КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: ХІХ ғасырдың екінші жартысы - ХХ ғасырдың
Жоспар:
Кіріспе
Негізгі бөлім:
1. Қазақ интеллигенциясының қалыптасуы
2. ХІХ ғасырдағы Қазақ ағартушы-демократтарының қоғамдық-саяси, дүнитанымдық көзқарастары
а) Ы.Алтынсариннің жас ұрпаққа тәлім–тәрбие,
мәселелері, ғибратнамасы
б) Ш.Уәлихановтың әлеуметтік-саяси, ағартушылық, тарихи-географиялық ерен еңбектері мен
в) А.Құнанбаевтың – тарихи дара тұлға әрі қоғамдық
г) Алаштың арқасүйер ардақтысы А. Байтұрсынұлының тарихқа
Қорытынды
Cілтемелер тізімі
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Кез-келген тарихи, яки болмаса шығармашылық
Бұл зерттеу тақырыбының өзектілігі – ХІХғ. ортасына дейін
Бұл тақырыптың мақсаты мен міндеті - бүгінгі таңда
ХІХ ғасырдың 60-жылдарының басында Ресейде басыбайлы құқық жойылып,
60-жылдардың бас кезінде патша үкіметі қазақтарды басқару жүйесін
І. ҚАЗАҚ ИНТЕЛЛИГЕНЦИЯСЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ
ХІХ ғасырдың екінші жартысы - ХХ ғасырдың басында
Патша өкіметінің кертартпа саясаты халыққа білім беру саласынан
Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық және саяси өмірінде қарастырылып отырған кезеңде
Ұлттық зиялылардың қалыптасу жолы бірдей болған жоқ, күрделі
Революцияға дейін Қазақстанда мұсылман мектептері медреселерде, не «орыс-қазақ»,
Отарлау кезінде, әсіресе ХХ ғасырдың басында өкімет орындары
Діни мектеп ретінде, мұсылман оқу орындары діни мекемелерге
Мұсылман оқу орындарына қатаң талаптар қойылды, олардың бұзылуын
Дәстүрлі мектептердегі оқуды бітіргеннен кейін қазақтар өз балаларын
Патша үкіметі қазақ халқы арасында оқу-ағарту ісін бастауыш
ХІХ ғасырдың екінші жартысында дамып келе жатқан капиталистік
Қазақстан аумағында: 1876 жылдан Верный және Орал қалаларында
Патша үкіметі қазақ халқы арасынан өзіне сенімді тірек
Революцияға дейінгі Қазақстанда ұлттық орта оқу орындарының болмауы
Қазақ зиялыларының ең басты сіңірген еңбегі мынада: олар
ХХ ғасырдың басындағы алдыңғы қатарлы қазақ зиялылары
Сонымен Ресей оқу орындары революцияға деінгі кездің өзінде-ХІХ
Ресейдің жоғарғы оқу орындарын бітірген қазақтар өз ауылдарымен
Тарихи тәжірибенің көрсеткеніндей, күрт әлеуметтік өзгерістер кезеңдерінде зиялылар
Қазақ зиялыларының көшбасшылары халықтың саяси жағынан көзін ашу
ХХ ғасырдың басында қазақ зиялыларының қызметінде құқық проблемалары
Қазақ қоғамының рухани саласында етек алған заңсыздыққа өз
Патша шенеуіктері қазақ халқы зиялы өкілдерінің дүниежүзілік өркениет
Сонымен, ХІХ ғасырдың аяғы-ХХ ғасырдың басындағы қазақ халқының
2. ХІХ ҒАСЫРДАҒЫ ҚАЗАҚ АҒАРТУШЫ-ДЕМОКРАТТАРЫНЫҢ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ, ДҮНИЕТАНЫМДЫҚ КӨЗҚАРАСТАРЫ
Қазақстандағы халық ағарту ісі екі бағытта: діни және
ХХғ. Басында мектептер уақыттың өскелең талаптарын қанағаттандырудан қалды.
Бұл орта қазақ халқының маңдайындағы шоқ жұлдыздары А.Құнанбаев,
Азаматтық сипаттағы жәй оқу орындары өлкенің Ресейге қосылғаннан
Азаматтық тұңғыш қазақ метебі 1841 Бөкей Ордасында Жәңгір
Ы.Алтынсариннің жас ұрпаққа тәлім–тәрбие, білім
Ағарту ісі мен ұлттық мектеп тарихында ХІХ -
Ы.Алтынсариннің ағартушылық қызметi 1861ж. реформаның нәтижесiнде капитализм неғұрлым
Ол Қостанай облысында дүниеге келген. Әкесінен ерте айрылып,
Ағартушылық идеялармен жігерленген ол аулдарды аралап, халыққа азаматтық
1879ж. Ы.Алтынсарин инспекторлық қызметке тағайындалды. Оның бастамасымен және
Ы.Алтынсарин орыс-қазақ мектептерінің оқушыларына арнап 2 оқу құралын
Ш.Уәлихановтың әлеуметтік-саяси, ағартушылық, тарихи-географиялық ерен еңбектері мен тарихи
Қазақ халқының тамаша ұлы Шоқан (Мұхаммедқанапия) Уәлиханов (1835-1865)
Шоқан терең энциклопедиялық iлiмi бар, өз заманындағы ғылымда
Шоқан 1835 жылы Көкшетау облысы, Сырымбеттiң сұлу табиғаты
Шоқанның шыққан ортасы қазақтың iрi феодалдары, хан-сұлтан, бай
Шоқан әуелi Құсмұрында қазақ мектебiнде оқып, арапша хат
Омбыда ол Шығыс тарихын терең зерттедi. Шоқан
Шоқан 1856 жылдың тамызының басында Құлжаға аттанып үш
Көрші халықтар тарихымен айналысу оған қазақ халқының ежелгі
Шоқан Уәлихановтың «Сот реформасы жайында хат», «Қазақстандағы шамандықтың
1858ж. Қашғарияға жасырын баруы Ш.Уәлихновтың ғылыми қызметінің жаңа
Ш.Уәлихновты орыс географиялық қоғамы және Ресей ғалымдары аса
Шоқан өзiнiң «Қазақстандағы шамандықтың қалдығы» деген еңбегiнде
А.Құнанбаев – тарихи дара тұлға әрі қоғамдық қайраткер
Революцияға дейiнгi қазақ мәдениетi тарихындағы ең iрi тұлға
Абайдың ағартушы болып қалыптасуына Батыс Европа елдерi, орыс
Абай шығармаларындағы ашық қойылатын әлеуметтiк, этикалық проблемалар; қазақ
Өз заманындағы қоғамдық қайраткер қайшылықтармен күресуде діни көзқарасын
Алаштың арқасүйер ардақтысы А. Байтұрсынұлының
тарихқа көзқарасы
Бүгінгі таңда тәуелсіз еліміздің жас өркенін
Қазақтың кең даласының қай түкпіріндегі де төбешікті
Лениндік нормалар бұзылып, сталинизм
Мәскеуде 1929 жылы «Комунистік академия» баспасынан
Біз туған Отанымызды, ұлтымызды, Жерімізді Ахметтей аялай, сүйе
Қорытынды.
“Ұлттық тұлғаларды, олардың ержүрек батырлығын, ақындығын ұлт-азаттық көтеріліс
Патшалық отарлаудың асқынуына, оның қазақ жерінде өкім
Бір адам.
Бір адам – “бұзушы” деп бүткіл
Бір адам - “ұлтшылсың” деп
Бір адам – қас дұшпанға
Бір адам – Сібір жаққа
Бір адам – діншілсің деп
Бір адам – іздеп пана
Бір адам – білімді деп жазаланды,
Бір адам – шетте жүріп
Өмірде өшпес мәңгі тақырып
Ақындарды жырлауға шақырып тұр.
Менің де болмас еді-ау еш
Шындық үшін кетсем де
Сондықтан да зерттеп, зерделей түсу ісі әлі де
1. Әбжанов Х. Таңдамалы. І-том. А, 1998.- 174-17б.
2. Бұл да осы жинақта. 180б.
3. Қазақстан Тарихы ІІІ-том. А, 2002.-
4. М.Әуезов. Ахаңның елу жылдық тойы. Ақ жол.
5. «Бес арыс» - Құрастырған: Д.Әшімханов.-Алматы: Жалын, 1992.-224-226б.
6. Бұл да осы жинақта. 250-255б.
7. А.Байтұрсынов. Аудармалары. 1989.-100-102б.
8. Бұл да осы жинақта . 102-103б.
9. Бұл да осы жинақта. 23б.
10. Бұл да осы жинақта.
11. «Бес арыс»- Құрастырған: Д.Әшімхан.-Алматы: «Жалын», 1992. 208б.
12. Зұлқарнай Алдамжар. Тарих пайым мен тағлым. Қостанай:
13. Қазақстан тарихы ІІІ-том. А, 2002.-700б.
14. А. Затаевич. 1000 песен казахского народа. Оренбург.
15. «Бес арыс»-Құрастырған: Д.Әшімханов.-Алматы: Жалын, 1992.-206б.
16. Н.Ә.Назарбаев. Тарих толқынында. Алматы: Атамұра-1999.-55б.
17. Зұлқарнай Алдамжар. Тарих пайым мен тағлым. Қостанай:
18. Зұлқарнай Алдамжар. Тарих пайым мен тағлым. Қостанай:
19. М.Қойгелдиев. Алаш қозғалысы А, 1995. 235б; Саяси
20. Бүл да осы жинақта. 237-238б.
21. Зұлқарнай Алдамжар. Тарих пайым мен тағлым. Қостанай:
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
“Бес арыс”(Естеліктер, эсселер және зерттеу мақалалар). Құрастырған Дидахмет
«Алаш» 2003ж. Кітапты құрастырып, алғы сөзі мен ғылыми
Қозыбаев. Ахмет Байтұрсынұлы–ХХғасырдың ұлы реформаторы Ұлттық рухтың ұлы
Қойгелдиев. Алаш қозғалысы. А., 1995. Санат. 230-бет; Саяси
М. Құл-Мұхаммед. Алаш ардагері. Жақып Ақбаев. А., Жеті
Алашорда. Құжаттар жинағы. Құрастырған Н. Мартыненко. А., 85-б.
К.Нұрпейіс. Ахмет Байтұрсынұлы-аса ірі қоғам және мемлекет
М.Әуезов. Абайдан кейінгі соңғы ақындар. Шығармаларының 50
Р.Нұрғалиев. Алып бәйтерек. Ахмет Байтұрсынұлы. Ақ жол.
Р.Сыздықова. Ахмет Байтұрсынов. Ұлттың Ұлы Ұстазы. А.,
А.Затаевич. 1000 песен казахского народа. Оренбург, 1925.
З.Қабдолов. Ахаңның әдеби қисындары, Көзқарас. А.,
З.Ахметов. Бүкіл қазақ «Ахаң» деген. Ұлттың Ұлы
Байтұрсынов А. Шығармалары: Өлеңдер, аудармалар, зерттеулер. (Құрастырғандар.
Сембаев А.И., Храпченков Г.М. Очеркии по истории школ
Өлкедегі баспасөз тарихын зерттеуші, белгілі библиограф У.Субханбердинаның деректері
Қазақ халқының атамұралары. Мазмұндалған библиографиялық көрсеткіш. Құрастырған
Махат Д. Қазақ зиялыларының қасіреті. Алматы: Сөздік-словарь. 2001ж.
Тасымбеков А. Жан даусы. Алматы: Жалын.
Азалы кітап (құрастырғандар:Қ.Оразбекұлы, С.Нұрмағамбетов, Б. Дінәсілов, Ш.Дәнеева. Алматы:
Әбдәкімұлы Ә. Қазақстан тарихы. Алматы. 1997.
Айтаханов Қ. Алты алашқа белгілі, Қазақ әдебиеті.
Қозыбаев М. Ақтаңдақтар ақиқаты. Алматы. 1992ж.
М.Рүстемов. Асыл азамат. Мәдениет және тұрмыс. 1998ж.
ӘбубакировС, Әбубакирова Г. Алтын діңгек. Алматы:
Омарбеков Т. 20-30-жылдардағы Қазақстан қасіреті. Алматы: Санат. 1998ж.
Әбжанов Хангелді. Таңдамалы. Бірінші том .
Н.Ә.Назарбаев. Тарих толқынында. Алматы: Атамұра.
Қойгелдиев М. Ұлтшылдық бағытын ұстанған кімдер? Алматы
Зұлқарнай Алдамжар. Тарих пайым мен тағлым.
Әтішев.А.Ә. ХІХғ. екінші жартысы мен ХХғбасындағы Қазақстанның
Омарбеков Т. «Зобалаң» және «Кіші қазан ол не?»
Қ Атабаев. Айға шапқан арыстандар.
Әбжанов Х. Қазақстан ителлигенциясы:Тарих пен Тағдыр .
«Ақиқат» журнал., №11. 1999ж.
1