Әкімшілік жауапкершілік

Мазмұны
Кіріспе........................................................................................................3-4
І. Халықтың денсаулығына және имандылыққа қол сұғатын әкімшілік құқық
1.1 Әкімшілік құқық бұзушылықтың сипаттамасы.............................5-21
1.2 Әкімшілік жауапкершілік………………………………………….22-26
1.3 Әкімшілік жаза түрлері...............................................................27-32
1.4 Әкімшілік іс жүргізу……………………………………….……..33-37
ІІ. Халықтың денсаулығы мен имандылығына қол сұғатын әкімшілік құқық
2.1 Халықтың денсаулығы мен имандылығына қол сұғатын әкімшілік құқықтық
2.2 Халыққа және жеке адамның құқықтарына қол сұғатын әкімішілік
2.3 Халықтың денсаулығы мен имандылығына қол сұғатын әкімшілік құқықбұзушылықтардың
ІІІ. Қорытынды..................................................................................79-81
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі......................................................82-83
Кіріспе
Зерттеу жұмысының жалпы сипаттамасы. Дипломдық жұмыс Халықтың денсаулығына, имандылыққа
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Халықтың денсаулығын сақтау және жеке
Зерттеу жұмысының объектісі: Әкімшілік қүқық бұзушылық ұғымы мен
Егер құқықбұзушылық өзінің сипаты бойынша қолданылып жүрген зандарға сәйкес
Әкімшілік құқықбұзушылық әкімшілік құқық нормаларымен жауаптылық қарастырылған, белгілі әрекеттерді
Әкімшілік құқықбұзушылықтың негізгі белгілері яғни, Құқыққа қарсылық, яғни құқық
Ешкім өз кінәсіздігін дәлелдеуге міндетті емес және кінәлілікке келтірілген
Кейбір жағдайларда әкімшілік құқықбұзушылық барлық белгілірі болса тұрып, құрамы
Зерттеу жұмысының мақсаты: Халық денсаулығына қарсы жасалатын қылмыстардың, ең
Есірткілік құралдарға синтетикалық сипаттағы өсіп - өнетін заттар мен
Кез келген, соның ішінде қарастырылып отырған қылмыстан сақтандыру
шараларын жүзеге асыру ісінде, қылмыстың себептерін және оларды жасауға
Бұл орайда құқықтық шаралардың бірқалыпты тұрақтылық мәні бар.
І. Халықтың денсаулығына және имандылыққа қол сұғатын әкімшілік құқық
1.1 Әкімшілік құқық бұзушылықтың сипаттамасы
Адамзат қоғамның белгілі бір кезеңінде немесе адамзаттың дамуында Имандылық
Адамгершіліктің кейбір бастауларын қарастрсақ ізгілік пен зұлымдық өзінің абстракциялық
Адам денсаулығы мен оның моральдық хәл – ақуалы Қазақстандық
Халықтың денсаулығы мен мемлекет пен қоғамның өз қызметін ойдағыдай
Адамгершілік пен халықтың денсаулығы, қоғамдық өмірдің қажетті элементі
Аталған принциптердің сақталуы – ең алдымен, ерікті іс. Алайда,
Көрсетілген әрекеттерге қарсы қол сұғушылықтың алдын – алу және
Қоғамдық адамгершілік пен халық денсаулығына қарсы жасалған қылмыстардың қоғамдық
Әкімшілік қүқық бұзушылық ұғымы мен белгілері. Қазақстан Республикасының әкімшілік
Егер құқыкбұзушылық өзінің сипаты бойынша қолданылып жүрген зандарға сәйкес
Әкімшілік құқықбұзушылық әкімшілік құқық нормаларымен жауаптылық қарастырылған, белгілі әрекеттерді
Әкімшілік құқықбұзушылықтың негізгі белгілері:
1.Құқыққа қарсылық, яғни құқық нормаларын бұзатын әрекеттер мен әрекетсіздіктер
2.Кінәлілік, яғни құқыққа қарсы әрекеттер мен әрекетсіздіктерді қасақана немесе
3. Жазаланушылық, яғни белгілі әрекеттер мен әрекетсіздіктер тек заң
4.Кінәсіздік презумпциясы бұл өзіне қатысты әкімшілік құқықбұзушылық туралы іс
құқықбұзушылық туралы кодексте көзделегн тәртіппен дәлелденбейінше және өз өкілеттігі
Ешкім өз кінәсіздігін дәлелдеуге міндетті емес және кінәлілікке келтірілген
Әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы. Әкімшілік құқықбұзушылық кұрамы дегеніміз бұл
Кейбір жағдайларда әкімшілік құқықбұзушылық барлық белгілірі болса тұрып, құрамы
Әкімшілік құқықбұзушылықтың құрамының элементтері:
1.Объект- құқық нормаларымен реттелген және әкімшілік жауапттылық шараларымен қорғалатын
Бұл нақты объектілер
• Жалпы объект-мемлекеттік
• Топтық объект- қоғамдық қатынастардың пайда болуы
Мысалы:10-жеке тұлғалардың азаматтық
11- Азаматтардың сайлау құқығына байланысты әкімшілік құқық бұзушылықтар.
12.Кәмелетке толмағандардың құқықтарына байланысты әкімшілік құқық бұзышылықтар.
13.Меншікке байланысты әкімшілік құқық бұзышылықтар.
Бұл әкімшілік құқықбұзушылықтардың топтық объектілері болып
- жеке адамдар
денсаулығы, жеке және
және т.б.
Тікелей объект- бұл белгілі қоғамдық қатынастар , оларды қорғау
2. Әкімшілік құқықбүзушылықтың объективтік жағы бұл әкімшілік құқықпен тиым
- құқықбүзушылықтың әлденешелігі, яғни бұл біркелкі
- құқық бұзушылықтың қайталануы,
- құқық бұзушылықтың
- Жалғасушы бұл
3. Әкімшілік құқық бұзушылықтың субъектісі 16 жасқа толған, әрекетқаблеттігі
- Жалпы субъект, яғни әкімшілік құқығының
- Арнайы субъект,
- Ерекше субъект, яғни әскери қызметкерлер
4. Әкімшілік құқық бұзушылықтың субъективтік жағы бұл субъектінің жасаған
Әкімшілік құкық бұзушылық үшін жауаптылықты жеңілдететін мән-жайлар:
1) кінәлі адамның шын өкінуі;
2) кінәлі
3) әкімшілік
4) әкімшілік құқық бұзушылықты
5) әкімшілік құқық бұзушылықты жүкті әйелдін немесе
6) әкімшілік құқық бұзушылықты күш колдану немесе психикалық мәжбүрлеу
7) әкімшілік құқық бұзушылықты қажетті
Әкімшілік құқық бұзушылық үшін жауаптылықты ауырлататын мән-жайлар:
1) тиісті уәкілетті адамдардың
2) бұрын жасаған әкімшілік құқық
біртекті әкімшілік құқық бұзушылықты 1 жыл ішінде қайталап жасауы.
3) кәмелетке толмаған
4) кінәлі адамның біле тұра ауыр психикалық ауруымсн ауыратын
5) ұлттық, нәсілдік және
6) адамға немесе оның жақындарына қатысты белгілі бір
7) кінәлі адамның біле тұра жүкті әйелдерге
8) адамдар тобының әкімшілік құқық бұзушылық жасауы;
9) табиғи апат жағдайында
10) маскүнемдік, нашақорлық немесе уытқұмарлық масаң күйде
Әкімшілік құқық бұзушылықтың түрлері. Жеке адамның құқықтарына қол сұғатын
а) азаматтардың тіл таңдау құқықтарын шектеу;
б) еркін жүріп
в) азаматқа ақпарат беруден бас тарту;
г) еңбек туралы заңдарды бұзу;
д) зейнетақымен қамтамасыздандыру туралы
е) еңбекті қорғау ережелерін бұзу;
ж) ұжымдық шарт,
з) ереуілге қатысуға немесе оған қатысудан бас тартуға
мәжбүрлеу.
Мысалы, азаматтардың тіл тандау құқықтарын шектеу, тілге
Азаматтардың сайлау құқықтарына қол сұғатын әкімшілік құқық бұзушылықтар:
а) үгітке тиым салынган кезеңде оны жүргізу.
б) Президентке, депутатқа немесе
в) сайлау комиссиясы (референдум комиссиясы) мүшесінің, байқаушының құқықтарын бұзу;
г) азаматтарға басқа адамдар үшін дауыс беруге мүмкіндік жасау
Кәмелетке толмағандардың құқықтарына кол сұғатын әкімшілік құқық бұзушылықтар:
а) ата-аналардың немесе олардың орнындағы адамдардың балаларды тәрбиелеу жөніндегі
Мұндай әкімшілік құқық бұзушылық болған жағдайда ескерту жасалады немесе
Сауда және қаржы саласындағы әкімшілік қүқық бұзушылықтар:
а) Тұтынушыларды елеусіз мөлшерде алдау. Оған: тауардың тұтыну қасиеттеріне
әкімшілік құқық бұзушылық жасалса, азаматтар - айлық есептік көрсеткіштің
б) қару-жарақ пен оқ-дәрі сату тәртібін бұзу;
в) тауарларды құжаттарсыз сату;
г) банк, валюта заңдарының талаптарын бұзу;
д) клиенттерге, несие
Банктердің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың клиенттердің
Банктердің, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың валюталық
Клиенттерге, несие (кредит) берушілерге және алушыларға (заемшыларға) банк қызметін
Клиенттердің төлем құжаттарын жоғалтуы - заңды тұлғаға - әрбір
Әкімшілік бұлтартпау шаралар ұғымы. Құқықтық мәжбүрлеу дегеніміз - заңды
Мәжбүрлеу деп - белгілі объективтік физикалық немесе психологиялық жағынан
Мәжбүрлеуді қолдану туралы мәселе өте даулы. Кейбір ғалымдар (С.
Бұлтарпау әкімшілік-құқықтық мәжбүрлеудің бір нормасы ретінде бірқатар белгілерге ие.
Мүліктік тұрпаттағы бұлтартпау шаралары, көбінесе, мүлікке жасалған құқыққа қарсы
Әкімшілік бұлтартпау шаралардың түрлері. Қол сұғу іс-әрекеті кейбір
Жалпы бұлтарпау шаралары - азаматтарға қолданылады себебі бұл шаралар
а) күшпен әсер ету құралдары ( күрес әдістері, қызметтік
б) арнайы құрал-жабдықтардың қолданылуы
в) атыс қаруының қолданылуы.
Процессуалды бұлтарпау шараларына - жеткізу, ұстау, жеке тексеріс, заттарды
Әкімшілік ұстау - әкімшілік құқық бұзушылық жасап азаматтың
Тек қана ерекше жағдайда Қазақстан Республикасының заңнамалық келісімдеріне байланысты
- шекаралық тәргіпті немесе мемлекеттік шекарадан өту бекетінедегі
- белгілі бір аймаққа коменданттық сағаттың
- ұсақ бұзақылық істеген және жиналыс, митинг, көше
Ішкі істер органдары мына жағдайларда әкімшілік ұстау жауапкершілігіне тартады:
Мүлікті алып қою әкімшілік тәртіп бойынша, заңға қайшы мүліктерді
Егер де құқық қорғау органдарына белгілі бір объект
Әкімшілік құқық бұзушылық немесе
Заттар мен құжаттардың алынуы келесі жағдайларда жүргізіледі:
а) Ішкі істер органдарымен - атыс қаруының заңға
ә) кеден органдарында - шекара арқылы контрабандалық заттардың өтуі;
б) шекара қорғау органдарында
в) балық қорғау органдарында - жүзу
г) аңшылық шаруашылығы органдарында -
Алып қойылған заттар мен құжаттар қаралып жатқан істің соңына
Республикасы Конституциясының 6-бабы
Заңсыз әрекеттердің нәтижелерін тарату дегеніміз алғашқы жағдайды
Уақытша қызметтен босату денсаулығы басқа адамдарға жұқпалы ауру қаупін
Сауда және қоғамдық тамақтану орындарындағы қызметкерлер міндетті түрде дәрігерлік
Заңға қайшы әрекеттердің бұдан басқа да бірнеше мәрте қайталануы,
Бас бостандығынан айыру орындарынан шыққан азаматтарға әкімшілік қадағалау -
Құқықтық қағидалардың негізіне Ішкі істер органдарының бас бостандығынан айыру
Әкімшілік қадағалау мына жағдайларға қатысты орнатылады:
а) сот шешімімен рецидивистер деп танылғандар;
б) аса ауыр қылмыскерлер мен екі не одан да
Әкімшілік қадағалау мерзімі 6 айдан 1 жылға дейінгі аралықты
Әкімшілік қадағалау келесі жағдайларда тоқтатылады:
а) қадағалау мерзімінің аяқталуына байланысты;
б) қадағалауға алынған азамат тұрмыста да, еңбек етуде де
в) сот шешімі бойынша қадағалауға алынған азаматтан әкімшілік
Әкімшілік қадағалаудың тоқтағаны жайлы ішкі істер бөлімінің басшысы жариялайды.
Қадағалауға алынған тұлғалардың міндеттері:
а) ішкі істер
б) қызмет бабына байланысты жергілікті тұрып жатқан мекенінің
в) жергілікті ішкі істер органдарында, басқа елді мекенге
Сонымен қатар, аталмыш міндеттерге қоса жеке де шектеулер қойылуы
а) белгілі бір уақыттан кейін үйден (пәтер) шығуға
б) ауданның белгілі бір жерлерінде болуға тиым салу;
в) аудан (кала) шегінен шығуға мүлдем тиым салу немесе
г) бір айдан төрт ай мерзімінде келіп, полицияға тіркеуден
Көрсетілген міндеттер мен шектеулер толық не жартылай көлемде жанұя
Арнайы құралдар мен қару-жарақтарды пайдалану тек
Арнайы құралдар мен қару-жарақты пайдалану тәртібі,негізгі
Арнайы құралдар мен қару-жарақты пайдаланудағы мақсат қоғамдық қауіпті әрекеттердің
Арнайы құралдарға кісен, байлау, самбо әдістері, қызметке иісшіл иттерді
Құқық бұзушылықтың бұлтартпау шарасы деп - қару-жарақтар да есептеледі;
Қару-жарақты пайдаланудың мынадай түрлері бар;
1. Адамға бағытталмаған:
а) жануарлардың шабуылынан азаматтардың қорғануы;
б) бұлтартпау мақсатында (жол
2. Адамдарға бағытталған:
а) азаматтарды қылмыстық қастандық әрекеттен қорғау мақсатында; ішкі істер
б) аса қажеттілік жағдайларда (аманаттағы немесе кепілдіктегі адамды босату
Ішкі істер қызметкерлері кез келген қауіп төндіруші адамдарға, оның
Жалпы қару-жарақты көшеде, елді мекенде, көлік ішінде жарылғыш, отқа
Қазақстан Республикасы Президентіні Жарлығымен 1995 жылы 17 наурызда «кейбір
Шектеулер тек субъективтік ғана емес, сонымен қатар обьективті белгілеріне
Полиция қызметкерлері кәсіби әрекетіндегі заңдылық қағидалары мен кәсібилігімен қатар,
Мәжбүрлеп емдеу. Мәжбүрлеп емдеу бұлтартпаудың бір шарасы ретінде біршама
«Қазақстан Республикасының Ішкі
1995 жылдың 7
Әкімшілік алдын алу шаралары. Әкімшілік алдын алу шаралары мақсатқа
бас бостандығынан айыру
кедендік тексеріс;
азаматтық авиация мен басқа да көлік жолаушыларына
арнайы тексеріс;
жүйке жүйесі ауруларымен ауыратын
қару-жарақ құралдарын алып қою;
құжаттар тексерісі
сапар алдында автокөлік
куәландыру;
енсаулыққа қауіпті жұқпалы
шекарасынан әрі қарай өткізбеу немесе шекараны жабу;
жөнделіп жатқан көлік жүру жолына көлік өткізбеу;
сапасыз азық-түліктерді жою;
суды пайдалану құқығын шектеу және т.б.
Әкімшілік алдын алу шаралары көбінесе әкімшілік шектеу
немесе белгілі бір
асады.
Алдын алудың іс жүргізушілік шараларына мыналар жатады: жеткізу, ұстау,
Әкімшілік қамтамасыз ету және алдын алу шаралары. Жеткізу -
1. Құқық бұзылған жерде хаттама жасау мүмкін болмай,
2. Құқық бұзушыны, егер оның жеке басын куәлендіретін
3. Орман және аң аулау ережелерін, сонымен қатар
4. Күзет қызметкерлері сол күзет объектілеріне қатысты құқық бұзылған
Әкімшілік ұстау - әкімшілік құқық бұзушылықты жасаған адамдардың белгілі
Әкімшілік ұстауды Ішкі Істер органдары мына жағдайларда жүзеге асырады:
Тұла бойын қарау және заттарын қарау белгіленген ережелер бойынша
1. қауіпті жүктер мен заттарды, өсімдіктер мен бағалы жануарларды
2. ұшудың, жолаушылардың, экипаж мүшелерінің және халықтың өмірі
Тұла-бойын қарауды сол әрекетке өкілеттілік берілген бір жыныстағы адам,
Заттар мен құжаттарды алатын өкілеттті органдар:
1. Ішкі істер органдары - иемдену және қолдану
2. шекара күзету органдары - шекара режимінің ережелері бұзылғанда
3. кеден органдары
4. балық қорғау органдары
5. аңшылық шаруашылық
Алынған құжаттар мен заттар мемлекеттік органның қарамағына өткізіледі және
Әкімшілік алдын алу шараларының бір түрі - рұқсат етілетін
Заңсыз әрексттердің нәтижелерін жою бастапқы күйді қалпына келтірудің құралы
Жұмыстан уақытша шеттету азаматтарға қауіп төндіруші адамдарга қатысты және
Бас бостандығынан айыру органдарынан босатылған адамдарды әкімшілік қадағалауды ішкі
орындарынан босатылған адамдарды
Әкімшілік қадағалауға мына адамдар жатады:
1. рецедивист, яғни сот аса кауіпті деп
2. ауыр қылмыс
сотталғандар немесе қасақана қылмыс үшін екі немесе одан көп
3. қасақана қылмыс үшін
Әкімшілік қадағалау 6 айдан 1 жылға дейінгі мерзімге белгіленеді.
Әкімшілік қадағалауды жүзеге асыру кезінде полиция кызметкері қадағалаудағы адамды
Арнайы құралдар мен атылатын қаруды мәжбүрлеу шарасы ретінде қолдануға
Арнайы құралдарды (олардың қатарына мыналарды жатқызута болады: қол кісендері,
Байлап тастағанда дене жарақатын салуы мүмкін емес құралдар
1.2 Әкімшілік жауапкершілік
Әкімшілік жауапкершілік түсінігі. Қоғам қашанда белгілі бір тәртіпке, заңдылыққа
Заңды жауапкершілік - жеке адамның, қоғамның, мемлекеттің мақсат-мүддесін
Әкімшілік жауапкершілік қағидалары. Әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі заңмен, заңға
әкімшілік құқық
әкімшілік құқық бұзушылардың
қоғамда құқықтық тәртіп орнатудың құралы болып есептеледі;
құқық бұзушылармен үнемі күрес жүргізеді және іс-әрекеттері оларға қарсы
Айтылғандарға қоса әкімшілік құқықтың өзіне ғана тәп қағидалары арқылы,
Қылмыстық жауапкершіліктен айырмашылығы
Азаматтық құқықтық жауапкершілікте басты көңілге алынатын материалдық
Тәртіптік жауапкершілікте
Әкімшілік жауапкершілік жөнінде қалыптасқан заңдарға сүйене
Әкімшілік жауаптылықты болдырмайтын мән-жайлар. Әкімшілік жауапкершілікті реттейтін, немесе регламенттейтін
Әкімшілік жауапкершілікті жеңілдететін немесе жоятын актілер кері күшке
Ал әскер қызметкерлері мен әскерде әсксри борышын өтеушілерге, ішкі
Қазақстан Республикасынын, аумағындағы шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ тұлғаларға
Әкімшілік жауаптылықты болдырмайтын мән-жайлар.
Қажетті қорғану.
Қажетті қорғану жағдайында, яғни жеке басын, тұрғын үйін, меншігін,
Өздерінің кәсіби немесе өзге де арнаулы даярлықтарына және қызмет
Қол сұғу сипаты мен дәрежесіне корганудың айқын
Құқыққа қарсы қол
Аса қажеттілік.
Аса қажеттілік жағдайында, яғни осы адамның немесе өзге де
Қатер төндірген қауіптің сипаты мен дәрежесіне және қауіп жойылған,
Негізді тәуекел.
Қоғамдық пайдалы мақсатқа жету үшін негізді тәуекел жасалған кезде
Егер тәуекелмен байланысты емес іс-әрекеттермен (әрекетсіздікпен) аталған мақсатқа қол
Бұйрықты немесе өкімді орындау.
Өзі үшін міндетті бұйрықты немесе өкімді орындау үшін әрекет
Көрінеу заңсыз бұйрықты немесе өкімді орындау үшін қасақана әкімшілік
Әкімшілік жауанкершіліктен босату жағдайлары. Әкімшілік жауапкершілікке мынадай
1. Жеңіл тәртіп бұзушылық деп танылса.
- арнайы орган немесе лауазымды тұлға жеңіл
2. Басқа жауапкершілік түрлерімен
- сот билігіне
- әкімшілік жауапкершілікті басқа жауапкершіліктермен алмастыру
- жауапкершіліктің мерзімін қысқартуға болады. Мұндай жағдай
Әкімшілік жауапкершілікті жеңілдететін жағдайлар:
1. мойындау;
2. кінәлаушының шын көңілмен өкінуі;
3. жасалған әрекеттерді
4. кәмелеттік жасқа толмағандығы;
5. жүкті әйел немесе 1 жасқа дейінгі
Мұның бәрі іс жүзінде дәлелденіп, ресми түрде бекітілуі шарт.
Әкімшілік жаупкершілікті ауырлататын жағдайларға:
1. бір рет әкімшілік жауапкершілікке бірнеше олқылықтар үшін
2. кәмелетке толмаған
3. құқық бұзушылық топ адамдармен жасалса;
4. күтпеген күрт оқиғалар үстінде жасалған болса;
5. алкаголь ішімдігін қолданып жасалған жағдай болса;
6. ескертулерден ешқандай
7. бұрын қылмыс жасаған адам болса.
Осы себептердің бәрі іс жүзінде дәлелденіп, ресми түрде бекітілуі
Әкімшілік жауапкершіліктің заңды жауапкершіліктің ішінде алатын орны ерекше. Дегенмен,
1.3 Әкімшілік жазалар түрлері
Әкімшілік жаза ұғымы. Әкімшілік құқық пәнінде жаза қолдану
Ал әскер қызметкерлері мен әскерде әскери борышын өтеушілерге, ішкі
Қазақстан Республикасынын, аумағындағы шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ тұлғаларға
2. Әкімшілік жазалардың түрлері. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы
1) ескерту жасау;
2) айыппұл салу;
3) әкімшілік құқық бұзушылық жасаудың құралы болған заттың
4) әкімшілік құқық бұзушылық жасаудың құралы немесе тікелей
5) арнаулы берілген
6) берілген арнаулы
7) тұрғызылып қойылған немесе өз бетімен
8) кәсіпксрлік кызметін тоқтата тұру немесе оған мұлдем
9) әкімшілік қамауға алу;
10) азаматтығы жоқ адамды немесе шетелдікті Қазақстан Республикасының
Кішігірім, елеусіз әкімшілік теріс әрекет жасағандық үшін қолданылатын әкімшілік
ескерту жасауды қолдану қайтара жасалған теріс әрекет үшін
Айыппұл салу белгілі
1. ақшалай жаза ретінде;
2. әкімшілік құқық
3. айлық есептік көрсеткіш санына сәйкес келетін сома түрінде
4. азаматтарға салынатын айыппұл, әдетте айлық есептік көрсеткіштің
есептік көрсеткіш мөлшерінен аспауға тиіс деп көрсетілген.
Айыппұлды құқық бұзушы өзіне айыппұл салу туралы қаулы тапсырылғаннан
сақталады және егер шағым беріліп қаралғаннан кейін немесе
прокурордың наразылығынан кейін шағым қанағаттандырусыз қалдырылса, онда жоғарыдағы мерзім
Әкімшілік құқық бұзушылық қаруы болған немесе тікелей объектісі болған
Тәркілеу мүліктік сипаттағы әкімшілік жаза ол құқық бұзушылық жасау
Әкімшілік ықпал етудің қаралып отырған тәртібін анықтай келе заң
Нақты адамға берілген арнаулы құқықтан айыру дегеніміз - осы
1) көлік құралын мас күйінде басқарғанда, жол қозғалысы ережесін
2) аң аулау ережесін бұзғанда.
Басқару құқығынан айырумен қатар, күшіндегі заң, көлік құралын басқару
- жүргізуші куәлігі күшінің белгіленген мерзімінің өтуі;
- жүргізушінің денсаулығының көлік құралын қауіпсіз басқаруға
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстін 48-бабында:
Әкімшілік қамауға алу - әкімшілік жаза қолданудың негізгі түрі.
Әкімшілік ұстау мерзімі әкімшілік қамауға алу мерзіміне кіреді, сол
Жеке кәсіпкердің немесс заңды тұлғаның қызметін тоқтата тұру
Әкімшілік жазаларды қолдану ережелері. Осы аталып көрсетілген шаралармен қатар
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 7-тарауында әкімшілік жазаларды қолдану
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 61-бабына сәйкес әкімшілік құқық
- кінәлі адамның шын өкінуі;
- кінәлі адамның залалды
- әкімшілік құқық бұзушылықты кәмелетке
- әкімшілік құқық бұзушылықты күшті жан күйзелісінің нәтижесінде
- әкімшілік құқық бұзушылықты күш колдану немесс мәжбүрлеу
- әкімшілік құқық бұзушылықты жүкті әйелдің немесе 31 жасқа
- әкімшілік құқық бұзушылықты
Ал, жауапкершілікті ауырлататын мән-жайларға
- өкілетті органдардың ескерткеніне қарамастан
- бұрын жасаған құқық бұзушылықты қайталап жасау; бұрын
- ұйымдасып топпен құқық бұзушылық жасау;
- кәмелетке толмаған азаматтарды құқық бұзушылыққа тарту;
- төтенше жағдай кезендерінде, табиғи апат жағдайларында құқық бұзушылық
- құқық бұзушылықты масаң күйде жасау.
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстіц 65-бабына сәйкес әкімшілік
нмесе күнтізбелік күндермен
әкмшілік жаза қолдануға
бұзушылықты қоршаған ортаны қорғау саласында жасаса - 6
айдан кейін, салық салу саласында жасаса - үш
әкімшілік жауапқа тартылмаған деп санауға болатын мерзімді де белгіленген.
Заң шығарушы іс бойынша қабылдануы мүмкін қаулылардың мынадай
1 ) әкімшілік жаза беру туралы;
2) іс бойынша істің жүргізілуін тоқтату туралы;
3) істі жазаның басқа түрін немесе мөлшерін белгілеуге
4) айыппұл салу туралы қаулыны мәжбүрлеп орындату
Өзіне қатысты әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша
1) қаулыны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырусыз қалдыру
2) қаулыны өзгерту туралы;
3) әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің баптарында
4) қаулыны бұзу және іс бойынша жаңа қаулы
5) егер шағымды, наразылықты қарау кезінде қаулыны өкілеттік
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша қаулыға келтірілген шағымды
Наразылықты қараудың нәтижесі прокурорға хабарланады. Әкімшілік құқық бұзушылық
- өндіріп алынған ақша қайтарылады;
- алынған және тәркіленген заттар алынады;
- бұрынғы қабылданған қаулыға байланысты шектеулер алынады.
Егер заттың қайтарылуы
1.4 Әкімшілік іс жүргізу.
Әкімшілік іс жүргізу түсінігі мен ерекшеліктері. Әкімшілік іс жүргізу
Заңмен алдын-ала қарастырылған жағдайда - ол басқару органдарының нормативтік
Әкімшілік іс жүргізуге мынадай ерекшеліктер тән:
1) мемлекетпен тікелсй байланысы: себебі әкімшілік іс-жүргізу билікті
4) құқықтық тәртіп көмегімен ғана нәтижеге ие болатын заңды
Әкімшілік іс жүргізудің қағидалары. Әкімшілік іс жүргізу -
1) ортақ басқарушылық-басқару
2) Процессуалдық-басқарушы құқық шығармашылық пен құқық
Бұл қағидалардың бөліну шарты олардың өзара тәуелділік тікелей
Басқарушылық қағидалары ішінен
1) атқарушы билік субъектілері арасындағы жеке істерді шешуші немесе
2) процессуалдық қағидасының жүйесі
дәстүрлі процессуалды құқық
қолданылған, (мысалы, азаматтық
Процессуалдық қағиданың ішінен ерекше қағиданы бөліп көрсетуге болады.
Мемлекеттік атқарушы орган норма шығармашылық, құқық қолданушылық және юрисдикциялық
Әкімшілік іс жүргізудің субъектілері. Әкімшілік іс жүргізу субъектілеріне заңды
Қазақстан Республикасының азаматтары,
мемлекеттік органдар;
мемлекеттік кәсіпорындар мен мекемелер;
қоғамдық ұйымдар;
мемлекеттік қызметкерлер;
коғамдық ұйымдар қызметкерлері;
мемлекеттік мекеме уәкілдері жатады.
Субъектілердің бірінші түрі әкімшілік іс-жүргізуге көп
әкімшілік іс жүргізуді қозғаушы, тудырушы, яғни оны шешетін органға
бұзылған құқықты қорғауда әкімшілік даудың бір жағы ретінде
өз еркімен екі жақтың біреуін қолдап қатысушы;
әкімшілік жауапкершілікке тартылған тұлға болуы;
өкілетті уәкіл болуы;
әкімшілік құқық бұзушылық пен мүліктік, моральдық зиян шеккен, жәбірленуші
куәгер болуы;
өзге тұлғаның құқықтары мен мүдделерін қорғаушы жақ терінде қатысуы.
Кез келген іс жүргізудегідей әкімшілік іс-жүргізуде де ерекше роль
Мемлекеттік орган әкімшілік іс жүргізуге 2 сипатта қатысуы мүмкін:
1) әкімшілік істі шешетін орган ретінде;
2) әкімшілік іс жүргізудің тек бір тарабы ретінде. Прокуратура
Бұл қатысушылар іс жүргізуде әр түрлі қызмет атқаратындықтан олардың
Әкімшілік құқық бұзушлық туралы іс жүргізу. Әкімшілік құқық бұзушылық
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарауға уәкілетті судьялар мен
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарауға өкілетті органдар:
1) аудандық және
2) кәмелетке толмағандардың
3) ішкі істер
Іс жүргізу. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізудің
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізудің тәртібі:
1) әкімшілік құқық
2) Қылмыстық немесе азаматтық істерді қарау процесінде соттың
Іс қозғау. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғауға: 1)
Істерді қарау. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс оның жасалған
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарау нәтижелері бойынша шешімдердің
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарап, судья, орган мына
2) Іс жүргізуді қысқарту туралы;
3) жаза қолдануға құқылы судьяның, органның қарауына беру
4) айыппұл салу жөніндегі қаулыны мәжбүрлеп орындату туралы
ІІ. Халықтың денсаулығы мен имандылығына қол сұғатын әкімшілік құқық
2.1 Халықтың денсаулығы мен имандылығына қол сұғатын әкімшілік құқықтық
Әкімшілік құқықбұзушылық туралы заңдардың міндеттері — адамның және азаматтың,
Қандай әрекеттердің әкімшілік құқықбұзушылық болып табылатынын, жасалған құқықбұзушылықтар үшін
Әкімшілік құқықбұзушылық туралы кодекстің 354-3-бабында жеке немесе заңды тұлғалардың
2007 жылдың 21 шілдесінде қабылданған «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және
Дегенмен де, әлі де болса заң талабы сақталмай, адамдар
Жеке немесе заңды тұлғалар тарапынан жылжымайтын мүлікке құқықтарды және
Қазақстан өзінің мемлекеттік тәуелсіздігін алғаннан кейін, егемен мемлекеттің және
Біздің мемлекетімізде адам өмірін, денсаулығын қорғауға барынша мән беріледі.
Еліміз бойынша қылмыс саны жыл сайын өсіп келеді, ол
Қазақстан Республикасы қылмыстық кодексінде ауыр қылмыс істеген үшін жауаптылық
Қылмыстық құқық жеке құқық саласы ретінде адамды, оның құқықтары
Жаңа Қылмыстық заңның ең басты міндеттерінің бірі адам, қоғам,
Қылмыстың бірінші белгісі – оның қоғамға қауіптілігі. Қоғамға қауіптілік
Кейбір жағдайларда заң атқарушы қылмыстың бірқатар белгілеріне назар аударады.
Мысалы, жеке адамға қарсы ауыр қылмыс жасаған адамды сот,
Әскери жағдай режимі «Соғыс жағдайы туралы» 2003 жыл 5
Сурет1.Денсаулыққа және имандылыққа қатысты әкімшілік құқықбұзушылықтар
Соғыс жағдайы Президентінің жарлығымен енгізіледі. Жарлықта: соғыс жағдайын енгізу
Соғыс жағдайы енгізілген жерлерде заңдарға сәйкес әскери басқару органдарының
Заңда соғыс жағдайы режимін қамтамасыз ету үшін қандай шаралар
Қ.Р-ның аумағындағы немесе оның жекелеген жерлеріндегі соғыс жағдайы, оны
Конституцияның 45-б. Төтенше жағдай енгізу мүмкіндігін қарағана. Ол жөнінде
«Қазақстан республикасының Мемлекеттік шекарасы туралы» 1993 жыл 13-қаңтардағы Қ.Р-ның
Қ.Р-ның Мемлекеттік шекарасы дегеніміз Қ.Р-сы аумағының шегін- құрғақ, су,
Заңның 3- бөлімі «Қ.Р-сы Мемлекеттік шекарасының тәртібі» деп аталады.
Мемлекеттік шекара тәртібі мына ережелерді қамтиды:
Қ.Р-ның Мемлекеттік шекарасын ұстау;
Қ.Р-ның Мемлекеттік шекарасынан өту;
Әскери емес әуе кемелерінің ұшып шығуы (кетуі), ұшып келуі
Қ.Р-ның Мемлекеттік шекарасынан өткен кездегі бақылау;
Адамдарды, көлік құралдарын, жүкті және басқа мүлікті Қ.Р-ның Мемлекеттік
Қ.Р-ның Мемлекеттік шекарасында шаруашылық қызметті жүзеге асыру;
Көрсетілген ережелерді бұзумен байланысты жанжалдарды шет мемлекеттерді шешу.
Шекара тәртібін ұстауға сәйкес Мемлкеттік шекара тәртібін қамтамасыз етуге
«мемлекеттік құпиялар туралы» Қ.Р-ның 1999 жыл 15- наурызындағы заңымен
Бұл тәртіпте құпия болып табылатын мәліметтер және оларды иеленушілер
Мемлекеттік құпия болып табылатын мәліметтерге жатқызылатын деректерге иелік ететін
Тиісті заңнамамен мына сияқты да әкімшілік- құқықтық режимдер қаралған,
Төтенше жағдай режимі Қ.Р-сы Конституциясының 44- б-ның 16- тарм-мен
Төтенше жағдай- азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және Қ.Р-ның конституциялық
Төтенше жағдайды енгізудің мақсаты оны енгізуге себеп болған мән-
Заңмен төтенше жағдайды енгізу мен оның күшін жоюдың шарттары,
Төтенше жағдайды енгізу негіздері болатын мән-жайларға, жоғарыдағы талаптар сақталған
Шекаралас мемлекететр аумақтарынан шекара арқылы жаппай өту; конституциялық құрылысты
Дүлей зілзала ( жер сілкінісі, т.б.) дағдарысты экологиялық жағдайлар,
Төтенше жағдайды Қ.Р-ның бүкіл аумағында немесе оның жекелеген жерлерінде
Қ.Р-ның бүкіл аумағында енгізілетін төтенше жағдайдың күшінде болу мерзімі
Перзидент мемлекеттік басқарудың төтенше жағдай режимін қамтамасыз ету жөніндегі
Діни бірлестіктер бүгіндері ірі діндерді- исламды, христиандықты, иудаизмді және
Қазіргі уақытта мемлекет ар бостандығына (діни сенімге) құқық береді,
1) ар бостандығына құқықтың жүзеге асырылуы адамдық және
2) шіркеу (мешіт) мемлекеттің саяси еміріне араласуға тиіс емес;
3) шіркеу (мешіт) Қазақстан Республикасының Конституциясын және заң
Діни бірлестіктердің жұмысына және мәртебесіне қандай да бір тәртіптік
Діни бірлестіктерді заңды тұлға ретінде тіркеу тәртібіне сәйкес
Діни бірлестіктердің, олардың басқарушы орталықтарының жарғылары (ережелері), егер олар
Әділет органдары діни бірлестіктерді күшіндегі заңдарды және тек формальдық
Қ.Р-ның Конституциясындағы, сондай- ақ адам құқықтары туралы халықаралық актілер
Аталған заң адам мен азаматтың ар-ождан бостандығына және діни
Қ.Р-ның, басқа мемлекеттердің азаматтары және азаматтығы жоқ адамдар жеке
Жергілікті діни бірлестіктер (қауымдастықтар) діни мүдделер мен қажеттерді бірлесіп
Діни бірлестіктер Қ.Р-ның Әділет министрлігінің немесе амақтық әділет органдарында
Соттың шешімі бойынша діни бірлестік, мысалы, 1992 жыл 15-
Заңда миссионерлік қызметтің ұғымы мен есептік тіркеу тіртібі белгіленген.
Аталған 1992 жыл заңмен діни ұйымдардың құқықтар мен қызметінің
Заңнамада әскери қызметшілердің ар- ождан бостандығы мен діни сенім
Сонымен бірге денсаулыққа қатысты бірнеше құқықтар бар, олар төмендегідей.
Сызба 1. Денсаулық сақтауды басқару.
Сызба 2. Денсаулық сақтау ұйымдарының жүйесінің құрылымы
Халықтың денсаулығына қол сұғушылық ол әкімшілік құқықбұзушылық
болып табылады. Оның ішінде дәрiгерлiк құпияны жария ету Медициналық
Халықтың негізгі өмірлік ұстанымы ол имандылық болып табылады. Оның
Біздерге бұл тәрбиеге жету үшін Құран хадис ғылыми еңбектер
Айналасындағыларға және бүкіл адамзатқа тек жақсылық
ойлайды, оларға мейірім шапағатын төгіп, жанашырлық, қамқорлық жасауға әзір
адамның бет бейнесі, иман жүзділігі жарқын, биязы өзі
Енді мұндай берік иманы бар ұрпақтан үміт
Қасиетті кітап Құран ғасырдың бас шенінде көне араб тілінде
Халис-Ислам дінінің Құран кәрімнен кейінгі екінші орында тұрған қасиетті
Имандылық тәрбиесі - бұл халық педагигикасында дәсіүріге, әдет-ғұрыпқав, байсалд
адамгершілік қасиеттердің жиынтығы. Мысалы: ізеттілік, әділеттілік, адалдық, достық, кішіпейілділік,
Бүтіндей қамту жағына ерекше көңіл қояды, бірақ оның
Ақылды кісіні халқымыз ежелден ерекше қастерлеген. Мәселен, бұдан
Халықтың осындай сеніміне нанымына қол сұғу бұл әкімшілік құқықбұзушылықтың
Әкімшілік құқықбұзушылықтардың санын есептеу үшін Оңтүстік Қазақстан облысын мысалға
Статистикалық есеп бойынша 2009 жылы ӘҚБтК-тің 391-1 бабының 3
2009 жыл ішінде соттармен барлығы 12630 іс
ӘҚБтК-тің 391-1 бабының 3 бөлігі бойынша 2009
Кесте1. Сарыағаш аудандық сотында қаралған қаралған әкімшілік құқықбұзушылықтар саны
№ Соттар
Барлық қаралған істер саны Әкімшілік жауапкершілікке тартылған тұлғалар саны
Әкімшілік шара қолдану Қысқарту
2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009
1 Сарыағаш а/с
18 19 18 19 18 18 - 1 -
Аталған бап бойынша әкімшілік жаза тағайындау тәжірибесі төменгідей:
2009 жыл
Айыппұл – 3 (16,7%)
Әкімшілік қамауға алып, ҚР
аумағынан шығару - 15 (83,3%)
ӘҚБтК-тің 68 бабын қолдану -
ӘҚБтК-тің 391-1 бабының 3 бөлімімен әкімшілік істер заңмен
Істерді қарау барысында негізінен заң талаптары бұзылмаған. Қаралған
ӘҚБтК-тің 394 бабы бойынша 2009 -2010 жылдарда
Кесте 2. ОҚО бойынша қаралған әкімшілік құқықбұзушылықтар саны
№ Соттар Барлық қаралған істерсаны Әкімшілік жауапкершілікке тартылдған тұлғалар
Жауапкершілікке тартылған кәмілеттік жасқа толмағандар
Әкімшілік шара қолдану Қысқарту
2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009
1 Сарыағаш а/с. 389 285 389 285 386 278
2 Мақтаарал а/с 64 59 64 59 63 59
3 Қазығұрт а/с 44 53 44 53 44 53
4 Сайрам а/с 71 154 71 154 70
8 Оңтүстік Қазақстан қ-ң МӘС 420 459 420 459
Барлығы 1104 1164 1104 1164 1093 1098 8 64
Кесте 3.Әкімшілік шаралар түрінің аудандық соттар бойынша қолданылуы
№ Соттар Әкімшілік жаза түрлері Қысқартылу негіздері
Негізгі қосымша
Айыппұл Әкімшілік қамау ҚР шегінен әкімшілік шығару 580 бап
2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009
1 Сарыағаш а/с 15 8 367 266 372
2 Мақтаарал а/с 4 3 59 56 62 56
3 Қазығұрт а/с 4 18 40 35 44 35
4 Сайрам а/с 14 39 56 60 56 60
5 Арыс қ/с - 2 16 23 18 24
6 Жетісай қ/с 1 5 44 72 44 75
8 ОҚО қ-ң МӘС 26 57 391 397 391
Барлығы 66 133 1021 957 1037 966 5 23
Алдыңғы жылы да, осы жылы да ӘҚБтК-тің
Кестеден аталған санаттағы істердің осы жылғы қаралған
2009 жылы да, 2010 жылы да ӘҚБтК-тің 394
Айыппұл түріндегі әкімшілік жаза соттармен 14 жасқа дейін
Соттармен кәмілеттік жасқа толмағандарға әкімшілік айыппұл ӘҚБтК-тің
Жоғарыда көрсетіп кеткендей ӘҚБтК-тің 394 бабымен барлық қаралған
ӘҚБтК-тің 580, 68 баптарының негіздерінде ең көп іс қысқартқан
Аталған істер бойынша соттар тарапынан іс қарау мерзімін бұзуға
Аталған санаттағы әкімшілік істерді қарау барысында соттар
Қорыту барысында зерделеуге келіп түскен әкімшілік істерден облыс
Сонымен қатар, аталған санаттағы істерді қарау барысында
Уәкілетті органдармен әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттаманы жасақтау сапасы
ӘҚБтК-тің 638 бабының 2 бөліміне сай әкімшілік
ӘҚБтК-тің 640 бабының 2 бөліміне сай әкімшілік қамау
Өзбекстан Республикасының азаматтарыы Н.Турмантаевқа қатысты әкімшілік құқық бұзушылық
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттаманы жасақтау, сотқа жіберу мерзімдерінің
Бұндай жағдайларда істі қараған судья ішкі істер істер
Қорыту кезінде оқылған істерден соттардың әкімшілік жаза қолдану
Алайда, қорыту кезінде тексерілген істерден соттармен құқық бұзушыларға
ӘҚБтК-тің 394 бабының 2 бөлімінің санкциясымен әкімшілік жаза
Алайда, аталған іс бойынша құқық бұзушының Қазақстан Республикасының аумағынан
Статистикалық есеп бойынша 2010 жылдың 12 айында облыстың әкімшілік
Кесте 4.Соттармен қаралып аяқталған істердің саны
№ Сот атауы 2009 жылдың 12 айы 2010
Көбейген+
1. Әкімшілік сот 5888 6962 + 1074 (15,4%)
2. Сарыағаш 2122 2224 + 102 (4,5%)
3. Қазығұрт 1224 1068 - 156 (12,7%)
4. Сайрам 392 434 +42 (9,6%)
5. Арыс 744 677 - 67 (9,0%)
6. Жетісай 876 701 - 175 (19,9%)
7. Темірлан 458 523 + 65 (12,4%)
8. Түркістан 889 809 - 80 (8,9%)
Барлығы 12594 13398 + 804 (6,0%)
Барлық әкімшілік істер заңда көзделген мерзім ішінде қаралған
Статистикалық мәліметтер бойынша 2010 жылдың 12 айында алқаға апелляциялық
Түскен істерден 12-і кері қайтарылған, 4 прокурордың наразылығы кері
Алқада 219 жеке тұлғаға, 14 заңды тұлғаға қатысты істер
Кесте 5.Қаралған істердің сапасы
Сот атауы Қаралып аяқталған
адам саны
2009/2010 ж
12 айы 2009-2010 жылдың 12 айында
күші жойылған қаулылар 2009-2010 ж.ж
12 айында пайыздар 2009-2010 жылдың
12 айында
өзгертілген қаулылар 2009-2010 ж.ж
12 айында
пайыздар
Әкімшілік сот 5893/6967 25/13 0,4/0,2 12/15 0,2/0,2
Сарыағаш 2126/2224 7/3 0,3/0,2 -/- -/-
Қазығұрт 1258/1106 1/6 0,1/0,4 3/1 0,2/0,1
Сайрам 394/435 3/- 0,8/- 2/5 0,5/1,5
Арыс қаласы 744/677 1/3 0,1/0,5 2/1 0,3/0,2
Жетісай 879/701 2/2 0,3/0,3 2/- 0,2/-
Темірлан 470/549 -/- -/- 2/2 0,4/0,4
Түркістан қаласы 891/809 1/1 0,1/0,1 3/- 0,3/-
Барлығы: 12656/13468 40/28 0,3/0,2 26/24 0,2/0,1
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің қаралу сапасына нақтырақ тоқталсақ,
Егер 2009 жылы қаралған әкімшілік істерден 40 сот қаулының
Жоғарыда көрсетіліп отырған 2009-2010 жыл аралығындағы сандық көрсеткіштер былтырғы
Яғни, 2010 жылы өткен 2009 жылмен салыстырғанда әкімшілік құқық
Ағымдағы жылдың 12 айында апелляциялық тәртіпте бұзылған қаулылар саны
Күші жойылған істерден 2 іс бойынша жаңа шешім шығарылған,
Апелляциялық алқамен әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша шығарылған
2.2 Халыққа және жеке адамның құқықтарына қол сұғатын әкімішілік
Қазақстан Республикасы Конституциясының 1 – бабына сәйкес «Қазақстан Республикасы
Қазақстан халқын толғандыратын мәселелердің қатарында соңғы жылдары әрбір азаматтың
Қылмыстылықпен тиімді күресуге ықпал ететін бағыттардың бірі – қылмыстық
Қазақстан Республикасы Конституциясының 1 бабы — адам, оның өмірі,
1961 жылғы Қаз ССР ҚК-іне қарағанда бұл ҚР ҚК-інде
Тәуелсіз Қазақстан мемлекетінің басты міндеттерінің бірі өз азаматтарының бостандықтары
Қазақстан Республикасында Конституцияға сәйкес адам құқықтары мен бостандықтары танылады
құқықтық актілердің мазмұны мен қолданылуы осыған қарай анықталады делінген
ҚР Қылмыстық құқығының жеке адамға және өмірге
Адам құқықтарын және бостандықтарының сақталуына бақылауды
Қазақстан Республикасының Конституциясы әр адамның денсаулығын қорғауға кепілдік береді
Денсаулыққа қарсы қылмыстарға денсаулыққа зиян келтірудің әртүрлі тәсілдері
Жеке адамның құқықтарына қол сұғатын әкімшілік құқық бұзушылық.Қазақстан Республикасының
Жеке тұлғаға ақпарат беруден бас тарту, сол сияқты ақпараттық
1. Қылмыстық жаза қолданылатын әрекет белгілері жоқ, белгіленген тәртіппен
лауазымды адамдарға айлық есептік көрсеткіштің бестен онға дейінгі мөлшерінде
2. Ақпараттық ресурстарға қол жеткізу құқығын заңсыз шектеу
жеке тұлғаларға - айлық есептік көрсеткіштің бестен онға дейінгі
3. Лауазымды адамның осы баптың бірінші және екінші бөліктерінде
айлық есептік көрсеткіштің жиырмадан жүзге дейінгі мөлшерінде айыппұл салуға
Медициналық көмек көрсету тәртібін, стандарттарын сақтамау және оны сапасыз
1. Медицина қызметкерінің кәсіптік міндеттеріне ұқыпсыз қарауы немесе адал
жеке тұлғаларға - он, лауазымды aдамдарғa жиырма айлық есептік
2. Медициналық көмек көрсету тәртібін сақтамау, егер бұл
жеке тұлғаларға - бес, лауазымды адамдарға - он, заңды
3. Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган бекіткен медициналық көмек
4. Осы баптың бірінші, екінші және үшінші бөліктерінде көзделген,
5. Осы баптың екінші және үшінші бөліктерінде көзделген әрекетті
Медицина қызметкерінің еңбекке уақытша жарамсыздық туралы парақты немесе анықтаманы
1. Медицина қызметкерінің еңбекке уақытша жарамсыздық туралы парақты немесе
2. Әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап
Медицина қызметкерінің рецепттер жазу және дәрілік заттарды өткізу ережелерін
1. Медицина қызметкерінің рецепттер жазу және дәрілік заттарды өткізу
2. Әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап
Қылмыс жасады деген кінәлілік туралы мәліметтердi тарату
Істі сот қарағанға дейін немесе ақтау үкімі болған кезде
жеке тұлғаларға - айлық есептік көрсеткіштің үштен онға дейінгі,
Тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккен адамның жеке өмірі туралы мәліметтерді
Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын бұзу
1. Осы баптың үшінші бөлігінде көзделген іс-әрекеттерді қоспағанда, жұмыс
2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, әкімшілік жаза қолданылғаннан
3. Жұмыс берушінің жалақыны толық көлемде және Қазақстан Республикасының
4. Әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап
1. Өкілдік ететін заңды тұлға не қызметкермен еңбек қатынастарында
2. Егер атқарушы органдардың және өзге де ұйымдардың басшылары
Мүгедектердi әлеуметтiк қорғау туралы заңнаманы бұзу
Лауазымды адамның және заңды тұлғаның, осы Кодекстiң 18-тарауында
лауазымды адамға - айлық есептік көрсеткіштің жиырмадан қырыққа дейінгі
1.Әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған
3.Әкімшілік жазаның мерзімі аяқталғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап
Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңнамасын бұзу 1. Жинақтаушы
1-1. Жинақтаушы зейнетақы қорларының Зейнетақы төлеу жөніндегі орталыққа міндетті
1-2. Әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап
2. Зейнетақы төлеу жөнiндегi орталықтың лауазымды адамдарының Қазақстан Республикасының
3. Жеке тұлғаның, жеке кәсiпкердiң, жеке нотариустың, жеке сот
Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңнамасында көзделген жағдайларда салық
4.Әкiмшiлiк жаза қолданылғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған
5. Банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын
Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру туралы заңнамасында көзделген жағдайларда
міндетті зейнетақы жарналары мен өсімпұл сомаларын Зейнетақы төлеу орталығына
Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен салық органдарының міндетті зейнетақы
Мiндеттi әлеуметтiк сақтандыру туралы Қазақстан Республикасының заңдарын бұзу
1. Мемлекеттiк әлеуметтiк сақтандыру қоры мен Зейнетақы төлеу жөнiндегi
лауазымды адамдарға айлық есептiк көрсеткiштiң жиырмаға дейiнгi мөлшерiнде айыппұл
2. Дара кәсіпкердің, жеке нотариустың, жеке сот орындаушысының, адвокаттың,
әлеуметтік аударымдар жүргізілетін міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушылардың тізімін
әлеуметтік аударымдар мен өсімпұлдарды уақтылы және (немесе) толық төлемеуі
Қазақстан Республикасының міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы заңнамасында көзделген
3. Банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын
Қазақстан Республикасының міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы заңнамасында көзделген жағдайларда
Әлеуметтік аударымдар мен өсімпұл сомаларын Зейнетақы төлеу орталығына аудару
Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен әлеуметтік аударымдар мен өсімпұлдардың
Еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ету мен еңбекті қорғау ережелерін бұзу
1. Жұмыс берушінің немесе лауазымды адамның Қазақстан Республикасының еңбек
2.Әкімшілік жаза қолданылғаннан кейін бір жыл ішінде қайталап жасалған
3. Лауазымды адамның Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасының сақталуын бақылау
айлық есептік көрсеткіштің жиырмадан елуге дейінгі мөлшерінде айыппұл салуға
Ұжымдық шарт, келiсiм жөнiндегi келiссөздерге қатысудан жалтару
Ұжымдық шартты, келiсiмдi жасасу, өзгерту немесе толықтыру жөнiндегi
Ұжымдық шарт, келiсiм жасасудан негiзсiз бас тарту
Ұжымдық шарт, келiсiм жасасудан негiзсiз бас тарту, -
Ұжымдық шартты, келiсiмдi орындамау немесе бұзу -ұжымдық шарт, келiсiм
ұжымдық шарт, келiсiм бойынша мiндеттемелердiң орындалмауына кiнәлi адамдарға айлық
Ұжымдық келiссөздер жүргiзуге және ұжымдық шарттардың, келiсiмдердiң орындалуын бақылауды
Ұжымдық келiссөздер жүргiзуге және ұжымдық шарттардың, келiсiмдердiң орындалуын бақылауды
Халықты жұмыспен қамту туралы заңдарды бұзу
1. Жеке және заңды тұлғалардың халықты жұмыспен қамту туралы
2. Осы баптың бірінші бөлігінде көзделген, әкімшілік жаза қолданылғаннан
Мемлекеттiк қызметке қол жеткiзуге тең құқықты iске асыруға кедергi
Мемлекеттiк қызметшi лауазымына кандидатқа заңдарда көзделмеген талаптарды және
лауазымды адамдарға айлық есептiк көрсеткiштiң бестен онға дейiнгi мөлшерiнде
Жеке тұлғаның берген шағымын оған зиянды болатындай етiп бағыттау
Негiздi шағым берген немесе мүддесiне орай шағым берiлген адамға
2.3 Халықтың денсаулығы мен имандылығына қол сұғатын әкімшілік құқықбұзушылықтардың
Халықтың денсаулығы мен имандылығына қол сұғатын әкімшілік құқықбұзушылықтарды басқарудағы
Еңбекті тәртіпті бұзғаны үшін, кінәлі тұлға тәртіптік жауапкершілікке тартылады.
Әкімшілік жауапкершіліктің негізі болып табылады. Әкімшілік құқықтық бұзу ережелері:
Құқыққа қарсылық, құқықтық норманы бұзады
Кінәлілік, кінәлі адам өзінің құқыққа қарсы іс-әрекеті
Жазалаушылық, яғни, әкімшілік жазасы көрсетілген іс-қимыл
Кәмілетке жасы толмағандар болып әкімшілік құқық жазалау уақытында, әкімшілік
Әкімшілік жауапкершіліктен босату. Егер жасалған әкімшілік құқық бұзу нәтижесінде
Келтірілген залалды өз еркімен төйлеу. Әкімшілік құқық бұзушылықты алғаш
Әкімшілік жазалаудың түрлері:
Ескерту;
Әкімшілік айыппұл
Әкімшілік құқық бұзушылықта өтемін беру
Арнайы құқықтан айыру
Өз бетінше тұрғызып жатқан құрылысты бұзу
Әкімшілік қамауға алу
Шетелдіктерді немесе азаматтығы жоқ тұлғаларды, ҚР-ы шегінен әкімшілік жолмен
Әкімшілің жаза дегеніміз, әкімшілік құқық бұзішылық жасағаны үшін қолданылатын
- әкімшілік нормаларында көрсетілген іс-қимылдар үшін жауаптылық шарасы;
- құқық бұзушыны тәрбиелеу және қайта тәрбиелеу;
- әкімшілік құқық бұзушылықтың жасалуын алдын ала ескерту.
Әкімшілік жазалау жанға күйзеліс келтіру мен қадыр-касиетке нұқсан келтіруді
Жазалаудың төмендегідей түрлері бар:
- ескерту;
- әкімшілік айыппұл;
- әкімшілік құқық бұзушылық жасау құралы немесе әкімшілік
- әкімшілік құқық бұзушылық жасау құралы немесе әкімшілік құқық
- арнайы құқықтан айыру;
- лицензиядан, арнайы құқықтан, біліктілік аттестатынан (куәліктен) айыру
- өз бетінше тұрғызып жатқан немесе тұрғызылған құрылысты ықтиярсыз
Сонымен бірге,әрбір жеке адамның денсаулығы – ол адам өміріндегі
Адамды денсаулығынан айыру салдарынан оның өмірдегі, қоғамдағы еңбек және
Осыған байланысты адам денсаулығын қорғау мәселесі – жалпы мемлекеттің,
Әрбір жеке адамның денсаулығы – ол адам өміріндегі айтарлықтай
Денсаулық – адам өміріндегі негізгі байлығы болып есептеледі, яғни,
Қазіргі кезде мемлекетімізде Қазақстан Республикасы Конституциясына сәйкес денсаулықты сақтау
Адамның денсаулығын сақтау құқығы – бұл мемлекеттік денсаулық сақтау
Енді адам денсаулығына қарсы қылмыстарды топтастырайық. Қазақстан Республикасының Қылмыстық
1) денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру; 2) денсаулыққа қасақана
Енді адам денсаулығына қарсы қылмыстардың объектісін, объективтік жағын субъектісін,
Дене жарақатының объектісі - бөгде адамның қалыпты денсаулығы болып
Адам денсаулығына қарсы қылмыстардың объективтік жағы басқа адамның денсаулығына,
Кейбір кездері дене жарақатын келтіру қылмыстық жауаптылықтан босатылуға негіз
Дене жарақатын келтірудің субъективтік жағы 2 нысаннан тұрады: 1)
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің бабының тармағында көрсетілген дене жарақатын
Ал мына дене жарақаттарын салғаны үшін заң бойынша есі
Ал мына төмендегі дене жарақаттарын салумен байланысты қылмыстарды жасаған
Сонымен қатар дене жарақаты қылмысын жасайтын арнаулы субъектілер де
Енді ауыр дене жарақатын салу түсінігі мен түрлеріне тоқталайық.
Денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру ұғымына келетін болсақ, ол
Халықтың діни сеніміне келтіретін бірден- бір нәрсе ол діни
Террорист ұйымның мүшесі қандай бір мұсылман елдің азаматы болса
Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев күні Құрбан Айт мерекесіне байланысты жұбайымен
Нағыз экстремистік топтардың тауқыметін батыс елдері көруде. Соңғы жылдары
Соңғы кездерi баспасөз беттерiнде, теледидар хабарлары мен әуе толқынындағы
Ең алдымен, мұсылмандарға пәле болып жабысқан осы фундаментализмнің сөздiк
Фундаментализм дегенiмiз дүниежүзiлiк әдебиеттерде бiрiншi ретi Америкада пайда болған
Ислам деген сөздiң өзi араб тiлiндегi «силм» - бейбiтшiлiк,
Ешқандай мәдениеттің өздігінен пайда болмайтыны рас. Әлемді тамсантқан Ислам
Мұсылман ғалымдар бар ғылымын жұртшылықтың пайдалануына ұсынды. Ғылымды күнкөріс
Қорытынды
Сонымен корытындылай әкімшілік Адам денсаулығы мен оның моральдық хәл
Халықтың денсаулығы мен мемлекет пен қоғамның өз қызметін ойдағыдай
Адамгершілік пен халықтың денсаулығы, қоғамдық өмірдің қажетті элементі
Адамзат қоғамның белгілі бір кезеңінде немесе адамзаттың дамуында Имандылық
Адамгершіліктің кейбір бастауларын қарастрсақ ізгілік пен зұлымдық өзінің абстракциялық
Қоғамдық адамгершілік пен халық денсаулығына қарсы жасалған қылмыстардың қоғамдық
Қазақстан Республикасының әкімшілік құқықбұзушылық туралы кодексінің 28 бабына сәйкес
Егер құқыкбұзушылық өзінің сипаты бойынша қолданылып жүрген зандарға сәйкес
Әкімшілік құқықбұзушылық әкімшілік құқық нормаларымен жауаптылық қарастырылған, белгілі әрекеттерді
Әкімшілік құқықбұзушылықтың негізгі белгілері қарастырылған яғни, Құқыққа қарсылық, яғни
Ешкім өз кінәсіздігін дәлелдеуге міндетті емес және кінәлілікке келтірілген
Әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы на да тоқталдық яғни,
Кейбір жағдайларда әкімшілік құқықбұзушылық барлық белгілірі болса тұрып, құрамы
Аталған тақырыпты жалпы алар болсақ, біріншіден, „Әкімшілік құқығының
Басқарудағы жаңа үрдістер жеке адамның өзі сияқты және өзімен
азаматтардың құқықтарына, бостандықтарына және міндеттеріне қатысты нормативтік құқықтық актілер
құқықты қолдану тәжірбиесінде нормативтік құқықтык актілердің ресми жарияланымдары пайдаланылады;
Мемлекетіміз ешқандай елдің жүйесін көшіріп алған жоқ деп батыл
Қорытындылай келе, жалпы қоғамда әкімшілік нормалар мен қатынастар болмай,
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Конституциясы 30 тамыз 1995ж.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі. Жалпы бөлімі 27 желтоқсан 1994ж.
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі . Ерекше бөлім 1 шілде
Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі. Алматы. 2002
"Адам құқығы жөнінде Республикалық комиссия құру туралы". Қазақстан Республикасы
"Азаматтардың шағым-арыздарын қарау тәртібі туралы". Қазақстан Республикасы Президентінің 1995
"Қазақстан Республикасының Президенті туралы". Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 26
"Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы". Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 18
"Қазақстан Республикасындағы азаматтық туралы". Қазақстан Республикасының 1991 жылгы 20
"Шетел азаматтарының Қазақстан Республикасындағы құқықтық жағдайы туралы". Қазақстан
"Қоғамдық бірлестіктер туралы". Қазақстан Республикасының 1996
жылғы 31 мамырдағы Заңы //Егемен Қазақстан. 6 маусым 1996
"Саяси партиялар туралы" - Қазақстан Республикасының 15 шілде 2002
Мемлекеттiк қызмет туралы ҚР Президентiнiң жарлығы. 26.12.1996 ж.
Қазақстан Республикасының Парламентi және депутаттарының статусы туралы ҚР Президентiнiң
ҚР «Шаруа-фермер қожалығы туралы» заңы, 2001.
ҚР «Жеке қосалқы шаруашылық туралы» заңы, 1999.
ҚР «Акционерлік қоғамдар туралы» заңы, 2000.
Н.А.Назарбаев Казахстан 2030. Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех
Назарбаев Н.А. Послание народу Казахстана 30 сентября 1998 О
Н. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы. Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және
Н. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы. Қазақстан өз дамуындағы жаңа
Административное правоРК . под. ред. Таранова В.А. Жеті жарғы
Бахрах Д.Н. Административное право.М 1996.
КолесовК.М Административное право.М. 2004.
КореневВ.А., БогатовП.Р. Административное право.Альбом схема.М.1996.
Административное право РК. Жеті жарғы. Алматы. 1997
Административное право: Учебник / Под ред. Л.Л. Попова. М.,
Административное право России. 4.1: Учебник / Под ред. А.П.Коренева.
Административное право: Учебник / Под ред. А.П.Коренева. М., 1996.
Административное право РК: Учебник / Под ред. А.А.Таранова. Алматы,
Административное право РК: Учебник / Под ред. А.А.Таранова. Алматы,
Алехин А.П., Кармолщкий А.А., Козлов Ю.М. Административное право РФ:
Веремеенко И.И. Механизм административно-правового регулирования в сфере охраны
Габричидзе Б.Н., Чернявский А.Г. Административное право: Учебник. М.,
ГаллиганД., Полянский В.В., Старилов Ю.Н. Административное право: история развития
Кодекс РК об административных правонарушениях: Учебно-методическое пособие / В.Н.
Кодекс РК об административных правонарушениях (Общая часть): Альбом схем
Комментарий к Общей части Кодекса Республики Казахстан об административных
Комментарий к Кодексу
Кисин В.Р. Административное правонарушение. Понятие, состав,
Коренев А.П. Нормы административного права и их применение. М.,1998.
Коренев А.П. Административное право России. Ч. 1: Учебник. М.,2000.
Петров Г.И. Советские административно-правовые отношения. М.,1972.
Таранов А.А. Административное право Республики Казахстан. Академический курс. Алматы,
Татарян В.Г., Омаров И.А. Казахстанское административное право: Учебное пособие.
Тихомиров Ю.А. Курс административного права и процесса. М., 1998.
Шергин А.П. Административная юрисдикция. М., 1996.
Шергин А.П. Комментарий к Кодексу Российской Федерации об административных
Антонова В.П. Административная ответственность и проблемы административного права: Четвертые
Черкаев Д.И. Административная ответственность юридических лиц //Законодатепьство,
Колесниченко Ю.Ю. Некоторые әспекты вины юридических
Алехин А.П. Административное прәво Российской Федерации:
Бахрах Д.И. Административная ответственность
Балтабаев С.А. Ответственность юридического
Шалимова С.А. Административная ответственность юридических лиц
Колесниченко Ю.Ю. Администрәтивная ответственность юридических лиц: понятие и признәки
Лапшин В.Н. 0б административной ответственности юридических лиц //Организация и
Лодопригора Р. А. О некоторых проблемах правого регулирования деятелыности
85
Азаматтардың денсаулығын қорғау, аурулардың алдын алудың медициналық көмек көрсетудің,
Азаматтардың денсаулығын сақтау жөніндегі мемлекеттік саясаттың прициптері
Орталық атқарушы органдардың, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті
Медициналық- санитариялық және медициналық- әлеуметтік шаралардың ғылыми негізділігі мен
Денсаулығынан айрылған жағдайда азаматтардың әлеуметтік қорғалуы
Денсаулық сақтау саласында мемлекеттік кепілдіктерді қамтамасыз ету және азаматтардың
Мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымдары кепілді көлем шеңберінде көрсететін медициналық-
Медицина және фармацевтика қызметкерлерінің басқа да осындай қызметпен айнылысуға
Денсаулық сақтау ұйымдарының жүйесі
Жеке меншіктегі емдеу- профилактикалық, санаторий- курорт, дәріхана ұйымдары және
Жеке денсаулық сақтау практикасымен айналысатын заңды және жеке тұлғалар
Қ.Р-ның басқа да министрліктері, өзгеде орталық атқарушы органдары мен
Мемлекет меншігіндегі және мемлекеттік денсаулық сақтау жүйесінің басқару органдарына
Ведомостволық
Мемлекеттік