығы, кәсіби немесе қызметі бойынша атқаратын
Әрбір лауазым бойынша біліктілік сипаттамасы үш бөлімнен
1."Лауазымдық міндеттер". Мұнда, әрбір лауазымдағы қызметкерге толықтай немесе жарым-жартылай
2. "Білуге тиіс". Бұл бөлімде арнайы білімдерге, сондай-ақ заң
3. "Біліктілік талаптары", Бұл бөлім қызметкердің өзіне жүктелген міндеттерді
Еңбектің бөлінуі мен кооперациялануына байланысты қызметкерге жүктелетін міндеттр тізбесі
Бұл ретте кейбір қызметкерлердің міндеттерінің шеңбері кеңейеді және оларға
Ішкі еңбек тәртібі ережелерінің негізінде жұмыс ұйымдастырылғанда жұмыс беруші
әр адам өз мамандығы кәсібі бойынша жұмыс істейді,
тапсырылатын жұмыс басталғанға дейін қызметкерлер белгіленген тапсырмамен танысады,
еңбектің қолайлы және қауіпсіз жағдайы қамтамасыз етіледі,
машина, станок, жабдықтар және басқа құрал-саймандар ақаусыз күйде болады,
жұмыстың ырғақты және үздіксіз жүруі үшін шикізаттар, материалдар және
ғылымның, техиканың соңғы жетістіктерін игеру жөне еңбекті ғылыми ұйымдастыру
еңбектің озық әдістері мен амаддарын зерттеуді және игеруді ұйымдастыру,
жұмыс орындарында қызмет көрсетуді жетілдіру,
ауыр және қиын жұмыстарды механикалаңдыру,
еңбекті нормалауды ұдайы жақсарту,
өнім шығарудың (қызмет көрсетудің) техникалық дәлелді нормаларын енгіз және
Жұмыс беруші қызметкерлердің еңбек, материалдық және қаржы ресурстарын барынша
Жұмыс берушіге қауіпсіздік техникасының өндірістік жарақаттан сақтандыратын қазіргі құралдарын
Мемлекеттік емес кәсіпорындардың (мекемелердің, ұйымдардың) ішкі еңбек тәртібі жергілікті
Еңбекті ұйымдастыру саласындағы кейбір ерекшеліктер өндірістік кооперативтерде кездеседі. Кооператив
Өндірістік кооперативтердің мушелерінде ұйымдық, еңбек және мүліктік құқықтар мен
Сонымен қатар кооператив мүшелері,
өндірістік кооператив мүшелері кооперативтің құрылтайшы құжаттарында көзделген талаптарды сақтауға,
- жалпы жиналыстың, кооперативті басқарудың сайланбалы органдарының
- кооператив мүлкіне белгіленген тәртіпте мүліктік жарна
- кооператив қызметіне тікелей өз еңбегімен қатысуға,
- кооперативтің міндеттемелері бойынша қосымша (субсидиарлық) жауаптылық көтеруге,
- өндірістік және еңбек тәртібін, еңбекті қорғау және қауіпсіздік
- кооператив өзінің коммерциялық құпиясы деп жариялаған
1.3. Еңбек үшін мадақтау әдістері
Заңнама еңбектегі табысы үшін қызметкерге әртүрлі мадақтау шараларын қолдануға
Бұл құнды заттай сыйлық, ақшалай сыйлық беру, алғыс жариялау,
1999 жылғы 23 шілдедегі "Мемлекеттік қызмет туралы" Қазақстан Республикасы
1) жоғары тұрған лауазымды алу арқылы қызмет бойынша көтерілу.
2) ақшалай сыйлық беру.
3) ынталандырудың заңнамада көзделген өзге де түрлері.
Сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген көтермелеудің өзге де нысандары
Ішкі еңбек тәртібінің ережелерінде және тәртіп туралы жарғыларда көзделген
1995 жылғы 12 желтоқсандағы "Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградалары туралы"
Мемлекеттік наградалармен республика алдында сіңірген еңбегі танылған, жемісті мемлекеттік,
Жоғары дәрежелі озаттық белгісі бар "Алтын Қыран" ордені, "Халық
"Алтын Қыран" орденімен наградтау үшін кандидатураларды Қазақстан Республикасының Президенті
Көп балалы аналарды наградтауды және ерлік жасаумен, төтенше мән-жайлармен
Мемлекеттік және қоғамдық қызметтегі, экономиканы, әлеуметтік өрісті, ғылым мен
Мемлекеттік награда берілген азаматтарды тірі кезінде моральдық мадақтаудың және
Мемлекеттік наградалармен наградталған адамдар үшін заңнамада тұрғын-үй, зейнетақымен қамтамасыз
Кәсіпорындардағы, мекемелердегі және ұйымдардағы еңбек тәртібі жоғары өнімді дұрыс
Лауазымды адамдар еңбек тәртібін бұзғандығы үшін бағыныштылық ретімен жауаптылық
Тәртіптік теріс кылықтық негізгі ерекше белгілеріне мыналар жатады:
1) нақты кәсіпорынның (мекеменің, ұйымның) ішкі еңбек тәртібін қоғамға
2) сол кәсіпорынмен (мекемемен, ұйыммен) еңбектік құқық қатынастарында тұратын
3) қызметкерлердің өз еңбек міндеттерін заңға қайшы келіп және
4) кінә мен заңға қайшы әрекет немесе әрекетсіздік арасында
Еңбек тәртібінің бұзылғаны үшін, яғни қызметкердің кінәсінен оған жүктелген
Тәртіптік жазалар ішінде Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексінің 56 бабтары
Жұмытстан шығаруды тәртіптік жазалар қатарына қосу ықпал етудің бұл
Тәртіптік жаза қолдану құқығы жұмыс берушіге берілген.
Тәртіптік жаза қодданғанда жұмыс беруші жасалған теріс қылықтың ауырлығын;
Заңнамада қызметкерлердің әртүрлі санаттарын тәртіптік жауапқа тартудың бірыңғай тәртібі
Жоғарыда көрсетілген талаптардың тым болмаса біреуі бұзылып кызметкерге қолданылған
Мұндай тәртіптік жазалар Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексінің 56
Ішкі еңбек тәртібінің ережелері бойынша берілген тәртіптік жазаға жеке
Тәртіптік жазаның қолданылу мерзімі оны қолданған күннен бастап алты
Қызметкерге тәртіптік жаза берген жұмыс беруші оны өз ынтасымен,
Кәсіпорын басшысының кәсіпорынның жарғылық емес қызметті жүзеге асыруына бағытталған
Заңнамаға сәйкес орталық атқару органдары, сондай-ақ барлық деңгейдегі әкімдер
Заңнамада мемлекеттік қызметкерлерге берілетін тәртіптік жазаның түрлері мен оларды
Тәртіптік теріс қылық дегеніміз мемлекеттік қызметкердің өзіне жүктелген міндетті
1) ескерту,
2) сөгіс,
3) қатаң сөгіс,
4) қызметке толық сай келмейтіндігі туралы ескерту,
5) атқарып жүрген қызметінен босату.
Тәртіптік лайықсыз әрекетке ҚР МҚ 28 бапты жазу
Тәртіптік теріс қылықтар мынадай түрлерге бөлінеді:
- шамалы,
- елеулі
- қатерлі.
Мемлекеттік қызметкердің бірінші рет немесе бұрынғы берілген жазасы алынғаннан
Тәртіптік жазаны өздерінің лауазымдық өкілеттігіне сәйкес ондай құқық берілген
Мемлекеттік органның басшысы не мемлекеттік қызметкердің тікелей бастығы жаза
Әкімшілік мемлекеттік қызметкер шамалы теріс қылық жасаған болса одан
Егер қызметкер ол теріс қылықты жасаған фактісімен келіссе,онда мемлекеттік
Заңнамаға сәйкес өзіне қатысты қызметтік тергеу жүргізіліп жатқан әкімшілік
Жалпы тәртіп бойынша мемлекеттік қызметкер өз әрекеттерінің заңдылығы үшін
Мемлекеттік орган басшысының тәртіптік жаза беру туралы қабылдаған шешімін
Мемлекеттік қызметкерлердің санаттарына байланысты жазалар мына актілерді шығару жолымен
Республика Президентінің жарлығы немесе өкімі,
Қазақстан Республикасының Үкіметінің қаулысы,
Қазақстан Республика Премьер-министрінің өкімі,
Мемлекет органдардың басшыларының немесе өзге өкілетті лауазымды адамдардың бұйрығымен
Жаза беру туралы актіде жасағаны үшін жаза берілетін теріс
Егер жаза берілген күннен бастап алты ай ішінде қызметкер
Қызметкер өзін тәртіптік жауапқа тартумен байланысты барлық материалдармен міндетті
Еңбек тәртібін қамтамасыз ету және бірлескен еңбек процесін басқару-еңбек
Құқықтық санат ретінде еңбек тәртібі өзара міндеттемелерге негізделген: жұмыскердің
Жұмысшы күшін, әсіресе босап қалған жұмыскерлер мен жұмыссыздарды кәсіби
Бұл білімдендіру жүйесінің құрылымын білім беру қызметін жүзеге асыратын
Еңбек құқығының пәніне еңбек процесінің өзінің қоғамдық формасында міндеттеме
Еңбек қатынастарын және еңбекті қолдануға байланысты басқа да аралас
а) жұмыскерді кәсіп орынның (мекеменің , ұйымның)еңбек
Еңбектік құқық қатынасында жұмыскерді жұмысқа алу кәсіпорынның (мекеменің, ұйымның)
б) жұмыскердің кәсіпорын (мекеменің, ұйымның) ұжымы (құрылымдық бөлімшесі)
в) жұмыскердің өз еңбегімен кәсіпорын (мекеме, ұйым) ұжымының
г) жұмыстың (жұмыс режимінің) белгілі бір
Сонымен, еңбек құқығының әдісі дегеніміз еңбек қатынастарын құқықтық реттеудің
еңбектегі құқықтық қатынастар орнатудың шарттық тәртібі,
өндіріс процесінде жұмыскердің жұмыс берушіге бағыныштылығын тараптар теңдігімен үйлестіру.
еңбекті ұйымдастырудың ерекше режимі.
еңбекті ұйымдастыруды және оны қолдану жағдайын орталықтан нормалауды жергілікті
еңбек жағдайын белгілеуге еңбек ұжымдары мен кәсіподақтардың қатынасуы.
еңбек қатынастарын құқықтық реттеуді біртұтастығы және жіктелуі.
еңбек құқықтарының бұйрықтық, ерік берілген және ұсыныс ретіндегі нормалырының
еңбектегі құқықтық қатынастар тараптарының құқықтары мен заңды мүдделерін қорғаудың,сондай-ақ
Еңбек тәртібін қамтамасыз ету-еңбек құқығының салалық қағидаты.Оның мәні-ұжымның бірлескен
Бұл қағидат жұмыскерлердің еңбек тәртібін сақтауға,еңбектік міндеттерін дұрыс атқаруға,
Еңбектік құқық қатынастарының жақтарын кәсіпорынның (мекеменің,ұйымның) ішкі еңбек тәртібіне
Еңбек міндеті туралы келісім жеке еңбек шартын жасасқан жұмыскердің
Жеке еңбек шартының басқа бір нышаны - жұмыскердің меншік
Жұмыскердің ішкі еңбек тәртібіне бағынуы жеке еңбек шартының
Кәсіпорынның (мекеменің, ұйымның) ішкі еңбек тәртібіне тәи элемент, ол
Бағыну, бұл ретте, еңбекті ұйымдастыру және технологиялық процесті қамтамасыз
Жеке еңбек шартының және бір ерекшелігі - жұмыс берушінің
- жұмыстың көлемі мен сапасына қарай және бірыңғай
- төлем алдын ала белгіленген нормалар бойыша жүргізіледі.
- төлеудің (тарифтік ставка мен лауазымдық жалақы) негізгі бөлігі
- әдетте, ақшалай формада төленеді.
- заңнамада белгіленген ең аз мөлшерден төмен болуға
- мөлшеріне шек қойылмайды.
Еңбек шарты мазмұнының элементі ретінде еңбек ақы жұмыс берушінің
Жұмыскермен жасалған еңбек шарты еңбек қатынастарын дара реттеуіш болып
Еңбек қатынастарын реттеудің шарттық оның еңбек заңнамасының жалпы нормаларынан
Жекешелендік шарттарының жағдайларында құпиялық сипат болуы мүмкін. Себебі, шарттық
Еңбекті ұйымдастырудың жеке-шарттық формасы экономиканың осы саласының және кәсіпорынның
Сонымен, жеке еңбек шартында, оған тән нышан, мазмұны, оны
а) жұмыскер мен жұмыс берушінің өзара мүдделері мен
б) азаматтардың еңбекке деген өз қабілетін көрсете алу
в) шартта көрсетілген жағдайларға сәйкес жұмыскердің құқықтарын, міндеттерін
2. Еңбек тәртібін бұзғаны үшін жауапкершілік негіздері
2.1. Қызметкерлердің тәртіптік жауаптылығы.
Азаматтың өмірі мен денсаулығына келтірілген зиян жалпы негіздерде өтеледі.
Еңбек жағдайында немесе баска да жағдайларда заң зақымдануымен келтірілген
Бұл төлемдер, олардың біржолғы сипатқа ие болуына байланысты зақым
ҚР Азаматтық кодексінде (938-бап 3-т) аталғандай, өтелуге жататын табыстардың
Өтеуге жататын жоғалтылған табыстың (кірістің) мөлшері жарақаттануына немесе денсаулығының
Егер жәбірленуші зиян келтірілген кезде жұмыс істемеген болса. оның
Тараптардың келісімі бойынша адам өмірі мен денсаулығына келтірілген зиян
Егер жәбірленушінің табысында (кірісінде) оған жарақат келтірілгенге немесе денсаулығының
Жасы 14-ке жетпеген және табысы жоқ кәмілетке толмаған адам
Жәбірленушінің 14 жасқа толғаннан кейін, сондай-ақ от басы (кірісі)жоқ
Егер артынан жәбірленушінің еңбек кабілеттілігі төмендесе, оның өмірі мен
Зиян келтірушінің талабы бойынша, егер жәбірленушінің еңбек қабілеттілігі артынан
Жоғалтылған табысты (кірісті) өтеу жүйелі және кезеңдік (ай сайынғы)
Азаматтарға денсаулығының зақымдануына немесе жәбірленушінің қайтыс болуына байланысты төленетін
Жалақының ең төменгі мөлшері заң актілерімен белгіленген тәртіп бойынша
Жәбірленуші заң актілеріне сәйкес міндеттемені тоқтатуды немесе мерзімінен бұрын
Қылмыстық әрекеттен жәбірленген тұлға емделуге кеткен шығындарды өтеуді
Жәбірленушіге күтім жасауға кеткен шығындар, олардың кіммен жасалатындығына (зайыбымен,
Егер жәбірленуші көлік құралына мұқтаж болса, онда оған қызметтік
Ресей Федерациясының сот тәжірибесінде осы мәселені шешу жолы назар
Азамат қайтыс болған жағдайда қайтыс болған адамның асырауындағы немесе
Қайтыс болған адамның асырауында болған және ол қайтыс болғаннан
Ата-аналарының біреуі, зайыбы не жұмыс істемейтін және қайтыс болған
Зиян:
1. кәмелетке толмағандарға- 18-жасқа толғанға дейін, 18-дегі және одан
2. 58-жастан асқан әйелдер мен 63-жастан аскан ер адамдарға-өмір
3. мүгедектерге - мүгедектік мерзіміне.
4. ата-аналарының біреуіне, жұбайына не қайтыс болған адамның асырауында
ҚР АК 940-бабының мәнісіне сәйкес енбекке жарамсыз асыраудағы адамдар
Азаматтың қайтыс болуына байланысты зиянды өтетуге құқығы бар адамдарға
Жәбірленушінің кайтыс болуымен байланысты зиян үшін жауапты тұлғалар жерлеуге
Жерлеуге кеткен артык шығындар тараптардың келісімі бойынша етелетін зиянға
ҚР АК 945-бабы заңды тұлға тоқтатылған ретте зиянды өтеуді
Өмір мен денсаулыққа келтірілген зиян үшін белгіленген тәртіппен жауапты
Өмір мен денсаулыққа келтірілген зиян үшін белгіленген тәртіппен жауапты
Таратылатын занды тұлғада мүліктің болмауы немесе онын жеткіліксіз болуыма
Енді моральдық залал (зиян) үшін туындайтын жауапкершілік мәселелеріне тоқталсақ.
Азаматтық құқық теориясында моральдық зиян жәбірленушіге жан азабы мен
Моральдық зиянның бірінші заңды анықтамасы жоғарыда келті-рілгеннен мүлдем ерекшеленген
Азаматтық заңнамада мұндай азаптар жәбірленушінің корлануды, ызалануды, түңілуді, тән
Осы анықтамалар үстүрт болғандықтан олар одан әрі нақтылануды талап
Моральдық зиянды өздеріне қарсы құкық бұзушылық жасалатын игіліктер мен
Моральдық залал келтіруден туындайтын міндеттеме деликтілік міндеттемелердің бір түрі
Зиян келтірушінің кінәсіне қарамастан моральдық зиян мына жағ-дайларда егер:
1) зиян азаматтың өмірі мен денсаулығына жоғары қауіптілік көзі
2) зиян азаматқа оның заңсыз сотталуының, заңсыз қылмыстық жауапқа
3) зиян ар-ожданына, қадір қасиетімен іскерлік беделіне нұқсан
4) заң актілерінде көзделген өзге де жағдайларда өтеледі.
Мемлекеттік әкімшілік лауазымға алғаш рет қабылданған немесе жоғары тұрған
Мемлекеттік әкімшілік қызметші дәлелді себептермен қызметте болмаған кезең сынақ
Мемлекеттік әкімшілік қызметші сынақ нәтижесі қанағаттанғысыз болған жағдайда уәкілетті
Егер сынақ мерзімі өтіп, мемлекеттік әкімшілік кызметші мемлекеттік қызметті
Мемлекеттік әкімшілік қызметшілерді аттестаттау мемлекеттік әкімшілік қызметшілер олардың кәсіби
Мемлекеттік қызмет өткерудің өзге де мәселелері мемлекеттік қызметтен өтудің
Мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің лауазымдарға орналасуға арналған кадрлар резервін уәкілетті
1. конкурстык іріктеуге қатысқан және конкурстық комиссия кадрлар резервіне
2. мемлекеттік қызметшілерді даярлау мен кайта даярлаудың мемлекеттік бағдарламалары
3. мемлекеттік органдар кәсіби деңгейін көтеру мақсатында халықаралық ұйымдарға
4. аттестаттаудан өткен және аттестаттау комиссиясы кадрлар резервіне есепке
- Кадрлар резервіне тіркелген азаматтар бір жыл ішінде
- Кадрлар резервін калыптастыру және олармен жұмысты ұйымдастыру тәртібі
- Мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің жалақысы республикалық және жергілікті
Бюджет қаржысының қысқаруы - жалақыны, сондай-ақ осы Занда көзделген
- Мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің жалақысы мен оларға төленетін
Мемлекеттік кызметшілер лауазымдық міндеттерін үлгілі орындағаны, мінсіз мемлекеттік кызметі,
1) біржолғы ақшалай сыйақы беру.
2) алғыс жариялау.
3) бағалы сыйлықтармен марапаттау.
4)сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген көтермелеудің өзге де нысандары
Мемлекеттік қызметшілер ерекше еңбек сіңіргені үшін Қазақстан Республикасының мемлекеттік
Мемлекеттік қызметшілер Қазақстан Республикасының зандарында белгіленген тәртіп бойынша тұрғын
Тұрғын үй жағдайын жақсартуға мұқтаж мемлекеттік қызметшілерге жеке тұрғын
Мемлекеттік қызметшілер және олармен бірге тұратын отбасы мүшелері белгіленген
Мемлекеттік орган таратылған немесе кайта ұйымдастырылған жағдайда мемлекеттік әкімшілік
Мемлекеттік органның штаты (саны) кысқарған жағдайда мемлекеттік қызметшіге мемлекеттік
Мемлекеттік қызметші қайтыс болған жағдайда оның от-басы мүшелеріне мемлекеттік
Отставка дегеніміз мемлекеттік саяси қызметшінің тиісті мемлекеттік лауазымдағы міндеттерін
Отставканы мемлекеттік саяси қызметшіні осы лауазымға тағайындаған (сайлаған) мемлекеттік
Мемлекеттік саяси қызметшілер Конституцияда, осы Заңда және Қазақстан Республикасының
Лауазымдык, өкілеттігін өрескел бұзу, мемлекеттік қызметте болуға лайықсыз қылықтар
5. Мемлекеттік қызмет туралы заңының 7-бабының 2-тармағында аталған лауазымды
Мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің мемлекеттік қызметті тоқтатуы үшін:
- олардың өз тілегі бойынша жұмыстан босату туралы
- тараптардың өзара келісуі бойынша мерзімді еңбек шартын жасасу
- келісім-шарт мерзімінің бітуі не Қазақстан Республикасынын зандарында
- мемлекеттік өкімшілік қызметшілердің
- занда белгіленген міндеттер мен
- меншік құкығымен тиесілі мүлікті сенім білдірілген баскаруға
- Қазақстан Республикасының азаматтығын жоғалтуы,
- сыбайлас жемқорлык құқық бұзушылығын жасауы,
- заңда белгіленген жағдайларды қоспағанда, мемлекеттік әкімшілік лауазымды конкурстан
- аттестаттаудың теріс нәтижелері,
- Қазакстан Республикасының еңбек және мемлекеттік қызмет туралы зандарында
Қызметтен заңсыз босатылған жағдайда мемлекеттік әкімшілік қызметшінің уәкілетті органға
Мемлекеттік саяси қызметшілердің ауысуы мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің жаңадан тағайындалған
Мемлекеттік қызметшілердің өзіне жүктелген міндеттерді орындамағаны және тиісінше орындамағаны,
1) ескерту.
2) сөгіс.
3) қатаң сөгіс.
4) қызметке сәйкес еместігі туралы ескерту.
5) атқаратын қызметінен босату қолданылуы мүмкін.
2. Тәртіптік жазаны:
- лауазымдық өкілеттігіне сәйкес осындай құқығы бар
- жасағаны үшін Қазақстан Республикасының заңында өзгедей жауаптылық
Тәртіптік лайықсыз әрекетке жол берген мемлекеттік әкімшілік қызметшіні оны
Мемлекеттік қызметші өз іс-әрекетінің заңсыздығы үшін жауап береді. Атқару
Мемлекеттік қызметшілер қылмыс және өзге де кұқық бұзушылықтар жасаған
белгіленген негізгі талап - өтем ақы әділетті болуға тиіс.
Мемлекеттік қызметші өзін тәртіптік жауапқа тартуға байланысты барлық материалдарымен
Мемлекеттік әкімшілік лауазымға алғаш рет қабылданған немесе жоғары тұрған
Мемлекеттік әкімшілік қызметші сынақ нәтижесі қанағаттанғысыз болған жағдайда уәкілетті
Егер сынақ мерзімі өтіп, мемлекеттік әкімшілік қызметші мемлекеттік қызметті
Мемлекеттік әкімшілік қызметшілерді аттестаттау, яғни мемлекеттік әкімшілік қызметшілер олардың
Мемлекеттік қызметтен өтудің Мемлекеттік қызмет туралы заңмен реттелмеген
1. Мемлекеттік қызметші өзін тәртіптік жауапқа тартуға
2. Жауапқа тартылушы мемлекеттік кызметшілер мемлекеттік органның немесе лауазымды
Мемлекеттік қызметтен өтудің ҚР Мемлекеттік қызмет туралы заңымен реттелмеген
Жұмыс беруші қызметкерлерге еңбектегі жетістіктері үшін көтермелеудің кез келген
Қызметкерлерді көтермелеудің түрлері мен оларды қолданудың тәртібі Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік кызметшілер лауазымдық міндеттерін үлгілі орындағаны, мінсіз мемлекеттік қызметі,
- біржолғы ақшалай сыйақы беру,
- алғыс жариялау,
- бағалы сыйлықтармен марапаттау,
- сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген көтермелеудің өзге де
- Мемлекеттік кызметшілер ерекше еңбек сіңіргені үшін Қазақстан
2.2. Еңбек шартын бұзуға негіздер.
Жұмыс беруші қызметкердің тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін:
1) ескерту,
2) сөгіс,
3) қатаң сөгіс,
4) ҚР Еңбек Кодексінде белгіленген жағдайларда еңбек шартын
Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексінде және Қазақстан Республикасының өзге де
Материаддық құндылықтардың сақталуы үшін толық материалдық жауаптылық туралы шарт
Атқарып жүрген қызметіне немесе орындайтын жұмысына сай келмегендіктен (ҚР
Қалыптасқан сот практикасына сәйкес ҚР Еңбек Кодексінің 4-ші тарауының
Бұл ретте сот қызметкерде тәртіптік жаза қолданылатындай теріс әрекеттердің
Қызметкер жұмысқа алкогольдік немесе нашақорлық масаң күйде немесе өзге
- жұмыс орнында алкогольдік немесе нашақорлық масаң күйде немесе
- жұмыс орнында мүлік ұрлағаны (оның ішінде ұсақ ұрлық)
-ақшалай немесе тауарлық құндылықтармен тікелей қызмет ететін қызметкерге сенімді
Жұмысқа қайта түрғызу туралы дауды шешкенде сот жеке еңбек
Жақтардың өкілдері қол қойған кезден бастап ұжымдық шарт күшіне
Ұжымдық шартқа отырған жұмыскерлер мен жұмыс беруші (немесе оның
Кәсіпорынның (ұйымының) құрылымы, басқару органының құрамы өзгерген жағдайда ұжымдық
Кәсіпорын (ұйым) тарағанда немесе оны банкрот деп танығанда ұжымдық
Ұжымдық шарт жағдайларының орындалуын қамтамасыз етудің маңызды құралы (бақылаумен
Ұжымдық шарт жағдайларының орындамағандығы үшін кәсіподақ органы өз мүшелері
Жекелеген жұмыскерлер ұжымдық шарт бойынша міндеттемелердің орындалмағаны үшін еңбек
Ұжымдық шарттың жағдайларын бұзған жұмыс беруші заң бойынша жауапқа
тәртіптік,
әкімшілік,
кейбір жағдайларда қылмыстық жауапкершілікке келеді.
Ұжымдық шартты бұзғандық үшін кәсіпорын басшысы жоғары тұрған шаруашылық
Ұжымдық шарттың жұмыскерлер еңбегін қорғауға қатысты бөлігіндегі міндеттемелерді орындамау,
Еңбек туралы заңнама көпе-көрінеу қасақана бұзылған жағдайда әкімшілік-басқару апаратының
2.3. Жеке еңбек шартын бұзу тәртібі
Заңнамада жеке еңбек шартын бұзудың тәртібі белгіленген. Шартты бұзуға
Заңнамада жұмыс берушінің ынтасы бойынша жеке еңбек шартын бұзу
Жұмыскер еңбек міндеттерін бір рет өрескел бұзған; ақшалай немесе
Заңнамада қызметкердің кейбір категорияларымен арадағы еңбек шартын бұзудың ерекшеліктері
Заңнамада маусымды жұмысқа жасалған жеке еңбек шартын бұзудың негіздемелері
Қызметкер еңбек міндеттерін бір рет өрескел бұзған жағдайда жеке
- бір жұмыс күнінде дәлелді себептерсіз жұмыста үш
- жұмысқа алкогольдік немесе нашақорлық масаң күйде немесе өзге
- жұмыс күні ішінде алкогольдік, нашақорлық масандық немесе өзге
- қызметкердің еңбек қорғау немесе өрт қауіпсіздігі ережелерін
- жұмыс орны бойынша соттын занды күшіне енген үкімімен
Қызметкердің жұмыста болмау себебінің дәлелділігі нақты мән-жайларға сүйеніп (ауырып
Жұмысқа дәлелді себептерсіз келмеу (бір жұмыс күні ішінде үш
Қызметкердің кезекті демалысқа жұмыс берушінің рұқсатынсыз өз бетімен кетуі
Жұмысқа алкогольдік немесе нашақорлық масаң күйінде немесе өзге де
Қызметкердің еңбек міндеттерін өрескел бүзғандықтарының қатарына, сонымен бірге, олардың
Сонымен қатар, қызметкер өз жұмыс орнында мүлік ұрлап (ұсақ
Қызметкердің жұмыс орнында мүлік ұрлап (оның ішінде ұсақ ұрлық)
Қызметкермен арадағы жеке еңбек шарты бұзылуы мүмкін, егер оның
Мұндай іс-әрекеттерге, атап айтқанда:
көрсетілген қызметке тиісті құжаттарсыз ақы алу,
тауарларды тікелей қоймадан сату,
дұрыс өлшемеу,
дұрыс таразыламау,
дұрыс есептемеу, т.б.
Ұрлау, пара алу және басқа бас пайдасы үшін құқық
Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексінің 26 бабының 6 тармағы
Ол тізімде барлық мамандықтағы мұғалімдер, барлық типтегі оқу орындары
Теріс әрекет - кең ауқымды түсінік. Ол тек тікелей
Білім беру саласында тәрбиешілік міндет атқарып жүрген қызметкерді осы
Қызметкер жеке еңбек шартына сәйкес өзіне сеніп тапсырылған мемлекеттік,
Мемлекеттік, қызметтік, коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге де құпияларды
Жоғарыда көрсетілген мәліметтерді жария етуден ұйымға келетін зиянның орасан
Қызметкерді Қазақстан республикасының Еңбек Кодексінің бабтарына сәйкес
Қызметтік немесе коммерциялық құпияны құрайтын ақпаратты, сондай-ақ, азаматтық заңнама
Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексінің 43 бабы бойынша жеке
Іркіліс жағдайында жұмыс берушінің қызметкерді мамандығын, біліктілігін және оның
Мұндай жағдай, сонымен қатар, басқа жұмысқа уақытша ауыстырған кезде
Жеке еңбек шарты бұрын осы жұмысты орындап келген қызметкер
Заңсыз жұмыстан шығарылған немесе басқа жұмысқа ауыстырылған қызметкерді сотгың
Жұмыс беруші қызметкерді сол органдар өз құзыры шегінде шығарған
1) тергеу органдарының талабы бойынша. Лауазымды адамды тергеуші айыпталушы
2) мемлекеттік санитарлық қадағалау органдарының талабы бойынша.
Заң актілерінде көзделген жағдайлардан басқа реттерде жұмыс беруші мына
а) жұмысқа алкогольдік немесе нашақорлық масаң күйде немесе өзге
б) еңбекті қорғау ережелері бойынша емтихан тапсырмаған қызметкерді. Заңнамаға
в) жұмыс беруші берген қажетгі жеке қорғану құралдарын пайдаланбаған
г) заңнамаға сәйкес міндетті болып табылатын медициналық тексеруден
Еңбек жағдайлары аса зиянды жөне аса қауіпті жұмыстармен айналысатын
Барлық көрсетілген жағдайларда жұмыстан шеттетілген қызметкерлердің сол кезеңге жалақысы
Қорытынды
Әркімнің еңбек ету бостандығына, қызмет пен кәсіп түрін еркін
Әркімнің қауіпсіздік пен тазалық талаптарына сай еңбек ету жағдайына,
Еңбек тәртібін қамтамасыз ету және бірлескен еңбек процесін басқару-еңбек
Құқықтық санат ретінде еңбек тәртібі өзара міндеттемелерге негізделген: жұмыскердің
Жұмысшы күшін, әсіресе босап қалған жұмыскерлер мен жұмыссыздарды кәсіби
Бұл білімдендіру жүйесінің құрылымын білім беру қызметін жүзеге асыратын
Еңбек құқығының пәніне еңбек процесінің өзінің қоғамдық формасында міндеттеме
Еңбек қатынастарын және еңбекті қолдануға байланысты басқа да аралас
а) жұмыскерді кәсіп орынның (мекеменің , ұйымның)еңбек
Еңбектік құқық қатынасында жұмыскерді жұмысқа алу кәсіпорынның (мекеменің, ұйымның)
б) жұмыскердің кәсіпорын (мекеменің, ұйымның) ұжымы (құрылымдық бөлімшесі)
в) жұмыскердің өз еңбегімен кәсіпорын (мекеме, ұйым) ұжымының
г) жұмыстың (жұмыс режимінің) белгілі бір
Еңбек тәртібін қамтамасыз ету-еңбек құқығының салалық қағидаты.Оның мәні-ұжымның бірлескен
Бұл қағидат жұмыскерлердің еңбек тәртібін сақтауға,еңбектік міндеттерін дұрыс атқаруға,жұмыс
Еңбектік құқық қатынастарының жақтарын кәсіпорынның (мекеменің,ұйымның) ішкі еңбек тәртібіне
Еңбек міндеті туралы келісім жеке еңбек шартын жасасқан жұмыскердің
Жеке еңбек шартының басқа бір нышаны - жұмыскердің меншік
Жұмыскердің ішкі еңбек тәртібіне бағынуы жеке еңбек шартының
Кәсіпорынның (мекеменің, ұйымның) ішкі еңбек тәртібіне тәи элемент, ол
Бағыну, бұл ретте, еңбекті ұйымдастыру және технологиялық процесті қамтамасыз
Пайдаланылған әдебиеттер мен нормативтік құқықтық актілер тізімі
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы,1995 ж.
2. Қазақстан республикасының Еңбек Кодексі,2007 жыл,31-39 беттер.
3. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі, 2007 ж. Енгізілген өзгерістер
4. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет туралы заңы,1999 жылғы.
5. Халықты жұмыспен қамту туралы ҚР заңы.23.01.2001жылығы .
6. ҚР Мемлекеттік кәсіпорын туралы заңы. 19.06.1995 жылғы,25
7. ҚР Өндірістік кооператив туралы заңы.5.10.1995 жылғы.34 бет.
8. ҚР Мемлекеттік наградалар туралы заңы.12.12.1998 жылғы
9. Еңбекті қорғау туралы ҚР заңы.09.04.1999жылғы.
10. Қазақстан Республикасының Еңбек құқығы. (Ерекше бөлімі) В.Н.Уваров, Алматы,
11. Қазақстан Республикасының Еңбек құқығы (жалпы бөлімі).6-25,91-103 бет.
12. Трудовой договор. Абжанов К.А.,М.Юридическая литература.1964г. 64-68 стр.
13. Обеспечение законности в трудовых отношениях. Алматы. Жеті жарғы,1997
14. Моральдық зиянның орнын толтыру заңнаманы соттардың қолдануы туралы.
15. Денсаулыққа келген зиянның орнын толтыру туралы заңнаманы республика
16. Саяси мемлекеттік қызметкерлер лауазымдарының Тізімдемесін және саяси мемлекеттік
17. ҚР Әкімшілік қызметкерлеріне тәртіптік жазалар қолдану Ережесін бекіту
18. Сыроватская Л.А. Трудовые отношения и трудовое право //
19. Иванов С.А. Трудовое право и рыночная экономика //Вестник
20. Иосифиди Д.Г.Формы труда и их правовое опосредствование //
21. Бухарбаева С.А. Защита интересов человека труда как один
22. Власов В.И. Социальная защита в условиях банкротства предпри-ятий
23. Глазырин В. Трудовой договор (контракт) // Хозяйство и
24. Бейсенов С.Д; Мухамбетов Т.И. Рынок и проблемы занятости
25. Жусупова И.З. Правовое регулирование труда на совместных предприятиях
26. ДимитроваС.А. Правовые проблемы труда и занятости населения. Алматы:
27. Нургалиева Е.Н., Хохлов Е.Б. Проблемы трудового права в
28. Нурмагамбетов А.М. Рынок труда: правовые проблемы и перспективы.
Қосымша 1
1. Еңбек тәртібі және оны қамтамасыз ету әдістері
Қосымша 2
2. Тәртіптік жауапкершілік
74
Тәртіптік жауапкершілік – бұл тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін
мәжбүрлеу әдісі – тәртіптік шара қолдану.
еңбегі үшін көтермелеу;
тәрбиелеу әдісі;
сендіру әдісі;
жақсы жұмыс үшін қажетті жағдайлар құру;
Еңбек тәртібін қамтамасыз ету әдістері
Еңбек тәртібі ішкі еңбек тәртібінің ережелерінде, сонымен бірге бөлек
Еңбек тәртібі – жұмыс беруші мен қызметкерлердің Қазақстан Республикасының
Тәртіптік теріс қылық – бұл қызметкердің еңбек тәртібін бұзуы,
Тәртіптік жауапкер-шіліктің түрлері
Жалпы тәртіптік жауапкершіліктің
жазалары
жалпы – қызметкерлердің барлығына таралады;
арнайы тәртіптік жауапкер-шілік – арнайы заң актілер-інде бекітіледі
ескерту;
сөгіс;
қатаң сөгіс;
жұмыстан шығару.