МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
1.1 Сақтандырудың мәні және табиғаты 4
1.2 Сақтандыру әдістері мен тарифтері 6
1.3 Сақтандыру нарығының жіктелімі 9
2 САҚТАНДЫРУ НАРЫҒЫН ТАЛДАУ ЖӘНЕ ОНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ 11
2.1 Жалпы сақтандыру және өмірді сақтандыру 11
2.2 Міндетті әлеуметтік сақтандыру 16
2.3 Сақтық нарығын ұйымдастыру 24
ҚОРЫТЫНДЫ 30
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 31
КІРІСПЕ
“Сақтандырудың экономикалық мәні ” атты курстық
Курстық жұмыстың мақсаты –сқтандыру салдарынан экономиканың тұрақты
“ Сақтандырудың экономикалық мәні ” атты
Бірінші бөлімде сақтандырудың теориялық негізі қарастырылған.Онда сқтандырудың
Екінші бөлімде Сқтандыру нарығы талданып талданып, қазіргі ерекшеліктері
Қазіргі заманғы сақтандыру индустриясын құру мемлекетке: мемлекеттік бюджеттің
Сақтандыру ол әлеуметтік қоғамның экономикалық арақатынастарының айрықша көзін
Экономиканың нарықтық қатынастарға көшуі, кәсіпкерлік қызметтің дамуы, тауар
1 САҚТАНДЫРУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ
1.1 Сақтандырудың мәні және табиғаты
Сақтандыру — қоғамның экономикалық қатынастарының айрықша сферасын бейнелейтін
Сақтандырудың мақсаты қоғамдық ұдайы өндірістің үздіксіздігін қамтамасыз ету
Сақтандыру категориясы үшін мына белгілер оған тән болып
1) қатынастардың ықтималдық сипаты;
2) қатынастардың төтенше (жай емес) сипаты (кез
Сақтандыру категориясының қаржы категориясымен ортақ өзгеше белгілері бар:
сақтық қатынастарының ақшалай сипаты;
сақтандырудың қоғамдық өнімнің құнын қайта бөлуге қатысуы;
оның іс-қимылы ақша қорларын жасап, пайдаланумен қосарланып отырады;
сақтық қатынастарының бір бөлігінің міндетті сипатының болуы;
ақша қорларын жасап, пайдалану кезіндегі сақтық баламалығы барлық
Сақтандыру шеңберінде мемлекет сақтық ресурстары меншігінің субъектісі болып
Сақтандырудың экономикалық мәні барлық қатысушылардың төлемдері есебінен оқыс
Сақтандырудың экономикалық мәніне бұл категорияның, қоғамдық арналымының көрінісі
Бөлу функциясы: бұл функцияның өзгешелігі қайта бөлу ретінде
Бақылау функциясы сақтық төлемдерін жұмылдыруды және сақтық қорын
Соңғы уақытта бірқатар зерттеушілер сақтандыру экономикалық категориясын сипаттау
Сақтық қатынастарының бір бөлігінің салыстырмалы жалпы бағыттылығы мен
Қатынастырдың екінші бөлігінің біршама тар арналымдағы қоларды —
Үшінші бөлік қатынастардың тұйық аясын пайдалана отырып және
Сақтандырудың жалпы жүйесінің салыстырмалы дербес бөлігі медициналық, сақтандыру
1.2 Сақтандыру әдістері мен тарифтері
Сақтандыру кезінде сақтық резервтері мен қорларын қалыптастырудың екі
Қаржыларды қалыптастырудың бюджеттік әдісі бюджеттердің қаражаттарын, яғни бүкіл
Сақтық әдісі қорларды шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халықтың
Сақтық қатынастарының бірінші бөлігінде — қоғамдық қорғауда бюджеттік
Ірі апаттар мен нәубеттердің зардаптарын жою жөніндегі шараларды
Сақтандыру экономикалық категориясының материалдық-ақшалай иелері сақтық қорлары бола
Сақтық қорлары — қоғамның ұлттық шаруашылығындағы сан алуан,
Мүліктік мүдделерді қорғауды, материалдық зияннан сақтандыруды және оның
Сақтық қорларының басқа қорлардан ерекшелігі: олар алдын ала
Нарықтық экономикада сақтық қатынастарының едәуір бөлігі коммерциялық қатынастар
Клиенттерді тарту үшін сақтық ұйымдары клиентураға қызмет көрсетуді
Сақтандырылушылардың жарналары есебінен жасалынатын сақтық қорлары белгілі бір
Экономиканың нарықтық қатынастарға көшуі, кәсіпкерлік қызметтің дамуы, тауар
Өтпелі экономика жағдайындағы сақтандыру институтының ерекше маңыздылығы бірқатар
Біріншіден, мемлекет тарапынан көзделген шаралардың сипаты мен көлеміне
Екіншіден, сақтандыру механизмін қазіргі жағдайда пайдалану елдегі кәсіпкерлік
Сақтық жүйесі республика экономикасының сенімді әрі орнықты дамуына,
Сақтандыру, табыс (пайда) түсіру мақсатымен коммерцияның шектес сфераларына
Сақтандыру — сақтық ұйымы өз активтері есебінен жүзеге
Сақтандыру процесі сақтандыру шарты негізінде не өзара сақтандыру
1.3 Сақтандыру нарығының жіктелімі
Сақтандыру шарты бойынша бір тарап (сақтанушы) сақтық сыйақыларын
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі бойынша мыналар сақтандырудың нысандары
міндеттілік дәрежесі бойынша — ерікті және міндетті;
сақтандыру объектісі бойынша — жеке және мүліктік;
сақтық өтемді жүзеге асыру негіздері бойынша - жинақтаушы
Міндетті сақтандыру - заңнамалық актілер талаптарына орай жүзеге
Ерікті сақтандыру — тараптардың еркін білдіруіне орай жүзеге
Сақтық қызметі — сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының сақтық
Сақтық қызметін үйымдастыру жене мемлекеттік реттеу мен лицензиялауды
Сақтық ұйымының сақтық қызметі:
"өмірді сақтандыру" саласы және "жалпы сақтандыру" саласы бойынша
Өмірді сақтандыру саласы:
ерікті сақтандыру нысанында мынадай сыныптарды қамтиды: өмірді сақтандыру;
Жалпы сақтандыру саласы:
ерікті сақтандыру нысанында мынадай сыныптарды қамтиды: жазатайым жағдайдан
Сақтандыру түрі сақтық ұйымы сақтанушыға сақтандыру шартын жасау
2 САҚТАНДЫРУ НАРЫҒЫН ТАЛДАУ ЖӘНЕ ОНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Жалпы сақтандыру және өмірді сақтандыру
Сақтандыру нарығын талдауды оның негізгі екі саласын талдаудан
Мүліктік және кәсіпкерлік тәуекелдер (қауіп-қатерлер) азаматтық-құқықтық жауаптылықты қоса
Сақтанушының немесе пайдаланушының мүліктері сақтандыруға мүддесі болмаған жағдайда
Жазатайым жағдайдан және аурудан сақтандыру сақтандырылушы жазатайым жағдайдың
Медициналық сақтандыру сақтандырылушының медицина мекемесінен медициналық сақтандыру медициналық
Көлік құралдарын сақтандыру көлік құралын иеленуге, пайдалануға, оған
Жүктерді сақтандыру жүктерді исленуге, пайдалануға, оған билік етуге
Муліктік сақтандыру мүлікті иеленуге, пайдалануға, оған билік етуге
Азаматтық-қүқықтық жауаптылықты сақтандыру кезінде, үшінші бір адамдардың өміріне,
Зиян келтіргендігі үшін азаматтық-құқықтық жауаптылықты сақтандыру кезінде сақтанушының
Зиян келтіргендігі үшін азаматтық-құқықтық жауаптылықты сақтандыру кезінде сақтанушының
Шартты бұзғандығы үшін азаматтық-құқықтық жауаптылық тәуекелі шартта оның
Кәсіпкерлік тәуекелді сақтандыру кезінде кәсіпкердің сақтанушы ретінде іс-қимыл
Сақтанушы болып табылмайтын тұлғалардың кәсіпкерлік тәуекелді сақтандыру шарты
2005 жылдың басынан бастап "Сақтық төлемакыларына кепілдік беру
Қазақстаңда сақтық ұйымдары шет елде инвестицияларды және экспорттық
Экспорттық кредиттер мен инвестицияларды сақтандыру жөніндегі мемлекеттік сақтық
Корпорация жоспарлайтын тәуекелдерді сақтандыру шеңберіне мыналар кіреді: сатып
Сақтандырылған мүліктің түріне немесе тобына қарай сақтандарудың мынадай
Өмірді сақтандыру - азаматтардың өмірін, денсаулығын, еңбек қабілеттігін
Өмірді сақтандыру сақтандырылушы қайтыс болған немесе ол сақтандыру
Аннуитеттік сақтандыру сақтандырылушы белгілі бір жасқа жеткен, еңбек
Жеке басты сақтандырудың сан алуан түрлері бар: өмірді
Жеке басты сақтандырудың аталған түрлері жолаушыларды сақтандырудан басқасы
Сақтандырудың эколоғиялық тәрізді түрі жіктемеде аралық жағдайда болады:
Сақтық қатынастарының бұл бөлігінің баяндалған ерекшеліктері мүлікті және
2.2 Міндетті әлеуметтік сақтандыру
Міндетті әлеуметтік сақтандыру — азаматтарды еңбек ету қабілетін
Әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік сақтандыру категорияларының іс-әрекетінің объективті
Әлеуметтік арналым қорларын қалыптастырудың екі қағидаты бар:
1) ұрпақтар ынтымақтастығының
2) әлсуметтік қорларға, көбінесе әлеуметтік қорға азаматтардың
Бірінші қағидатқа негізделген және Қазақстанда 1998 жылға дейін
1) зейнетақымен қамсыздандыруға мемлексттік монополия;
2) әлеуметтік қамсыздандыру қорларына түсетін міндетті зенетақы жарналарының
3) жүйе ішінде қаражаттарды қайта бөлу.
Мұндай жүйе жоспарлы директивалық экономика, еңбекке қабілетті халықтың
90-жылдардың басы мен ортасындағы экономиканың дағдарысы әлеуметтік сақтандыру
Қазақстанда жүргізіліп жатқан зейнетақы реформасының негізіне қойылған екінші
1) зейнетақымен қамтамасыз етуді мемлекеттік реттеу;
2) зейнетақы қорын қалыптастыруға қатысқан 30 жастан
3) зейнетақы жинақ ақшасын және әлеуметтік қамсыздандырудың
4) зейнетақы қорланымдарын қалыптастыруға еңбек етуге қабілетті
5) еңбек етуге қабілетті азаматтардың қартайғанда өзін
6) инвестициялаудың тиімділігін және зейнетақы жинақ ақшасының
7) жинақтаушы зейнетақы қорларындағы қорланымдарға азаматтардың мұралану
8) қосымша ерікті зейнетақымен қамсыздандыруға азаматтарға құқық
9) зейнетақы жинақ ақшасын экономикаға инвестициялау, бұл
Міндетті әлеуметтік сақтандыру мынадай түрлергс бөлінеді:
еңбек ету қабілетін жоғалытқан жағдай;
асыраушысынан айрылған жағдай;
жұмысынан айрылған жағдай;
Мыналар міндетті әлеуметтік сақтандырудың негізгі қағидаттары болып табылады:
Қазақстан Республикасының міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы заңнамасын сақтау
әлеуметтік төлемдерді қамтамасыз ету үшін қолданылатын шараларға мемлекеттің
міндетті әлсуметтік сақтандыру жүйесіне қатысудың міндеттілігі;
заңға сәйкес әлуметтік аударымдарды әлеуметтік төлемдерге пайдалану;
әлеуметтік төлемнің көзделген шарттар бойынша міндеттілігі;
әлеуметтік төлемдердің мөлшерін саралау;
міндетті әлеуметтік сақтандыруды қамтамасыз ететін мемлекеттік органдардың қызметіндегі
Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушылар үшін әлеуметтік сақтандырудың
2005 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап — әлеуметтік
2006 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап — әлеуметтік
2007 жылдың 1-ші қаңтарынан бастап — әлеуметтік
Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес арнаулы салық режімі
Еңбек ету қабілетінен айрылған жағдайда әлеуметтік төлем өзі
Еңбек ету қабілетінен айрылған жағдайда ай сайынғы әлеуметтік
Бұл ретте табысты алмастыру коэффициенті — 0,6 болады.
Еңбек ету қабілетінен айрылу коэффициенті: жалпы еңбек ету
Қатысу өтілінің коэффициенті міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінің өзі
Алушы жасына қарай зейнетақы төлсмдерін алуға құқык, беретін
Қайтыс болған (сот хабар-ошарсыз кетті деп танылған немесе
1) он сегіз жасқа толмаған болса, олар он
2) жасына және еңбек қабілеттілігіне қарамастан, ата-анасының
Өздері үшін міндетті әлеуметтік аударымдар жүргізілген ата-ананың —
Бала кезінен I немесе II топтағы мүгедектер деп
Қайтыс болған асыраушысының асырауында болған, асыраушысынан айрылған жағдайда
Асырауындағылар санының коэффициенті міндетті әлеумсттік сақтандыру жүйесіне өзі
Бұл ретте табыстарды алмастыру коэффициенті мен қатысу өтілінің
Жұмысынан айрылған жағдайда берілетін әлеуметтік төлем жұмыспен қамту
Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы үшін әлеуметтік аударымдар
алғанда:
алты айдан он екі айға дейін — кемінде
он екі айдан жиырма төрт айға дейін —
жиырма төрт айдан отыз алты айға дейін —
отыз алты айдан жоғары — төрт ай бойы
Өзі үшін әлеуметтік аударымдар жүргізілген міндетті әлеуметтік сақтандыру
Дүниежүзінің көптеғен елдерінде жұмысынан айрылғанда әлеуметтік қорғау шаралары
Жұмысынан айрылғандар қысқартылғаңдар және жұмысыздар мәртебесіне бөлінуі мүмкін.
Жұмыс іздеуші, жұмыспен қамтудың мемлекеттік службасында тіркелген және
Жұмыссыздарға жұмыссыздық бойынша берілетін жәрдем-ақылар төленеді. Жәрдемақы жұмыссыз
Басқа елдерде жұмысынан айрылғанда әлеуметтік қолдауды қаржыландыру үшін
Жұмысынан айрылғанда әлеуметтік қолдаудың ерекше өзгешеліктері оның уақытша
Қазақстан Республикасының "Міндетті әлеумеггік сақтандыру" туралы заңына сәйкес
Қордың активтері әлеуметтік аударымдар төлеу мерзімін өткізіп алғаны
Міндетті мемлекеттік әлеуметтік сақтандырумен қатар мемлекеттік емес зейнстақылық
Қорланымдардың ынтымақтастығы негізіндегі жүйеден дербес қорланымдардың жүйесіне көшу
Медициналык сақтаидыру - бұл жұмыс берушілердің, азаматтардық сақтық
Қазақстанда медициналық сақтандыруды ұйымдастырудың белгілі бір тәжірибесі жинақталған
Медициналық сақтандыру ұйымдастырудың жұмыс істеуі медициналық қызмет көрсетудің
Сөйтіп, медициналық сақтандыру сақтандыру жүйесінің маңызды құрамды буыны
2.3 Сақтық нарығын ұйымдастыру
Сақтық келісімшарттарын жасауға және сақтық операцияларының нәтижелігіне жетуге
Сақтық нарығы дегеніміз ақша қатынастарының сферасы, онда сатып
Қазақстан Республикасы сақтық нарығында қатысушылары мыналар болып табылады
Сақтық қызметі сақтық (қайта сақтандыру) ұйымы жүзеге асыратын
Сақтық ұйымдары таратылған жағдайда сақтық ұйымдары, сақтанушыларға (сақтандырылушыларға,
Мемлекет Қазақстан Республикасының Үкіметі арқылы ғана сақтық (қайта
Жарғылық капиталының 50 пайызынан астамы мемлекетке тиесілі ұйымдар
Мемлекет өзі құрылтайшысы немесе акционері болып табылатын сақтық
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымы міндетті түрде мынадай алқалық
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының құрылтайшылары мен акционерлері сатып
Құрылатын сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының жарғылық капиталының ең
Сақтандыру саласындағы мемлекеттік реттеудің негізгі міндеттері мыналар болып
Қазақстан Рсспубликасының заңнамалық актілерінде тікелей көзделген жағдайларды қоспағанда,
Уәкілетті орган — Қазақстан Республикасының зандарына сәйкес сақтық
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының төлем қаблеттігі оның
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымынын, қаржылық тұрақтылығы сыртқы қаржылық
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының қаржылық тұрақтылығының көрсеткіштері мыналарды
Сақтық (қайта сақтаңдыру) ұйымының және шоғырландырылған негізде қадағалау
Пруденциялық нормативтерді уәкілетті орган белгілейді және ол, атап
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымының сақтандырудың немесе қайта сақтандырудың
Сақтандырудың және қайта сақтандырудың қолданылып жүрген шарттары бойынша
Сақтық резервтерінің қаражаты тек қана сақтық (қайта сақтандыру)
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымына санкцияларды уәкілетті орган не
Сақтық (қайта сақтандыру) ұйымы өз қызметінің жыл сайынға
Негізгі сақтық қызметінен алатын сақтандырушының табысы сақтық төлемдерімен
Нарықтық экономикаға көшумен байланысты Қазақстан Республикасындағы сақтық қызметінің
Қазіргі заманғы ұлттық сақтандыру жүйесін құру сақтық қызметі
әлеуметтік сақтандыру түрі ретіндегі сақтық қорғауды ұсынудың қағидаттарын
сақтандыруды қолдану аясын кеңейту және міндетті сақтандыру түрлерін
сақтық рыногының қазіргі заманғы инфрақұрылымын қалыптастыру және оның
халықаралық стандарттарды ескере отырып, сақтық қадағалауын жүйесін ұйымдастыру;
сақтық және қайта сақтандыру ұйымдарының қаржылық орнықтылығы мен
осы заманғы сақтандыру технологиясын енгізуге жәрдемдесу;
сақтандыру саласында кадрлар даярлау, қайта даярлау және біліктілігін
Осы тұрғыдан алғанда, ұлттық сақтық жүйені дұрыс ұйымдастыруда
Қазіргі заманғы сақтандыру индустриясын құру мемлекетке: мемлекеттік бюджеттің
Азаматтардың ақшасымен операцияларды жүзеге асыратын банктер мен жинақтаушы
Сақтандыруды дамыту, өз кезегінде, заңнамалық базаны, мемлекеттік салық-бюджет
Қазіргі заманғы сақтық рыногының толыққанды жұмыс істеуі, сонымен
Қазақстанның сақтық рыногы қалыптасу стратегиясында тұр: экономикалық және
Дүниежүзілік тәжірибе сақтық ісі бизнестің кең таралған және
Ерекше сақтық қатынастар, сақтық қызметінің рыногын дамыту, азаматтар
Қазіргі кездс Қазақстанның сақтық рыногы қатысушыларының ассоциациясы құрылған.
Сақтық ұйымдарының жиынтық есептік меншікті капиталы 47,3%-ға (9
Барлық сақтық ұйымдарының жиынтық активтері 2005 жылы Қазақстанда
Қазіргі кезде Қазақстанда 34 сақтық ұйымдарының сақтық қызметін
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен, сақтандыру әлеуметтік-экономикалық тұрғыда қарайтын болсақ, ол өте
Мысалы экономикалық және құқықтық негіздемелері бойынша (ұзақ дағдарыс
Дүниежүзілік тәжірибе сақтық ісі бизнестің кең таралған және
Ерекше сақтық қатынастар, сақтық қызметінің рыногын дамыту, азаматтар
Сөйтіп. сақтандырудың экономикалық мәні-бұл барлық қатысушылардың төлемдері есебінен
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Гостенко Л.Н. Страхование. Учсбное пособие. —
2. Қазақстан Республикасының Конституциясы. — Алматы: Қазақстан, 2000.ж
3. Мельников В.Д., Ли В.Д. Общий курс
4.Ильясов К.К., Исахова П.Б. Расходы государственного бюджета. Учебное
5.Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілер
6. Құлпыбаев С. және басқалары. Қаржы
7. Салық және бюджетке төленетін басқа да
8.Әмірқанов Р.Ә., Тургүлова А.К,. Қаржы менеджменті. Оқу құралы.
9. Финансы. Учебное пособие (Под. ред. Проф.
Ілиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. Оқулық. - Алматы: 2003.
11.Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің статистикалық бюллетені.2004 №1 157бет
12.Финансы РК.Ежегодный статистический сборник Агеннство РК по статистике
2