КIРIСПЕ
I САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
1.1. Салық жүйесінің құрылымы
1.2. Салық салу жүйесінің негізгі элементтері мен салық
II ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЛЫҚ ЖҮЙЕСIНІҢ ЖАЛПЫ
2.1. Қ. Р-ның экономикасында салық жүйесiнің қалыптасуы
2.2. Қ. Р-ның салық жүйесінің қазіргі жағдайы
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КIРIСПЕ
Қазақстан салық және оны жинау жұмыстары республикалық және
Салықтар біздің өмірімізде бұрыннан үйреншікті жағдайға айналған. Олар
Салық – нарықтық қатынастардың құрамды бөлiгi және мемлекеттiк
Нарықтық өтпелі кезең жағдайында, жеке кәсіпкерліктің даму барысында
Жаңа салық есептемесінің тәсілі бұрынғы жүйеден әлде қайда
Салықтар шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының қалыптасуындағы
Салық және салық төлеу қоғам өміріндегі орнының айрықша
Салық төлеушінің салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған
Мемлекет салық қызметі органы арқылы салық төлеушіден оның
I САЛЫҚ ЖҮЙЕСI
1.1. Салық жүйесінің құрылымы.
«Салық» ұғымымен «салық жүйесі» ұғымы тығыз байланысты. Мемлекетте
1991 жылға дейін, яғни КСРО ыдырағанға дейін елде
1991 жылға желтоқсанның 25-інен бастап біздің елімізде тұңғыш
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының
Қазақстан Республикасының Президентнің бұл жарлығы Қазақстан Республикасының 1999
Салықтардың, оларды төлеушілердің, салықтарды алу әдістерінің салық жеңілдіктерінің
Барлық өркениетті елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әр түрлі
Салық салу объектілері бойынша:
Салықты алатын және салықтан жиналған сомаға билік жасайтын
Пайдалану тәртібі бойынша;
Объектінің экономикалық белгімі бойынша.
Салықтарды салу объектісі бойынша, олар тура және жанама
Тура салықтар – салық төлеушінің кірі мен мүлкінің
Жанама салықтар – баға немесе тарифке үстеме түрінде
Жанама салықтар мемлекеттің фискалдыұ мүдделерін білдіреді. Оларды
Жанама салықтар салудың мәні салықтың тауар бағасына (немесе
Салықты алатын оған билік жасайтын органға қарай орталық
Пайдалану тәртібіне қарай барлық салықтар жалпы және мақсатты
Жалпы салықтар тиісті деңгейлердегі бюджетттерде шоғырландырылады және жалпымемлекеттік
Объектінің экономикалық белгілері бойынша табысқа салынатын салықтар және
Салық салу объектілерін есепке алу және оларды бағалау
Бірінші жағдайда салықты есептеу мен оны алу, салық
Мағлұмдамада салық төлеушілер табыстың көлемін, қажеттіі жеңілдіктерді, шегерімдерді
Жеке табыс салығы бойынша мағлұмдаманы мынадай салық төлеушілер:
Төлем көзінен салық салынбайтын табыстары барлар;
Тұрғын үй салу мен осындай құрылысы үшін материалдарды
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден табыстар алатын жек
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлердегі шетел банктеріндегі шоттарда
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заңнамалық
Қазақстан Республикасы Президентінің депутаттары, судьялары табс етеді.
Салық төлеушіден салық мағлұмдамасын табыс етудің белгіленген мерзіміне
Үшінші әдіс бойынша салық төлеуші жұмыс істейтін ұйымның,
Төртінші әдіспен салық кәсіпкерлік қызметтің сан алуан түрлеріне
Салық себенің екі әдісі қолданылады:
кассалық;
есептеу әдісі.
Кассалық әдіске табыстар мен шегірмедр жұмысты орындау қызмет
Есептеу әдісі бойынша табыстар мен шегерімдер ақы
Қазақстан республикасының салық жүйесі салықтардың, алымдардың жне баждардың
Қазақстан Республикасындағы салықтардың, салық сипатындағы алымдардың тізбесі мыналарды
Салықтар:
Корпороциялық табыс салығы.
Жеке табыс салығы.
Қосылған құнға салынатын салық.
Акциздер.
Жер қойнауын пайдланушылардың салықтар мен арнаулы төлемдері.
Әлеуметтк салық.
Жер салығы.
Көлік құралдарына салынатын салық.
Мүлікке салынатын салық.
Алымдар:
Заңды тұлғаларды мемлекеттк тіркегені үшін алынатын алымдар.
Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттк тіркегені үшін алынатын алымдар.
Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалған мәмілелерді мемлекеттік
Радиоэлектрондық құралдарды және жиілігі жоғары құрылғыларды мемлекеттік тіркегені
Механикалық көлік құралдары тіркемелерді мемлекеттк тіркегені үшін алым.
Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді мемлекеттік
Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алынатын алым.
Дәрі-дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым.
Автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы арқыл жүру алымы.
Аукционнан алынатын алым.
Елтаңбалық алым.
Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым.
Телевизия және ражио хабарларын тарату ұйымдарына радиожиілік спектірін
Төлемақылар:
Жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы. Жер бетіндегі көздердің
Қоршаған ортан ластағаны үшін төлемақы.
Жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы.
Орманды пайдаланғаны үшін төлемақы.
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін төлемақы.
Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы.
Кеме жүретін су жолдарын пайдаанғаны үшін төлемақы.
Сыртқы (көрнекті) жарнаманы орналастыру үшін төлемақы.
Мемлекеттік баж.
1. Мемлекеттік баж.
Кеден төлемдері:
1. Кеден бажы.
2. Кеден алымдары.
3. Төлемақы.
4. Алымдар.
Салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің
Салық жүйесі өзінің құрамына мемлекеттік салық службасының –
«Салық» және «салық алу» ұғымдарын ажырата білген жөн:
1.2. Салық салу жүйесінің
Бюджеттік немесе қазыналық
бюджетті талдап жасау;
бюджетті қарау;
бюджетті бекіту;
бюджетті бақылау;
бюджеттің орындалуын қадағалау;
бюджеттің орындалуы туралы есеп беруді
«Бюджеттік жүйе туралы» ҚР заңында
Республикалық бюджетке мыналар түседі:
1) республикалық бюджет табыстары, бұған
а) салықтан, жиналымдардан және
б) салықтық емес түсімдер;
в) капиталмен жасалған операциялар барысныда
2) заңды немесе жеке тұлғалардан,
3) республикалық бюджеттен бұрынырақ берілген
Жергілікті бюджеттер Қазақстан Республикасының
Республикадағы қолданыстағы салықтар мен басқа да міндетті түсімдер
Салықтардың экономикалық мазмұны бір жағынан, шаруа
Салық - заңды және
Жекелеген салықтар мемлекеттік экономикалық тетігіндегі
Мақсатты белгілерге - қолдау көрсетуші
Әр салықтың өзіне төмендегі элементтер
Салық субъекті немесе салық төлеуші
Салық тасымалдаушысы - салық
Салық нысаны - салық салынатын
Салықтың көзі - салық төленетін субъектінің
Салық салудың маштабы – салық өлшемінің
Салық салу бірлігіне - нысан
Салық ставкасы салық салу бірлігінің
II ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЛЫҚ ЖҮЙЕСIНІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
2.1. Қ. Р-ның экономикасында салық жүйесiнің қалыптасуы
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы егемендік алып, дербес мемлекет
Салық ұғымы мен салық жүйесi ұғымы тығыз байланысты.
Салық жүйесiн мемлекет пен заңды тұлғалар арасындағы қаржы
Қазақстан Республикасының салықтық қатынастардың дамып, салық жүйесiнiң дамуын
1 кезең, (1992 1995 жж.) – жаңа салық
2 кезең, (1996-1998 жж.) – жаңа нарықтық экономика
3-кезең, (1998-2000 жж.) – барлық қағидалардың ескерiлуi арқылы
4-кезең, (2001-2004 жж.) Жаңа салық кодексi қабылданып,
Қазақстан Рсепубликасының 1991 жылдың 25 желтоқсанында қабылданған Қазақстан
жалпы мемлекеттiк салықтар – 10;
мiндеттi түрде төленетiн жергiлiктi салықтар мен алымдар –
жергiлiктi салықтар мен алымдардың 18 түрi.
Бұл салықтардың негiзiн табыс салығы, пайдаға салынатын салық,
Салық iсiн тиiмдi ұйымдстыру мақсатында салықтарды белгiлi топтарға
Салық салу объектiсiне байланысты;
Қолданылуына қарай;
Салық салу органына байланысты;
Экономикалық ерекшелiгiне байланысты;
Салық салу объектiсiн бағалау дәрежесiне қарай;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң 24.04.95 жылы қабылдаған “Салық және
1999 жылы салық жүйесi 5 рет қайта күрделi
4-шi кезеңде, яғни 2001 жылдың 12 маусымында Жаңа
Жаңа Салық Кодексi 2002 жылдың 1-шi қаңтарынан Қазақстанда
корпорациялық табыс салығы;
жеке табыс салығы;
қосылған құн салығы;
акциздер;
жер қойнауын пайдаланушылардың салықтар мен арнайы төлемдерi;
әлеуметтiк салық;
жер салығы;
көлiк құралдары салығы;
мүлiк салығы.
Осы Салық Кодексiндегi 13 түрлi алымдар:
заңды тұлғаларды мемлекеттiк тiркегенi үшiн алым;
жеке кәсiпкерлердi мемлекеттiк тiркегенi үшiн алым;
жылжымайтын мүлiкке құқықтарды және олармен жасаған мәліметерді мемлекеттiк
радиоэлекторндық құралдары және жиiлiгi жоғары құрылғыларды мемлекеттiк тiркегенi
механикалық көлiк құралдары мен тiркемелердi мемлекеттiк тiркегенi үшiн
теңiз, өзен кемелерi мен шағын көлемдi кемелердi мемлекеттiк
азаматтық әуе кемелерiн мемлекеттiк тiркегенi үшiн алым;
дәрi-дәрмек құралдарын мемлекеттiк тiркегенi үшiн алым;
автакөлiк құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы арқылы жүру алымы;
аукциондардан алынатын алым;
елтаңбалық алым;
жекелеген қызмет түрлерiмен айналысу құқығы үшiн лицензиялық алым;
телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына радиожилiк спектiрiн
Салық Кодексiндегi төлемақылар:
жер учаскелерiн пайдаланғаны үшiн төлемақы;
жер бетiндегi көздердiң су ресурстарын пайдаланғаны үшiн төлемақы;
қоршаған ортаның ластанғаны үшiн төлемақы;
жануарлар дүниесiн пайдаланғаны үшiн төлемақы;
орманды пайдаланғаны үшiн төлемақы;
ерекше қорғалатын табиғи аймақтарды пайдаланғаны үшiн төлемақы;
радиожилiк спектерiн пайдаланғаны үшiн төлемақы;
кеме жүретiн су жолдарын пайдаланғаны үшiн төлемақы;
сыртқы жарнаманы орналастырғаны үшiн төлемақы.
Қазақстан Республикасы салық жүйесiн басқару Қазақстан Республикасы конституциясы
Уәкiлеттi мемлекеттiк орган салық орындарына басшылық жасауды жүзеге
Елiмiздегi салық қызметi органдары келесiдей қызметтер атқарады:
салық Кодексiне сәйкес кесiмдiк-құқықтық актiлердi жасау және бекiту;
өз өкiлеттiгi ауқымында салық мiндеттемелерiнiң туындауы, атқарылуы және
салықтық бақылауды жүргiзу;
Қазақстан Республикасы заңнамасында бекiтiлген талаптарды сабақтай отырып салық
Салық төлеушiден есептелген және төленген салық және бюджетке
Салықтық тексеру барысында салық заңдылықтарын бұзушылықтарды растайтын құжаттарды
Қазақстан Республикасы Үкiметi бекiткен тiзбе бойынша салық төлеушiден
Банктерден және банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын
Салық салу iсiн ұйымдастыруда және iске асыруда негiзгi
Салық төлеушiлермен жұмыс iстеу бөлiмi. Бұл бөлiмнiң негiзгi
Салық төлеушiлердiң есебiн жүргiзу;
Салық төлеушiлерге тiркеу нөмерiн беру;
Салық төлеушiлерге салық заңнамаларын түсiндiру;
Есеп құжаттарын, декларацияларды қабылдап, олардың дұрыс жасалғанын камералық
Патент беру және т.б. қызметтер.
Салық аудитi бөлiмi. Бұл бөлiмнiң негiзгi қызметтерiне келесiлердi
Құжаттық тексерулер жүргiзу;
Кәсiпорындардың жабылуына байланысты тексерулер жүргiзу;
Салық комитетiне түскен арыздарды, өтiнiштердi тексеру;
Хронометраждық зерттеу жүргiзу арқылы патент құнының дұрыстығын тексеру
Салықтарды ерiксiз өндiру бөлiмiнiң негiзгi қызметтерi келесiдей:
Салық төлеушiлердiң бюджетке төленбеген қарыздарын анықтау, талдау;
Салық төлеушi есеп шотынан салықты өндiрiп алу туралы
Салықтан қарызы бар салық төлеушiлердiң банктегi шоттарын тексеру;
Аукцион ұйымдастырып, тәркiленген мүлiктi сатып, бюджетке кiрiс түсiру;
жекелеген салық төлеушiлерге фискалдық жады бар бақылау касса
4. Құқықтық қамтамасыз етудiң негiзгi мақсаттарына келесiлердi жатқызуға
салық комитетiн Заңдармен, нұсқаулықтармен, өзге де заңнамалық кесiмдермен
соттарда, құқық қорғау органдарында салық комитетiнiң мүддесiн қорғау
5. Ұйымдастыру-бақылау қызметiнiң бөлiмiнiң негiзгi қызметтерi:
Салық комитетiнiң iс жоспарын жасау және оны iске
2-Н есебiн жинақтап, жасау жұмыстары;
жоғарғы органдарға мәлiметтер беру;
мәлiметтер алмасу және т.б.
Ақпаратпен қамтамасыз ету және есеп бөлiмiнiң негiзгi қызметтерi:
Бюджетке түскен салықтардың есебiн жүргiзу;
Салық төлеушiлердiң жеке шотын ашу және жүргiзу;
1-Н есебiн жинақтап, жасау;
Болжама мәлiметтердiң орындалу есебiн тұрақты жүргiзу.
2.2. Қ. Р-ның салық жүйесінің қазіргі жағдайы
Жаңадан жасалған Салық кодексінің баяндалуы жеңілдеді, неғұрлым жатық
Экономиканың көптеген маңызды секторлары үшін, әсіресе
Қазір салықтық есептеменің электрондық нысанына көштік. Бұл да
Салық кодексі қолданысқа енген алғашқы айлардың нәтижесін бағамдасақ,
Салық кодексі – бұл қоғамдағы үлкен пікірталаспен дүниеге
Шындыңын айту керек, Қазақстан Республикасының Салық кодексі барынша
Кез келген мемлекеттің экономикасының жағдайы, ғылыми-техникалық әлеуеттік оның
Салық кодексіне ауылшаруышылық өнімін өндірушілерге бюджетпен салық салудың
Шаруа қожалығымен айналысатын салық төлеушілер арнаулы салық режимін
Ал патентепн жұмыс істейтін салық төлеушілер, яғни ауылшаруашылық
Салық кодексіндегі 470- баптың 1-тармағна сәйкес, орманды тікелей
Табыс табатын әрбір азамат өз табысынан тиісті түрде
Сондай-ақ мүліктік табыстан, жеке кәсіпкердің салық салынатын
Салықтан жалтару қылмыстық іс болып саналады. Қазақстан Республикасының
ҚР Бас прокуратурасы жанындағы Құқықтық статистика және ақпарат
Қазір кедендік әкімшіліктендірудің сапасы жақсарды. Тауарлардың кедендік құнына
2001 жылмен салыстырғанда 2002 жылы ТМД-дан тыс елдерден
Салыстырмалы түрде Ресей Федерациясын алып қарайық. 2001 жылы
Сонымен, әркім салықтың өзіне түсетін салмағының қалыпты екендігін,
Қорытынды
Қорыта келгенде, қазіргі кезде экономика тұрақталды. Салық
Бірінші теориялық бөлігінде - салық жүйесінің құрылымына,
Ал екінші аналитикалық бөлігінде - ҚР салық
Салық қызметі органдарының лауазымды адамдары қызмет міндеттерін атқару
Қазіргі заманғы салық заңына сәйкес жұмыс істеген жеті
Салық мәдениеті дегенді - әрбір азаматтың салықты мемлекеттің
«ҚР салық жүйесі туралы» заңдар мен салық кодексі
Қолданылған әдебиеттер:
1. Кәкімжанов З. Салық мәдениеті – салықты дұрыс
2. Кәкімжанов З. Салық кодексіндегі соңғы өзгерістер. Егемен
3. А.Д. Байдуйсенов. Қазақстан салық жүйесіндегі кебір мәселелер.
4. Құлыпбаев С. «Қаржы». Оқу құралы – Алматы:
5. Құлыпбаев С, Баязитова Ш, Баязитова А. Қаржы
6. Ілиясов Қ.Қ. «Қаржы». Алматы – 2003 ж.
7. Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті
8. Черник Д.Г. Починок А.П. Основы налоговой системы:
9. Мельников В.Д. Ли В.Д. Общий курс
27