Коммерциялық банк

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ..................................................................................................................
1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ НЕСИЕЛІК РЕСУРСТАРЫН ҚҰРУ ЖӘНЕ НЕСИЕЛІК ҚЫЗМЕТІНІҢ
1.1 Коммерциялық банктердің несиелік ресурстарын құрудағы депозиттердің ролі
1.2 Банктердің депозиттік операцияларының мәні мен мазмұны ...................
1.3 Банк ресурстарын басқару жүйесінде коммерциялық
1.4 Банктердің несие операцияларын ұйымдастырудың теориялық аспектілері .............................................................................................................
2 «АТФ БАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫНЫҢ НЕСИЕЛІК РЕСУРСТАРЫН ҚҰРУДАҒЫ ҚЫЗМЕТ
2.1 «АТФ Банк» акционерлік қоғамының ағымдағы жай-күйі мен қаржылық
2.2 Банктің несиелік ресурстарын құруда маңызды болып табылатын депозиттік
2.3 Банктің несиелік қызметі негізінде несиелік қоржынын талдау................
3 НЕСИЕЛІК РЕСУРСТАРДЫ ҚҰРУДАҒЫ БАНКТЕРДІҢ ДЕПОЗИТТІК ҚЫЗМЕТІН ЖЕТІЛДІРУ ЖӘНЕ
3.1 Банктің депозиттік саясатын қалыптастырудың оңтайландырылған тәсілдемесі..............................................................................................................
3.2 Несиелік ресурстарды құру және пайдалану тиімділігін арттырудағы ықтималды
3.3 Несиелік ресурстарды арттыру және тиімді пайдалану тұрғысындағы бөлшек
ҚОРЫТЫНДЫ ......................................................................................................
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ....................................................
КІРІСПЕ
Зерттелетін тақырыптың маңыздылығы. Коммерциялық банктердің негізгі операциялары ретінде олардың
Бүкіл банктік саясаттың ең маңызды құрамы болып банктік ресурстық
Біздің мемлекетте депозиттік саясаттың қалыптасуына тиісті назар аударылмағанын айта
Коммерциялық банктердің несиелік ресурстарын құруда бірден-бір маңызды орын алатын
Мәселенің зерттелу деңгейі. Коммерциялық банктердің ресурстық базасын қалыптастыру,
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері. Дипломдық жұмыстың мақсаты коммерциялық банктердің
Анықталған мақсат негізінде жұмыста келесі міндеттер қойылған:
- коммерциялық банктердің ресурстық базасын құрудағы
- коммерциялық банктердің депозиттік операциялары мен депозиттік саясатын зерделеу;
- банктердің несиелік қызметінің теориялық аспектілерін зерттеу;
- нақты банк мысалында оның қызмет негіздеріне, депозиттік және
- жүргізілген теориялық зерттеулер мен талдаулар нәтижесінде банктердің несиелік
Зерттеудің обьектісі: «АТФ Банк» акционерлік қоғамының несиелік ресурстарды
Зерттеудің пәні коммерциялық банктердің несиелік ресурстарын құру және пайдалану
Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізі. Зерттеу барысында әлемдік экономикалық
Жұмысты жазу барысында несие нарығы қызметін реттейтін ҚР Заңдары
Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі зерттеудің мақсаттары және міндеттерімен
1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ НЕСИЕЛІК РЕСУРСТАРЫН ҚҰРУ ЖӘНЕ НЕСИЕЛІК ҚЫЗМЕТІНІҢ
1.1 Коммерциялық банктердің несиелік ресурстарын құрудағы депозиттердің ролі
Өзінің іскерлігін жүзеге асыру үшін коммерциялық банктердің иелігінде нақты
Шаруашылықтың нарықтық шарттарға өтуі, экономикалық дербес коммерциялық банктердің және
Өзінің сандық және сапалық құрамы бойынша нақты коммерциялық
Коммерциялық банкке ресурстық базаны құру мақсатында әртүрлі көздерден ақшалай
Банк ресурстарының қысымға түсетін бөлігі жеке шот емес, заемдық
Банктермен тартылатын қаражаттар құрамы бойынша әртүрлі. Олардың түрлерінің негізгісі
Банк ресурстарының жалпы сомасында тартылған ресурстар жеке орын алады.
Коммерциялық банктердің тартылған ресурстарының негізгі бөлігі болып депозиттер табылады,
1. Коммерциялық банктің пассивтік операциялары қаражат көздерін және банк
Коммерциялық банк пассивтері активті операцияларды жүзеге асыру үшін негіз
Пассивтер мен активтерді басқару функциялары бір – бірімен өзара
Коммерциялық банктердің ресурстық базасының қазіргі құрылымы жеке қаражаттардың маңызды
Банктің ресурстық базасының негізін, тұрақтылығы оның өтімділік факторының
Пассивтің әрбір тобына көлемі мен орналасу мерзімі бойынша
Пассив құрылымының оңтайландырылуы, ресурстық базаның арзандауы, ескі қызметтің түрлендіруінің
Банкирлер ресурстық базаны құруда, тартылатын ресурстардың нақты бағасына
Ресурстық базаның, оның құрылымының және сапасының, активтермен баланстандырылған тұрақтылығынан
Банктердің депозиттік операцияларының мәні мен мазмұны
Коммерциялық банктің пассивтік операциялары банктің қаражат көзін және байланыс
Коммерциялық банктің депозиттік (салымдық) операциялары – қолданысқа дейінгі нақты
Депозиттік шоттар әртүрлі болуы мүмкін және оның топтастырылуының негізінде
Экономист-ғалымдар депозиттерді түрлі сипаттары бойынша жіктейді. Төмендегі кестеде салым
Кесте 1
Әртүрлі белгілері бойынша салымдардың жіктелуі
Жіктелу белгілері Салым түрлері
- субъектілер бойынша - жеке тұлғалардың депозиттері
- заңды тұлғалардың депозиттері
- мерзімі бойынша /өтімділігі/ - талап етілгенге дейін
- мерзімді, соның ішінде:
- а) тіркелген мерзіммен;
- б) өтеу үшін белгіленген мерзім;
- в) депозиттік келісімнің тоқтатылуы
- туралы хабар
- мерзімі бойынша - қысқа мерзімді
- ұзақ мерзімді
- шотты алу түрі бойынша - шоттағы салымдар:
- депозитке ақша қаражатты таратуда қызмет көрсететін қаржылық құралдар
жинақ кітапшалы салымдар
депозиттік пластикалық карталы салымдар
- белгілі пайыздық ставканың түрлері бойынша - тұрақты,
- салымға тартылған қаражаттардың шарты бойынша - стандартты,
- пайыздық ставканы немесе сомманы шектеу мүмкіндігі бойынша
- лимиттелінбеген
- сақтандыру деңгейі бойынша - сақтандырылған
- сақтандырылмаған
- қолдану режимі бойынша - талап еткенге дейін:
- қымбаттау дәрежесі бойынша - тегін /есеп айырсу,
- ақылы /депозиттік шоттар/;
- қымбат /банкаралық несие/;
Е С К Е Р Т У - [5,127б.]
Депозиттік операцияларды ұйымдастыру келесі принциптер қатарын сақтағанда жүзеге асады:
ағымдағы пайданы алу және оны келешекте алу үшін
банктің оперативтік өтімділігін қолдау үшін депозиттік операцияларды басқаруда
депозиттік саясат және активтердің кірістілігі арасында келісушілік;
клиенттерді тарту мақсатында банктік қызметті дамыту.
Сонымен қатар депозиттік операцияларды былайша топтастыруға болады:
салымшылар категориясынан:
заңды тұлғалар депозиті (кәсіпорындар, мекемелер, басқа банктер);
- жеке тұлғалар депозиті.
экономикалық маңызы бойынша:
салымшылар категориясы есебімен;
алу формасы бойынша;
сақталынып жатқан қаражаттарды қолдану тәртібі бойынша.
қаражаттарды алу формасы бойынша:
мерзімдік депозиттер;
талап етілгенге дейінгі депозиттер;
халықтың жинақтаушы салымдары [6, 87б.].
Алу формасы бойынша депозиттердің топтамасын сызба түрінде 1-суретте
Сурет 1. Алу бойынша коммерциялық банктердің депозиттерінің топтамасы
Батыстағы банктердің тәжірибесінде алу мүмкіндігі бойынша депозиттер келесі
-«қапыл ақшалар», үлкен ықтималдық бойынша алынуы мүмкін (мысалы,
сенімді емес, оның көлемінен 25-30% ғана көлемінде алынуы
тұрақты қаражаттар (негізгі депозиттер), оларды алу мүмкіндігі ең аз.
Алу формасы бойынша депозиттер топтамасын егжей-тегжейлі қарастырайық. Талап
Талап етілгенге дейінгі депозиттер өзінің негізінде тұрақты емес, коммерциялық
Талап етілгенге дейінгі салым бойынша пайыздар салымшыға
Талап етілгенге дейінгі депозиттер өте өтімді. Оардың иелері
ақшаны алу және салу әр кезде шетеусіз жүзеге асуы
шот иесі банкке шотты пайдаланғаны үшін нақты айлық
банк талап етілгенге дейінгі шоттарда ақшалай қаражаттарды сақтауға
банк талап етілгенге дейінгі депозиттер бойынша ҚР
Қаражаттардың жоғары икемділігіне байланысты талап етілгенге дейінгі шоттардағы қалдық
Талап етілгенге дейінгі салымдар көмегімен банктің табыс табу
Маңызы бойынша банк үшін екінші орында – мерзімдік депозиттер,
Мерзімдік депозиттер оның мерзіміне байланысты топтастырылады:
3 айға дейінгі мерзімдегі депозиттер;
3 айдан 6 айға дейінгі мерзімдегі депозиттер;
6 айдан 9 айға дейінгі мерзімдегі депозиттер;
9 айдан 12 айға дейінгі мерзімдегі депозиттер;
12 айдан жоғары мерзімдегі депозиттер.
Клиент үшін мерзімдік депозиттік шоттардың артықшылығы болып жоғары пайыз
Мерзімдік салымдардың 2 формасы бар:
тіркелген мерзіммен мерзімдік салымдар;
алу туралы алдын – ала хабарламамен мерзімдік салымдар.
Мерзімдік салымдар қаражатты банктің иелігіне толығымен келісім
Қаражаттарды алу бойынша алдын – ала ескертпелі салымдар, клиент
Егер салымшы салым сомасын өзгертуді қаласа – азайтып немесе
Мерзімдік салымдар бойынша пайыздық мөлшерлемені орнатуда анықтаушы
Мерзімдік депозиттерді тарту бойынша банк балансының
Әлемдік банктік тәжірибеде мерзімдік депозиттермен талап етілгенге дейінгі
Халықтың жинақтаушы салымдары мерзімге және салымдық операция шарттарына
мерзімдік;
қосымша салымдармен мерзімдік;
шарттық;
талап етілгенге дейінгі;
ағымдағы шотқа және басқа.
Олар сома толығымен немесе бөлшектеніп салынады және алынады және
Жинақтаушы салымдардың банк үшін артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Банк
Осы сұрақты қарастыруда, жергілікті коммерциялық банктің депозиттік саясаты шетелдік
Депозиттік сертификаттың 2 артықшылығы бар. Біріншіден, оның депозиттік саясаттың
Сертификаттарды депозиттік және жинақтаушы деп бөлуден басқа, басқа
шығарылым әдісі бойынша:
- бір жолғы тәртіппен шығарылым;
- сериямен шығарылым.
2) рәсімдеу бойынша:
- атаулы;
- ұсынушыға.
Сертификат иесі сертификат бойынша талап құқығын басқа адамға
Демек, көрсетілген теориялық материалдардан нәтиже жасай отырып, салымдар коммерциялық
Банктің өзінің клиенттерінен тартқан қаражаттары ағымдағы, депозиттік және жинақтаушы
Салымға қаражаттарды тартуда клиентпен депозиттік келісім жасалады.
Салымдар бойынша операцияларды рәсімдеу үшін мыналар қолданылады:
Салым жарнасы тек жеке тұлғалардан қолма –
Клиент салымды жабуда банкке салым туралы келісім
Банктің депозиттік операцияларын басқару бойынша негізгі тапсырмалар:
міндетті резервтерді құруды қамтамасыз ететін бөлігінен басқа кіріс
банк клиент алдында сәйкесті міндеттемелерді орындау үшін
«арзан ресурстарды» тарту есебінен банктің пайда табуын қамтамасыз ету.
Қазіргі экономикалық жағдай банкке депозиттік операцияларды
Жеке және заңды тұлғалардың салымдары үшін
Клиент үшін күресті банк қалай жеңіп алады? Банк жұмысында
Банкте халықтың кең көлемді өкілдерді тартудың кепілденген
Бәрі бір де орташа қазақстандық үшін қаражаттарды салу проблемасы
Жоғарыда айтылғандардан көрінетіндей, банктің тартылған қаражаттар арасындағы депозиттер
1.3 Банк ресурстарын басқару жүйесінде коммерциялық
Коммерциялық банктер өз іскерлігі үшін ресурстарды тарту мақсатында
экономикалық орындылық;
бақталастық;
ішкі қарама – қайшылықсыздық.
Экономикалық орындылықтың астарында халықтан тартылған ресурстарды қолданудың рентабелділігі
Салым бойынша мөлшерлеме жүйесі нарықтық конъюнктураға бағытталуы
Депозиттік саясаттың ішкі қарама – қайшылығын бірнеше аспектіде
Коммерциялық банктердің депозиттік саясатының мәнін қарастыра отырып, мынадай сұрақтарды
Коммерциялық банктің депозиттік саясатының субъектілерінің құрамына банк клиенттері, коммерциялық
Коммерциялық банктердің депозиттік саясатын құру негізінде 3-суретте бейнеленгендей жалпы
Депозиттік саясаттың жалпы принциптерімен макроэкономикалық деңгейде жүргізілетін ҚР
Депозиттік саясаттың спецификалық принциптеріне банк ұстанымдарының оптимальды деңгейін қамтамасыз
Тізбектелген принциптерді орындау депозиттік процесті ұйымдастыруда стратегиялық
Жұмыстың теориялық бөлігінің маңызды сұрағының бірі болып коммерциялық банктің
депозиттер нарығындағы сұраныс пен ұсынысқа байланысты (экономикалық шекаралар);
ҚР Ұлттық банкінің нормативтерінің және банк лимиттерінің әсері бойынша
депозиттік қатынастар субъектісіне байланысты (ішкі және сыртқы шекаралар);
депозиттік қатынастардың мерзімдігіне байланысты (уақытша шекаралар);
географиялық принциптерге байланысты (аумақтық шекаралар);
тартылған қаражаттардың құрылымы мен көлеміне байланысты (сандық және сапалық
Сурет 2. Коммерциялық банктің депозиттік саясатының
субъектілері мен объектілерінің құрамы
Банктің депозиттік саясатын толығымен банк саясаты элементінің бірі деп
депозиттік операцияны жүргізу процесінде банктік пайда табудағы немесе алда
банктік өтімділіктің қажетті деңгейін қолдау;
депозиттік операциялардың субъектілерінің диверсификациясын қамтамасыз ету және әртүрлі
депозиттік операциялар және депозиттік және несиелік салымдар мерзімі
депозиттік шоттағы бос қаражаттардың минимизациясы;
икемді пайыздық саясат жүргізу;
тартылған ресурстар бойынша пайызжық шығындардың азаю құралын және
банктік қызметтердің дамуы және клиенттерге қызмет көрсетудің мәдениеті
Сурет 3. Коммерциялық банктің депозиттік саясатын құру принциптері
Коммерциялық банктің депозиттік саясатын құрудың әрбір сатысы басқалармен тікелей
Бұл сұрақта банктің өтімділігін анықтауда маңызды фактор болып оның
Шетелдік зерттеушілер жүргізген, депозиттің әртүрлі түрлерінің жағдайын талдау
Сурет 4. Коммерциялық банктердің депозиттік саясатын
құру схемасы
Құрылған тәжірибе талдауы көрететіндей, әрбір коммерциялық банктің
Субъективті қиыншылықтарға мыналар жатады:
Казақстандық коммерциялық банктердің әлсіз капиталдық базасы және іскерлік
жоғарғы және орташа менеджменттің жеткіліксіз деңгейі мен сапасы;
Қазақстанның көптеген банктерінде депозиттік саясатты жүргізудің ғылыми –негізделгенконцепциясының
Депозиттік процесті ұйымдастырудағы кемшіліктер: банкте сәйкесті бөлімнің болмауы, депозиттік
Объективтік факторлар арасында келесілер бөлінеді:
коммерциялық банктерге мемлекеттің және мемлекеттік органдардың тікелей және жанама
Ресей ақша нарығының жағдайына әлемдік қаржылай нарықтың, макроэкономиканың
банк аралық бақталастық;
Ресейдің ақшалай және қаржылық нарығының жағдайы;
Қазақстанда сақтандырудың құқықтық механизмінің және банктік салымдарды қорғаудың
Жоғарыда көрсетілгендерден, депозиттік саясаттың құрылу процесі банк жүргізетін пайыздық
Банктің депозитер бойынша төлемі – операциялық шығындардың негізгі бөлігі.
Қазақстанның Ұлттық банкімен несиелік мекемелердің тұрақтылығын қамтамасыз ету
Коммерциялық банктің пайыздық саясатының бағыттарының бірі болып барлық ресурстардың
Бұл үшін:
салым бойынша қолдануға болатын пайыз қою;
тартылған ресурстар бойынша пайыздық мөлшерлеме динамикасын білу;
инфляция шарттарында ресурстардың нақты құнын есептеу;
банктің жалпы шығын көлемінде тартылған ресурстар бойынша
Салымдар бойынша пайыздық мөлшерлемені ҚР Азаматтық Кодексінің талаптары
Пайызды есептеуде пайыздық мөлшерлеменің көлемі, күннің нақты саны
Пайыздарды есептеу олардың бір әдісімен жүргізіледі:
жай пайыздар;
күрделі пайыздар;
пайыздық мөлшерлемемен;
қалқымалы пайыздық мөлшерлемемен.
Сонымен бірге, салымда қаражаттың нақты болған уақытына
Коммерциялық банктің оның іскелігін коммерциялизациялауға байланысты пайыздық саясат
пайыз алуға ат салыссу немесе алда оны
депозиттер және ссудалық операциялар бойынша пайыздық мөлшерлеменің мәнін реттеу
депозиттік операциялар мен мерзім және сома бойынша ссуданы
баланстың өтіміділігін қолдау;
пайыздық тәуекелдікті минимизациялау [11, 98б.].
Осы сұрақты аяқтай отырып, пайыздық саясат коммерциялық
Банктердің несие операцияларын ұйымдастырудың теориялық аспектілері
Несие операциялары коммерциялық банктердің активті қызметінің негізін құрайды, өйткені
Екіншіден, банктер елдің экономикасын дамытуға бағытталған инвестицияларға несие беру
Үішншіден, бұл қызметті табысты жүзеге асырған кезде оның барлық
Несие операциялары – бұл несие берушінің қарыз алушыға ақылы,
Қайтарушылық түрінде қарыз алушының несие берушіге келісімде көрсетілген негізгі
Банк несиесінің ақылы болуы несие беру кезінде банктің көрсететін
Несие берушіден жедел несие беру жағдайында алынған қаржыларды қайтарудың
Банк несиесін берудің жоғарыда атап өткен қағидаларына (жағдайларына) тағы
Қамтамасыз ету – бұл кепілге беру, банк кепілдері, сақтандыру
Банк несиелері келесі белгілер бойынша жіктеледі:
Мақсатты белгіленуі бойынша (тұтыну, сауда, ауылшаруашылық, инвестициялық және т.б.);
Қайтару мерзімдері бойынша (қысқа мерзімді, орта мерзімді және ұзақ
Қамтамасыз етушілік деңгейі бойынша (қамтамасыз етілген және қамтамасыз етілмеген);
Пайыздық ставкалар түрлері бойынша (пайыздық ставкасы белгіленген және пайыздық
Банктің несие берудегі делдалдық қызметі толық көрінген кезде нақты
Нарықтық экономика кезінде коммерциялық (іскерлік) банктер несиелік қатынасын көптеген
Несие беру – сауда, кәсіпкерлік қызмет пен пайда табуды
Несие беру теориясы мен тәжірибесінде банктің қарыз алушылармен өзара
Банк қарыз алушылармен несие қатынастарын орнату үшін клиенттің несиеге
Коммерциялық банктер қарыз алушыларға несиелер бере отырып, тәуекелге барады,
Нарықтық ортада несие беру бизнесі тұрғысынан отандық банктер үішн
Банк клиенттің қаржылық орнықтылығы мен экономикалық тұрақтылығын зерттеп, несиеге
Банк қарыз алушыға несие беру процесі басталмай тұрып тәуекелді
Әлеуетті қарыз алушының несие төлеу қабілеті туралы дұрыс қорытынды
Нарықтық экономика жағдайында ссуда беруші мен қарыз алушы екі
Дамушы елдердің банк жүйесіндегі несие беру бизнесі несиені басқарудың
- банктің несие қабілеті (несие беру қабілеті) капиталдың жеткіліктілігі
- қарыз алушының бизнестегі бағытын, клиенттің өндірістік мүмкіндіктерін білуді
- несие беру өкілеттігі банктің несие саясатын жүргізу әрекетін
Қызметкерлердің өз өкілеттіктері мен міндеттерін білуі маңызды болып саналады:
- банктердің тиісті комитеттеріне, өзінің міндеттері шеңберінде клиенттермен келіссөздер
- келіссөздер жүргізу кезінде банктің шешім қабылдауына мүмкіндік бере
- бектіу (процедура) қарыз алушыға несие беру тәртібін аяқтайды.
Банктің қарыз алушылармен несие қатынасы әлемдік тәжірибеде өзіне клиенттің
Коммерциялық банктердің несие саясатын жүргізу мақсатында қарыз алушыға несие
Несие шарты - бұл несиеге қатынасы бойынша әрбір тараптың
Несие шартының экономикалық және заңдық жақтары олардың мазмұнында көрсетіледі,
- ссуданы алу мақсатын, сомасын, аудару туралы жарлықты, төлем
- терминология анықтамасы, қарыз беру күні, жұмыс күні, пайыздық
- қарызды дәлелдеу – қаралуы қажет құжаттамаларды (мысалы, қөарыз
- пайыз және коммисиялық мөлшерлеме пайыздық төлемдер бойынша коммисиялық
- алдын ала төлемдер жасау (ерікті және еріксіз), төлеу
- ссуданы жабу құқығы, қарыз алушы тарапынан шарттарды орындамаған
- кепілдер: оның заң ережесі, займдарды реттейтін басқа тұлғаларды
Банктік ссуда алушылармен несие қатынастарын жетілдіруіне қатысты несие шарты
- нақты бір күнге арналған мәліметтер, ссуданы бүкіл мерзімі
- нақты капиталдың немесе меншікті капиталдың белгілі бір деңгейін
- негізгі коэффициенттер бойынша (ағымдағы өтімдік коэффициенті, борыштың меншікті
- ескерілген мерзімдер бойынша көрсетілген шарттардың орындалмау оқиғалары туралы
- қарыз алушының меншігіндегі кітаптарға және инспекцияларға, оның операциялары
- барлық қауіптер мен міндеттемелерге қарсы сақтандыруды қолдану;
- салықтарды уақытында төлеу;
- қосылуға қатыспау және өз активтерінің маңызды бөлігін сату;
- шартқа қол қою уақытындағыдан үздік саналатын басқа қызмет
Қазақстан Республикасының банк тәжірибесіндегі несие шартын арнайы құжат ретінде
Несие шартының бірінші бөлігінде банк несиесінің, сондай-ақ кепілдеме немесе
Одан әрі шарттың пәні – несие объектісі, қысқа мерзімдік
«Тараптардың құқығы мен міндеттері» бөлімінде мыналар қаралады: ссуданы мақсатты
Банктің (несие берушінің) құқығы мен міндеттеріне мынадай мәселелер кіреді:
Қарыз алушы ссуда алу үшін негізді жазбаша түрдегі өтінішпен
1. Қарыз алушы төмендегідей құжаттар пакетін тапсырған жағдайда несие
- өтініш білдірушінің қызметіне және оның өндіретін өніміне сипаттама;
- несие есебінен өндірілетін өнімдердің (қызметтердің) тізімдемесі тізімдемесі, оның
- экспортқа шығарылады деп болжанған өнімдердің өткізу нарықтарын талдау
- қарыз алушының өнімдер экспортына меншік құқығын бекітетін құжаттар,
- өнімдерді экспортқа шығаратын лицензияның болуы;
- жобаны жүзеге асыру мерзімдері (құрылыс салу және алаңдарды
- импорт төлемдерінің балансы мен экспорттан түсетін түсімдерді қоса
- қажет болған жағдайда жоғарыда келтірілген деректерді бекітетін басқа
2. Барлық қосымшалармен контрактылардың, шарттардың, келісімдердің көшірмелері (сыртқы сауда
3. Бухгалтерлік есеп, пайдалар мен шығындар туралы есеп, кірістер
4. Қажетті деңгейде ресімделген, ссуда беруге тапсырыс.
5. Қарыз алушы туралы ақпарат.
6. Тауарлы-материалдық құндылықтардың қозғалысы туралы мәлімет.
7. Шұғыл міндеттемелер.
8. Несие шарты.
9. Қамтамасыз ету туралы ақпарат, сондай-ақ бизнес-жоспар [14,188б.].
Банкпен тұрақты несие қатынасын орнатқан, жақсы беделге ие қарыз
Банктің несие бөлімі несие беру мәселелері бойынша құжаттарды дайындау
Несие беру кезінде несие бөлімі мамандарының құзырына несие ресурстарының
Несие бөлімінің қызметкерлері заң бөлімінің заңгер мамандарымен бірлесе отырып,
Қандай да бір себептермен ссуданы беру мүмкін болмаған жағдайларда,
Несие бөлімінің және банктің басқа қызметтерінің қорытындысы несие беру
Клиенттерге ссудалар беру ссуданың (несие шарты) мақсатты бағытталушылығына қатысты
Ссуда, негізінен тауарлы-материалдық құныдылықтар мен көрсетілген қызметтерге төлеуге қарыз
Несие шартында қаралған несиені беру және оны қайтарудың тәртібі
Ссуданы беру кезінде банкке бірінші рет өтініш білдірген қарыз
Ссудалар негізінен аудару тәртібі түрінде беріледі. Дегенмен, қажет болған
Несие берудің қазіргі тәжірибесінде банк несиесін ссудалық есеп шоттардың
Тұтастай алғанда клиенттің иелігіне түсетін несиенің мөлшері көптеген жағдайларға
Тағайындалуына байланысты төленбеген қарыз лимитіне, берілетін лимитке бөлінеді. Бірінші
Қолдану мерзімдері бойынша шығатын және жылішіндегі (тоқсан ішіндегі, ай
қарыз алушыға берілетін несие көлемінің өзгеру дәрежесі бойынша азая
Несиені пайдалану (жұмсау) мүмкіндіктері бойынша тұрақты лимит, қосымша лимит,
Несие шартынан туындайтын, беруге жататын несие мөлшерін анықтау -
Несие мөлшері экономикалық жағдайларға, оның ішінде:
- қарыз алушының төлем айналымындағы айырмашылық көлеміне;
-несиені қамтамасыз етуге түсетін тауарлы-материалдық құндылықтардың нақты жиынына және
2 «АТФ БАНК» АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫНЫҢ НЕСИЕЛІК РЕСУРСТАРЫН ҚҰРУДАҒЫ ҚЫЗМЕТ
2.1 «АТФ Банк» акционерлік қоғамының ағымдағы жай-күйі мен қаржылық
«АТФБанк» акционерлік қоғамы 1995 жылғы маусым айында ҚР Ұлттық
Басты тарихи кезеңдер:
Орталық және Шығыс Еуропада коммерциялық банктік операциялар жүргізуге арналған
2007 жылғы 21 маусымда Bank Austria-Creditanstalt AG (Орталық және
«АТФБанк» АҚ 2016 жылы өтеу мерзімімен 350 миллион АҚШ
Қазақстан Ұлттық тұтынушылар лигасы, 2005 жылғы жұмыс қорытындылары бойынша
«EUROMONEY» әлемдік жетекші басылымы корпоративтік басқару бойынша АТФБанкті Қазақстан
«Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен
Қырғыз Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес, АТФБанктің, жалпы алғанда, «Энергобанк»
«АТФБанк» АҚ және «Тұрар Рысқұлов атындағы Қазақ экономикалық университеті»
«АТФБанк» АҚ басшылығы бизнес жүргізудің жаңа жолдарын және еліміздің
АТФБанк «Отан» ашық жинақтаушы зейнетақы қорының» негізгі акционерлерінің бірі
АТФБанк «АТФ – ПОЛИС» СК және «ОТАН» ЗҚ бірлесіп
Енді «АТФ Банк» акционерлік қоғамының қызметінің қаржылық негіздеріне талдау
«АТФ Банк» акционерлік қоғамының активтерінің жиынтық көлемі төмендегі суретте
Сурет 5. «АТФ Банк» АҚ-ның жиынтық активтерінің динамикасы, млрд.
Жоғарыда көрініс тауып отырғандай , банктің жиынтық активтерінің көлемі
Активтер көлемінің 2008-2010 жылдар аралығында жылдан жылға азаюына ненің
Банктің активтер құрылымында талданып отырған кезеңдерде клиенттерге ұсынылған несиелер
Кесте 2
«АТФ Банк» АҚ-ның активтер құрылымы
млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
%
Ақша қаражаттары және ұлттық (орталық) банктердегі шоттар 168,1 5,61
Бағалы металдар -
0,3 0,01 1,2 0,05 3 есе
Пайда және залал арқылы әділетті құны бойынша бағаланатын қаржылық
Банктерге және өзге де қаржылық ұйымдарға ұсынылған қарыздар мен
Клиенттерге ұсынылған несиелер 2 366,3 78,95 2 144,8 82,02
Сату үшін қолда бар инвестициялар 3,0 0,10 15,0 0,57
Өтеуге дейін ұсталатын инвестициялар 0,4 0,01 0,8 0,03 0,9
Тәуелді компанияларға инвестициялар 3,2 0,11 1,8 0,07 - -
Іскерлік бедел 2,4 0,08 2,4 0,09 2,4 0,09 -
Негізгі құралдар мен материалдық емес активтер 34,3 1,14 35,5
Өзге де активтер 17,9 0,60 23,8 0,91 18,8 0,73
Активтер жиынтығы: 2997,2 100,00 2 614,8 100,00 2 587,9
Е С К Е Р Т У – [17]
Келесі суретте «АТФ Банк» акционерлік қоғамының міндеттемелерінің жиынтық көлемінің
Банктің міндеттемелерінің көлемі 2008 жылы 2 678,0 млрд. теңгені
Сурет 6. «АТФ Банк» АҚ-ның міндеттемелерінің өзгеру динамикасы, млрд.
2008-2010 жылдар аралығында Банктің міндеттемелерінің құрылымы келесі кестеде бейнеленген
Кесте 3
«АТФ Банк» АҚ-ның міндеттемелер құрылымы
млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерісі 2010/2009
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
%
Банктер мен өзге де қаржылық ұйымдардың несиелері мен қаражаттары
Клиенттердің қаражаттары 895,1 33,42 979,4 42,56 1 276,4 58,06
Пайда және залал арқылы әділетті құны бойынша бағаланатын қаржылық
Шығарылған қарыздық бағалы қағаздар 739,7 27,62 678,2 29,47 463,6
Өзге де тартылған қаражаттар 148,9 5,56 137,3 5,97 31,2
3-кестенің жалғасы
Резервтер 10,6 0,39 10,2 0,44 12,0 0,55 17,2
Кейінге қалдырылған пайдаға салық бойынша міндеттемелер 30,5 1,14 10,2
Төленетін міндеттемелер 0,2 0,01 0,5 0,02 0,15 0,01 3,3
Өзге де міндеттемелер 13,8 0,52 16,9 0,73 9,0 0,41
Субординатталған қарыз 108,1 4,04 117,7 5,11 136,4 6,20 15,9
Міндеттемелер жиынытығы: 2 678,0 100,00 2 301,1 100,00 2
Е С К Е Р Т У – [17]
3-кестеде берілген мәліметтерге сүйенетін болсақ, Банк міндеттемелерінің құрылымында 2008-2010
Енді банктің капитал көлемінің өзгеруіне талдау жасаймыз. Банктің жиынтық
Банк капиталының жиынтық көлемі 2010 жылы өткен жылдармен салыстырғанда
Сурет 7. «АТФ Банк» АҚ-ның капитал көлемінің өзгеру динамикасы,
Келесі суретте Банктің бас акционерлері тарапынан бақыланатын капиталдың жиынтық
Сурет 8. «АТФ Банк» АҚ-ның бас акционерлер тарапынан бақыланатын
Банк капиталының жиынтық көлемі 2010 жылы өткен жылдармен салыстырғанда
«АТФ Банк» акционерлік қоғамының жиынтық капитал құрылымы келесі кестеде
Кесте 4
«АТФ Банк» АҚ-ның капитал құрылымы
млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
%
Жарғылық капитал 7,0 2,19 7,0 2,23 9,0 2,31 28,6
Эмиссиялық табыс 152,8 47,87 152,7 48,66 195,0 50,04 27,7
Негізгі құралдарды қайта бағалау қоры 6,0 1,88 6,9 2,20
Өзге де резервтер 140,8 44,11 147,0 46,85 180,8 46,39
Бақыланбайтын үлес 12,6 3,95 0,2 0,06 -0,2 - -
Капитал жиынтығы 319,2 100,00 313,8 100,00 389,7 100,00 24,2
Е С К Е Р Т У – [17]
Банктің капитал құрылымында көшбасшылық жайғасымда эмиссиялық табыс орналасқан. Атап
Жалпы «АТФ Банк» акционерлік қоғамының қаржылық жағдайын талдау нәтижесінде
2.2 Банктің несиелік ресурстарын құруда маңызды болып табылатын депозиттік
Клиенттердің қаражаттары мерзімді салымдардан, талап етуге дейінгі салымдардан, Қорлардың
Келесі суретте «АТФ Банк» акционерлік қоғамының клиенттер қаражаттарының жиынтық
Сурет 9. «АТФ Банк» АҚ-ның клиенттер қаражаттарының жиынтық көлемінің
Суретте көрініс тауып отырғандай, Банк клиенттері қаражаттарының жиынтық көлемі
2010 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша клиенттер қаражаттары 18,9
2010 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша шығарылған аккредитивтер және
Келесі кестеде «АТФ Банк» акционерлік қоғамының клиенттер қаражаттарының құрылымы
5-кесте мәліметтеріне сүйенетін болсақ, талданып отырған кезеңдерде клиенттер қаражаттарының
Кесте 5
«АТФ Банк» АҚ-ның клиенттер қаражаттарының құрылымы
млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі
% Сомасы Үлесі
%
Мерзімді салымдар 701,8 78,40 789,8 80,64 799,9 62,66 1,3
Талап етуге дейінгі салымдар 176,1 19,67 154,0 15,73 300,0
«Даму» кәсіпкерлікті дамыту Қоры» АҚ 17,0 1,91 35,1
Аффинирленген бағалы металдардағы клиенттердің металдық шоттары - - 0,3
РЕПО келісім бойынша алынған несиелер 0,2 0,02 0,2 0,02
Жиынтығы: 895,1 100,0 979,4 100,0 1 276,5 100,0 30,3
Е С К Е Р Т У – [17]
2010 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша 774,9 млрд. теңге
Келесі кестеде клиенттер қаражаттарының секторлар бойынша құрылымы берілген (6-кесте).
6-кесте мәліметтеріне талдау жасайтын болсақ, 2008 жылы көшбасшылық жайғасымда
Кесте 6
Клиенттер қаражаттарының секторлар бойынша 2008-2010 жж. құрылымы
млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл
Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
%
Химия және мұнайхимия өнеркәсібі 168,8 18,86 393,5 40,18 356,4
Жеке сектор 309,7 34,60 263,8 26,93 327,6 25,66 24,2
Мемлекеттік басқару органдары - - 0,3 0,03 147,4 11,55
Электр энергиясын, газ және суды бөлу бойынша өндіріс 16,7
Инвестициялар және қаржы 146,8 16,40 105,2 10,74 92,9 7,28
Көлік құралдары және байланыс 56,3 6,29 27,6 2,82 48,5
Жеке қызметтер ұсыну 30,7 3,43 30,2 3,08 48,5 3,80
Көтерме және бөлшек сауда 39,9 4,46 46,7 4,77 43,7
Құрылыс 36,6 4,09 24,7 2,52 35,4 2,77 43,3
Білім беру 27,3 3,05 10,8 1,10 19,0 1,49 75,9
Ауыл шаруашылығы 25,8 2,88 13,9 1,42 11,0 0,86 -92,1
Өндіруші өнеркәсіп және металлургия 8,4 0,94 6,1 0,62 7,7
Денсаулық сақтау 6,8 0,76 2,8 0,28 6,5 0,51 2,3
Қонақ үй бизнесі 0,7 0,09 1,1 0,11 2,8 0,22
Қоғамдық ұйымдар, бірлестіктер 0,6 0,07 0,5 0,05 1,5 0,12
Машина жасау 0,9 0,10 0,9 0,09 0,9 0,07 -
Жылжымайтын мүлік 1,7 0,19 0,6 0,06 0,9 0,07 50,0
Мәдениет және өнер 0,6 0,07 0,8 0,08 0,7 0,05
Жеңіл өнеркәсіп 1,1 0,12 1,2 0,12 0,6 0,04 -50,0
Тамақ өнеркәсібі 2,4 0,27 0,6 0,06 0,5 0,04 -16,7
Энергетика 0,001 0,00 0,001 0,00 - - -
Аффинирленген бағалы метадардағы клиенттердің металдық шоттары - - 0,3
Өзгелері 13,3 1,48 2,4 0,24 6,4 0,50 2,6 есе
Жиынтығы 895,1 100,00 979,4 100,00 1 276,5 100,00 30,3
Е С К Е Р Т У – [17]
«АТФ Банк» акционерлік қоғамының клиенттер қаражаттарының секторлар бойынша құрылымын
2.3 Банктің несиелік қызметі негізінде несиелік қоржынын талдау
Банктің белгілі бір кезең ішінде берген барлық несиелерінің жиынтық
Коммерциялық банктердің несиелік қоржынының көлемінің артуы несие нарығындағы сұранысқа,
Коммерциялық банктер үшін несиелік портфельдің сапасын бағалаудың маңызы аса
Коммерциялық банктер несиелік портфельдің сапасын бағалауда көптеген тәсілді қолданады.
Несиелік портфельдің сапасын анықтау және бағалау 2002 жылы 16
«АТФ Банк» акционерлік қоғамында клиенттерге ұсынылған несиелер несиелер және
Келесі суретте клиенттерге ұсынылған несиелердің жиынтық көлемінің динамикасы бейнеленген
10-суретте бейнеленгендей, Банктің клиенттерге берілген несиелерінің көлемі 2008 жылы
Сурет 10. «АТФ Банк» АҚ-ның клиенттерге берілген несиелерінің жиынтық
Несиелердің жиынтық көлемі бойынша құнсыздану резервтері жылдан жылға артып
Келесі суретте клиенттерге берілген несиелердің жалпы көлемінен құнсыздануға резервтерді
Сурет 11. «АТФ Банк» АҚ-ның құнсыздануға резервтерді алып тастағаннан
11-суретте бейнеленгендей, Банктің клиенттерге ұсынған несиелерінің жиынтық көлемінен құнсыздануға
2010 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша клиенттерге ұсынылған несиелерге
Келесі кестеде клиенттерге ұсынылған несиелердің кепіл түрлері бойынша сыныптамасы
Кесте 7
«АТФ Банк» АҚ несиелерінің кепіл түрлері бойынша сыныптамасы
млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл
Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
%
Жылжымайтын мүлікпен қамтамасыз етілген несиелер 1 039,7 43,94 914,3
Жабдықтармен қамтамасыз етілген 209,2 8,84 266,3 12,42 309,2
Банктер және өзге де компаниялардың акция-ларымен қамтамасыз етілген
Тауарлы запастармен қамтамасыз етілген 41,0 1,73 67,7 3,16
Компаниялар кепілдемелерімен қамтамасыз етілген 176,0 0,74 175,3 8,17 81,5
Алушы шоттарымен қамтамасыз етілген 86,9 3,67 83,9 3,91 61,3
Рәсімдеу кезеңіндегі кепілдермен несиелер 152,7 6,45 78,0 0,36 49,5
ҚР Үкіметінің ақша қаражаттарымен немесе кепілдемелерімен қамтамасыз етілген 80,2
Кепілдің аралас түрлерімен қамтамасыз етілген 210,0 0,89 122,9 5,73
Бағалы қағаздармен қамтамасыз етілген 20,5 0,87 34,4 1,60 0,9
Қаржылық мекемелер кепілдемелерімен қамтамасыз етілген 8,0 0,34 2,7 0,13
Қамтамасыз етілмеген несиелер 132,4 5,60 91,1 4,25 62,4 2,89
Жиынтығы: 2 366,3 100,00 2 144,8 100,00 2 160,8
Е С К Е Р Т У – [17]
7-кесте мәліметтеріне талдау жасайтын болсақ, талданып отырған кезеңдерде үлесі
Кепіл түрлері бойынша несиелер көлемінің 2010 жылғы өзгерісін 2009
«АТФ Банк» АҚ-ның экономика секторлары бойынша несиелері келесі кестеде
Кесте 8
«АТФ Банк» АҚ-ның экономика секторлары бойынша берілген несиелері
млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл
Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
%
Жылжымайтын мүлік 165,8 7,01 140,9 6,57 307,0 1,42 2,2
Көтерме және бөлшек сауда 442,2 18,69 333,2 15,54 282,5
Тұрғын үй құрылысы 246,5 10,42 301,7 14,07 312,0 14,44
Жеке тұлғалар 452,3 19,11 651,1 30,36 274,1 12,68 -57,9
Коммерциялық жылжымайтын мүлік құрылысы 228,2 9,64 192,9 8,99 187,2
Қонақ үй бизнесі 133,6 5,65 135,0 0,63 171,8 7,95
Өзге де металл емес бұйымдар өндірісі 54,8 2,32 93,5
Көлік және байланыс 106,6 0,45 97,6 4,55 106,1 4,91
Инвестициялар және қаржы 122,7 5,18 131,9 6,15 67,4 3,12
Тамақ өнеркәсібі 62,7 2,65 56,7 2,64 60,1 2,78 6,0
Энергетика 66,2 2,80 73,8 3,44 50,0 0,23 -32,2
Машина жасау 43,9 1,85 40,0 0,19 28,8 1,33 -28,0
Өнеркәсіптік және өзге де құрылыс 40,1 1,69 30,4 1,42
Ауыл шаруашылығы 52,9 2,24 45,4 2,12 24,3 1,12 -46,5
8-кестенің жалғасы
Құрылыс материалдарының өндірісі 31,5 1,33 16,1 0,75 18,5
Өндіруші өнеркәсіп және металлургия 11,6 0,49 13,1 0,61 15,7
Медициналық өнеркәсіп 4,2 0,18 5,9 0,27 6,5 0,30 10,,2
Мәдениет және өнер 4,9 0,21 2,4 0,11 0,4 0,02
Өзгелері 95,5 4,04 83,2 3,88 108,4 5,02 30,3
Жиынтығы: 2 366,3 100,00 2 144,8 100,00 2 160,8
Е С К Е Р Т У – [17]
8-кесте мәліметтеріне талдау жасайтын болсақ, 2008 және 2009 жылдары
2010 жылы өткен кезеңмен салыстырғанда ең жоғары өсім жылжымйтын
Келесі суретте «АТФ Банк» акционерлік қоғамының жеке тұлғаларға берілген
Сурет 12. «АТФ Банк» АҚ-ның жеке тұлғаларға берілген несиелерінің
Суретте көрініс тауып отырғандай, жеке тұлғаларға берілген несиелер көлемі
Кесте 9
«АТФ Банк» АҚ-ның жеке тұлғаларға берілген несиелері
млрд. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл
Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
%
Ипотекалық несиелер 247,5 54,72 197,7 56,31 183,0 66,76 -7,4
Тұтынушылық несиелер 133,1 29,43 100,8 28,71 59,7 21,78 -40,8
Коммерциялық мақсаттағы несиелер 42,8 9,46 25,4 7,23 15,3 5,58
Авто несиелер 19,4 4,29 13,6 3,87 8,9 3,25 -34,5
Өзгелері 9,5 2,10 13,6 3,87 7,2 2,63 -47,0
Жиынтығы: 452,3 100,00 351,1 100,00 274,1 100,00 -21,9
Е С К Е Р Т У – [17]
9-кесте мәліметтеріне талдау жасайтын болсақ, талданып отырған кезеңдерде жеке
Жеке тұлғаларға берілген несиелер құрылымының барлық компоненттері бойынша көлемі
Жалпы «АТФ Банк» акционерлік қоғамының несие қоржынына талдау жасау
3 НЕСИЕЛІК РЕСУРСТАРДЫ ҚҰРУДАҒЫ БАНКТЕРДІҢ ДЕПОЗИТТІК ҚЫЗМЕТІН ЖЕТІЛДІРУ ЖӘНЕ
3.1 Банктің депозиттік саясатын қалыптастырудың оңтайландырылған тәсілдемесі
Тартылған қаражаттарды тиімді басқару банктің депозиттік саясатының жасалуын көздейді.
Коммерциялық банктің депозиттік саясаты салым иелерінің ақшалай қаражаттарын депозитке
Депозиттік саясат банктің қаражаттарын тартумен байланысты стратегиясы мен тактикасын
Депозиттік саясаттың ұғымын екі тұрғыдан қарауға болады. Кең мағынада
Депозиттік саясат банктің стратегиясына сәйкес жасалуы тиіс. Сондықтан банк
Банктік ортадағы күшті бәсекелестік жағдайында банктер агрессивтік депозиттік саясат
Сонымен қатар, клиенттерді тартуда банктердің тиімді пайыз саясатын қолданғаны
Депозиттік операцияларды жүргізуде банктер мынадай принциптерді басшылыққа алады:
депозиттік базаны қалыптастыруы барысында заңдық және нормативтік талаптардың орындалуын
депозиттік операциялар банктің пайда табуына ықпал етуге тиіс;
тартылған депозиттік ресурстар банктің өтімділігін қамтамасыз етуге тиіс;
депозиттік ресурстардың субъектілер, түрлері және мерзімдері бойынша дифференциалдануын қадағалуы
Банктің депозиттік саясаты депозиттік операцияларға байланыстытуындайтын тәуекелдердібасқаруға аса мән
Депозиттік саясаттың міндеті: банк балансының өтімділігін сақтау; ең төменгі
Депозиттік саясат туралы ереженің құрылымы мынадай баптарды қамтуға тиіс:
жалпы ереже;
депозиттік саясаттың мақсаты мен міндеттері;
банктің құрылымдық бөлімшелерінің өзара әрекеті;
банк ресурсының құрылымы;
ақшалай қаражатты тарту мерзімі және депозиттік келісім-шартты бекіту тәртібі;
депозиттік келісім-шартты жасауға және банкте шот ашуға қажетті құжаттардың
депозиттік және жинақ сертификаттарын сатумен байланысты операциялардырәсімдеу тәртібі және
банктік және банктік емес ұйымдардың қаражаттарын тарту және
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің белгіленген міндетті резерв нормалары негізінде
құжаттарды сақтау тәртібі [20, 12б.].
Клиенттердің құрамына және банктің қызметінің бағытына байланысты депозиттік саясаттың
Депозиттік нарыққа жасалған талдау депозиттік саясаттың ортақ ықшамдылық критерилерінің
банктің тұрақтылығын,сенімділігін және қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында депозиттік,
тәуекелді төмендету мақсатында банктің депозиттік ресурстарын
клиенттердің тобына қарай депозиттік қызмкт көрсету (байларға, кедейлерге, халықтың
банктің өнімдері мен көрсетілген қызметтері бәсекелес банктердікінен ерекшеленіптұруға тиіс
Міне осындай талаптар ескерілген жағдайда отандық банктеріміз депозиттік саясатты
Депозиттік операцияларды жүзеге асыруда, коммерциялық банктер келесідей қағидаларға сүйенеді:
депозиттік операциялар банктерге пайда алуына қарай ұйымдастырылуы тиіс;
депозиттік операцияларды ұйымдастыру процесінде депозиттік операциялардың әртүрлі субъектілері және
депозиттік операцияларды жүзеге асыру барысында олардың несиелік жұмсалымдардың мерзімі
депозиттік операцияларды ұйымдастыру процесінде мерзімді депозиттерге көңіл бөлу, себебі
Қорыта айтқанда, бүгінгі күнгі Қазақстандағы екінші деңгейдегі банктер депозиттік
Салымдарды кепілдендіру. Қазақстандық жеке тұлғалардың салымдарды сақтандыру қорына мүше
Міндеттемені орындау. Банктік салым туралы келісімшартқа сай және клиенттердің
Ашықтылық. Банктің қаржылық жағдайы туралы клиенттердің барлығына ақпараттың ашық
Бәсекелестік. Банк өзінің депозиттік өнімдерінің депозиттік нарықтағы бәсекелестік
бұрын шығарған және жаңадан шығаратын депозиттік өнімдерінің сапасын арттыру
депозиттер бойынша ұтыс жариялау, салым иелеріне сыйлық беру,
- клиенттерге өте жоғары мәдени және
5) Құпиялылық. Клиенттермен қарам-қатынас орнату барысында алынған кез
Коммерциялық банктердің депозиттік саясатының нарықтың секторлары бойынша өзіндік ерекшелігі
Жеке тұлғалар салымдары бойынша банктердің тұрақты ресурсын құрайтын жеке
Табысы жоғары клиенттер сегментіне байланысты тұрақты клиенттерді тарту:
VIP санатындағы ірі клиенттерді тарту;
орташа табысты клиенттерді тарту.
Заңды тұлғалар депозиттері бойынша корпорация мен ұйымдардың ұзақмерзімді салымдарын
Банкаралық депозиттер нарығы бойынша банктер банкаралық депозиттер нарығын өздерінің
Несиелік ресурстарды құру және пайдалану тиімділігін арттырудағы ықтималды банктік
Банктік қадағалау бойынша Базельдік комитетттің ұсыныстарына сәйкес – «Бүтіндігін,
- банк қызметінің табиғатын, көлемі мен күрделілігін есепке ала
- тәуекелге мәнді бейімділігі мен тәуекелдің шоғырлануын анықтау;
- бағалау процесінде банктің қолданатын алғашқы мәліметтерінің шынайылығы мен
- бағалау процесінде қолданылатын сценарийлердің негізділігі мен сенімділігі;
- стресс-тестілеу және алғашқы мәліметтерді талдау.».
Осыған сәйкес тәуекелдерді сәйкестендіру және талдау банктердегі тәуекелдерді басқару
Тәуекелдерді сәйкестендіру және талдау банк кездесетін тәуекелдерді сапалық, содан
Сапалық талдау тәуекелдерді анықтауды, олардың ерекшеліктерін зерттеуді, экономикалық залал
Тәуекелдерді сандық талдаудың мақсаты тәуекелдерді өлшеу болып табылады, ол
белгісіздік нысандандыру;
тәуекелдерді есептеу;
тәуекелдерді бағалау;
тәуекелдерді есепке алу.
Тәуекелдерді есептеу әдетте екі негізгі бағыт бойынша жүзеге асырылады.
Бірінші бағыт – себепті оқиғаның ықтималды бөліну өлшемдерін, немесе
Тәуекел факторлары мен олардың әсер ету дәрежесін анықтау
дисконт нормасын түзету әдісі;
тиімділік критерилерінің (таза дисконтталған табыс (NPV), табыстылықтың ішкі нормасы
сценарийлер әдісі;
төлем ағындарының ықтималды бөлінулерін талдау;
Монте-Карло әдісі (имитациялық әдіс) және т.б.
Екінші бағыт – «жаман оқиға» көлемінің «себепті оқиға» көлеміне
Базель-2 ұсынатын тәуекелді бағалаудың қазіргі уақыттағы тәсілдемелері бірін-бірі толықтыратын
«тәуекелдің астарындағы өлшемді» бағалау (Value-at-Risk, VAR), ол нарықтың статистикалық
Нарық өлшемдерінің өзгерісіне қоржынның сезімталдығын талдау – стресстік тестілеу
Бұл әдістерді қолдану екі өзара байланысқан өлшемдер түріндегі тәуекелдің
VAR әдістемесінің негізгі артықшылықтары мыналар болып табылады:
жоғалтулардың пайда болу ықтималдықтарына қатысты мүмкін жоғалтулар көлемімен тәуекелдерді
түрлі нарықтардыға операциялар бойынша тәуекелдерді өлшеу және салыстыру мүмкіндігі;
жекелеген қаржылық құралдар (тәсілдемелер) тәуекелдерін бүкіл қоржын үшін бірегей
VAR әдістемесінің кемшіліктеріне мыналар жатады:
модельдік тәуекел (тәуекелді бағалау дәлдігінің қолданыстағы нарықтық бағалар эволюциясының
дағдарыс кезеңдерінде тәуекелдерді бағалаудың мүмкін болмауы.
Stress or Sensetive Testing әдісі нарықтық бағамның
Стресс-тестілеу банк қызметіне әсер етуі мүмкін айрықша, бірақ мүмкін
Стресс-тестілеуді жүргізудің мақсаты – қаржылық құралдарды стресс-тестілеудің түрлі тәртіптерін
Стресс-тестілеудің негізгі міндеттері:
мүмкін болатын ірі залалдарды банк капиталының жаба алу мүмкіндігін
банктің төлем қабілеттілігін бағалау;
тәуекел салдарын төмендету үшін банк тарапынан қолданылуы қажет іс-әрекеттер
Стресс-тестілеуді жүргізу кезінде тәуекел ықтималды категория ретінде, яғни ықтималдық
Банктердегі тәуекелдерді басқару үшін стресс-тестілеуді жүйелі түрде өткізіп отыру
Стресс-тестілеуді жүргізуге стандартты тәсілдеме келесі бес санатты бөліп көрсетуді
қаржылық индикаторлардың ауытқулары (Market Moves), оған мыналар жатады:
табыстылық қисығының қозғалуы (Parallel Shift in Yield Curve) табыстылық
пайыздық мөлшерлемелер қисығының өзгеруі (Yield Curve Twist);
бағалардың жылдам өзгеруі (Price Shift), активтер бағасының жылдам ауытқулары;
ұлттық валютаның девальвациясы;
нарықтың өтімділік деңгейінің өзгеруі (Liquidity);
несие құнының өзгеруі (Credit Tightening);
қаржылық нарықтардың өзара байланысының әсері (Contangion).
Статистикалық модельдерде қолданылатын параметрлердің дұрыстығын бағалау (Model Assumption).
Активтердің түрлі кластары мен тәуекелдердің түрлі санаттары арасындағы өзара
Несие тәуекелділігі деңгейінің қарыз міндеттемелері нарығына әсері;
Құрылымдық сипаттағы конъюнктураның мәнді өзгерісі;
Банктік тәуекелдердің басты факторларының қатарына банктік қызмет нәтижелерін болжаудың
банктік бизнестің іскерлік, экономикалық және/немесе саяси аймағындағы көзделмеген өзгерістер;
банктік бизнестің пайдалылығына залал келтіруі мүмкін мемлекеттік органдардың қарастырылмаған
пайыздық мөлшерлемелердегі немесе сәйкес сыртқы нарықтық факторлардағы және т.с.с.
Кесте 10
Стресс-тестілеу әдісінің артықшылықтары және кемшіліктері
Стресс-тестілеу әдісінің артықшылықтары Стресс-тестілеудің кемшіліктері
кез-келген нарықтық сценарий кезінде ақша залалдарын максималды есептеуге болады;
кез-келген нарықтық сценарий кезінде ақша залалдарын максималды есептеуге болады.
қоржынның аталмыш құрамына ғана тән тәуекелдер сценарийін есепке алуы;
- әдіс жоғалтулардың пайда болу ықтималдығын есепке алуға мүмкіндік
Е С К Е Р Т У - [23,
Тәжірибе жүзінде стерсс-тестілеуді жүргізу үшін көбіне келесі әдістер қолданылады:
сценарийлік талдау;
сезімталдықты талдау.
Сценарийлік талдау тарихи немесе мүмкін гипотезалық оқиғалар негізінде жасалады
Сезімталдықты талдау банктің активтер қоржынына белгілі бір берілген тәуекел
Стресс-тестілеудің сценарийлері, өз кезегінде, жай сценарилерге (бір факторлы) және
Стресс-тестілеудің сценарийі, әдетте, тәуекелдерді бағалау және басқару бойынша бөлімше
Стерсс-тестілеудің мүмкін сценарийлерін жасаудың мазмұны мен тәсілдемелерін қарастырайық.
Стресс-тестілеудің сценарийін жасау кезінде келесі параметрлер анықталады:
Стресс-тестілеу объектілері:
жеке қаржылық құралдары (түрлері, эмитенттері шеңберіндегі бағалы қағаздар; қарыз
активтер қоржыны (бағалы қағаздар қоржыны; қарыз қоржыны; пайыздық мөлшерлемелердің
пассивтер қоржыны (алынған займдар; талап етуге дейінгі депозиттер; мерзімді
активтер мен міндеттемелердің жиынтығы (пайыздық мөлшерлемелердің өзгерісіне сезімтал активтер
Қолданылатын модель:
тәуекел факторларының өзгерісіне сезімталдықты талдау;
сценарийлік талдау.
Стресс-тестілеумен берілетін тәуекел факторлары (тәуекел факторларының комбинациясы), оларға мыналар
Сыртқы факторлар:
елдің дербес рейтингісінің төмендеуі;
ұлттық валюта бағамының өсуі/төмендеуі;
мұнайға әлемдік бағалардың өсуі/төмендеуі;
пайыздық мөлшерлемелердің өсуі/төмендеу;
қаржылық құралдарға бағалардың өзгерісі;
заңнамадағы өзгерістер және т.с.с.
Ішкі факторлар:
ірі клиенттердің кері ағыны, клиенттердің басым бөлігінің кері ағыны;
клиенттердің ағымдағы және жинақ шоттарынан ақшаның кері ағыны;
ақшалардың қосымша тартудың мүмкін болмауы;
ірі қарыз алушылар дефолты;
жаңа банктік өнімдер мен қызмет көрсетулерді және т.с.с. енгізу
Берілген факторлар әсер ететін тәуекелдерге мыналар жатады:
нарықтық тәуекелдер (пайыздық, валюталық, баға тәуекелі);
өтімділік тәуекелі;
несие тәуекелі;
кешенді тәуекел (келесі тәуекел түрлерінің жиынтығы; өтімділік тәуекелі, несие
Баланс шоттарындағы қалдықтар туралы, табыстар мен шығыстар шоттарындағы қалдықтар
Стресс-тестілеудің нәтижелері келесі бағалардан тұрады:
Сандық: талданып отырған тәуекел деңгейінің өзгерісін бағалау; баланс құрылымының,
Сапалық: мүмкін залалдарды банктің меншікті капиталының жаба алу қабілеттілігін
Мүмкін тәуекелдер салдарын төмендету үшін банк қолданатын әрекеттер кешенін
Стресс-тестілеу нәтижелері бойынша шешім қабылдау әдетте банк басшылығының функциясы
Жоғарыда айтылып өткендей, Банктік қадағалау бойынша Базель комитетінің ұсыныстарына
І. Мүмкін макроэкономикалық сілкіністердің салдарын бағалау.
Мүмкін макроэкономикалық сілкіністер салдарын бағалаудың стресс-тестілеуінің сценарийі көп факторлы
Мүмкін макроэкономикалық сілкіністерді стресс-тестілеу сценарийінің ұсынылатын параметрлері келесілер болып
Тестілеу объектісі: барлық активтер мен міндеттемелер (алдағы екі жылдағы
Қолданылатын модель: сценарийлік талдау;
Тестілеуде қолданылатын тәуекел факторлары:
мұнайға әлемдік бағалардың 40%-дан жоғары өсуі (төмендеуі);
қысқа- және ұзақ мерзімді пайыздық мөлшерлемелер деңгейінің бірінші жылы
Қазақстан Республикасының дербес қарыз рейтингісінің төмендеуі;
шетел банктерінен алынған қарыздар бойынша мерзімдердің қысқаруы;
ұлттық валютаның ревальвациясы, девальвациясы;
және тағы басқалары.
Тәуекелдердің берілген факторлары әсер ететін тәуекелдер: тәуекел топтары (әрбір
Макроэкономикалық факторларды қолданумен стресс-тестілеуді жарты жылда бір рет жасау
ІІ. Нарықтық тәуекелдер салдарын бағалау үшін стресс-тестілеу.
Нарықтық тәуекелдер салдарын бағалау үшін стресс-тестілеудің сценарийі бір факторлы
Нарықтық тәуекелдер салдарын бағалау үшін стерсс-тестілеу сценарийлерін жасау кезінде
Тестілеу объектісі:
жеке қаржылық құралдар (бағалы қағаздар түрлері, эмитенттері шеңберіндегі
активтер қоржыны (бағалы қағаздар қоржыны; пайыздық мөлшерлемелер өзгерісіне сезімтал
пассивтер қоржыны (пайыздық мөлшерлемелер өзгерісіне сезімтал міндеттемелер; валюталық міндеттелмелер);
активтер мен міндеттемелер жиынтығы (пайыздық мөлшерлемелер өзгерісіне сезімтал активтер
Қолданылатын модель:
тәуекел факторларының өзгерісіне сезімталдықты талдау;
сценарийлік талдау.
Тестілеуде қолданылатын тәуекел факторлары:
сыйақы мөлшемлемелері жалпы деңгейінің өзгерісі;
қаржылық нарықтардағы өтімділік деңгейінің өзгерісі;
қаржылық құралдарға бағалардың өзгерісі;
ұлттық валютаның АҚШ долларына қатысты 10% -дан жоғары девальвациясы
шетел валюталары бағамдарының бір-біріне қатысты 10%-дан жоғары төмендеуі (ұлғаюы);
пайыздық мөлшерлемелер өзгерісіне сезімтал активтер мен міндеттемелер құрылымының өзгерісі;
валюталық активтер мен міндеттемелер құрылымының өзгерісі және т.с.с.
Тәуекелдің берілген факторлары әсер ететін тәуекелдер:
пайыздық тәуекел;
валюталық тәуекел;
бағалық тәуекел;
тәуекелдер тобы.
Нарықтық тәуекелдерді бағалау үшін стресс-тестілеуді жарты жылда бір рет
ІІІ. Өтімділік тәуекелін бағалау үшін стресс-тестілеу.
Өтімділік тәуекелін бағалау үшін стерсс-тестілеу сценарийлерінің параметрлері:
Тестілеу объектісі:
активтер қоржыны (бағалы қағаздар қоржыны; қарыз қоржыны; валюта активтері);
пассивтер қоржыны (алынған қарыздар, талап етуге дейінгі депозиттер, мерзімді
активтер мен міндеттемелер жиынтығы (валюталық активтер мен міндеттемелер, жоғары
Қоданылатын модель:
тәуекел факторларының өзгерісіне сезімталдықты талдау (бір факторлы сценарийлер үшін);
сценарийлік талдау (көпфакторлы сценарийлер үшін).
Стресс-тестілеуде қолданылатын өтімділіктің нашарлау кезеңі.
Өтімділік тәуекелін бағалау үшін жасалатын стерсс-тестілеу сценарийлері бірфакторлы және
ІV. Несиелік тәуекел салдарын бағалау үшін стресс-тестілеу.
Базель комитетінің материалдарына сәйкес (724 параграф) банктерде стресс-тестілеуді өлшеудің
Несиелік тәуекелді бағалау үшін стресс-тестілеу сценарийі параметрлері төменде берілген:
Тестілеу объектілері:
жеке және заңды тұлғаларға (банктерді қоспағанда) ұсынылған несиелік өнімдер
өзге банктерге талаптар қоржыны (корреспонденттік шоттағы ақшалар, депозиттерді орналастыру,
заңды тұлғалардан алынған бағалы қағаздар (банктерді қоспағанда);
заңды және жеке тұлғалардың дебиторлық қарыздары.
Қолданылатын модельдер:
тәуекел факторларының өзгерісіне сезімталдықты талдау (бірфакторлы сценарийлер үшін);
сценарийлік талдау (көпфакторлы сценарийлер үшін).
Несиелік тәуекел салдарын бағалау үшін стресс-тестілеу сценарийі бірфакторлы және
Несиелік тәуекелді бағалау үшін стресс-тестілеу сценарийін қарыз алушылар мен
- талаптар сапасының нашарлау стадиясы «А»;
- талаптар сапасының нашарлау стадиясы «В»;
- талаптар сапасының нашарлау стадиясы «С».
3) қарыз алушылар мен банк дебиторларына талаптар сапасының нашарлауы
Несиелік өнімдер қоржыны әртараптандырылуының төменде берілген деңгейлерге дейін төмендеуі:
салалар бойынша: несие қоржынындағы олардың үлесі 40%-дан (60%, 80%)
несиелерді қамтамасыз ету бойынша: қамтамасыз етудің бір түрінің үлесі
ірі қарыз алушылар бойынша: міндеттемелер бір қарыз алушыға шаққандағы
бланктік несиелер бойынша: қамтамасыз етілусіз берілген және/немесе болашақта түсетін
негізгі қарызды өтеу тәртібі бойынша: негізгі қарызды өтеу бойынша
қарыздардың мақсатты бағыты бойынша: мақсатты бағыттылықтың бір түрі бойынша
Cтресс-тестілеудің нәтижелері капитал бойынша және қосымша капиталды қалыптастырудың минималды
V. Жаңа банктік өнімдер мен қызмет көрсетулерді енгізу кезіндегі
Жаңа банктік өнімдер мен қызмет көрсетулерді іске енгізу бойынша
Сезімталдықты талдауға әдетте жаңа банктік өнімдер мен қызмет көрсетулерді
Сезімталдықты талдауды жүргізу үшін параметрлер стресс-тестілеуді жүргізу кезіндегі
Жүргізілген сезімталдықты талдау нәтижелері тәуекелдер бөлімшесіне жалпы банк бойынша
Жүргізілген стресс-тестілеу нәтижелерінің негізінде мүмкін тәуекелді жағдайлардың салдарын барынша
Стресс-тестілеу нәтижелері бойынша анықталған тәуекелді жағдайлардың мүмкін салдарын барынша
тәуекел деңгейі тым жоғары болатын қаржылық операциялардан бас тарту;
қарыз капиталын көп көлемде тартудан бас тарту;
төмен өтімді нысандарда айналым активтерін шамадан тыс пайдаланудан бас
қысқа мерзімді қаржылық салымдар ретінде уақытша бос ақша қаражаттарын
өте сенімді емес серіктестер қызметінен бас тарту;
инновациялық және өзге де жобалардан бас тарту;
тәуекелдер шоғырлануын шектеу;
банк қызметінің ең қауіпті түрлерін шектеу үшін банкішілік нормативтерді
банк қызметін әртараптандыру (инвестициялар, бағалы қағаздар қоржыны, валюта қоржыны,
банк ішінде резервтер құру [24, 48б.].
3.3 Несиелік ресурстарды арттыру және тиімді пайдалану тұрғысындағы бөлшек
Бөлшек сауда бизнесінің даму кезінде көптеген банктердің алдында бөлшек
Банктің бас кеңсесіндегі бөлшек сауда бизнесін басқарудың жедел жүйесіне
Бөлшек сауданы теңгерімділік ұйымдасқан басқару құрылымы және филиалдар мен
Бөлшек сауда бизнесінің дамуы үшін практикалық іс –шаралардың тізбесіне
Бас кеңседегі бөлшек блогты оңтайландыру және банк филиалындағы бөлшек
Сату арналарынан өнімнің тікелей сатуға ,әлде серіктес сатуға бөлінгенін
Бөлшек сауда несиеге байланысты қабылданған шешімдердің тәртібінің өзгеруі;
Филиалда орнатылған тәртіп шегінде дербес бөлшек несиелеуді құру.
Банктің өнімдер ұсынысын құру үшін өнімдер құрылымының сызығын анықтау
Өнімдерге ұсыныс өзіне депозиттер мен өнімнің комиссиялық сыйақысынан табыс:
Сурет 13. Филиалдарды басқару және бөлімшелерінің өзара іс-қимылы
Филиал құрылымында бөлшек сауда блогының құрылымының үлгісіне мысалы
• бөлшек сауда бизнесінің дамуы жөніндегі басқарушының
жалақы жобаларын сату және несие карталары мен банкоматтар желісі
кеңесші- менеджер;
• бөлшек сауда бөлімінің бөлім басшысы
Бөлшек сауда өнімінің нәтижелі қозғалысына банктің бас кеңсесі мен
Бөлшек сауданы басқарудың міндеттері мен мәселелері. Бөлшек сауданы басқарудың
а) банктің аймақтық филиалдарында және қоымша кеңселерінде сауданы жүеге
б)желі нысандарының ішіндегі бизнес-жоспарларды қалыптастыру, жүйгеге енгізуге атсалысу;
в)бөлшек сауда бизнесіндегі бизнес-жоспарлардың орындалуын қадағалау;
г) желі нысандарының сату жоспарын қалыптастыру;
д)өнімді әзірлеуге қойылатын бизнес-жоспарларды қалыптастыру жөніндегі сұрақтарды және желі
Е) көрсеткіштердің тиімділігін жоғарылату және бақылау
Кесте 11
Бөлшек сауданы басқарудың міндеттері мен мәселелері
Банк миссиясы Міндеттері Функциялары
Сатылым идеологиясын әзірлеуші және жүзеге асырушы, бөлшек сауда өнімдерінің
Желі нысандары бойынша шоғырландырылған бизнес-жоспарларды қалыптастыруға атсалысу, бөлшек бизнестегі
Желі нысадарында сатылым жоспарларын қалыптастыру Бас кеңсенің бөлімшелеріне жаңа
Өнімді әзірлеуге қойылатын бизнес талаптарды қалыптастыру жөніндегі сұрақтарды және
Банк бөлшек бизнес нысандарында табысытылық пен тиімділік көрсеткіштерін арттыру
Банк бөлшек бизнес өнімдерін сатуда құрылымдық тәсілдерді қалыптастыру және
Е С К Е Р Т У - [26,
Басқару міндеттеріне тағы да мыналар жатады: аймақтық филиалдарда және
Нарық жағдайын ескере отырып филиалдарда жаңа өнімдерді енгізу мүмкіндігіне
Өнімнің нәтижелі табысының бекітілген шегі(лимит) бойынша бөлшек сауда бизнес
несиелік қоржынның көлемі, құрылымы және сапасы;
несиелік қоржын бойынша мерзімі өтіп кеткен берешектің деңгейінің өсімі;
филиал жұмысының сапасы мен тәжірибесі;
филиалдың несиелік жұмысының үш айға талдауы;
клиенттің, несиелік, кепілзаттық бөлімшесінің қызметкерлерінің кәсіби дайындық деңгейіне сенім
Филиалға жеке тұлғаларды несиелеуде филиалдың жұмыс мерзімі 3 айдан
егер қарастырып отырған несиелік өнімнің түрі бойынша жоспарды 75%-дан
егер жеке тұлғалардың қаражаттарын тарту жоспары бойынша 60%-дан жоғары
егер филиалда мерзімі өтіп кеткен несиенің өсімі әр тоқсанда
Банк филиалдарындағы белгілеу және бөлу тәртібі келесідей көрініс табады.
Ι топ –несиелік жұмыстың сапасы бойынша ең жоғарғы деңгей
ΙΙ топ – несиелік жұмыстың сапасы бойынша орташа деңгей
ΙΙΙ топ – несиелік жұмыстың тұрақты деңгейі – 1
ΙV топ – несиелік жұмыстың тұрақты емес деңгейі –
ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жұмыста зерттеу тақырыбының аясында жүргізілген теориялық зерттеулер мен
1. Банктермен тартылатын қаражаттар құрамы бойынша әртүрлі. Олардың түрлерінің
Банк ресурстарының жалпы сомасында тартылған ресурстар жеке орын алады.
Коммерциялық банктердің тартылған ресурстарының негізгі бөлігі болып депозиттер табылады,
2. Коммерциялық банктің депозиттік (салымдық) операциялары – қолданысқа дейінгі
3. Коммерциялық банктер өз іскерлігі үшін ресурстарды тарту мақсатында
Банктің депозиттік саясатын толығымен банк саясаты элементінің бірі деп
4. Несие операциялары коммерциялық банктердің активті қызметінің негізін құрайды,
Несие операциялары – бұл несие берушінің қарыз алушыға ақылы,
5. «АТФ Банк» АҚ-ның жиынтық активтерінің көлемі 2010 жылы
Банктің міндеттемелерінің көлемі 2008 жылы 2 678,0 млрд. теңгені
Банк капиталының жиынтық көлемі 2009 жылы өткен жылдармен салыстырғанда
6. Банк клиенттері қаражаттарының жиынтық көлемі 2008 жылы 895,1
«АТФ Банк» акционерлік қоғамының клиенттер қаражаттарының секторлар бойынша құрылымын
7. Банктің клиенттерге ұсынған несиелерінің жиынтық көлемінен құнсыздануға резервтерді
Жалпы «АТФ Банк» акционерлік қоғамының несие қоржынына талдау жасау
Осы орайда дипломдық жұмыс қорытындысында келесі ұсыныстарды жасауға болады:
банктің несиелік ресурстарын депозиттік базаны кеңейту жолымен арттыру мақсатында
бұрын шығарған және жаңадан шығаратын депозиттік өнімдерінің сапасын арттыру
депозиттер бойынша ұтыс жариялау, салым иелеріне сыйлық беру,
клиенттерге өте жоғары мәдени және сапалы қызмет көрсету;
банк қызметіндегі тәуекелдерді төмендету мақсатында банктерде стресс-тестілеу әдісін жүйелі
несиелік ресурстарды арттыру және тиімді пайдалану тұрғысындағы бөлшек сауда
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Дубенецкий Я.Н. Проблемы финансовой устойчивости банков в современных условиях
Сапарова Г.Т. Депозитный рынок как источник инвестирования в банковской
Институционально-инструментальный анализ депозитного рынка //Вестник КазНУ им. Аль-Фараби. 9
Деятельность коммерческих банков. Под ред. Калтырина А.В. Ростов на
Сапарова Г.Т. Развитие депозитного сектора в стрессовых условиях функционирования
Солнцев О. Анализ подходов к оценке надежности коммерческих банков
Ширинская Е.Б. Операции коммерческих банков и зарубежный опыт. М.:
Қазақстан Республикасының құқықтық-нормативтік актілері. Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде
Панова Г.С. Анализ финансового состояния коммерческого банка. М.: Финансы
Леонтьев В. Е., Радковская Н. П. Финансы, деньги,
Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие. – Алматы, 2004
Мақыш С.Б., Ілиясов А.Ә. Банк ісі. Оқу құралы. –
Искаков Ұ.М., Бохаев Д.Т., Рузиев Э.А. Қаржы нарығы және
Банковское дело: Учебник. Под ред. Колесникова В. И. –
Черкасов В. Е. Банковские операции: финансовый анализ. – М.:
«АТФ Банк» акционерлік қоғамының сайты //www.atfbank.kz
«АТФ Банк» АҚ-ның қаржылық жағдайы туралы 2009 жылғы жиынтық
Маженова Б. Надежность вкладов гарантирована. // Банки Казахстана. №2,
Шульков С.А. Вопросы оптимизации депозитной политики коммерческого банка //
«Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры» АҚ-ның 2009 ж. Жылдық
Пещанская И.В. Организация деятельности коммерческого банка. М.:ИНФРА-М, 2001
Нуришева Г.Т., Сәтбаев Қ.И. Коммерциялық банктердің депозиттік саясатының қалыптасу
Бондаренко Д.В. Стресс-тестирование деятельности банка: международная практика и применение
Лисак Б.И., Ким А.Б. Оценка вероятных банковских рисков методом
Кардашов В.В. Операционная модель развития розничного бизнеса банка //Банковский
Ибраева А. Бөлшек несиелеу нарығының қарқынды дамуының жақтары туралы//
Е С К Е Р Т У –
Е С К Е Р Т У –
Е С К Е Р Т У –
Е С К Е Р Т У - [10,
Е С К Е Р Т У – [17]
Е С К Е Р Т У –
Е С К Е Р Т У – [17]
Е С К Е Р Т У – [17]
Е С К Е Р Т У – [17]
Е С К Е Р Т У – [17]
Е С К Е Р Т У – [17]
Е С К Е Р Т У – [17]
Е С К Е Р Т У- [25, 19б.]
6
ДЕПОЗИТТЕР
Талап етілгенге дейінгі депозиттер
Мерзімдік депозиттер
Жинақтаушы депозиттер
ЛОРО
3 айға дейін
Мерзімдік
Қосымша жарнамен мерзімдік
3-6 ай
Контокоррент
6-9 ай
Шарттық
Овердрафт
Ұсынушыға
НОСТРО
9-12 ай
Талап етілгенге дейінгі
12 айдан жоғары
Ағымдағы шоттағы
КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТІҢ ДЕПОЗИТТІК САЯСАТЫ
Депозиттік саясат объектілері
Депозиттік саясат субъектісі
Коммерциялық банк
Тартылған қаражаттар:
- депозиттер
- МБК
- вексельдер
- сертификаттар
Мемлекеттік мекемелер:
- Ұлттық банк
- салық және жинау бойынша Министрлік
Банк клиенттері:
-жеке тұлғалар
-заңды тұлғалар
Банктің қосымша қызметтері (комплекстік қызмет көрсету)
Комплекстік тәсілім принципі
Коммерциялық банктің депозиттік саясатын құрудың принциптері
Спецификалық принциптер
Оптимальдылық және тиімділік принципі
Жалпы принциптер
Ғылыми негізделген принциптер
Ұстанымдардың оптимальды деңгейін қамтамасыз ету принципі
Банк операциясының қауіпсіздік принципі
Депозиттік саясат элементтері бірлігінің принциптері
Сенімділікті қамтамасыз ету принципі
Депозиттік саясат жүргізетін мақсаттарды құру және тапсырмаларды анықтау
Банктің сәйкесті бөліктерін бөлу және әр қызметкерге өзінің
Депозиттік операцияларды жүзеге асыру процесінде бақылау және басқаруды ұйымдастыру
Ресурстарды тартуға қажетті процедураларды құру