Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі
Курстық жұмыс
Тақырыбы:Банктік қызметтегі тәуекелдіктер
Орындаған:
Қабылдаған:.
Мазмұны:
Кіріспе.......................................................................................3
1 Қазақстанның банк жүйесі.
1.1 Банк жүйесі. Ақша-несие саясатының түрлері, құралда-
ры, мақсаты......................................................................4-6
1.2 Банктік қызметті бақылау мен қадағалау......................7-9
1.3 Банк ісіндегі бәсеке.....................................................10-12
2. Банктік қызметтердің қалыптасуы
2.1 Банк қызметіндегі тәуекелдік....................................13-15
2.2 Банктің басқару құрылымы.......................................16-18
2.3 Банктік қызметті бақылау мен қадағалау.................19-21
3. Банк қызметінің бағыттары
3.1 Қазақстандағы Банктік жүйенің даму тарихы.......22-24
3.2 Банктерді жетілдіру және олардың әрі қарай
дамыту .......................................................................25-26
Қорытынды.............................................................................27
Пайдаланылған әдебиеттер...............................................28-29
Кіріспе:
Экономикалық әкімшіл-және әміршіл басқару жүйесі жағдайында, елдегі банк
Несиелік ресурстар нарығының пайда болуымен қатар бағалы қағаздар
1.1.Банк жүйесі. Ақша-несие саясатының түрлері,
құралдары, мақсаты.
Нарық жағдайында банк жүйесі екі деңгейде болады: Орталық
Орталық банк ұлттық валютаны айналымға шығарады, мемлекеттің алтын
Орталық банк ақша ұсынысын ақша базасына және мультипликаторға
Қазақстан Ұлттық банкі мемлекеттік ақша-несие саясатын анықтайтын және
Қазақстан Ұлттық банкі мемлекеттік ақша-несие саясатын анықтайтын және
Ақша-несие саясаты.
Қазақстан Ұлттық банкі мемлекеттік ақша-несие саясатын
Ақша-несие- бұл айналыстағы ақша жиынын, несие көлемін, сыйақы
Ақша-несие саясатының түрлері.
Шаруашылық жағдаятына байланысты ақша-несие саясатының екі типі
рекстрикциялық ақша несие саясаты;
экспанциялық ақша несие саясаты.
Рекстрикциялық ақша-несие саясаты – екінші деңгейлі банктердің несиелік
Экспанциялық ақша-несие саясаты – несие беру көлемін кеңейтумен,
Пайыз саясаты.
ҚҰБ өзі жүргізетін операциялар бойынша ресми қаржыландыру
ҚҰБ пайцз саясатының басты мақсаты – айналыстағы теңге
1.2 Банктік қызметті бақылау мен қадағалау.
Банктік жүйенің елдің экономикасында алатын ролі мен орны
Банктер үстінен жасалатын бақылау мен қадағалауды: халықаралық, мемллекеттік,
Республикада банктер үстінен халықаралық бақылауды Дүниежүзілік банк ,
Мемлекеттік бақылау ведомствадан тыс және ішкі ведомствалық болады.
Банктер үстінен ведомствадан тыс бақылауды Президент жанындағы Қаржылық
Олар банктік қызметі әр түрлі бағыттар бойынша тексереді:
Банктер қызметіне қадағалау және ішкі ведмоствалық бақылауды банк
Аудиторлық бақылауды арнайы және тәуелсіз аудиторлық мекемелер,
Банк қызметінің сыртқы аудиті лицензиясы бар арнайы тәуелсіз
Аудиторлық ұымдар және аудиторлар бухгалтерлік есеп пен есеп
Өз қорытындысында аудиторлар жіберілген қателер мен кемшіліктер бойынша
Ішкі аудит жетекші бақылау формасын білдіреді және оны
Банк қызметіне құрылтайшылық бақылау бірнеше формада жүргізіледі: басқарма
Акционерлер банк жетекшісімен өткен қаржылық жылдағы, оның қызметінің
Бақылауды жүргізу үшін акционерлер сараптамашыларды, аудиторларды, т.б. шақыра
Шет елдерде әрбір жеке елде, тарихи даму мен
Мысалы, Англияда соңғы кезге дейін банктің жұмысын реттейтін
Бұл елдегі банктер акционердлік компаниялар туралы жалпы заңмен
1.3 Банк ісіндегі бәсеке.
Әдетте бәсеке деп белгілі бір нарықтағы заңды тұлғалар
Бірінші белгісі- капиталдар нарығында қаржылай қызмет көрсететін көптеген
Екінші белгісі - әрбір нарыққа қатысушыларда толық ақпараттар
Үшінші белгісі- барлық қатысушылардың нарыққа нарыққа шығарылатын қаржылық
Төртінші белгісі-ешбір қатысушы басқа қатысушылардың қабылдаған шешімдеріне ықпал
Бәсекелестік кез келген істе керек және ол еркін
Зерттеулердің біреуі банктердің көп болған сайын пайыз деңгейі
Тәжірбиеде ірі банктер майдаларға қарағанда жинақ салымдары бойынша
Ірі банктердің ірі клиенттерге қарыз беруі кішігірім банктердің
Әлемдік банктік индустрия 60-жылдардың соңынан бастап біршама өзгерістерді
Біріншіден, банктік индустрия интернационалдану тенденциясына ие
Екіншіден, салымдардың салықтық жүйесін өзгертетін дәстүрлі капиталдардың жаңа
Үшіншіден, банктік индустрия оны банктік заңдылықтар тарапынан
Төртіншіден, өткір бәсекелестіктің көрінісінің бірі болып ақша нарығына
Бесіншіден, бәсекелестік банктік қызметтегі жеке тұлғаларға қызмет көрсету
Сонымен, қазіргі кезде банктік индустрия көбірек бәсекелестік қабілетті
әр түрлі қаржылық институттар арасындағы болған дәстүрлі ерекшеліктер
Біздің елде банктік жүйедегі өткір бәсекелестік туралы айту
2.1 Банк қызметіндегі тәуекелдік.
Нарықтық экономикаға көшу жағдайында банктік салада банк
Нарықтық қатынастардың қалыптасуына байланысты тәуекелдік түсінігі банктер өміріне
Қазіргі кездегі банктік нарық тәуекелдіксіз мүмкін емес. Ол
Банк тәуекелдігі дегеніміз не? Тәуекелдік негізінде ықтималдылықты, ал
Банктік қызметке тән тәуекелдікті сипаттайтын жалпылама көрсеткіш ретінде
Шығындар. Банктер өз қызметі барысында белгілі бір шығындар
Табысты толық ала алмай немесе көзделген мөлшерден артық
Шынында да, банк жетекшілері пайданы жоғарылатуға тырыса отырып,
Мұның барлығы белгілі бір шамада бір-біріне қарама-қайшылық тудырады,
Банк үшін негізгі тәуекелдік түрлері оның портфельімен байланысты
Тәжірибеде төрт басты портфельдік тәуекелдік түрлері белгілі: несиелік,
Несие тәуекелдік- қарыз алушының өз қаржылық міндеттемесін орындамауымен
Ол қарыздар портфельінің сапасымен тікелей байланысты. Несие тәуекелдігін
Қиянатшылық жасау- 1991-1993 жж біздің республикамызда банктің үмітсіз
Тексеру нәтижесінде маусымды егіндік жұмыстарға, астық жинауға, меншікті
Қиянатшылық жасау – банктік жүйеде 80-жылдардың басында кеңірек
2.2 Банктің басқару құрылымы.
Банк жүйесін ұйымдастыру белгілеріне қарай филиалсыз банктерге, бөлімшелері
Ұлттық банктің рұқсатымен банктер Қазақстан Республикасы аумағында және
Банк филиалы- бұл бас банктің берген құқықтары шегінде
Банк өкілдігі -депозит тартудан басқа белгілі бір банктік
Еншілес банк – жарғылық қордың 50
Қазақстан бұрынғы КСРО-ның монополиялық банктік жүйесін қабылдады. Бұрынғы
Әлемдік банктік тәжірибеге қарағанда, бөлімшелері бар банктердің артықшылығы
Бірақ жоғарыда аталған мамандандырылған банктердің иерархиялық құрылымы болды.
Шетелде банкі филиалдары заңды тұлға болуға және дербес
Қазақстандағы соңғы уақыттарда құрылған барлық коммерциялық банктер филиалсыз,
Батыс еуропа банктік жүйесінде ірі банктердің азғана топтары
1988 жылы Германияда 6 ірі коммерциялық банктердің 3108
АҚШ-тағы банкі жүйесі біршама өзгеше құрылған. Штаттардың
Банкі бөлімшелерін ашуға қойылатын шектеулер штаттағы сепаратизм дәстүрінен
Бөлімшелер мен филиал тораптарының кеңірек таралуы банкке: бас
Теріс жағы ретінде мұнда бас кеңсе тарапынан бақылаудың
Банктің ұйымдастырудың осындай және өзге де формасын таңдау
Банктің ұйымдастырылу құрылымы және соған сәйкес операциялары орталықсыздандыру
2.3 Банктік қызметті бақылау мен қадағалау.
Банктік жүйенің елдің экономикасында алатын ролі мен орны
Банктер үстінен жасалатын бақылау мен қадағалауды: халықаралық, мемллекеттік,
Республикада банктер үстінен халықаралық бақылауды Дүниежүзілік банк ,
Мемлекеттік бақылау ведомствадан тыс және ішкі ведомствалық болады.
Банктер үстінен ведомствадан тыс бақылауды Президент жанындағы Қаржылық
Олар банктік қызметі әр түрлі бағыттар бойынша тексереді:
Банктер қызметіне қадағалау және ішкі ведмоствалық бақылауды банк
Аудиторлық бақылауды арнайы және тәуелсіз аудиторлық мекемелер,
Банк қызметінің сыртқы аудиті лицензиясы бар арнайы тәуелсіз
Аудиторлық ұымдар және аудиторлар бухгалтерлік есеп пен есеп
Өз қорытындысында аудиторлар жіберілген қателер мен кемшіліктер бойынша
Ішкі аудит жетекші бақылау формасын білдіреді және оны
Банк қызметіне құрылтайшылық бақылау бірнеше формада жүргізіледі: басқарма
Акционерлер банк жетекшісімен өткен қаржылық жылдағы, оның қызметінің
Бақылауды жүргізу үшін акционерлер сараптамашыларды, аудиторларды, т.б. шақыра
Шет елдерде әрбір жеке елде, тарихи даму мен
Мысалы, Англияда соңғы кезге дейін банктің жұмысын реттейтін
Бұл елдегі банктер акционердлік компаниялар туралы жалпы заңмен
3.1 Қазақстандағы Банктік жүйенің даму тарихы.
Кеңес үкіметі кезінде Қазақстанның өзінің банктік жүйесі болған
Ресейдің Мемлекеттік банкі (өз қызметін 1860 жылы бастады)
Акционерлік коммерциялық банктер (47 банк 743 филиалымен) қарыз
Ипотекалық несие жүйесі – мемлекеттік дворяндардың жер банкі
Несиелік мекемелердің ішінен, әсіресе, деревнялардағы дәулетті адамдарға қызмет
1917ж Қазан революциясынан кейін банк ісін ұйымдастыруда мемлекеттік
1922 жылдан бері сауданы, өнеркәсіпті несиелендіру үшін өзара
КСРО-да банктік реформа 1987-1988 жылдары жүргізілді. Нәтижесінде, КСРО
70-жыл бойы КСРО-ның банктік жүйесінде, оның ішінде Қазақстанда
Өз тәуелсіздігін алғаннан кейін 1990 жылдың желтоқсанында
3.2 Банктерді жетілдіру және олардың әрі қарай
Бұл банктерді жетілдіруге байланысты бір қатар шаралар 1994ж.
Бірінші кезекте 1994жылы Ұлттық банктің ұсынысы бойынша Кабинет
Екінші кезекте Қазақстан ӘлемБанкін 1994 жылдың орта кезеңінде
Үшінші кезекте,мемлекеттік мамандандырылған Халық банкін әмбебап банкке түрлендіру
Бірінші-кезеңде (1995 жылдың бірінші жартысын) мемлекеттік емес
Екінші кезеңде: (1995ж. екінші жартысында және 1996ж.) халық
Үшінші кезеңде: (1997ж. ішінде)халық банкісінің алдында Ұлттық банк
Төртінші кезеңде: әмбебап банк-Тұран банкіндегі мемлекеттің үлесі
Бесінші кезеңде әмбебап банк – Кредсоцбанктегі мемлекеттің үлесі
Қорытынды:
Сонымен, біз қай тәуекелдіктің банктік қызметте болатыны және
Банк стратегиясы төмендегідей қағидалардан құралады:
-қалайда арзанға сатып алу;
-рентабельдік мөлшерлеме бойынша оны және көрсетілген қызметтерді сату;
-келесідей жолдармен тәуекелдік зияндарын төмендету:
Сенімді клиенттер таңдау және кепілдемелер алу, операцияларды диверсификациялау
Қазіргі кездегі банктік нарық тәуекелдіксіз мүмкін емес. Ол
Тәуекелдік негізінде ықтималдылықты, ал нақтырақ айтсақ, банктің қаржылық
Банктік қызметке тән тәуекелдікті сипаттайтын жалпылама көрсеткіш ретінде
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Абрамова, М.А., Александрова, Л.С.Экономическая теория [Текст]: учебное пособие.-
2. Байысова, Ә.
// Экономика негіздері.-2005.- N 2.- 36-38 б.
3. Банк қызметі туралы: ҚР құқықтық актілер
4. Жалпы экономикалық теория:оқулық / Ө. Қ. Шеденов;
Қ. Жұбанов атын.Ақтөбе мем. ун-ті.- толықт.және қайта
5. Зиябеков, Бейсенбек.
ғана емес, мемлекеттің діңгегі болуы керек:[Экономика]// Жаңа ғасыр.-
6. Қазақстан халқының
Статистика агенттігі.- Алматы: Қазстатақпарат, 2005.- 100 б.
7. Қазақстан экономикасының
ред. Қ. Әбдиев.- Алматы, 2003.- 218 б.
8. Лащев, Александр Михайлович.
9. Мамыров Нүрғали, Тілеужанова, Манатжан.Макроэкономика: Оқулық
10. Мамыров, Нұрғали Құлшыманұлы ж.б.
11. Мамыров, Нұрғали.
12. Мананов, Бекен Бақтыбекұлы, Молдақұлова, Ғазиза
ғылым м-трлігі ; Т. Рысқұлов атын. Қазақ Экон.ун-ті.-
13. Мақыш, Серік Биханұлы.
14. Сақтағанұлы, Төлбек.
/ жауапты ред. Н. Даужанов.-
15. Сәбден, Оразәлі.
3