МАЗМҰНЫ
Кiрiспе……………………………………………………………………………. 3
(. Шаруашылық iс-әрекеттерiндегi салықтардың экономикалық
мазмұны
1.1. Салықтарың пайда болу тарихы…………………………....……………. 6
1.2. Шаруашылық iс-әрекеттерiндегi салықтардың
экономикалық мәнi және маңызы………………………………………. 10
1.3. Шаруашылық iс-әрекеттерiн реттеудегi Қазақстан
Республикасының салық саясаты…………………………………………. 18
II. Шаруашылық iс-әрекеттерiн реттеудегi салық жеңiлдiктерi
2.1. Шаруашылық iс-әрекеттерiн реттеудегi салық объектiсi және
салық салынбайтын айналым……………………………………………. 26
2.2. Шаруашылық iс-әрекеттерiне салынатын салық ставкасы және
жеңiлдiктерi………………………………………………………………… 41
2.3. Шаруашылық iс-әрекеттерiне салынатын салық есебiнiң
құжаттамасын жасау және сақтау…..…………………………………….. 47
III. Жергiлiктi бюджеттiң кiрiсiндегi салықтардың үлесі және шаруашылық iс-әрекетiн
Жергiлiктi бюджеттiң кiрiсiндегi салықтардың үлесі…………….. 55
Шаруашылық iс-әрекетiн реттеудегi салықтардың ролi және
арттыру жолдары………………………………………………………… 60
Қорытынды……………………………………………………………………. 68
Пайдаланылған әдебиеттер………………………………………………... 71
Кiрiспе
Салықтың мәнi мынада: салық, салық төлеушiге мемлекет тарапынан көрсетiлген
Нарықтық экономика жағдайында салық саясатының негiзгi бағыты немесе
Салық жүйесi- өзiнiң құрамы жағынан бiрнеше компоненттерден
Салық жүйесi компоненттерiнiң құрамы мынадай: қаржы қатынастары
Қазақстан Республикасы бюджетiнiң қалыптасуында
Қазақстан Республикасындағы әкiмшiлiк-әрекеттегi қызметкерлер мен жұмысшылардың әлеуметтiк-экономикалық қорғалуы,
Курстық жұмысым екі бөлiммен қарастырылған. Бiрiншi бөлiмде салықтың
(. Шаруашылық iс-әрекеттерiндегi салықтардың экономикалық
мазмұны
1.1. Салықтарың пайда болу тарихы
Жалпы алғашқы салықтардың пайда болуының күнiн анықтау мүмкiн
Алғашқы қауымдастықтың өзiнде, қоршаған ортаның қатаң шарттарына
Осыдан келiп, мынаны айтуға болады, салықтардың алғашқы
Тек XV ғасырдан бастап қана, ғалымдар ақшалай қатынастар жүйесiн,
Салықтар мемлекеттiң құрылуымен бiрге пайда болады және мемлекеттiң
Салықтардың даму тарихын мыңжылдықтармен өлшеуге болады. Салықтардың ең
Салықтардың теориялық негiздерi тек ғылым ретiнде тек
Қазiргi мемлекеттердiң көптеген жақтары Ежелгi Римде
Басқа да құндылықтарға салық салынатын қозғалмайтын мүлiк,
Провинцияның әрбiр түрғыны бәрiне ортақ жанбасылық
Мұраға салынатын салық тек Рим түрғындарына
ХlХ ғасырдың соңы ХХ ғасырдың басында
Дамыған мемлекеттерде капиталға және меншiкке салық салу
Мұрагерлiктен салық – бұл мұраға алу құқығы бойынша
Көптеген елдерде салықтың бұл түрлерi жеке –жеке
Барлық дамыған мемлекеттерде мұрагерлiк және
Қаржы дағдарысының ел экономикасының әсерiн кемiтуiне қол
1.2. Шаруашылық iс-әрекеттерiндегi салықтардың
экономикалық мәнi және маңызы
Экономиканың қазiргi жағдайында орталықтандырылған қаржы ресурстары мемлекетке қоғамдық өндiрiс
Бюджеттiң шығысы Қазақстан республикасының халықтарын әлеуметтiк, экономикалық қорғау мақсатында
Қазақстан Республикасындағы әкiмшiлiк-әрекеттегi қызметкерлер мен жұмысшылардың әлеуметтiк-экономикалық қорғалуы,
Қазақстан Республикасының бюджетiнiң кiрiсiндегi бюджетке төленетiн салықтар мен
Салықтар:
корпорациялық табыс салығы;
жеке табыс салығы;
қосылған құн салығы;
акциздер;
жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдерi;
әлеуметтiк салық;
жер салығы;
көлiк құралдары салығы;
мүлiк салығынан түрады.
Мiне осы жоғарыдағы аталған салықтар, алымдар, төлемақылар мен мемлекеттiк
Салық – құрылған және анықталған заңмен белгiленген тәртiп бойынша,
Салықтың мәнi мынада: салық, салық төлеушiге мемлекет тарапынан көрсетiлген
Ал салықтардың экономикалық маңызы олардың қызметiне тiкелей қатысты.
Дүниежүзiлiк тәжiрибе бойынша салықтардың бiрнеше қызметтерi бар: фискалдық функция;
Салықтардың фискалды немесе бюджеттiк қызметi ең негiзгi
Бөлу қызметi - салықтардың көмегiмен мемлекеттiң қоғамдық табысты халықтың
Салықтардың реттеушiлiк қызметi арқылы салықтар ел экономикасына өз ықпалын
Жоғарыда аталған салықтық реттеудiң тетiктерi тек қана өндiрiстiң
ынталандыру- мемлекетке тиiмдi өндiрiстердi салық ставкасын төмендету немесе
шектеу-мемлекетке тиiмсiз кәсiпорындарды салық ставкiлерiн жоғарлату арқылы дамуына,
Бақылау қызметi-салықтардың көмегiмен мемлекет салық төлеушi заңды
Іолдау немесе мадақтау қызметi: Кез –келген мемлекеттi қоғам
Салықтар мен салық салу жүйесi өзара қарым-қатынасытағы әртүрлi элементтен
салық обьектiсi-табыс, мүлiк, еңбек ету түрi, қызмет көрсету, ақшамен
салық субьектiсi заң бойынша салық төлеу мiндетi жүктелген жеке
салық көзi-салық салынатын табыс;
салық ставкасы өлшем бiрлiкпен алынатын салық мөлшерi.
Ставкалар түрақты және проценттiк болып бөлiнедi.
Түрақты ставкалар салық обьектiсiнен түсетiн табыстың мөлшерiне байланыссыз өлшем
Ал проценттiк ставкалар 3 түрге бөлiнедi:
үдемелi немесе прогрессивтi ставкалар салық салынатын табыстың өсуiне сәйкес
регрессивтi ставкалар керiсiнше, салық салынатын табыстың төмендеуiне сәйкес азайып
пропорционалды ставкалар салық салу обьектiсiнiң мөлшерiне байланыссыз түрақты 1%-пен
салық оклады салық төлеушiнiң белгiлi-бiр салық обьектiсiне төлейтiн салық
салық жеңiлдiктерi заңға сәйкес салық төлеушiнi бiртiндеп немесе салық
салық төлеу мерзiмi-салық төленетiн уақыт;
салық төлеу тәртiбi белгiлi-бiр мерзiмде салықты төлер кезiнде, алдымен
Барлық мүлiкке салынатын салық төленедi, содан кейiн акциздер мен
Жергiдiктi салымдар мен алымдар;
Басқа да салықтар мен алымдар төленедi.
Салық төлеушiлер мен салық қызметi органдарының құқықтығы мен мiндеттерi-салық
С алықтың төленуiн бақылау және салық заңдарын бұзғаны үшін
Кез-келген мемлекетке салықтардың көп түрлi болуына байланысты олардың
салық салу әдiсi бойынша;
салық төлеушi субьектiге байланысты;
салықтардың бюджетке аударылуына қарай;
салықтардың бағытты мақсатарына қарай.
Салық салу әдiсi бойынша салықтарды тiкелей және жанама түрге
Тiкелей салықтар – тiкелей салық төлеушiден немесе тiкелей табыстан,
Тiкелей салық:
-халықтың табыс салығы;
-кәсiпорын табысына салық;
-капитал өсiмiне салық;
-мұрагерлiк пен сыйға тартуға;
-мүлiктiк салық.
Тiкелей салықтардың өзi нақты және жеке салықтарға бөлiнедi.
Нақты салықтар – салық төлеушiден емес салық төлеушiнiң табысы
Жеке салық халықтың жеке табысынан ұсталынатын салық жатады.
Тiкелей салықтың ең басты артықшылығы болып, егер де мемлекетте
Ал кемшiлiгi болып тiкелей салықтар бойынша жеңiлдiктер заңсыз түрде
Жанама салықтар салықтың-соңғы түтынушыға ауысуы арқылы жүргiзiлетiн салықтар немесе
Жанама салықтардың өзi индивидуальдi жанама салықтар, әмбебап және фискальдi
Индивидуальдi жанама салықтарға – акциз салығы жатады.
Әмбебап жанама салықтарға – қосылған құн салығы жатады.
Фискальдi монополиялы жанама салыққа баяғы кеңес одағына әрекет еткен
Жанама салықтардың қолданылуында ең басты кемшiлiгi болып тауарлардың жұмыстардың
Ал жанама салықтардың ең басты артықшылығы салық төлеушiлердiң салықты
Салық төлеушi субьектiге байланысты салықтар келесiдей түрге бөлiнедi.
а) Жеке тұлғалар төлейтiн салықтар.
ә) Кәсiпорындар, ұйымдар және мекемелер, яғни заңды
Салықтардың бюджетке аударылуына қарай салықтар:
а) Жалпы мемлекеттiк салықтар;
ә) Жергiлiктi салықтар;
б) Регионалды салықтар болып бөлiнедi.
Салықтардыiң бағытты мақсаттарына қарай салықтар жалпы және арнайы болып
Жалпы салықтар мемлекеттiк бюджеттiң жалпы қалыптасуы үшін пайдаланылса,
Қазақстан Республикасының салық жүйесiн мемлекет пен
Салық жүйесi мемлекет қаржы көздерiн жасақтаудың
Салық жүйесi – нарықтық қатынастардың құрамдас бөлiгi. Қазақстан
Кез-келген елдiң салық жүйесi таңдалған
1.3. Шаруашылық iс-әрекеттерiн реттеудегi Қазақстан
Республикасының салық саясаты
ґркениеттi iрi мемлекеттердiң экономикалық даму деңгейлерi олардың жан-жақты
Демек, елiмiздiң экономикасын дамытудың басты тетiктерiнiң бiрi –салық
Елiмiз экономикалық дамудың нарықтық бағытына бет алған
1991 жылы елiмiз тәуелсiздiк алып, өз алдына
Салық кодексiн қабылдаудағы басты мақсат – салық төлеушiлерге
Барлық денгейдегi бюджеттерге салықтар мен басқа
салық заңдарын салық салудың тәртiбiн оңайлатуға бағытталған
акцизделетiн өнiмдер бойынша , оның iшiнде алкогольдi
салық салу мақсаты үшін жылжымайтын мүлiктiң құнын
капиталды ресми емес экономиканың аясынан шығару үшін жағдай
алымдар мен бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi
Салық заңдары нормаларының бiр түрғыда түсiндiрiлуiн қамтамасыз ету,
Жаңа салық заңдарында салық салудың базасын кеңейту
¶кiмет Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығы елдерiне қатысты жанама
Салық әкiмгерлiгiн жақсарту жөнiндегi жұмыс жалғастыратын болады: iрi
Трансферттiк бағалар мен аффилиирлендiрiлген компаниялар-ды бақылаудың тетiктерiн
Сауда мен қызмет көрсету саласында шағын
Мемлекет тәуелсiздiгiнiң ең басты шарттарының бiрi дербес
Қай кезде болмасын кез-келген елдiң қағамдық әлеуетi
Ең ағашқы салық саясаты қаланған кезде, кәсiпкерлiк және
Сондай-ақ, аталмыш кезеңдi жаңа экономикалық қатынастардың ендi-ендi қалыптасып
1995 жылы Қазақстан Республикасы Президентiнiң (Салық
Ал бүгiнгi таңда кемелiне келген елiмiздiң
Жалпы осы уақыттардың iшiнде қоғамда, ел экономикасында болған
Бiз салық заңын әлемдiк Салық кодексiнiң үлгiсi жетiлiп
Егер, Қазақстан Республикасының Салық кодексiн басқа елдердiң
II. Шаруашылық iс-әрекеттерiн реттеудегi салық жеңiлдiктерi
2.1. Шаруашылық iс-әрекеттерiн реттеудегi салық объектiсi және
салық салынбайтын айналым
Салық жүйесi – нарықтық қатынастардың құрамдас бөлiгi. Қазақстан
Кез-келген елдiң салық жүйесi таңдалған
Салық объектiсi-салық салу барасында мемлекет заң бойынша салық ұсталынатын
Салық субъектiсi - заң-бойынша салық төлейтiн салық төлеушiлер немесе
Корпорациялық табыс салығын Қазақстан Республикасының түрақты мекемелерi арқылы
Салық салу объектiлерi бар жеке тұлғалар жеке
мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен төленетiн атаулы әлеуметтiк көмек, жәдемақылар
балаларға және асырауындағы адамдарға алынатын алименттер;
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес қызметкерге еңбек мiндеттерiн
жеке тұлғалардың Қазақстан Республикасы µлттық
мемлекеттiк бағалы қағаздармен және агенттiк облигациялармен
әскери қызметтiң барлық түрлерiне берiлетiн төлемдер;
лотерея, ұтыстар (5 айық есептiк көрсеткiш);
қоғамдық жұмыстарды және кәсiби оқуарға байланысты төлемдер;
гранттар қаражаты есебiнен төленетiн төлемдер (еңбекақы түрiндегi
сапарлармен байланысты жағдайларда төленетiн төлемдер (Қазақстан Республикасы
экологиялық аймақтарда зардап шеккен азаматтарды әлеуметтiк қорғауда;
мемлекет қаражаты есебiнен төленетiн бiржолғы төлемдер;
айлық есептiк көрсеткiшiнiң 50 еселенген шегiндегi төлемдер;
қызметтiк iссапарлар кезiнде төленетiн өтемдер;
Қазақстан Республикасы азаматы болып табылмайтын дипоматиялық
шетелдiң жеке тұлғаларының салық салынуға тиiс ресми табыстары;
мемлекеттiк орталықтан берiлетiн зейнетақы төлемдерi;
геологиялық –барлау, топографиялық -геодезиялық және iздестiру жұмыстарымен шұғылданатын
мамандық бойынша және бiлiктiлiгiн арттыруға бағытталған шығыстар;
бала асырап алған ата-аналарға берiлетiн жәрдемақылар;
мұраға, қайырымдылық түрiнде алған мүлiктiң құн;
мемлекет тарапынан белгiленген степендиялар;
он алты жасқа толмаған балалардың демалыс жолдамалары;
сақтандыру төлемдерiнiң сомалары;
сот шешiмi бойынша тағайындалған сомалар;
зейнетақы жинағның сомалары.
Қосылған құн саалығы таурларды (жұмыстарды, қзмет көрсетулердi) өндiру және
Қосылған құн салығының объектiлерi- салық салынатын айналым, салық салынатын
Қазақстан Республикасының кеден заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасының
Тауарларды (жұмыстарды, қызметтердi) Қазақстан Республикасының аумағында Қазақстандық
Салық салынатын айналымның мөлшерi қолданылатын бағалар мен тарифтерге
Тауарларды (жұмыстарды, қызметтердi) айырбастау кезiнде немесе оларды өтемсiз
Берiлген тауарлардың (жұмыстардың, қызметтердiң) құнына жалақы мен басқа
Егер тауарлар (жұмыстар, қызметтер) салық төлеушiге оның
Құрылыс, құрылыс –монтаж, жөндеу-құрылыс жұмыстарын жүзеге асыру
Тасымалдауды жүзеге асырушы салық төлеушiлерде жол жүру
Акциздер- Қазақстан Республикасы аумағында импортталатын тауарларға салынады.
Салық салу объектiсi болып:
акциз төлеушiнiң өзi жасап шығарған және өндiрген және ыдысқа
бензиндi және дизель отынын бөлшек, көтерме (авиациялық бензиндi қоспағанда)
мемлекетке өткен және мемлекет меншiгiне өтеусiз берiлген акцизделетiн тауарларды
ойын бизнесi саласындағы қызметтi жүзеге асыруы;
лотереяларды ұймдастру және өткiзуi;
акцизделетiн тауарлардың, акциз алымы маркаларының бұлiнуi, жоғалуы
Акциз салығы салынбайтн айналымға:
акцизделетiн тауарлар экспорты;
уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлейтiн квоталар шегiндегi этил спиртi;
этил спиртi емдiк және фармацевтiк дәрi-дәрмек әзiрлеу үшін мемлекеттiк
0,1 литрден аспайтын түтынушылардың ыдысындағы құрамында спиртi бар медициналық
Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдерiн- техногендiк
Жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдерiн:
бонустарды;
қол –қойылатынын;
коммерциялық табуды;
роялтидi;
өнiмдi бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесін есептеу мен
Әлеуметтiк салық- Қазақстан Республикасының резидент заңды тұлғалары,
мемлекеттер, мемлекеттердiң, үкiметтерi және халықаралық ұйымдар желiлерi арқылы
Қазақстан Республикасы Прензидентi Қазақстан Республикасы Үкiметi
спорт жарыстарында, байқауларда, конкурстарда жүлделi орындар үшін белгiленетiн ақшалай
ұйым таратылған немесе жұмыс берушiнiң қызметi тоқтатылған, қызметкерлердiң штат
пайдаланылмаған еңбек демалыс үшін жұмыс берушiнiң қызметкерге төлейтiн
Қазақстан Республикасы заңдарына сәйкес жинақтаушы зейнетақы қорларна
Жер салығы. Жер салығын төлеушiлер:
жеке меншiк құқығындағы;
түрақты және пайдалану құқығындағы;
бастапқы өтеусiз уақытша жер пайдалану құқығындағы салық салу объектiлерi
Шаруа (фермер) қожалықтарына арналған арнайы салық режимi
мемлекеттiк бюджет есебiнен ғана қамтылатын ұйымдар;
жер қойнауын пайдаланушылар:
уәкiлеттi органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу мекемелерiнiң мемлекеттiк
µлы Отан соғысына қатысушылар және соларға теңестiрiлген адамдар, мүгедектер,
түрғын үй қоры, соның iшiнде оның жанындағы құрылыстар мен
жеке үй шаруашылығын жүргiзу, бау-бақша шаруашылығы үшін берiлген және
гаражға арналған жер учаскелерi бойынша;
түрғын үй қоры, соның iшiнде оның жанындағы құрылыстар мен
Дiни бiрлестiктер жер салығын төлемейдi. Салық кодексi бойынша мемлекеттiк
Жер учаскесiне құқықты куәландыратын құжаттар болмаған жағдайда, пайдаланушыны
Салық салу объектiсi: жер учаскесi (жер учаскесiне ортақ үлестiк
Мыналар салық салу обектiсi болып табылмайды:
елдi мекендердiң ортақ пайдалануындағы жер учаскелерi. Алаңдар, көшелер, өткелдер,
ортақ пайдаланудағы мемлекеттiк автомобиль жолдары желiсi алып
Көлiк құралдары салығы. Көлiк құралдары салығын төлеушiлер меншiк
Қазақстан Републикасының Үкiметi белгiлейтiн көлiк құралдарына қажетiлiк нормативтерi шегiнде
Салық салу объектiсi болып табылатын бiр автокөлiк құралы бойынша--µлы
Салық салу объектiсi болып табылатын бiр автокөлiк құралы бойынша—Кеңес
Ауылшаруашылық құрылымынан шығу нәтижесiнде пай ретiнде алынған, пайдаланылған мерзiмi
Салық салу объектiлерi, уәкiлеттi органда мемлекеттiк тiркеуге жататын және
—жүк көтергiштiгi 40-тонна және одан асатын карьерлiк автосамосвалдар;
—мамандандырылған медециналық көлiк құралдары салық салу объектiлерi болып табылмайды.
Салық салу обьектiсi болып мыналар табылады: заңды тұлғалар мен
Концервацияда түрған негiзгi құралдар, жалпыға ортақ пайдаланылатын мемлекеттiк автомобиль
Мүлiк салығы нақты тiкелей салық қатарына жатады. Мүлiк салығы
Салық төлеушiлер: меншiк иесi, меншiктi сенiм бiлдiрiп басқару, шаруашылық
Салық салу объектiлерi:
- кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын заңды және жеке тұлғалардың негiзгi
- жеке тұлғалардың кәсiпкерлiк қызметте пайдаланылмайтын, азаматтардың
Салық салу объектiлерi мен салық салуға байлансты
қызметiн жер қойнауын пайдалануға арналған келiсiм-шарттарға сәйкес
тiркелген активтердiң, соның iшiнде қаржы лизингi бойынша белгiленген
амортизациялауға жатпайтын тiркелген активтердiң құнын растайтын есеп
Бастапқы құжаттарды және бухгалтерлiк есеп тiркелiмдерiн салық
Есеп құжаттамасы электрондық көздерде жасалған кезде салық төлеушi
Салық объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлердiң бөлек-бөлек есебi
Салық есептiлiгi- салық төлеушi, салық агентi салық органдарына табыс
Салық есептiлiгiне мынадай құжаттар, сондай-ақ олардың қосымшалары мен қосымша
салықтың әрбiр түрi және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi
резидент емес жеке тұлғаға салынатын жеке табыс салығының
арнаулы салық режимдерiн қолдануға, патент алуға өтiнiштер;
салық салу объектiлерi мен салық саынуға байланысты объектiлердi
қосыған құн салығын бюджеттен қайтарып алуға өтiнiштер;
қосылған салық салуды болғызбау туралы халықаралық
шот- фактура тiзiлiмi;
электрондық мониторингке жататын, салық төлеушiлер табыс ететiн
Салық есептiлiгiн салық төлеушi, салық агентi не олардың
Салық төлеушi қайта ұйымдастырылғанда, таратылғанда қайта ұйымдастырылған,
Салық төлеушiлер, салық агенттерi салық есептiлiгiн өз қалау
өзi келу тәртiбiмен;
хабарланатын етiп почта арқылы тапсырыстық хтпен;
уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген жағдайларда ақпаратты компьютерлiк
Салық субъектiсi - заң-бойынша салық төлейтiн салық төлеушiлер немесе
2.2. Шаруашылық iс-әрекеттерiне салынатын салық ставкасы және
жеңiлдiктерi
Салық ставкасы салық өлшем бiрлiгiне сәйкес келетiн салық мөлшерi.
- погрессивтi салық ставкасы -салық объектiсi немесе табыс
- пропорционалды салық ставкасы-салық объектiсi немесе табыс мөлшерiне байланыссыз
- регрессивтi салық ставкасы- салық объектiсi немесе табыс мөлшерi
Дамыған елдердiң тарихынан мынадай салық ставкалары жөнiнде мынаны байқауға
а) егер төленетiн салық мөлшерi салық төлеушi табысының 50
ә) егер салық мөлшерi салық төлеукшi табысының 40-50 пайызы
б) егер салық мөлшерi салық төлеушi табысының 35-40 пайызы
Кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын жеке тұлғалар салық сомасын аммортизацияланатын
Дивидендтер, сыйақылар (жинақтаушы сақтандыру шарты бойынша сыйақыларды қоспағанда)
Адвокаттың және натариустардың табыстарына 10 проценттiк ставка бойынша
Кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын жеке тұлғалардың табысына салынатын салыққа:
тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетудi) өткiзуден түсетiн табыс;
үйлердi, ғимараттарды және активтердi өткiзу кезiндегi құн өсiмiнен
күмәндi мiндеттемелер бойынша түсетiн түсетiн табыстар;
мүлiктi жалға беруден түсетiн табыстар;
борышты талап етудi басқаға беруден түсетiн табыстар;
кәсiпкерлiк қызметтi шектеуге немесе тоқтатуға келiсiм үшін алынған
шығып қалған тiркелген активтердiң құнының iшкi топтың құн балансынан
ортақ үлестiк меншiктен түсетiн табысты бөлi кезiнде алынатын
бұрын жүргiзiлген шегерiмдер бойынша алынған өтемақылар;
өтеусiз алынаған мүлiк, орындалған жұмыстар, көрсетiлген қызметтер;
дивидендтер;
сыйақылар;
бағамдық оң айырма;
ұтыстар;
роялти;
әлеуметтiк сала объектiлерiн пайдалану кезiнде алынған табыстардың
Кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын жеке тұлғалардың табысына салынатын салықты есептеудегi
жылдық жиынтық табыс анықталғанға дейiн есептен шығарылатын
үстеме пайдаға салынатын салық қосылмайды.
Кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын жеке тұлғалардың табысына салынатын салықты
тiркелген активтер – салық төлеушiнiң бухгалтерлiк балансында ескерiлетiн және
материалдық емес аткивтер- жылдық жиынтық табыс алу үшін ұзақ
Залалдарды ауыстыру:
кәсiпкерлiк қызметтен шегетiн залалдар, сондай-ақ салық төлеушiнiң кәсiпкерлiк
жер қойнауын пайдалану келiсiм- шарттары бойынша жүзеге асырылатын қызметтерге
Ұзақ мерзiмдi келiсiм-шарттар бойынша табыстар мен шегерiмдер:
олардың нақты орындалу бөлiгiнде салық кезеңi iшiнде
келiсiм- шарттың орындалу үлесі салық кезеңiнiң соңына дейiн жұмсалған
Жылдық жиынтық табысты түзету.
Салық төлеушiлердiң жылдық жиынтық табысынан:
Қазақстан Республикасындағы төлем көзiнен бұрын салық салынған,
эмитент өз акцияларын орналастыру кезiнде алған олардың құнының номиналдық
қор биржасының (А( және (В( ресми тiзiмдерiнде өткiзу күнiнде
мемлекеттiк бағалы қағаздармен және агенттiк облигацияларымен жасалған
табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған
мемлекеттiк кәсiпорындарының Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмi ретiнде
Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздан-дыру туралы заңдарына
Кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыратын жеке тұлға есептеу әдiсi бойынша
Кассалық әдiс – бұл әдiске сәйкес табыстар мен
Есептеу әдiсi – бұл әдiске сәйкес табыстар мен
Салық төлеушi қалаған әдiстердi өзiнiң қалауынша қолдануға құқылы.
Ұзақ мерзiмдi өзара шарттарға қатысты табыстар мен
Есептiк әдiсiн қолданған жағдайда өзара шарттың орындалу
Салық мақсаттары үшін тауар материалдық қорлардың есебi бухгалтерлiк
Егер жалға берушi амортизацияланған негiзгi құрал-жабдықты лизинг бойынша
Кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын жеке тұлғалардың табысына салынатын салықты ұстау
табысты төлеу көзiнен салықты ұстау;
жылдық жиынтық табыс туралы декларация беру жолымен;
процент негiзiнде төлейдi.
2.3. Шаруашылық iс-әрекеттерiне салынатын салық есебiнiң
құжаттамасын жасау және сақтау
Салық салу объектiлерi мен салық салуға байлансты
қызметiн жер қойнауын пайдалануға арналған келiсiм-шарттарға сәйкес
тiркелген активтердiң, соның iшiнде қаржы лизингi бойынша белгiленген
амортизациялауға жатпайтын тiркелген активтердiң құнын растайтын есеп
Бастапқы құжаттарды және бухгалтерлiк есеп тiркелiмдерiн салық
Есеп құжаттамасы электрондық көздерде жасалған кезде салық төлеушi
Салық объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлердiң бөлек-бөлек есебi
Салық есептiлiгi- салық төлеушi, салық агентi салық органдарына табыс
Салық есептiлiгiне мынадай құжаттар, сондай-ақ олардың қосымшалары мен қосымша
салықтың әрбiр түрi және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi
жеке табыс салығының болжанған сомасы туралы өтiнiш;
арнаулы салық режимдерiн қолдануға, патент алуға өтiнiштер;
салық салу объектiлерi мен салық салынуға байланысты объектiлердi
электрондық мониторингке жататын, салық төлеушiлер табыс ететiн
Салық есептiлiгiн салық төлеушi, салық агентi не олардың
Салық төлеушi қайта ұйымдастырылғанда, таратылғанда қайта ұйымдастырылған,
Салық төлеушiлер, салық агенттерi салық есептiлiгiн өз қалау
өзi келу тәртiбiмен;
хабарланатын етiп почта арқылы тапсырыстық хатпен;
уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген жағдайларда ақпаратты компьютерлiк
Кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын жеке тұлғалардың табысына салынатын салық бойынша
төлем көзiнен салық салынбайтын табыстары барлар;
түрғын үй салу мен осындай құрылыс үшін құрылыс
Қазақстан Республикасының шегiнен тыс жерлерден табыстар алдатын
Қазақстан Республикасының шегiнен тыс жерлердегi шетел банктерiндегi шоттарда
Кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын жеке тұлғалардың табысына салынатын салыққа декларацияны
жеке табыс салығы бойынша декларация есепке
арнаулы салық режимiн қолданатын жеке кәсiпкерлер арнауы салық
Салық салу объектiлерi мен салық салуға байлансты
қызметiн жер қойнауын пайдалануға арналған келiсiм-шарттарға сәйкес
тiркелген активтердiң, соның iшiнде қаржы лизингi бойынша белгiленген
амортизациялауға жатпайтын тiркелген активтердiң құнын растайтын есеп
Бастапқы құжаттарды және бухгалтерлiк есеп тiркелiмдерiн салық
Есеп құжаттамасы электрондық көздерде жасалған кезде салық төлеушi
Салық объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлердiң бөлек-бөлек есебi
Салық есептiлiгi- салық төлеушi, салық агентi салық органдарына табыс
Салық есептiлiгiне мынадай құжаттар, сондай-ақ олардың қосымшалары мен қосымша
салықтың әрбiр түрi және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi
резидент емес жеке тұлғаға салынатын жеке табыс салығының
арнаулы салық режимдерiн қолдануға, патент алуға өтiнiштер;
салық салу объектiлерi мен салық саынуға байланысты объектiлердi
қосыған құн салығын бюджеттен қайтарып алуға өтiнiштер;
қосылған салық салуды болғызбау туралы халықаралық
шот- фактура тiзiлiмi;
электрондық мониторингке жататын, салық төлеушiлер табыс ететiн
Салық есептiлiгiн салық төлеушi, салық агентi не олардың
Салық төлеушi қайта ұйымдастырылғанда, таратылғанда қайта ұйымдастырылған,
Салық төлеушiлер, салық агенттерi салық есептiлiгiн өз қалау
өзi келу тәртiбiмен;
хабарланатын етiп почта арқылы тапсырыстық хтпен;
уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген жағдайларда ақпаратты компьютерлiк
Қорытынды
Нақты салаға салық жеңiлдiгiн орнату тәжiрибе көрсетiп отырғандай қамқорлық
Салық салудағы күрделi жағдайларды ескере келе, салық салуды жүйелi
- салық қызметiн қатаң бақылауға алу;
- салық қызметкерлерiнiң құрамына тиiмдi өзгерiстер жасау, яғни бiлiктi
- салықтық органдары салық төлеушiлерiмен интенсивтi байланыс
- ең бастысы ауылшаруашылығы өндiрiстiк-өнеркәсiп және орта, кiшi кәсiпкерлiкке
- (Салық мәдениетiн түзелдiру қорын( жедел iске қосу
Қорыта айтқанда мемлекет белгiлi бiр таптардың мүдделерiн қорғай отырып,
Қай мемлекетте болмасын бюджетке түсетiн түсiмнiң негiзгi көзi
Жүргiзiлiп жатқан экономикалық реформалардың басты мақсаты шаруашылық жүргiзушi субъектiлерге
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының кодексi
Ермекбаева, Зейнелегбдин. Налоги и налогооблажение. Алматы 1995г.
Ермекбаева Б.Ж. (Жалпы мемлекеттiк салықтар( / Алматы (Экономика(, 1997ж.
Қазақстан Республкасы Салық кодексi 2003 жыл қаңтар
Карагусова Г. (Налоги: сущность и практика пользования( -Алматы, (Іаржы
Мән берiлер мәселелер- Салық қызметi туралы, (Іаржы -қаражат( 2000ж.
Дуканич Л.В. ''Налоги и налогообложение'' Ростов-не-Дону
Бухгалтерлiк бюллетенi, 2002ж, 2000ж N1-12
Налоговое законодательство РК. /Изд (Іаржы-қаражат(-1997г.
Аудит и налогооблажение –2000 N1-12
Деловой мир Казахстана –2000г. N3,с 20-22
Юткина (Налоги и налогооблажения(. Москва, Учебник
А.И. Худяков, Н.Е. Наурызбаев. Налоги: понятие, элементы, установление, виды.
А.И. Худяков. Налоговое право РК. Алматы (Жетi жарғы( 1998г.
Дербисов Е.Ж., Ержанов С.Ж. Налоги
Салыққа салаутты көзқарас керек Зерде N3 2000ж.
Салық жинауда салғырттық болмасын. І. Ашутов. Іаржы-қаражат 1998/8.
Бабкина С. Новая налоговая политика ;
Экономика и право Казахстана 2000-6 6 стр. Налоговая
(Дамудың бiр кепiлi салық( Заң және заман 2000
(Салық және бюджет саясаты( Қазақстан ХХI ғасырға жол 2000
(Мемлекеттiк салық саясаты( Заң газетi. 1999 жыл 3 желтоқсан.
(Салық бюджеттiң қайнар көзi( Заң газетi 2000 жыл
(О налогах и других обязательных платежах в бюджет и
Гражданский кодекс РК- Алматы- (Іаржы-қаражат(.
Нормативные акты по финансам, налогам, бухгалтерскому учету Алматы:
Егемендi Қазақстан (Салық және бюджетке түсетiн басқа мiндеттi
32