Еңбек миграциясын реттеудің шет елдік тәжірибесі

 ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ САЯСАТТАНУ ФАКУЛЬТЕТІ
СОЦИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: ҚАЗІРГІ еңбек миграциясыныҢ
Орындаған: IV курс, социология бөлімінің студенті Бейсембаев
Ғылыми жетекшісі:
Қорғауға жіберілген күні: “ ”
Кафедра меңгерушісі: соц.ғ.д., проф. Садырова
Алматы 2005
Жоспары
Кіріспе.....................................................................................................................3
I ТАРАУ. еңбек миграциясын зерттеудің теоретикалық-методикалық негіздемесі.
1.1 Миграциялық процестерді зерттеудің негізгі бағыттары............................6
1.2 Еңбек миграциясы халық қозғалысының негізгі құраушы бөлігі
II ТАРАУ. Оңтүстік Қазақстан облысындағы еңбек миграциясының
Аймақтағы еңбек миграциясының ерекшеліктері және даму
Еңбек миграциясының еңбек нарығын қалыптастырудағы ролі................20
Облыстық еңбек миграциясының мәселелері және шешу жолдары..........27
III ТАРАУ. Еңбек ресурстарының миграциясын бақылау жӘне реттеудің
Территориялық еңбек миграциясын реттеудің шет елдік тәжірибесі........35
Қазақстандағы еңбек миграциясын реттеудің механизмдері және оларды жетілдіру
Қорытынды............................................................................................................45
Сілтемелер..............................................................................................................49
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі........................................................................51
Кіріспе
Әлемде жыл сайын миллиондаған адам жақсы өмірге қол
Осылайша «біздің дәуіріміздің мәнін бір жерден бір жерге
Еңбек миграциясы жалпы миграциялық қозғалыстардың басым бөлігін құрайды.
Еңбек миграциясы – индивидтің жұмыс орнын, мамандығын, кәсібін,
Социологияда бұл құбылысты зерттеу әр түрлі ғылымдар тоғысында
Экономика ғылымы бұл процестің белгілі бір аймақтағы еңбек
Демография үшін бұл құбылысты миграция түрінде қарастырудың маңызы
Саясаттану ғылымы ең алдымен еңбек ресурстарының қозғалысының геосаясаттағы
Алайда бұл мәселені зерттеу және талқылау қазіргі уақытта
Зерттеудің өзектілігі.
Қазақстанның нарықтық экономика құруда жетістіктерге жету нарық талабына
Қазіргі таңда еңбек миграциялары мәселесін зерттеудің маңызы зор.
Қазақстанда әр түрлі эксперттердің айтуы бойынша Қазақстан аумағында
Жоғарыда аталған мәселелерді зерттеу үшін бір облыс аймағын
Зерттеу жұмысының мақсаты.
Еңбек ресурстары қозғалысының теоретикалық-методикалық аспектілерін талдау, және оның
Зерттеу жұмысының міндеттері:
Миграция түсінігін анықтаудағы негізгі тұжырымдамалар;
Еңбек миграциясын зерттеудегі негізгі теориялық бағыттарға шолу жасау;
Еңбек миграциясының жалпы миграциялық қозғалыстар ағымындағы ролін анықтау;
Миграцияның статистикалық көрсеткіштерін пайдалана отырып, аймақтағы жұмыс күшінің
Оңтүстік Қазақстан облысы мысалында еңбек миграцияларының еңбек нарығына
Еңбек ресурстары қозғалысы ықпалынан туындаған, және туындауы мүмкін
Сараптама қорытындыларына және шет ел тәжірибесіне сүйене отырып
Жұмыстың жазылу барысында, Оңтүстік Қазақстан облысындағы әлеуметтік-экономикалық жағдайды
I ТАРАУ. еңбек миграциясын зерттеудің теоретикалық-методикалық негіздемесі.
1.1 Миграциялық процестерді зерттеудің негізгі бағыттары
Қазақстан тарихында халық миграциясы үлкен роль атқарды, және
Сонымен қатар мигранттардың қоныстанған аймағына экономикалық адаптациялануын сипаттаудан
Социология ғылымы миграция мәселелері бойынша жеткілікті білім мөлшерін
Миграция процесін белсенді түрде зерттеу мальтузиандық бағытқа байланысты.
Миграцияны зерттеуде неоклассикалық экономикалық мектеп өкілдері Харрис, Торадо,
Отандық социологиялық ғылымда миграция мәселесі социологиялық теория тұрғысынан
Соңғы уақытта халықтың еңбек миграциялары мәселелеріне, оның әлеуметтік-экономикалық
1.2 Еңбек миграциясы халық қозғалысының негізгі құраушы бөлігі
Еңбек күштерінің миграциясы әр түрлі факторлар әсерінен қалыптасады.
Еңбектік орын ауыстыруға миграцияның көбін жатқызуға болады, себебі
Алайда миграцялық ағымдардың жастық құрылымын зерттей келе, мигранттардың
Жалпы еңбек миграциясына әсер ететін факторларды келесідей бөліп
Діни.
Ұлттық (ұлтаралық қақтығыстар)
Саяси.
Экономикалық.
Миграциялық ағымға жоғарыда айтылған факторлардың ілімінен негізгі әсер
Еңбек жасындағы халықтың миграциясы экономикалық себептерге байланысты күрделі
Миграция – бұл адамдардың территориялдық қозғалысы, және
Мемлекетаралық миграцияның себебі ретінде елдердегі өмір сүру айырмашылығы,
Бірінші ( қайтымсыз (біржолата) эмигранттар, олардың арасында жұмыс
Екіншісі – бұл қызметтік тапсырмалар, шақырулар, демалу, туристік
Үшіншісі – бұл шет елдерден уақытша жұмыс табу
Мемлекетішілік миграция мемелекеттегі жалпы миграциялық жағдайдың дамуының негізгі
Миграция әлеуметтік-экономикалық құбылыс ретінде екі функцияны атқарады: 1)
2) экономикалық – аудандар мен аймақтардағы жұмыс күшіне
Көріп тұрғанымыздай миграцияға түрлі себептер әсер етуі мүмкін,
өндірістің аймақтық орналасуының кенеттен өзгеруі (мысалы елді мекендегі
басқа аймақтан өзінің кәсіби бағдарын жүзеге асыру, жалақысы
өзінің өмір сүру жағдайын жақсарту;
климаттық жағдайлардың денсаулығына жақпауына байланысты жаңа қоныс іздеу;
отбасылық-некелік жағдай;
әлеуметтік-этникалық конфликтілер;
кездейсоқ жағдайлар және т.б.
Еңбек ресурстарының миграциясына байланысты экономист ғалымдар әр түрлі
Екінші бір кең тараған пікір бойынша миграциялық ағымдардың
Біздің ойымызша бұл екі көзқарас та миграцияның себептерін
Қазақстандағы қазіргі еңбек миграциясы – бұл стихиялы көпвекторлы
Транзиттық кезеңде еңбек миграцияларының көлемділігіне байланысты еңбектік қозғалыстардың
Қазіргі уақытта отандық еңбек социологиясы мен демографиядағы еңбек
Халықаралық еңбек бюросының «Шет елдік еңбек етушілердің жұмысбастылығы»
Экономикалық иммиграцияға жай жұмыс табу үшін, кәсіби немесе
өндіріс орнында жалдамалы түрде, жеке немесе топтың құрамында
Қазақстанда еңбек миграциясы мәселесімен айналысып жүрген Е.Ю.Садовская.
Еңбек ресурстарының миграциясы әр түрлі қоғамдық және жеке
Еңбек ресурстарының негізгі экономикалық функциялары:
Өндірістің жекелік және заттай факторларының арасындағы оптималды пропорцияны
Еңбек ресурстарының ұдайы өндірісінің оптималды режимін орнатуға себепші
Қоғамдық өндірістің тиімділігін арттыруға әсер ету;
Нарықтық өндірістік қатынастардың одан ары жетілуіне тиімді жағдай
Әлеуметтік факторлардың еңбек ресурстарына әсері қарама-қарсы сипатта. Бірдей
Миграцияны зерттеудің әлеуметтік аспектісі көшіп қонудың әлеуметтік-психологиялық факторларын
1995-2003 жылдардағы Республикадағы миграцияның динамикасын зерттеу миграциялық процестердің
Кеңес Одағының ыдырауымен халықтың қозғалысы ұлттық сипатта болды.
Бұл жылдардағы эмигранттар өздерінің қоныс аудару себебін
Соңғы жылдары қоныс аудару себебі ретінде балалардың болашағын
Сонымен бірге эмиграция мотиві ретінде құқықтық-нормативтік базаның жеткілікті
Республика ішіндегі миграция аймақтардағы әлеуметтік-экономикалық дамудың және халықтың
II ТАРАУ. Оңтүстік Қазақстан облысындағы еңбек миграциясының
2.1 Аймақтағы еңбек миграциясының ерекшеліктері және даму
Оңтүстік Қазақстан облысы эксперт-мамандардың пікірі бойынша елдің депрессивті
Енді облыстағы еңбек миграциясын қарастырмас бұрын оның демографиялық-экономикалық
Оңтүстік Қазақстан облысында Қазақстан халқының 13% өмір сүруі
Оңтүстік Қазақстан облысы Қазақстанның халқы ең тығыз орналасқан
Облыстың тағы бір ерекшелігі оның этникалық құрамында: мұнда
90-ы жылдардың басында бүкіл республикада секілді, ОҚО-да еңбек
Ішкі еңбек миграциясы.
Ішкі еңбек миграциясына еңбек ресурстарының облыс аумағында немесе
Бірінші ең үлкен ағым бұл село-қала еңбек миграциясы.
Екінші ағым – облысаралық еңбек миграциясы, негізінен 20-35
Үшінші ағым – бұл Батыс Қазақстан аймақтарына (Батыс
Кесте 1. Оңтүстік Қазақстан облысының ішкі миграциясы (адам)
Жылдар Келгендер Кеткендер Миграцияның сальдосы
(+, ()
2001 34038 39147 -5109
2002 25180 25474 -294
2003 31440 28794 2646
Сыртқы еңбек миграциясы.
Жалпы демография ғылымында сыртқы еңбек миграциясын эммиграция және
Эмиграция - халықтың басқа елге тұрақты немесе уақытша
Облыстағы эмиграцияның “шыңы” 1994 жылға келеді. Бұл жылы
1998 жылдан бастап қазіргі күнге дейін облыстағы халықтың
Қазақстандағы сол кездегі эмиграция келесі себептерге байланысты болды:
Кеңес Одағы құлағаннан соң өз азаматтығын анықтау қажеттілігі;
Тариха отанына оралу;
Экологиялық жағдайдың нашарлауы;
Қазақстан Республикасындағы зейнетке шығу жасының ұлғайуы;
Шет елдердегі тұрмыс деңгейінің жоғары болуы;
Жұмыссыздық;
Осы аталған факторларды негізгі екі блокқа бөліп қарастыруға
Диаграмма 1. Оңтүстік Қазақстан облысының әр жылдағы эммиграция
Жалпы мамандардың пікірінше эмиграция процесі экономикалық құбылыс ретінде
Оңтүстік Қазақстан облысында реформалар уақытының бірінші жартысында эмиграция
Иммиграция ( лат. immigro – қоныстану ) –
Жалпы бұл облысты Қазақстандағы иммиграциялық ағымдардың ошағы деп
Облысқа жұмыс күшінің келу көрсеткіші жоғары болуы түрлі
Біріншіден, облыстың географиялық жағынан Өзбекстан, Қырғызстан секілді әлеуметтік-экономикалық
Осы негізгі факторлар облыста басқа ел жұмысшыларының санының
Еңбек иммиграциясының ең жоғарғы шыңы облысқа алыс және
1993 жылы келушілірдің басым көпшілігін өз отанына қайтуды
Диаграмма 2. Оңтүстік Қазақстан облысындағы иммиграцияның
Территориялық еңбек мигранттарының аймақтық еңбек нарығындағы алатын орны
Диаграмма 3. Облыстағы алыс және жақын шет
Облысқа келуші жұмыс күшінің аймақтағы жағдайға әсерін анықтау
Коммерциялық мигранттар (орыс тілінде оларды “челноки” деп те
“Аграрлық” (немесе “мақташылар” деп те айтуға болады) мигранттар.
“Мақташы” жұмысшылар. Бұлар көбінесе өзбек ұлтының, тәжік
“Құрылысшы мигранттар”. Басым көпшілігін Өзбекстан, қалғанын мен
Қызмет көрсету саласымен байланысты ұсақ бизнеспен айналысатын еңбек
“Тандыршылар” - өзбек ұлтының ерлері (25-40 жас). Кішігірім
Еңбек мигранттарының келесі тобы сан жағынан аз, бірақ
Облыстағы қоныстануы заңды негізде, көбінесе білім беру жүйесінде
Облыс аймағына шет ел жұмыс күшінің саны туралы
Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе Оңтүстік Қазақстан облысындағы еңбектік
Еңбек иммиграциясы ең көп Шымкент қаласында, Мақтаарал, Сарыағаш
Еңбек мигранттарының негізгі экспортері - Өзбекстан Республикасы болып
Аймақта кваликацияланбаған, ауыр, қара жұмыстың басым болуы;
Мигранттардың құрамындағы адамдардың басым көпшілігі ауылдық жерден шығуы;
Еңбек миграциясының көп жағдайларда заңсыз негізде өтуі;
Әйелдер мен жас балалар қатысатын маятниктік миграцияның болуы;
Еңбек миграциясының этникалық сипатта, яғни әр этностың белгілі
2.2 Еңбек миграциясының еңбек нарығын қалыптастырудағы ролі.
Еңбек нарығы экономикалық категория ретінде түрлі факторлар әсерінен
Еңбек нарығының институт ретінде қызмет көрсетуі көбінесе
Эмигранттардың сапалық құрамын зерттей келе облыстан кетушілердің көбі
Қазақстанда бұл құбылыстың белгілі бір көлемде орын алып
Біздің ойымызша ОҚО-дағы білікті кадрлерді жоғалту, кейін орта
Сонымен бірге эмигрантардың басым көпшілігінің жұмыс жасындағы адамдар
Қазақстан экономикасының жаңа типіне көшуі еңбек сферасында нарықтық
Нарықтық экономикаға өту халықтың жұмысбастылығын реттеуінде мемлекеттік бақылауда
Қазақстан Республикасының халықаралық еңбек нарығына интеграциялануы елде еңбек
Статистика жөніндегі Агенттік деректері бойынша 2004 жылы Оңтүстік
Осылайша аймақтағы жұмыссыздық деңгейі 8,6 %, бұл көрсеткіш
Экономикалық белсенді емес 408,4 мың адам тіркелген./17/
Жұмыспен қамтылған халықты жұмысбастылық статусы бойынша бөліп қарайтын
Жалдамалы жұмысшылар – 45,1%;
Өзін-өзі жұмыспен қамтушы – 55,9%;
Атап өтер жайт Қазақстанда өзін-өзі жұмыспен қамтушы категориясына
Өзін-өзі жұмыспен қамтушылардың санының көбеюі нарықтық қайта құрулар
Жұмысбастылардың бұл типінің ерекшелігі – олар әдетте заңды
Төмендегі диаграммада көрсетілгендей Оңтүстік Қазақстан облысында соңғы он
Глобализация және экономиканың интеграция жағдайында еңбек миграциясының жоғары
Еңбек миграциясы облыстағы әлеуметтік-экономикалық жағдайға оң әсер етті.
Еңбектік миграцияның бұл түрі коммерциялық немесе “челночная” деп
Алайда еңбек миграциясының бұл түрінің негативті жақтарын айта
Кейбір мамандар коммерциялық миграциялардың теріс салдары ретінде саудагерлердің
Облыстан шет елдерге жұмыс бабымен кетушілердің көпшілігін Оңтүстік
Бұл эмигранттардың елді тастап кетуінің басты себебі жұмыссыздық,
Жалпы еңбек миграциясы әр түрлі сыртқы және ішкі
Облыстағы еңбек мигранттарының бір бөлігі Алматы мен Астана
Шет елден келген мигранттар аймақтағы әлеуметтік-экономикалық жағдайға әсер
Біріншісі позитивтік әсері - арзан жұмыс күшінің еңбектің
Шет ел жұмысшыларының келуін реттеу үшін жылда Қазақстан
Басқарушылар
Жоғарғы және арнайы орта білімі бар мамандар
Квалификациялы жұмысшылар.
Бұл қаулы бойынша потенциалды жұмыс берушілер мемлекеттік басылымдарда
Көріп тұрғанымыздай шет ел жұмыс ресурстарының қозғалысын реттеудің
Еңбек Министірлігі Қазақстанға жұмыс күшін алып келумен (алып
Өзіне осындай мемлекеттік органдардың өкілеттілігін жүктейтін мұндай жеке
Мақтаарал ауданы аймағында онға жуық жекеменшік мақта өңдеуші
Мақтаны өңдеу және сақтау жұмыстарына Өзбекстан және Тәжікстан
Мақтаның пісуі уақытына дейін наурыз айынан тамыз айына
Сол себепті шаруа қожалықтарының жетекшілері Өзбекстан жұмысшыларын арзан,
2.3 Облыстық еңбек миграциясының мәселелері және оны шешу
Облыстағы территориялық еңбек қозғалыстары аймақтағы нарықтық қатынастардың және
Ең бірінші бұл – заңсыз еңбек мигранттары мәселесі.
Заңсыз шет ел жұмысшыларының мәселесі әлемдегі өзекті мәселелердің
Заңсыз шет ел жұмыс күшінің миграция ағымының реалды
Заңсыз жұмысшылардың елдегі орналасуы күрделі проблема бола тұра,
Егер шет ел жұысшыларының заңсыз еңбегін мемлекет тұрғысынан
Заңсыз жұмыс күші ресми заңдық әрекеттерден тыс өмір
Бұл құбылысты мемлекет тұрғысынан қарастырыудың келесідей позитивті жақтары
мұндай жұмыс күшінің еңбегінің арзан болуы оларды жалдаушы
олар (заңсыз иммигранттар) мемлекет тарапынан әлеуметтік пособиелерге, зейнетке,
әдетте заңсыз жұмыс күші еңбек нарығында денсаулыққа зиянды
Тағы бір назар аударарлық мәселе ол - заңсыз
Бұл пікірге қарсы позицияны ұстанатын Стенли Л. Брю,
Қоғамдық тұрғыдан бұл проблема әлеуметтік құбылыс ретінде өте
Жұмысқа жалдаушы тұрғысынан заңсыз жұмысшы еңбегі өте тиімді.
Жұмыс берушілер үшін заңсыз жұмысшыларды жалдаудың тағы бір
Заңсыз жұмысшыларының өздерінің тұрғысынан қарастырсақ шет елдегі жұмыс
Бұл құбылыстың жан-жақты зерттелінбеуі және үстіртін ғылыми баға
Қазақстандағы заңсыз иммигранттардың саны туралы мәліметтер ақпарат көздерінде
Жоғарыда айтылып кеткендей заңсыз еңбек миграциясының басты факторы
Облыстың заңсыз еңбек мигранттарының негізгі экспортері -
Осындай қиын әлеуметтік-экономикалық жағдай оңтүстік көршілерімізді басқа елдерге
Жалпы Қазақстан мен Өзбекстанның ортақ шекарасы 784 шақырымды
1998 жылғы екі ел арасындағы “Аймақтық интеграцияны одан
2003 жылы мигранттардың Қазақстанға келуі жүйелі және бағытталған
Миграциялық полицияда заңсыз еңбек мигранттарын немесе гастарбайтерлерді (
Заңсыз гастарбайтермен еңбектік келісім-шарт жасалынбағандықтан жұмыс берушінің жалақыны
Маусымдық ауыл шаруашылық жұмыстары кезінде жұмыс беруші гастарбайтерлер
Облыс аймағындағы басқа ел еңбек мигранттарының санының өсуіне
Осы зерттеу анықтаған бір мәселе ол - жергілікті
Егер аймақтағы отбасылардың 92% моноэтникалық екенін және басым
Осы орайда Атырау облысындағы ақпан айында болған қазақстандық
Егер ауылдық жерлерде маусымдық жұмысшылардың негізгі бөлігін Өзбекстан
2003 жылдың маусым айында Қырғызстан кәсіпкер әйелдері орталық
Сыртқы территориялық еңбек миграциясына байланысты туындауы мүмкін тағы
Статистикалық мәліметтер көрсеткендей сыртқы еңбек миграциясының көрсеткіші мемлекеттің
Мұндай парадокстық жағдай Қазақстанның Батыс аймақтарында да орын
Қазақстандағы экономикалық рефрмалар жергілікті халықтың сыртынан өтіп жатыр.
Ал бұл дегеніміз елдегі демографиялық құрылымды түп тамырымен
Ал қазіргі жағдайда келушілердің географиясы анағұрлым кең болмақ.
Осы мәселеге байланысты қазақстандық мамандар арасында соңғы кезде
Қорытындылай келе территориялық еңбек миграциясы мемлекет тарапынан өркениетті
Ең алдымен заңсыз миграция туралы айтар болсақ, онда
Екіншіден заңсыз мигранттарды әкімшілік жазалау ретінде елден шығаруды
Үшіншіден ТМД елдерінің азаматтарына жұмысқа орналасуы процедурасын оңайлату
III ТАРАУ. Еңбек ресурстарының миграциясын бақылау жӘне реттеудің
3.1 Еңбек миграциясын реттеудің шет елдік тәжірибесі.
Қазіргі глобализация жағдайында халықаралық миграция саяси-әлеуметтік жағдайға, мемлекеттік
Соңғы уақытта әр түрлі региондарға бөлінген негізгі бес
Алдыңғы ғасырдағы халықаралық миграцияның ерекшелігі келесідей болды: Жіберуші
Егер тарихи миграциялардың негізгі себебі белгілі бір аймақтағы
XX мен XXI ғасырдың өткелінде миграциялық саясат
Еуро Одақ елдерінің үкіметі мен парламентінің құжаттарында континенттегі
1951 жылы БҰҰ-ң қашқындар статусы туралы Женевалық Конвенция
Бұндай саясат, Еуропалық Қоғамдастық Комиссиясының мүшелерінің айтуынша, ұлттық
Тұтасымен алғанда ЕО елдерінің иммиграциялық саясаты, біршама ұлттық
Елге төмен білікті жұмыс күшінің енуін шектеу саясатын
Заңсыз иммиграциямен күрес;/29/
Иммиграциялық саясатты реттеудегі маңызды қадам - 1990 жылы
ЕО-ң иммиграциялық саясаты негізінен бақылаушылық және шектеушілік тәсілдерге
Иммиграциялық саясаттың мақсаты үш аспектіде қарастырылады:
ұлттық экономиканы заңсыз еңбек мигранттарының сандық, және сапалық
қабылдаушы елдердегі халықты еңбекпен қамтамасыз ету саласындағы мәселелерді
елге келуші еңбек мигранттарын, импортер елдің экономикалық-саяси қызығушылығына
Миграциялық саясаттың концепциясын таңдауда мемлекеттің ұлттық-тарихи ерекшеліктері үлкен
Иммиграциялық саясаттың маңызды мақсаттарының бірі ұлттық еңбек нарығын
ЕО-ң басқарушы органдарында, Еуропалық Кеңесте қазіргі кезде эмиграция
Квалификацияланбаған жас жұмыс күші дамыған батыс елдеріндегі еңбек
Дамыған Батыс елдерінде халықтың қартаюы мәселесі өте актуалды.
Халықаралық миграция 80 жылдардың аяғында 90 жылдардың басында
Қазіргі “миграция толқыны” келесі ерекшеліктермен сипатталады:
оның масштабының үлкен және интенсивтілігі;
мигранттардың жастық-жыныстық және квалификациялық құрылымының
иммигранттар арасындағы босқындар санының күрт өсуі;/30/
Еуропа континентіндегі миграция географиясы да күрделі өзгерістерге ұшырап
ЕО елдеріндегі қазіргі кездегі еңбек нарығындағы қалыптасқан жағдайды
Қазіргі уақытта ЕО елдерінің мемлекеттік органдары және халқы
уақытша құбылыстан, тұрақты факторға айналған иммиграциялық ағымдарды реттеу;
заңсыз иммигранттармен арақатынасты реттеу және қазіргі уақыттағы босқын
иммигранттардың елдегі еңбек жағдайына, тұрмысына, мәдениетіне бейімделу жолдарын
90-ы жылдары миграцияның жаңа формасы – транзиттік миграцияның
Дамыған Батыс елдерінде экономикалық жетістіктер, техника мен технологияның
Әрине мұндай озық технологияны қолдану бұл елдер үшін
3.2 Қазақстандағы территориялық еңбек мобильділігін реттеудің механизмдері және
Қазақстан Республикасы өзінің экономикалық дамуында жаңа жетістіктерге қол
Қазіргі кезде Қазақстанда территориялық еңбек миграциясын реттеудің жүйелі
Еңбектік қатынастарды реттеудегі маңызды қадам – Қазақстанның халықаралық
Ең бірінші республиканың халықаралық еңбек ұйымына кіруін ескеретін
ҚР-ң “Иммиграция туралы” Заңы ең алғаш рет “еңбек
Еңбек иммиграциясы кезіндегі республикаға кез келген жұмыс күшін
Тиісті құжаттары болмаған жағдайда еңбек иммиграциясынан бас тарту;
Шет ел азаматтары еңбек қатынастарында Қазақстан азаматымен бірдей
Соңғы жылдары Қазақстанда республика азаматтарының басқа елдерге жұмысқа
Халықтың еңбек миграциясы қоғамдағы өндірістік күштердің өсуімен тығыз
кең тараған құбылысқа айналып отыр. Оның ішінде миграцияның
Нарық жағдайында бұл процесті бақылауға көңіл бұрмау мүмкін
Миграцияны практикалық реттеудің міндеттемесі бұл процесті анықтайтын сандақ
Еңбек миграциясын реттеу үшін оның туындауына себепкер болушы
Мигранттың шығу ауданына жататын факторлар;
Мигранттың көшір келу ауданына жататын факторлар;
Кедергі болатын факторлар;
Жеке сипаттағы факторлар;
Әрбір аймақта миграцияға кедергі жасаушы факторлардың жиынтығы бар.
Әртүрлі факторлар әр адамға түрліше әсер етеді. Кейбіреулері
Мысалы оңтүстіктің қоңыржай климаты оң, ал солтүстіктің қатаң
Әрине оң және теріс факторлардың жиынтығы шығу аймағы
Оң және теріс факторлардың арасалмағын қарастыру халық миграциясын
Соңғы индивидуалды миграцияны әр түрлі жеке факторлар анықтайды.
Миграцияға әсер етуші көптеген факторлар жиынтығына қарамастан ақыр
Қазіргі кезде халықтың еңбек миграциясы көптеген зерттеушілерді қызықтыратын
Шет ел жұмысшыларының келуін реттеу үшін жылда Қазақстан
Басқарушылар
Жоғарғы және арнайы орта білімі бар мамандар
Квалификациялы жұмысшылар.
Бұл қаулы бойынша потенциалды жұмыс берушілер мемлекеттік басылымдарда
Көріп тұрғанымыздай шет ел жұмыс ресурстарының қозғалысын реттеудің
Халықтың еңбек миграциясын тиімді реттеу үшін кадрлерді қалыптастыру
Біздің ойымызша миграциялық ағымды басқаруды әртүрлі бағыт бойынша
Еңбек ресурстарының миграциясын реттеудің және әкімшілік, әлеуметтік-экономикалық құралдарды
Миграциялық мәселелердің ішінде заңсыз гастарбайтерлердің Қазақстан аумағында жұмыс
Сондықтан бұл мәселені қарастыру кезінде оған мемлекеттік деңгейде
Алайда жағдай позитивті жаққа қарай өзгереді деген үміттеміз.
Қорытынды.
1990 жылдардан бастап тәуелсіз мемлекеттерде жаңа экономикалық байланыстар
Бұл қарама-қайшы процесс, себебі, бір жағынан, еңбек мигранттары
Екінші жағынан ондаған, жүздеген мың маман иелері (негізінен
Оңтүстік Қазақстан облысындағы еңбек ресурстарының қозғалысы бірнеше бағытта
Біріншісі – облысішілік еңбек қозғалысы. Негізінен ауылды жерлерден
Екіншісі – облысаралық. Негізгі бағыты – Алматы және
Үшіншісі мемлекетаралық еңбек қозғалыстары. Миграцияның бұл түрі елден
Аймақтағы еңбек қозғалыстары еңбек нарығының қалыптасуына үлкен әсер
Бұл процестің негативті жақтары соңғы уақытта айқын көрініс
Эксперттік сұрау нәтижелері көрсеткендей заңсыз мигранттарды жұмысқа алуда
Шаруа қожалықтары, яғни жұмыс берушілер үшін шет ел
Заңсыз жұмыс күшін әкелуде арнайы адамдармен екіжақты келісім
Соңғы он бес жыл ішінде облыста жоғары квалификацияланған
Біздің ойымызша ОҚО-дағы білікті кадрлерді жоғалту, кейін орта
Аймақтық еңбек нарығындағы жұмыс күшіне деген ұсыныс пен
Экономикадағы түбірлі құрылымдық өзгеру жағдайында квалификацияланған, мобильді жұмыс
Батыс елдерінің тәжірибесі көрсеткендей миграция процесін басқару ең
Қазақстандағы “Иммиграция туралы” Заңда ең алғаш рет “еңбек
Жоғарыда жазылған жайды сараптай келе, Қазақстанның еңбек қозғалысын
Қазақстан Үкіметі аймақтағы еңбек ресурстарының орналасу ерекшеліктерін білу
Қазақстан Республикасының “Миграция туралы” заңында еңбек мигранттарының статусын
Шет елден әкелінетін жұмысшылар квотасын анықтау құзырын облыс
Шекарадағы кедендік бақылауды күшейту арқылы, заңсыз миграцияға тосқауыл
Жұмыс күшін экспорттауды ұйымдастыратын фирмалардың қызметін мемлекеттік басқару
Шет ел төлқұжатын беруді шектеу, кейбір категория жұмысшыларын
Шет ел жұмыс күшін пайдалану және әкелуді бақылау
Сөз соңында қосатынымыз, еңбек қозғалыстарын ретке келтіру бүгінгі
Сілтемелер
52
1 К цивилизованному рынку труда. Казахстанская правда.-2002.№32.3б.
10 Ромашев О.В. Социология труда. М., 2003. 84-85
11 М.Дузбаева. Социально-экономические факторы миграции трудовых ресурсов //Труд
12 Айдосов С.Б. Нелегальная трудовая миграция в Южно-Казахстанской
(3 Регионы Казахстана. Статистический сборник. А.,2004. 82 б.
14 Сонда. 82б.
(5 Сонда. 99б.
16 Кожамкулова И.Е. Социально-экономические проблемы регулирования миграции трудовых
17 Регионы Казахстана. Статистический сборник. А.,2004. 85 б
18 Байкенеева М.М., Королькова Н.Н., Садовская Е.Ю. Социально-экономические
19 Садовская Е.Ю. Миграция в Казахстане на рубеже
20 Айдосов С.Б. Нелегальная трудовая миграция в Южно-Казахстанской
21 Каменский А. Миграция и рынок труда //
22 Гимпельсон В.Движение рабочей силы // Вопросы экономики.-1997.
23 Чуланова З. Трудовая миграция: состояние и проблемы
24 Алишер ТАКСАНОВ. Трафик людских ресурсов: тенденции Узбекистана.
25 Сонда.
26 Айдосов С.Б. Нелегальная трудовая миграция в Южно-Казахстанской
27 Неталиев Т. Незваный мигрант хуже званого //
28 Лукашев С. Зарубежный опыт регулирования миграции рабочей
29 Сонда, 44б.
30 Коровкин А.Г. Движение трудовых ресурсов: анализ и
31 Раисов У. Регулирование международной миграции рабочей силы
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Ғылыми әдебиет:
Алехина Г.А. Национальные модели занятости и рынок рабочих
Айдосов С.Б. Нелегальная трудовая миграция в Южно-Казахстанской области.
Труд и занятость в РК в услових перехода
Баланс трудовых ресурсов Республики Казахстан за 1999 г.
Бенинг В.Р. Занятость иностранных трудящихся. Пособие по вопросам
Бойко В.И., Васильев И.В. Социально-профессиональная мобильность эвенков. М.,
В.В.Адамчук и др. Экономика и социология труда. М.:
Загороднева А.М. Государственное регулирование занятости и рынка труда.
Кожамкулова И.Е. Социально-экономические проблемы регулирования миграции трудовых ресурсов.
Коровкин А.Г. Движение трудовых ресурсов: анализ и прогнозирование.
Костин Л.А. и др. Рынок труда и теории
Методологические проблемы социалистического исследования мобильности трудовых ресурсов. Новосибирск;
Регионы Казахстана. Статистический сборник. А.,2004.
Ромашев О.В. Социология труда. М., 2003.
Рофе А.И. Рынок труда, занятость населения, экономика ресурсов
Садырова М.С. Социально-профессиональная мобильность интеллигенции Казахстана. Алматы: Қазақ
Сорокин П. Человек. Цивилизация. Общество. М., 1994.
Социология труда. Под редакцией Н.А.Аитова. Алматы, 1997.
Сухов А.А. Трудовая мобильность при социализме. М., 1981.
Энциклопедический социологический словарь. М., 1995.
Эренберг Р.Д. Современная экономика труда: теория и государственная
Мерзімді басылымдар:
Алишер Таксанов. Трафик людских ресурсов: тенденции Узбекистана. http://www.navi.kz/articles/?artid=3925
Бояркин Г. Трудовая миграция и экономические потери региона
Гимпельсон В.Движение рабочей силы // Вопросы экономики.-1997.-№2.
Гимпельсон В.Е. Уволенные работники на рынке труда: влияние
Каменский А. Миграция и рынок труда // Человек
Катарбаева А. Боханов А. О состоянии рынка труда
Лукашев С. Зарубежный опыт регулирования миграции рабочей силы
М.Дузбаева. Социально-экономические факторы миграции трудовых ресурсов //Труд в
Неталиев Т. Незваный мигрант хуже званого // Экспресс-К.-2004.-№50.
Раисов У. Регулирование международной миграции рабочей силы в