МАЗМҰНЫ
Кіріспе …………………………………………………………………………...... 3
I-тарау. Шет тілін оқытуда студенттердің
1.1 «Әлеуметтік - мәдени біліктілік» ұғымына
1.4 Жоғарғы оқу орындарында студенттердің
1.5 Шет тілін оқытудағы лингвоәлеуметтік
1.6 Шет тілі оқуының бір бөлігі ретінде шет тіл
Шет тілдік мәдениетті оқытудағы мақсаттар және әдістемелік міндеттер....................................................................................................................51
ІI-тарау. Шет тілін оқыту мазмұны және шет
2.1 Шет тілі сабақтарында мәдениет туралы деректерді қолдану
2.3 Шет тілін оқыту мазмұнының негізгі компоненттері..........................63
2.4 Шет тілін үйрену мотивациясын көтерудегі әлеуметтік
2.5 Шет тілін оқытуда әлеуметтік - мәдени
Қорытынды ……………………………………………………………..................79
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ……………………………………………….......80
Кіріспе
Бүгінгі таңда Шет тілін оқытудың басты мақсаттарының бірі-мәдениетаралық
Негізінен Шет тілінің әлеуметтік - мәдени біліктілігін оқыту
Сонымен бірге мәдениеттану біліктілігі тілді нақты бір жағдайда қолдануды
Өз кезегінде әлеуметтік - мәдени біліктілік қатысым құзіреттері:
Сонымен, әлеуметтік - мәдени біліктілік дегеніміз не?
Әлеуметтік-мәдени біліктілік дегеніміз - оқып жатқан тіл елінің немесе
Осы ережеге қарап, бұл іскерлік өзінің негізі бойынша
Зерттеу тақырыбының өзектілігі .
Бүгінгі таңда Шет тілін оқытудың басты мәселесінің бірі мәдениетаралық
Зерттеу мәні. Жоғары оқу орындарында Шет
Берілген жұмыстың мақсаты. Шет тілін оқыту кезінде студенттерге, әлеуметтік
Берілген жұмыстың міндеттері. Қарастырылып отырған мәселенің ғылымда зерттелуін
Жаңа электронды-педагогикалық технологияларды қолдану арқылы студенттердің әлеуметтік-мәдени
Ағылшын тілі сабағындағы шет тілі елінің мәдениеті туралы зерттеу
Теоретикалық маңызы. Шет тілі сабақтарында мәдениеттанулық фактілер қазіргі таңда
Практикалық маңызы. Жүргізілген жұмыс нәтижелері шет тілі сабағында мәдениет
Ғылыми жаңалығы:
Әлеуметтік-мәдени біліктілікті қалыптастырудың лингвомәдени,
лингвокогнитивтік, прагматикалық, коммуникативтік парадигмалары анықталды, олардың ұқсас және айырым
Жалпы білім берудің ішінде тілдік білім берудің өзіндік әдіс-тәсілдері,
қиындықтары мен психологиялық бейімділік пен қабілеттілік өлшемдері айқындалды.
Шет тілін оқыту арқылы әлеуметтік-мәдени біліктілікті
қалыптастыруды зерттеген қазіргі ғалымдардың тұжырымдамалары салыстырылып, әдістеменің бағыттары анықталды.
Әрбір ұлт тіліндегі реалияларды таныту арқылы сол ұлттық әлеуметтік-
мәдени болмысын тіл үйренушіге терең сіңірудің түрлі жолдары көрсетілді.
Әдістер: 1. Лингвомәдениеттанымдық әдіс. Әлеуметтік-мәдени құзіреттілікті қалыптастыру үшін ең
2. Контент-талдау әдісі. Берілген мәтінді ойда тиянақтап, негізгі айтылмақ
3. Салыстырмалы-сипаттамалы әдіс. Шет тілін оқыту барысында бұл әдіс
4. Ассоциациялық эксперимент әдісі. Ағылшын ұлтының өкілі мен қазақ
Ғылыми болжамы: Тілді меңгерту арқылы өзге елдің мәдениетімен, тұрмыс-тіршілігімен
Сондай-ақ ағылшын, қазақ поэзиясында символдау ерекшелігі жағынан ұқсастықтар кездеседі.
I. Шет тілін оқытуда
1.1 «Әлеуметтік - мәдени біліктілік »
Қазіргі таңда Қазақстандағы Шет
Жаңа заман талаптары Шет тілін
Осы мәселені жүзеге асырудың ең басты жолы
Әлеуметтік - мәдени біліктіліктің жан –
Әлемдік тәжірбие бойынша XXI ғасыр жоғарғы оқу
Қазіргі кезде бұл ұғымдардың мән
Мәселен, халықаралық зерттеулерге
А.В.Хуторской, О.Е.Лебедев, С.Е.Шишов, А.А.Кальней, Г.Селевко, И.Д.Фурмин, А.Г.Каспаржан, Т.М.Ковалева, Д.А.Иванов,
ұғымдар мен құралдарына және
тоқталып, ауқымды зерттеулер жүргізуде. «Біліктілік» терминін
Қазіргі Шет тілін
белгілі – бір ортада әрекет етуге
игеру – мәдени» адамды академиялық
"әлеуметтік бейімделген" тұлғаға айналдырады. Ол өз кезегінде
Ғалымдар бұл терминге әртүрлі
Мысалы: Шилов З.Е. және Агапов И.Т. анықтамасы
Сондай – ақ қазақстандық ғалымдар да ұлттық
Сонымен қатар, А.К. Мыңбаева қазіргі білім беруде
Ал, М.Ж.Жадрина, Н.Н.Нұрахметов, Ғ.З.Байжасарова, С.Д.Мұқанова, Б.О.Салықова және т.б. біліктілік
Қазақстандық білім беру жүйесінде жиі қалыптасып
Шет тілінде сөйлей алудың ерекшеліктерін
«Біліктілік» Шет тіліндегі әдебиеттерде «тәжірибе»,«іскерлік» «дағды»
Ал психология – педагогика саласында «компетенттілік» және «компетенция»
Шетелдік түсіндірме сөздіктерде «компетенттілік» ұғымы
Берілген анықтамаларға талдау жасай келе,
Студенттердің біліктілігі ең әуелі мектепте, сосын
Сонымен «компетенция» немесе қазақ тілінде «біліктілік»
Қорыта келгенде «біліктілік» - бір нәрседен
Сонымен, бір нәрсені оқып үйрену, жетік білу
Европалық кеңестің Шет тіліне қатысты
Жалпы біліктіліктер және коммуникативтік тілдік
Жалпы біліктіліктерге жататындар.
оқуға қабілеттілік (ability to learn)
экзистенциялды компетенция (existential competence)
декларативтік біліктілік (declarative competence)
іскерліктер мен дағдылар (skill and know –
Коммуникативтік тілдік біліктіліктерге жататындар .
лингвистикалық компоненттер (linguistic competence - lexical
әлеуметтік лингвистикалық компоненттер (sociolinguistic component).
прагматикалық компоненттер (pragmatic component knowledge existential competence and
Біліктілік мәселесі Д.Хаймс, Р.Уайт, Д.Ж.Равен, И.В.Кузьмина, А.К.Маркова, Г.Э.Белицкий, А.В.Хуторский
Тілдік біліктілік (тілдің графикалық,орфографикалық,лексикалық және грамматикалық жақтары).
сөздік біліктілік (сөйлеу,жазу,тыңдау және оқу).
әлеуметтік - мәдени біліктілік (Шет тілінде сөйлейтін халықтардың әлеуметтік
компенсаторлық біліктілік.
оқу танымдық біліктілік (жалпы және арнайы іскерліктер).
Ал А.Н. Шукин коммуникативтік біліктілікті әдістемелік тұрғыда
Лингвистикалық біліктілік
Стратегиялық біліктілік
Әлеуметтік біліктілік
Әлеуметтік - мәдени біліктілік
Дискурстық біліктілік .
Біздің ойымызша мәдениетаралық қарым-қатынас жағдайында, Е.И.Пассов ұсынған «Тілді-мәдениет, ал
Егер кез-келген мәдени
қателерге қарағанда терең қабылданатынын
қатынастың үзілуіне, тіпті мәдениет аралық қақтығыстарға әкеп соғуының
Бүгінгі таңда әдістеме ғылымының
әлеуметтік-мәдени біліктілікті қалыптастыру теориясының негізін салушылар
Әлеуметтік - мәдени біліктілікті қалыптастыру қажеттілігі мәдениет пен
Енді әлеуметтік - мәдени біліктілік ұғымына берілген анықтамаларға тоқталып
Л.Н.Полуминаның пікірінше «Әлеуметтік - мәдени біліктілік - қоғам
Білім беру стандартынан бұл ұғымның бұдан да толығырақ
Ғалым Лингвист Ежкина Т.М. «әлеуметтік - мәдени біліктілік
жағдайында адекватты түрде қолдануын қамтамасыз ететін ұлт
Сонымен жоғарыда келтірілген ғалымдардың ( Полумина Л.Н., Ежкина Т.М.)
1.4 Жоғарғы оқу орындарында
Соңғы он жылдықта қазақ
тілін оқытуда білім беру мен дағды,
Студенттерді өзге тілді мәдени аралық
Әлеуметтік - мәдени құзырлық деп
Жоғарғы оқу орындарында әлеуметтік - мәдени
үлгісінің негізіне келесі ұстанымдар
оқыту контекстінің аутенттік ;
шет тілін оқытудың кәсіби дайындық мазмұнымен
шет тілі мен ана тілін мәдени байланыста
жаңа тілдік жағдайларына бейімделу қабілеттілігін
оқытудың аутентті материалдар
пайдаланылатын материалдардың прагматикалық релеванттығы .
Студенттерге шет тілін
Шет тілін үйретудің
бөлшектер құрайды: өзге тілді әлеуметтік-мәдени
Ұлттық мәдениет басқа ұлттық
Мәдениет адам қызметінің барлық жағын
Өзге тілді әлеуметтік - мәдени құзырлықтың
зерттеп танылған қоғамдағы әртүрлі әлеуметтік топтар
кәсіби таңбаланған тіл бірліктері мен
аудару дағдылары;
кәсіби мәнді мәтіндерді әлеуметтік -мәдени
әлеуметтік-мәдени және мәдени танымдық байқағыштық, коммуникативті жүріс
әлеуметтік - мәдени этнорелятивизм, толеранттық, өзге тілді
Өзге тілді коммуникативті және әлеуметтік - мәдени шеберлікті
Студенттердің өзге тілді әлеуметтік - мәдени құзырлығын қалыптастыруға
Зерттеулі бірлестіктің әр алуан қызмет салаларында
Зерттеулі бірлестіктегі мәдени және әлеуметтік
Жергілікті, ұлттық және халықаралық мәселелер мен дауларды
Бөгде әлеуметтік - мәдениеттің әлем бейнесін
жатқан және туған мәдениетінің арасындағы
айырмашылық пен ұқсастықты көре
мәдени аралық кәсіби қатынас контекстінде
қалыптасқан екінші қайтара тілдік тұлға
студенттерге шет тілін үйретудің
(Халеева, 1989).
Өзге тілді әлеуметтік - мәдени құзырлықты қалыптастырудың
әртүрлі мәдениеттердегі таным тәсілдері,
Үлгіні іске асырудың осы кезеңінде
әр түрлі мәдениет өкілдерінің уақытқа, кеңістікке, тұлғаға, өз жеке
еңбек,тәрбие, білім беру және басқа да қызметтерінде зерттеліп жатқан
зерттеулі елдегі қоғам, тұлға, отбасы және
екі елдің әлеуметтік - мәдени
Тілдік құралдарды пайдалана отырып ағылшын
Психологиялық тезаурусты белсендіру жаттығуларынан кейін мәдениет
Кәсіптік маңызды мәдениетаралық коммуникацияға өзге тілде дайындаудың екінші
Өзге тілді әлеуметтік- мәдени құзырлықты қалыптастырудың екінші кезеңінің
Белсенді коммуникативті іс-әрекетке ауысуға,
Situation: conflict between different cultures based on business ethics
Japanese clients came to negotiate the automobile
Russian businessmen prepared the talks and
How do you think what was the
Were the talks successful ? What should
Behavior Expectation Value
Creative ,
Emotional and communicative
Easy – going ;
Responsible .
Perspective of the Partner
Behavior Expectation Value
Understanding and delicate ,
This goes without saying ;
Careful and restraint .
Tasks :
Make a list of inferences found in problem description
Take the perspective of the other and assess
Assess the accuracy of one side perspective
Role play the given incident and try
Нәтижелі кәсіптік мәдениетаралық қызметті жүзеге асыру үшін студент өзге
Шет тілін оқыту мазмұнының әлеуметтік -мәдени компоненті оқу
1.5 Шет тілін оқытудағы
Лингвистиканың қазіргі заманғы даму кезеңінде
Тілдегі мәдени фактор мен адамдағы
Үш тағанның өзара әрекеттестігі туралы мәселенің
Шет тілін кәсіпті - бағдарлы оқыту
Әңгіме тек оқу, жазу, сөйлеудің
Лингвоәлеуметтік - мәдени құзырлық тілді
Әлеуметтік және мәдени орта сияқты компонентке
Аталмыш әдістің негізгі мақсаты
дұрыс түсіндіру, бөтен мәдениетті қабылдауды интуктивті деңгейде қалыптастыру,
Сондықтан кімде кім осы негізгі және
Әлеуметтік – мәдениет пен әлеуметтік - лингвистикалық
1. Коммуникативті құзырлық
Қазіргі кезде мәдениетаралық коммуникация облысында
Мәдениетаралық коммуникация - бұл әртүрлі
арасындағы өзара түсіністік пен мәдениетаралық қарым
Оқушыларда ұлттық - мәдени компонентті қалыптастыру тілін
Тілін үйреніп жатқан елдің әлеуметтік - мәдени
2. Әлеуметтік-мәдени құзырлық.
Коммуникативті құзырлық бір қатар субқұзырлықты, оның ішінде әлеуметтік-мәдени және
Студенттердің әлеуметтік - мәдени дамуында ана тілімен туған мәдениетін
Әлеуметтік - мәдени құзырлық үш блок білімнен тұрады: лингвоелтанымдық
Мәдени танымдық білімдер әлеуметтік
3. Әлеуметтік-лингвистикалық құзырлық.
Әлеуметтік-лингвистикалық құзырлық тілдің әлеуметтік -мәдени жағдай шарттарын пайдалануды көрсетеді
Бұл жерде қатынас сипаты мен стиліне байланысты сөздер; идиоматикалық
нақты педагогикалық жағдайды ескеру шеберлігі кіреді, тілін үйреніп жатқан
Әлеуметтік - мәдени және әлеуметтік
Шет тілін оқытудың ең басты міндеті – студенттердің (үйренушілердің)
Дискурсивтік компонент - нақтылы әлеуметтік-мәдени контексте кездесетін тілдік
Көрсетілген құзырлықтарды қалыптастыру үшін шет тілін
экономикасы және т.б.) белгілі бір білім және
Ел туралы білімді тиісті әдебиет оқып
Мәдениет аралық әрекеттестікке қабілеттілік біздің көзімізде Шет тілін
Осы міндетті шешу үшін
Компьютер түйсінудің барлық үш
Оқушылардың танымдық белсенділігін көбейтіп, пәнге
Оқушылардың өз бетінше жұмыс істеуі
Әр оқушыға тұлғалық маңызы бар
Виртуалды кеңістікке - оқушылардың әлеуметтік-мәдени құзырын
Бұл жағдайда бізге Интернет
Контекстуалды ақпараттың едәуір көлемін .
Қажет болған кезде пайда болған
Коммуникативті бағдарламалар (чаттар, почта және т.б.)
Қандай да бір елде виртуалды болуға
Әр түрлі проектілерге, оның ішінде
Лингвист - маман әлеуметтік - мәдени
Шет тілі факультетінде шет тілін
Сонымен қатар, бір - бірін түсінудегі қиындықтар, байланысты
Әлеуметтік-мәдени құзыреттілігін дамыту қажеттіліктері, мамандандырылған ЖОО студенттерінің әлеуметтік
Мамандандырылған ЖОО студенттерінің әлеуметтік - мәдени құзыреттілігін
бағасын, қажетті ақпартты таңдап алу және т.б. түлектердің
Басқа жағынан - әңгімелесушімен қарым – қатынас жасау
Әлеуметтік – мәдени құзыреттілікті дамыту көзқарасы
“Мамандандырылған ЖОО студенттерінде шет тілдік әлеуметтік –
Зерттеуде электрондық британдық БАҚ ақпараттық – коммуникативті
Әлеуметтік – мәдени құзыреттілікті дамыту бойынша оқу барысын
деңгейінде әлеуметтік – мәдени және қоғамдық -
Мамандандырылған ЖОО студенттерін оқытуда мақсаты мен міндеттерін
Шет тілін үйрену барысында ғаламтор
олардың айдарлары мен құрылымымен, әлеуметтік –
Зерттеу жұмысында ғаламтор коммуникативті ресурстары
Мамандандырылған ЖОО-да оқу мақсаты үшін
Ғаламтор материалдарының мәселелігі деңгейі, тілдік
Ағылшын тілін үйрету тәсілдері мен жеке
Ғаламтор – ақпараттарының шынайылығы мен мәдени сәйкестігі,
Сайтты көркем – эстетикалық мәдениетін ресімдеуі;
Маманданған ЖОО студенттерінің сыни
1. Әлеуметтік – мәдени білімдерін алу
2. Оқу мен кәсіби міндеттерді АКТ тәсілімен
Ғаламтор және телекоммуникация құралдарын қолданумен
Зерттеу барысында танымдық - зерттеу
Ол келесі кезектегі типология тапсырмалардың
құзыреттілікті дамыту рөлінің басым болуы
- әлеуметтік – мәдени құзыреттілікті дамытуға
2. Басқа ғаламтор - ресурстары мен
Ғаламтор - ресурстарымен, веб-сайттарымен жұмыс істеу
Әртүрлі оқу түрлерін дамытуға бағытталған
Электронды мәтіндерді соның ішінде тез оқуды
Ақпаратты қабылдау құрылымына бағытталған тапсырмалар ;
Ақпараттың мазмұнын (алдын – ала білу,
Осы типологиядағы тапсырмалар АКТ заманауи тәсілдерін
Тапсырмалар немесе
Нәтижесінде студенттер баспасөз материалдарына жақсырақ және
Әзірлеген әдістеменің баға
1. Мамандандырылған ЖОО студенттері үшін шет тілі курсы
2. «сыни ойлау» түсінігіне кіретін интеллектуалды
Әлеуметтік - мәдени құзыреттілігін дамыту динамикасын
Оқуға түсу үшін сауалнаманы толтыру , газет
Негізгі және соңғы кезең нәтижелерінің сараптамасы орта
Тәжірибелі тексеру нәтижелерінің сараптамасы сыни ойлаумен
Әдістемеге студенттер тарапынан және
Барлық студенттер осы курстың мақсаты өзінің
Көптеген студенттер ақпараттарды әртүрлі тасмалдайтын жұмыстар
Жасаған әдістеменің келешегі біліктілікті көтеру
Қорытындыда қорғауға шығатын жағдайдың әділетті расталуы
1.6 Шет тілдік мәдениетті оқыту шет тілін оқытудың
Шет тілдік мәдениетін оқытудағы мақсаттар және әдістемелік тапсырмалар
Шет тілін базалық деңгейде оқытудың мақсаттарының бірі келесілерді қамтиды:
«Шет тілге, үйреніп жатқан тілде
қарым – қатынас. Шет тілдік білім
мәдениетін, тарихын, реалий және салт-дәстүрлерін білу қажеттілігі, оқушыларды
дамуындағы ұлттық мәдениет жетістіктерімен танысу, туған
басқа ұлттың мәдениетін меңгеру, деп топшылайды» [16; 6] .
Шет тілдік мәдениетті оқытуда, келесі маңызды тапсырмаларды белгілеуге болады:
мәденитанымдық материалдың минималды көлемін анықтау;
белгілі бір жағдайдағы, шет тілін үйренудегі мақсаттарында қайсы мәдениет
осы мақсаттарға сәйкес келетін материалдарды таңдау және ұсыну;
студенттердің «мәдени игеру дағдысын» - «cultural awareness skills» қалыптастыру
студенттерге ешқандай мәдениет статикалық емес деген түсінікті қалыптастыру;
оларды «мәдени» қызметке итермелеу.
Бұл тапсырмаларды шешу үшін, мұғалім белгілі бір сай келетін
Бүгінгі таңда елтанулық мәліметтерді барлық жерде алуға болады: телевидения
Оқудың кешенді тәсілі.
Бағдарламада көрсетілгендей, шет тілін оқыту тәжірибелік, тәрбиелік, білім беру
Дегенмен тәжірибелік мақсат басқаларына қарама - қарсы келеді, себебі
Тұлғаны қалыптастыруда өзге мақсаттар онша маңызды емес пе?
Оқудың мақсатына шынайы кешенді тәсіл мақсаттың бөліктері есебінде барлық
Егер шет тілін оқыту жекеліктің қалыптасуына емес, тек сөйлесу
мүмкіншіліктерге арқа сүйеу арқылы адам
тиіс. Шет тілін үйренушілер оқу процесі барысында
оқудың тәжірибелік бағыты мақсаттың әлеуметтік мазмұнына негізделеді. Бұдан басқа
Оқудың мақсаты мазмұнын анықтаған кезде осы мазмұнның ешқандай да
Олардың барлығы кешенде өте тығыз байланысты, өзара тәуелді және
Шет тілі мәдениеті оқудың мақсаты ретінде .
Сонымен біз шет тілін оқытып жатқанда неге үйретеміз?
И.Я.Лернердің анықтамасы бойынша оқыту — бұл жас ұрпаққа
Шет мәдениет — шет тілін студенттерге шет тілін
дамытушылық және тәрбиелілік аспектілермен меңгеру процесін әкелуге мүмкіншілігі бар.
1) бір сағатта меңгеруге болатын объектілердің шеңберін
2) оқу, танымдық, дамытушы және тәрбиелілік аспектілердің қатарына
Оқу объектілерінің толық тізімі — класс бойынша бөлінген, оқулықтарда
Әр сабақта нақты бір мөлшерде шет тілі мәдениетінің лингвоелтанушылық,
Осы тәсіл оқуды басқарылатын етеді және шет тілі мәдениетін
1) Тілді меңгеру, мәдениет, қызметтерді білу қарым - қатынас
2) Оқу және ауызша білімдер — білімді пайдалану тәжірибесі;
3) Барлық ауызша қызметтерді жүзеге асыру қабілеті;
4) Негіздеме — жекенің құндылығы жүйесіне бағытталған тәжірибе.
Шет мәдениеті мазмұнының элементтерін оқу аспектілерімен сәйкестендіре келе, оқудың
1) Оқу аспект—мақсаттың әлеуметтік мазмұны. Берілген аспект жекеліктердің арасындағы
2)Танымдық аспекті — мақсаттың лингвоелтанушылық мазмұны. Жеке тұлғаның рухани
3) Дамытушы аспект — мақсаттың психологиялық мазмұны. Берілген
4)Тәрбиелеуші аспект — мақсаттың педогогикалық мазмұны. Шеттілдік мәдениетті оқыту
Неге біз шет тілдік мәдениетті оқудың мақсаты ретінде қарастырамыз?
Мәдениет қызметімен ауызша қызмет әрекеттері тығыз байланысты болады. Себебі
Ауызша қызмет пен мәдениетті теңестіре келе, олардың өзара тығыз
Шет тілін оқыту контекстіндегі "мәдениет"
Халықаралық саяси, геосаяси, экономикалық, ғылыми қарым –
Қазіргі таңда шет елдер мен Ресей
Бір тілдің топырағында тіпті бүтіндей
Осыған байланысты студенттерді оқытудың алғашқы
заңдарын, құндылық мақсаттарын, қабылдау мен әлемді сезіну тәсілін
Тіл мен мәдениеттің ара қатынасын шет тілін оқыту әдістемесі
Осы қызметтерді мәдениет қызметтерімен салыстырған кезде қарастырылған категориялардың
ІІ. Шет тілі сабақтарында мәдениет туралы деректерді қолдану
2.1. Реалиялар мәдениет пен тілде. Реалиялар классификациясы
Лингво елтанудың негізгі объектілерінің бірі болып оқып жатқан тілдің
елінің тарихына, батырларына, дәстүрлеріне, салттарына қатысты нақты фактілер.
Ол орыс тілінде аналогиялық лексикалық санаттардың әсерінен зат есімге
1) реалия — халықтың, елдің мәдениеті, тұрмысы теориясына тән
2) реалия — пән немесе құбылысты білдіретін сөз; сонымен
Реалия — бұл аралық санаттар арқылы пәнмен қатынасатын сөз—референт.
Реалияда тіл мен мәдениет арасындағы жақындылық анық байқалады:
Тілдің басқа сөздерімен салыстырғанда реалияның айрықша ерекшелігі болып пәндік
Аударматану мен лингвоелтануда реалия ерекше бірлікті білдіреді. Бір жағынан,
Алайда, басқа жағынан алып қарасақ, реалия — бұл бір
білдіретін сөз және осы орайда аудармашыға кеңістіктік бейнелеулерге жүгінуге
Стилистикалық жоспарда реалия ұлттық әдеби тілдің тәуелділігі болып қалады
Сонымен, лингвоелтану теориясында сөздердің тікелей денотативтік(сөздік) мағынасымен бірге
Осылайша, егер лексикалық мағына мен лексикалық фонды ажыратуға негізделген
Осылайша, реалийларда жүзеге асырылған ұлттық ерекшеліктердің әртүрлігі нәр береді
Сонымен, біз реалия лингвоелтануды оқытудың басты объектісі екенін көріп
2.3 Шет тілін оқытудың мазмұны
Шет тілдерін оқыту әдістемесінде
Қазіргі уақытта тек тілді
Осы зерттеудің мақсаты шет тілін оқытудың
мазмұнының құрамдас бөліктері нақты
фонетика , орфография) білімі, дағдылары мен
Білім беру мазмұны белгілі түрде
Осы концепцияға сәйкес шет тілін оқыту
мәтін, потенциалды мәтін ретіндегі тақырып)
Шынайы коммуникация мәтіндер типінің
Егер оқу мазмұнының барлық компоненттерін
Бұл мәселені төменде келтірілген түсіну
сөйлеу шеберлігі қалыптасатын әр топ аралық
Шет тілін оқыту барысында
Белгілі әдіскер С.Ф.Шатилов, білім беру мазмұны
1.Тиісті түрде ұйымдастырымды тиіс тілдік
а) сөз дайын сөйлемшелер ;
б) сөйлеу үлгісі ( сөйлем, фраза
в) мәтін , тақырып .
2. Тіл қызметінң түрлерін игеруді
3. Жаттығулар жүйесі.
4. Мәтіндік материал .
Шет тілін оқыту мазмұнын талдай отырып
Білім беру мазмұнының бірінші компоненті
қатал сұрыпталған фонетикалық , грамматикалық ,
Екінші компонент - психологиялық, яғни қалыптастырылатын
Айқыны, білім беру мазмұны
Осы кезеңде психология, лингвистика, әдістеме деңгейінде
жағдайы,үлгісі) тәуелді, оқу жоспарына кіргізу қажет, өйткені
[ 5;104].
Соңында қоғамның дамуымен
2.4 Шет тілін үйрену мотивациясын көтерудегі
Жоғарыда көрсетілгендей, оқыту үрдісінде елтанымдық ақпаратты қолдану
Осы жұмыстың авторы, «тұлғамен мәдениет ара
Орыстың немесе немістің, поляктің немесе француздың
Білім беру мазмұнының әлеуметтік - мәдени
Мәдениеттер диалогын студенттің туған мәдениеті
мәдениет иелері сана салтын түсіну мақсатында
Бөтен мәдениетке араластыру үрдісі
қатысу қабілетінің маңызды құрамдасы ретіндегі олардың
Екінші топқа тілдік бірліктер симантикасында
мәдениетін көрсететін фондық
лексиканы студенттердің білуі кіреді. Студент неғұрлым
Бұл жерде әлеуметтік - мәдени
Оқытудың дәл осы аспектісі
Экстарлингвистикалық елтанымдық ақпарат көп мөлшерде
Мұғалімнің міндеті студенттің тілге мәдени
Әлеуметтік - мәдени компонент Никитенко, Осиянованың
Эквивалетті емес және фондық лексика
Фондық лексика ішінде жеке тұрлаусыз белгілерінің
Фондық мағыналарды лексикалық бірліктерге айқын
Бұл сөздер әрине , бір ерекше көрікті нәрсемен
Фондық лексикаға қандай да бір деңгейде
Шынайы болмыста мәдениет пен тіл арасындағы
тағам және сусындар; Coca - Cola – американдық
Қазіргі заманғы лингвистикада коммуникативтік құзырлықтың
Коммуникация процесі ретінде
болашағын ашады; тілді тек тіл құрылымы тұрғысынан
Орыстың коммуникативтік мінез – құлқының негізгі ерекшеліктеріне
Ағылшындық коммуникативтік жүріс – тұрысы
Ұлттық мәдениет туралы, тіл иелері
Сонымен , вербалды емес мінез –құлық
Сонымен, Шет тілін оқыту мазмұнын
Шет тілін үйренудің
қызықты сипат алды. Қызықтылық пәнге танымдық қызығушылықтың
Жалпы білім беретін орындардың жоғары сатысында
көздейді . ОӘК материалына алыдыңғы
How different world is ?
Western democracies . Are they democratic ?
What is hot with young generation ?
Is it easy to be young
Is the system of social welfare fair
What helps you to enjoy yourselves ?
Inventions that shook the world .
Тілін үйренуші ел туралы мәліметтері бар барлық
ОӘК–те көру көрнекілігі құралдары кеңінен пайдаланылады: слайдтар,
Басқа сөзбен айтқанда өзгеше мәдениеттер диалогы
Сонымен, танымдық аспект мотивация
үлгісін, мінез –құлығын, жалпы адамзаттық құндылықтарға
болып табылады. Бұл жерде көп нәрсе мұғалімге
2.5 Лингвоелтанымдық сипаттағы мәтіндермен жұмыс
Студенттер мотивациясын көтеруде лингво – елтанымдық
Шет тілін оқыту процесінде мұндай мәтіндерді
болмысы мен ерекшеліктері туралы жалпылама
Мұндай мәтіндермен жұмыстың бір әдісі «right or wrong»
шеберлігін жетілдіруге септігін тигізеді, оның өзі
Осындай жұмыстың алгоритмі төмендегідей болады :
Берілген мәтінді зерттеу мотивациясын көтеру
Қиындықтарды алып тастау , бейтаныс сөздерді
Мәтінді оқу және аудару .
Right or wrong , true or false
Берілген мәселе бойынша студенттердің өз пікірін
Ана тілі мен оқып – үйреніп
1. Americans don’t think much about the
2. Americans rarely talk about the weather ?
3. Americans use information from different sources
4. The old Famers’ Almanac publishes forecasts
5. Many specialists give information for
Оқушылардың коммуникативтік дағдыларын дамытуға және
- Give a weather forecast
- Tell about climate in your region.
- Discuss with your partner climatic
- Compare climate in USA with climate
Жұмыста әдістеме мен қатынасудың коммуникативтік
Тесттер «Test» термині ағылшыннан аударғанда тексеру, сынау
1) Тексеріліп жатқан шеберліктің психофизикалық табиғатына сәйкестігі;
2) Нәтижелердің обьекивтілігі, мұғалімнің жеке ойы, көңілінен бағаның
3) Уақыттағы үнемділік (өткізу мен тексеру кезінде);
4) Барлық оқушыларды бір мезгілде қамту;
5) Барлық оқушыларға бақылау үшін бірдей жағдай жасау.
Мынау солардың кейбірі:-
«Multiple choice» - « А TrueFalse test» - «To
Идиомалар. Халық мәдениетінің ажырамас бөлігі болғандықтан
Бұл әдістеме, бідің ойымызша, келесі компоненттерді қамту керек:
1) Идиомалы сөйлемдері бар мәтін. Мәтін ретінде
2)Берілген идиомаларды пайдалану бойынша тілдік лексикалық дағдыларды қалыптастыруға бағытталған
1. Pre- reading task. Answer the fallowing question: What
Әлеуметтік - мәдени құзырлықты қалыптастыру. Іскер адамның ауызша және
Іскерлік қатынас тілін игерудің жоғары деңгейі келесі
1.Тілдік - іскерлік бағыттағы ауызша және жазбаша
2.Дискурсивтік–іскерлік қатынас жағдайына байланысты мәтіндерді түсіндіру мен
3.Әлеуметтік-лингвистикалық-іскерлік қатынас жағдайларына сәйкес тілдік этикет үлгілерін,
Бизнес пен коммерция саласында істейтін шетелдіктерге арналған оқу
шетелдік студенттерде қалыптастыру әлеуметтік-мәдени тәсілінің анықталушы мақсаты болып табылады.
жағдайларында өзара қатынас стратегиясын таңдау үшін осы білімдер, дағдылар
Оқыту процесі мәдениеттер диалогы шеңберінде орнатылған кезде әлеуметтік
қосарлау нәтижесінде орындалады. «ағылшын тілі шет тілі ретінде: іскерлік
Әлеуметтік мәдени құзырлықты дамытатын сырмаларға жататыны:
1.Туған және өзге тілді мәдениеттің мәдени және тілдік
2.Өзге тілді іскерлік мәдениет дәстүрлері мен жүріс-тұрыс стериотиптерін
3. Аутентті материал қолданылған жаттығулардың әр түрі .
жаттығудың әр түрлерін жеке бөліп
4. Екі қызмет атқаратын елтанымдық
5. Рөлдік ойындар , мәселелі – коммуникативті
6. Оқу орындары, мамандықтар мен компаниялар,
Әлеуметтік мәдени құзырлығы қалыптасқан студенттер
1)Ағылшын шынайы болмысына жүгінетін
2) Іскерлік қатынастың әлеуметтік - мәдени
3) Коммерциялық және іскерлік тақырыптар бойынша
4) Қажетті этикеттік мәліметтері бар
Әлеуметтік мәдени тәсіл шеңберінде
1. "Әр елдердегі іскерлік қатынастар ерекшеліктері" ел танымдық
Студенттер тобы немесе жеке әр студент
(көрсетілген елдер іскерлік дискурсының
Әр елдердегі іскерлік қатынастар ерекшеліктері [4].
1 - топ. Жапония. Иілу – Жапониядағы
орындайды .Кейде іскерлік кездесулер алдында
Бұл жапондықтар үшін жеке
2- топ. ОАР - африкандық
1.Визиттік карточкалармен жұмыс , этикеттік білімдерді
. Сонымен, әлеуметтік - мәдени тілді қолдану
зерттеу үшін мотивациялық фактор болып
Қорытынды
Ғылым қол жеткізілген жерден тоқтап қалмады. Қазір басқа
Сонымен, біздің ойымызша, Шет тілін оқытуда
Шет тілін оқытудағы өзекті мәселелердің бірі лингвоелтанушылық аспектіні және
Осылайша, шет тілін осы тілде сөйлейтін халықтың ұлттық мәдениетімен
Біздің пікірімізше, оқытудағы осындай тәсілдерді жүзеге асыру ниетті, белсенділікті,
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1. Романова Р.З. Язык и культура :
2. Гез Н.И .,Гальскова Н.Д. Методика предподавания
3. Сафонова В.В. Культуроведение в системе современного языкового
4. Артемева В.А . Психология обучения
5. Верщещагин Е.М ., Костомаров Г.В.:Язык и культура,
6. Шукин А.Н. Обучение иностранным языкам ,
7. Тер – Минасева С.Г. Язык и межкультурная
8. С.Г.Агапова Основы межличностной и межкультурной коммуникации.Серия
9. Әкімішова Ж.Ә. Тіл – мәдениет
10. Қазақ Совет энциклопедиясы 7 том,
11. Қазақ Совет энциклопедиясы 11 том,
12. Ахмет Байтұрсынов Шығармалары . Алматы,
13. Сепир Избранные труда по
18. Борисов Л.П. Компетентностное деятельной подход
19. Ибраймова Г.К. Шет тілін оқытуда
22.Полушина Г.А. Текстотека учебника как основа формирование социокультурыный
23. Воробьев Г.В. Развитие социокультурной компетенции будущих
24. Аскарова Г.К. Шет тілдері оқулығына қойылатын
25. Coombs J.C. The World Crisis in Education. -
26. Сафонова В.В. Изучение языков международного общения в контексте
28. Пассов Е.И. Коммуникативный метод обучения иноязычному говорению,
29. Тер-Минасова С.Г. Язык и межкультурная коммуникация. – M.:
30. Қамбарова З.Ж. Шет тілін оқытуда тілдік
31. Құнанбаева С.С Қазіргі шет тілдік білім
32. Смағұлова А.С. Шет тілі сабақтарында
33. Ариян М.А. Лингвострановедение в преподавании иностранного языка в
34. Борисенко М.К. Некоторые аспекты преподавания элементов лингвострановедения на
35. Верещагин Е.М., Костомаров В.Г. Лингвострановедение в преподавание русского
36. Кащук С.М. Лингвострановедческий подход при обучении английскому языку