Мазмұны
Кіріспе....................................................................................................................3
1.Қаржы тәуекелін басқару теориясы
1.1. Тәуекел мәні, мазмұны және түрлері...........................................................5
1.2. Кәсіпорынның қызметінің тәуекелін бағалау және талдау әдістері.........10
1.3. Тәуекел менеджментінің мәні мен мазмұны...............................................15
1.4. Қаржылық тәуекелді төмендету тәсілдері...................................................19
2. «Қазақтелеком» АҚ филиалының қаржылық тәуекелін талдау
2.1.Кәсіпорын қызметін қаржылық талдау........................................................23
2.2.Кәсіпорындағы қаржы тәуекелін басқару жүйесін талдау........................31
3.Кәсіпорындағы қаржы тәуекелін басқару жүйесін жетілдіру......................37
Қорытынды..........................................................................................................41
Қолданылған әдебиеттер....................................................................................42
Қосымшалар
Кіріспе
Нарықтық экономика жағдайында тәуекел – бұл кәсіпкерліктің маңызды
Тәуекелсіз кәсіпкерлік болмайды. Ең көп табысты жоғары тәуекелді
Өз нарықтық қызметте қате жіберуден қорықпау өте маңызды,
Нарықтық экономика жағдайында өндірушілер, сатушылар және сатып
Тәуекел мөлшеріне және дәрежесіне стратегия және қаржылық менеджмент
Бұл курстық жұмыстың негізгі мақсаты – қаржылық тәуекелдің
Курстық жұмыс үш бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімінде қаржы
Екінші бөлімінде нарықтық экономика жағдайында кәсіпорын мысалы ретінде
Үшінші бөлімінде қаржылық тәуекелді басқару жүйесі жетілдіру туралы
1.Қаржы тәуекелін басқару теориясы
1.1.Тәуекел мәні, мазмұны және түрлері
Тәуекел табиғаттың түрлі құбылыстары және қоғамның қызмет түрлерінің
Экономикалық категория ретінде тәуекел өзімен бірге болуы мүмкін
Тәуекелді басқаруға болады, яғни тәуекелдік жағдай туындауын белгілі
Көбінесе тәуекелді басқаруды ұйымдастыру тиімділігі тәуекелдің сыныптамасына тәуелді.
Мүмкін болатын нәтижеге (тәуекелдік жағдайдың нәтижесіне) байланысты тәуекелдер
Таза тәуекелдер жағымсыз немесе нольдік нәтиже алуға мүмкіндік
Спекулятивтік тәуекелдер жағымды да, жағымсыз да нәтиже алу
Курстық жұмыс тақырыбы қаржы тәуекелімен байланысты болғандықтан қаржы
Қаржы тәуекелі кәсіпорын қаржылық институттармен (банктер, қаржылық, инвестициялық,
Қаржы тәуекелінің туындау себептері – инфляциялық факторлар, банктің
Қаржы тәуекелдері екі түрге бөлінеді:
1) ақшаның сатып алу қабілеттілігімен байланысты тәуекелдер;
2) капитал салымдарымен байланысты тәуекелдер (инвестициялық тәуекелдер).
Ақшаның сатып алу қабілеттілігімен байланысты тәуекелдерге тәуекелдердің келесі
Инфляция ақшаның құнсыздануы болып табылады, бағалар өседі. Дефляция
Инфляциялық тәуекел – инфляция өсімі кезінде нақты сатып
Дефляциялық тәуекел – дефляция өсімі кезінде бағалар деңгейі
Валюталық тәуекелдер сыртқы экономикалық, несиелік және басқа да
Өтімділік тәуекелі – тұтынушылық құнының және сапалық бағаның
Инвестициялық тәуекелдер келесі ішкі жүйелік тәуекелдерді қамтиды:
1) жіберіліп қойған пайда тәуекелі;
2) табыстылықтың төмендеу тәуекелі;
3) тікелей қаржылық жоғалтулар тәуекелі.
Жіберіліп қойған пайда тәуекелі – белгілі бір шараларды
Табыстылықтың төмендеу тәуекелі портфельдік инвестициялар, салымдар және несиелер
Портфельдік инвестициялар инвестициялық портфельдің пайда болуымен байланысты және
Табыстылықтың төмендеу тәуекелі келесідей тәуекел түрлерінен тұрады: пайыздық
Пайыздық тәуекелдерге тартылған қаражаттар бойынша төленетін пайыздық мөлшерлемелер
Пайыздың нарықтық мөлшерлемесінің өсімі бағалы қағаздардың бағамдық құнының
Тұрақтандырылған деңгеймен салыстырғандағы орташа нарықтық пайыздың төмендеуі кезінде
Тәуекелдің бұл түрі инфляция жағдайында пайыздық мөлшерлемелердің тез
Несиелік тәуекел – қарыз алушының негізгі қарыз және
Сонымен қатар несиелік тәуекел тікелей қаржылық жоғалтулар түрлілігі
Тікелей қаржылық жоғалтулар тәуекелі келесі түрлерін қамтиды: биржалық
Биржалық тәуекелдер өзімен бірге биржалық мәмілелерден жоғалту қаупін
Селективтік тәуекелдер (латын тілінен selectio – таңдау, сұрыптау)
Банкроттық тәуекелі өзімен бірге капитал салымының әдісін дұрыс
Қаржы тәуекелі өзімен бірге уақыт функциясын ұсынады. Берілген
Шетелдік тәжірибеде капитал салымы тәуекелін саналы анықтау әдісі
Бұл әдіс инвестициялық жобаның өткен мерзімдегі нәтижелермен байланысты
Егер түрлі мерзімдердегі ақша ағымдары бір-бірінен тәуелсіз болатын
Түрлі мерзімдердегі ақша ағымдары арасында байланыс болған жағдайда
. Кәсіпорынның қызметінің тәуекелін бағалау және талдау әдістері
Кез келген қаржылық немесе шаруашылық оперциялардың тиімділігі мен
Тәуекелдің мәні мен түріне тәуелсіз кәсіпкерліктің негізгі мақсатына
Төмен табыс табу немесе шығыстарға ұшырау ықтималдылығы қаншалықты
Тәуекелдің жоғары, орташа немесе төмен деңгейлерін ажыратады. Тәуекелдің
Сонымен бірге тәуекелдің орташа күтілетін мәні мүмкін болатын
Кәсіпорынның қаржылық тәуекелін бағалаудағы дисперсия өзімен бірге тәуекелді
σ²==(x-x²)/n,
мұндағы σ² - дисперсия;
x – қаржы ресурстарының салымының әр жағдайы үшін
x – қаржылық тәуекелдің орташа болжамды мәні;
n – қаржы ресурстарының салымдарының саны(жиілік).
Дисперсия қаржылық тәуекелдің жиілігінің абсолютті тербелісін сипаттайды, ал
v=σ/x·100,
мұндағы v – вариация коэффициенті;
σ – орташа квадраттық ауытқу;
x – қаржылық тәуекелдің орташа болжамды мәні.
Вариция коэффициенті 1-ден 100%-ға дейін өзгеруі мүмкін. Вариация
Дисперсия мен вариацияны қолданған кезде тәуекелдің қаржылық нәтижені
Кәсіпорынның тәуекелдерін бағалаудың негізгі әдістері болып статистикалық әдістер
Қаржылық тәуекелді бағалаудың басқа да аналитикалық әдістері кеңінен
Тәуекел деңгейінің түрлі салыстырмалы сипаттамалары жасалып, рейтингтер
Тәуекелді бағалаудың перспективалы әдісі модельдеу болып табылады.
Тәжірибеде тәуекелдерді бағалауда аналогиялар әдісі қолданылады. Қаржы менеджерлері,
Тәуекелді бағалаудың негізгі әдісі кәсіпорынның қаржылық жағдайын кешенді
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын экспресс-талдау кеңінен тараған. Оның мақсаты
Қаржылық жағдай тұрақтылығының баланстық моделі кеңінен танымал. Бұл
Ф + З + Дс = Ис +
мұндағы Ф – негізгі құралдар немесе басқа айналымнан
З – запастар мен шығыстар;
Дс – ақшалай қаражаттар, қысқа мерзімді қаржылық салымдар,
Ис – меншікті қаражаттар көздері;
Кт – орташа, ұзақ мерзімді несиелер және қарыздық
К – қысқа мерзімді несиелер;
Р – кредиторлық қарыздыр.
Қаржылық тәуекелді бағалау үшін қаржылық тәуекел ықтималдылығын сипаттауға
Кәсіпорынның қаржылық тәуекелін компьютерлік имитациясы перспективалы болып табылады.
Қаржылық жағдайды болжамдау қаржылық тәуекел ықтималдылығын анықтауға, болашақта
Қаржы тәуекелніің сыртқы белгілері келсесілер: міндеттемелерді орындамау, төлемдерді
Кәсіпорынның тәуекелін бағалау үшін рейтингілік әдіс қолданылуы мүмкін.
Кәсіпорынның экономикалық қызметінің тәуекелін сапалы бағалау төмендегілерді қарастырады:
- тәуекел факторларын анықтау;
- тәуекел туындайтын жағдайларды талдау;
- тәуекелдердің потенциалды облысын анықтау.
Әр кәсіпорында жіберілетін тәуекелдің облысын анықтау қажет. Тәуекел
Тәуекел көлеміне (зона) салалар ерекшеліктері, халық шаруашылығының құрылымдық
Саланың арнайы тәуекелдерін ескеру қажет. Тәуекелдің келесі облыстары
- тәуекелсіз зона;
- минималды тәуекел облысы;
- жоғары тәуекел облысы;
- критикалық тәуекел облысы;
- жіберуге болмайтын тәуекел облысы.
1.3.Тәуекел менеджментінің мәні мен мазмұны
Тәуекел менеджменті кәсіпкерлік қызметінің сферасы сақтандыру нарығы болып
Тәуекел-менеджменті тәуекелді басқару және экономикалық, нақтырақ айтқанда, осы
Тәуекел-менеджменті басқарудың стратегиясы мен тактикасынан тұрады.
Басқару стратегиясы қойылған мақсаттарға жету үшін қаражаттарды пайдалану
Тактика – нақты жағдайларда қойылған мақсаттарға жету үшін
Тәуекел менеджменті басқару жүйесі ретінде екі ішікіжүйеден тұрады:
Тәуекел менеджментінде басқару объектісі болып капиталдың тәуекелді салымы
Тәуекел менеджментінің басқару субъектісі – түрлі басқарушылық істің
Субъектінің басқару объектісіне әсер еті процессі, яғни басқару
Тәуекел менеджментінің қызмет етуінде ақпараттық қамтамасыз ету ақпараттың
Бұл ақпарат белгілі бір ықтималдылық туралы сақтық жағдайдың
Кез келген шешім ақпаратқа негізделеді. Ақпараттың сапасы өте
Тәуекел менеджменті белгілі бір қызметтер атқарады.
Тәуекел менеджментінің қызметтерінің екі типі бар:
басқару объектісінің қызметтері;
басқару субъектісінің қызметтері.
Тәуекел менеджментінде басқару объектісінің қызметтеріне келесілерді ұйымдастыру жатады:
– тәуекелді шешу;
тәуекелді капитал салымдарын;
тәуекел мөлшерін төмендету бойынша жұмыстарын;
тәуекелді сақтандыруды; шаруашылық процесс субъектілері арасында экономикалық байланыстар
Тәуекел менеджментінің басқару субъектінің қызметтеріне келесілер жатады:
– болжамдау;
– ұйымдастыру;
– координациялау;
– ынталандыру;
– бақылау.
Тәуекел менеджментіндегі болжамдау объектінің толықтай немесе оның бөлшектерінің
Болжамдау жасалған болжамдарды тәжірибеде бұлжытпай жүзеге асыру міндетті
Тәуекел менеджментінде ұйымдастыру белгілі бір ережелер мен процедуралардың
Тәуекел менеджментінде реттеу арқылы берілген параметрлерден ауытқу жағдайында
Тәуекел менеджментінде координациялау тәуекелді басқару жүйесінің барлық буындарының,
Координациялау басқару объектісінің, басқару субъектісінің, басқару аппаратының және
Тәуекел менеджментінде ынталандыру қаржы менеджерлерін, басқа мамандарды өз
Тәуекел менеджментіндегі бақылау тәуекел деңгейін төмендету бойынша жұмысты
Тәуекел деңгейін төмендету бойынша шаралар нәтижесін талдауды ұсынады.
1.4.Қаржылық тәуекелді төмендету тәсілдері
Қаржы тәуекелдері түрлі әдістер мен тәсілдер көмегімен шешіледі.
Тәуекелден қашу тәуекелмен байланысты шарадан жай ауытқумен түсіндіріледі.
Қаржы тәуекелін шешуде нақты құралдарды таңдауда инвестор келесі
меншікті капитал мүмкіндігінше ғана тәуекел етуге болады;
тәуекелдің соңын ойлау керек;
аз нәрсе үшін көппен тәуекел етуге болмайды.
Бірінші принципке сүйенуде инвестор капитал салымын жасаудан бұрын
берілген тәуекел бойынша мүмкін болатын шығыстар көлемін максималды
оларды (шығыстарды) капитал салымының көлемімен салыстыру;
олрады (шығыстарды) барлық меншікті қаржы ресурстармен салыстырып, инвесторды
Капитал салымы бойынша шығыстар көлемі капитал көлеміне тең,
Портфельді инвестиция кезінде, яғни екінші ретті нарықта сатуға
Кр = У / С,
мұндағы Кр – тәуекел коэффициенті;
У – максималды мүмкін болатын шығыс сомасы;
С – нақты түскен қаражатттар есебімен өзіндік қаржылық
Екінші принципке сүйену инвестор шығыстың максималды мүмкін болатын
Үшінші принциптің қызмет етуі қаржы тәуекелін әсіресе беріп
диверсификациялау;
таңдау және нәтижелер туралы қосымша ақпараттар алу;
шектеу;
сақтандыру;
жабу;
хеджирлеу және т.б.
Диверсификациялау өздерінің арасында тығыз байланысты түрлі салым объектілері
Кейде инвестор нәтижелер анықталмаған және шектелген ақпараттар жағдайында
Шектеу – шығыстар, сатулар, несиелер және тағы басқалардың
Сақтандыру мәні – тәуекелден қашу үшін инвестор табыстың
Сақтандыру үшін құрылып жатырған ақша қорының мақсатты бағыттылық
Сақтандыру процесінде сақтандыру қорын құруда қатысушылар арасында қаражаттарды
2. «Қазақтелеком» АҚ филиалының қаржылық тәуекелін талдау
2.1.Кәсіпорын қызметін қаржылық талдау
Батыс Қазақстандық облыстық телекоммуникациялық басқарма «Қазақтелеком» акционерлік қоғамының
«Қазақтелеком» АҚ Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне сәйкес 1994
Қоғам ҚР барлық территориясы бойынша өз қызметін таратады,
Жалпы төлемқабілетсіздік жағдайы және барлық кәсіпорындардың банкроттық іс
Кәсіпорын өтімділігін талдауға көшуден бұрын, актив, баланс, кәсіпорын
Ағымдағы өтімділік кәсіпорынның қарастырылатын уақыт ішінде төлемқабілеттілігі және
ТЛ = ( А1 + А2 )
мұндағы ТЛ – ағымдағы өтімділік, А1 және П1
Перспективалық өтімділік – бұл болашақтағы түсімдер мен төлемдер
ПЛ = А3 – П3,
мұндағы ПЛ – перспективалық өтімділік, А3 және П3
№1 кесте. «Қазақтелеком» АҚ филиалының өтімділігін талдау
Активтер
2004ж.
2005ж
Міндеттемелер
2004ж.
2005ж. Төлемдік артықшылық(+). Жеткіліксіздік(-)
2004ж. 2005ж.
1 2 3 4 5 6 7 8
Ең өтімді активтер, А1 9841 1861 Жедел міндеттемелер,
П1 918120 904030 -908279 -902169
Тез өтімді активтер,
A2 151381 142034 Қысқа мерзімді міндеттемелер,
П2 0 0 +151381 +142034
Баяу өтімді активтер,
A3 119729 82793 Ұзақ мерзімді міндеттемелер,
П3 0 0 +119729 +82793
Қиын өтімді активтер,
A4 2099281 2277002 Тұрақты міндеттемелер,
П4 1462112 1599660 +637169 +677342
БАЛАНС 2380232 2503690 БАЛАНС 2380232 2503690 - -
Баланс өтімділігін талдау №1 аналитикалық кестеде көрсетілген. Абсолютті
ТЛ2004 = ( 9841 + 151381 )
ТЛ2005 = ( 1861 + 142034 )
ПЛ2004 = 119729 – 0 = 119729 мың
ПЛ2005 = 82793 – 0 = 82793 мың
Есептеу нәтижелері кәсіпорынның есеп беру кезеңінің соңына активтер
Қаржылық жағдайды талдаудың басты міндеті кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын
№2 кесте. «Қазақтелеком» АҚ филиалының 2004-2005 жылдардағы қаржылық
Көрсеткіш атауы Көрсеткіш мәні
Өзгеріс
2004 ж. 2005ж. Абсолюттік %-бен
1. Өзіндік қаражаттар көздері 1462112 1599660 +137548 +9,41
2. Ұзақ мерзімді активтер 2103175 2279897 +176722 +8,4
3.Меншікті айналым қаражаттары -641063 -680237 -39174 +6,11
4.Ұзақ мерзімді міндеттемелер 0 0 - -
5. Запастар мен шығыстарды құру үшін меншікті айналым
6. Қысқа мерзімді міндеттемелер 918120 904030 -14090 -1,53
7. Запастар мен шығыстардың құрылуының негізгі көздерінің жалпы
8.Запастар мен шығыстар көлемі 115835 79898 -35937 -31,02
9. Запастар мен шығыстардың құрылуы үшін меншікті айналым
10. Запастар мен шығыстардың құрылуы үшін негізгі құралдардың
«Қазақтелеком» АҚ филиалының қаржылық тұрақтылығын жалпы бағалау №2
- запастар мен шығыстар өзіндік айналым қаражаттарымен өтелмейді;
- кәсіпрын қаржылық жағдайынынң тұрақсыздығын ұстап тұрған басты
№3 кесте. «Қазақтелеком» АҚ филиалының 2004-2005 жылдардағы дебиторлық
Бап атауы
Сома,
Мың тг
Үлес салмақ
Сома, мың тг
Үлес салмақ
Алынуға тиісті шоттар 138051 91,19 1332342 93,18 -5709
Басқа дебиторлық қарыз 13330 8,81 9692 6,82 -3638
Барлығы 151381 100 142034 100 -9347
Дебиторлық қарыз кәсіпорын активтерінің негізігі бөлігі болып табылады.
Кесте мәліметтері бойынша сатып алушылар мен тапсырыс берушілермен
Кез келген кәсіпорынның қызмет ету тиімділігі қажетті табыс
№4 кесте. «Қазақтелеком» АҚ филиалының 2004-2005 жылдардағы қаржылық
Көрсеткіш 2004ж. 2005ж. Абсолютті өзгеріс Өсім қарқыны,%
1 2 3 4 5
1. Өткізуден түскен табыс 1937586 2120816 183230 9,46
2. Өткізілген өнімнің өзіндік құны 910665 998420 87755
3. Жалпы табыс 1026921 1122396 95475 9,3
4. Кезең шығыстары 172804 212703 39899 23,09
4.1. Жалпы және ұйымдаст. Шығындары 159343 207803 48460
4.2. %-рді төлеу шығындары 13461 4900 -8561 -63,6
5. Негізгі қызметтен табыс(шығыс) 854117 909693 55576 -6,51
6. Салық салудан бұрын қарапайым қызметтен табыс(шығыс) 863314
7.Табыс салығы 112663 - -112663 -100
8. Салық салудан кейін қарапайым қызметтен табыс(шығыс) 750651
9. төтенше жағдайлардан табыс(шығыс) - - - -
10.таза табыс(шығыс) 750651 917776 167125 22,26
11.таза табысты дұрыстау 29718 37928 8210 27,63
12. дұрыстау есебімен таза табыс 780369 955704 175335
Ең алдымен, «Қазақтелеком» АҚ филиалының қаржылық нәтижелердің деңгейі
Талданған кезеңде өткізуден түскен табыс 9,46% өсті, яғни
Өткізуден түскен табыс өсімі нәтижесінде жалпы табыс 95475
Негізгі қызметтен табыс 854117 теңгеден 909693 теңгеге
ға өсті. Талданған кезеңде кәсіпорында негізгі емес қызметтен
ға төмендеді. Осының нәтижесінде қарапайым қызмет табысынан салық
Есеп беру кезеңінде төтенше жағдайлар бойынша шығыстар болмаған
№5 кесте. «Қазақтелеком» АҚ филиалының 2004-2005 жылдардағы рентабельділік
Көрсеткіш атауы Есептеу Көрсеткіш мәні Өзгеріс мәні
2004ж
2005ж
1. Өнім рентабельділігі (Таза табыс/өткізуден табыс)*100 40,28 45,06
2.Жалпы рентабельділік (салық салудан бұрын қарапайым қызметтен табыс/өткізуден
3.меншік капитал рентабельділігі (таза табыс/меншікті капитал)*100 53,37 59,74
4.Экономикалық рентабельділік (таза табыс/баланс)*100 32,79 38,17 +5,38
5.Қор рентабельділігі (таза табыс/ұзақ мерзімді активтер)*100 37,1 41,92
6.Негізгі қызмет рентабельділігі (негізгі қызметтен табы/өткізілген өнімнің өзіндік
Рентабельділік көрсеткіштерін талдау №5 кестеде көрсетілген.
«Қазақтелеком» АҚ филиалының рентабельділігін сипаттайтын көрсеткіштерді есептеу келесі
Меншікті капитал рентабельділігін есептеу 2004 жылмен салыстырғанда 2005
Экономикалық рентабельділікті есептеу кезінде келесі анықталды: 2004 жылмен
Қор рентабельділігін есептеу кезінде анықталатын негізгі құралдар мен
Негізгі қызмет рентабельділігін есептеу өткізуден табыстың төмендеуін көрсетті,
Өткізілген талдау негізінде кәсіпорын қызметінің жағымды және жағымсыз
«Қазақтелеком» АҚ филиалының қызметінің жағымды жақтары келесілер болып
- жұмыс тәжірибесі үлкен мамандардың жоғары дәрежелілігі;
- негізгі өнімді өндіру және өткізу процесінің ұйымдастырылғандығы;
- өндірілетін өнімнің жоғары сапасы;
- кәсіпорынның қаржы шаруашылық қызметін әрқашан жетілдіру.
Кәсіпорын қызметінің жағымсыз жағы:
- ұзақ мерзімді активтердің жоғары үдемелі салмағы және
2.2.Кәсіпорындағы қаржы тәуекелін басқару жүйесін талдау
Тәуекелді бағалау тәуекелді басқарудың жалпы жүйесінінің негізгі құрамдас
Тәуекелді сандық бағалау нақты шешімдерді алу мүмкіндігін береді.
«Қазақтелеком» АҚ филиалының тәуекелдерін бағалау қаржылық есептілік негізінде
№6 кесте. «Қазақтелеком» АҚ филиалының 2004-2005 жылдардағы қаржы-шаруашылық
Көрсеткіш атауы Есептеу тәсілі Нормативті мәні Көрсеткіш мәні
2004ж. 2005ж. Абсолютті Есептіліктің базистікке % түрі
1 2 3 4 5 6 7
1. Мүліктік жағдайды бағалау
1.1.Кәсіпорында бар шаруашылық құралдар сомасы Баланс барлығы -
1.2. Негізгі құралдардың модернизация коэффициенті есептелген амортизация/ негізгі
2. Өтімділікті бағалау
2.1.Өзіндік айналым капитал көлемі Меншік капитал+ ұзақ мерзімді
2.2.абсолютті өтімділік коэффициенті Ақшалай қаражаттар/ ағымдағы міндеттемелер
2.3.Критикалық өтімділік коэффициенті (ақшалай қаражаттар+қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар+дебиторлық
2.4.Ағымдағы өтімділік коэффициенті Ағымдағы активтер/ағымдағы міндеттемелер 1,5-2 0,3
2.5.запастарды жабудағы меншік капитал үлесі Меншікті айналым қаражаттары/(ТМЗ+алдағы
3. Қаржылық тұрақтылықты бағалау
3.1. Тәуелсіздік (автономия) коэффициенті Меншік капитал/шаруашылық қаражаттар барлығы
3.2. Меншік капиталдың ептілік коэффициенті Меншік айналым қаражаттары/меншік
3.3.қарыз жә-не меншік ка-питал қаты-насы коэф-фициенті Қарыз
3.4.Тұрақты қаржыландыру коэффициенті (меншік капитал+ұзақ мерзімді міндеттемелер)/
4. Іскерлік белсенділікті бағалау
4.1. Өткізуден түскен табыс
- 1937586 2120816 +183230 +9,46
4.2. Салық салудан бұрын негізгі қызметтен табыс
- 863314 917776 +54462 +6,31
4.3. Қорқайтармдылығы Өткізуден түскен табыс/негізгі құралдарды орташа құны
4.4.Дебиторлық қарыз айналымдылығы Өткізуден түскен табыс/орташа дебиторлық қарыз
4.5.Қаражаттарайналымы-ның ұзақты-ғы(күн) 360 күн/ 4.4 көрсеткіші - 29
4.6.Кредиторлық қарыз айналымының ұзақтығы(күн)
- 363 326 -37 -10,19
4.7. Операциялық цикл ұзақтығы
- 75 54 -21 -25
5. Рентабельділікті бағалау
5.1.Таза табыс - - 780369 955704 +175335 +22,47
5.2.Негізгі қызметтен табыс
- 854117 909693 +55576 +6,51
5.3 Өнім рентабельділігі Негізгі қызметтен табыс/ Өткізуден түскен
5.4 меншік капитал рентабельділігі Таза табыс/меншік капитал -
5.5 Негізгі капитал рентабельділігі Таза табыс/баланс валбтасы -
Кәсіпорынның мүліктік жағдайын бағалауда шаруашылық қаражаттардың сомасының көрсеткіші
Кәсіпорынның өтімділігін талдау меншікті айналым капиталы көлемінің 6,11%-ға
Кәсіпорын қаражаттарының тәуелсіздік (автономия) коэффициенті кәсіпорын иелерінің қаражаттардың
Меншік капиталдың ептілік (маневренность) коэффициенті меншік капиталдың қай
Қарыздық және меншікті капитал қатынасының көрсеткіші 9,52%-ға төмендеуі
Экспресс-талдау негізінде «Қазақтелеком» АҚ филиалының тәуекелін талдауды жалпы
Тәуекелді басқару жүйесін жетілдіру
Тәуекелділік жағдайында шешімдер қабылдау кезінде қолданылатын нақты әдістер
Тәуекелдерді талдаудан кейін осы тәуекелдерді басқару әдістерін талдау
Тәуекелді төмендету – тәуекелді жағдайдың болу ықтималдылығын және
Тәуекелді басқару жүйесінің қызметін тиімді жүргізу кәсіпорынды басқару
Кәсіпорын деңгейінде мұндай бағдарлама жасау кәсіпорынның қызметі мен
Кәсіпорынның тәуекелді басқару бөлімшесі бірнеше топтардан тұруы қажет.
Кәсіпорынның басқармасы тәуекелді басқару мәселелерін шешуде басты орын
Тәуекелді басқару бойынша шараларды тікелей өткізу кәсіпорынның негізгі
Сондықтан тәуекелді басқару бойнша соңғы шешімдерді кәсіпорынның басқару
Қаржылық тәуекелмен байланысты мүмкін жоғалтуларды төмендетуде қызығушылық тудыратын
- қаржылық тәуекелмен байланысты мүмкін жоғалтуларды бағалау;
- фирма белгілі бір тәуекелдерді өзінде қалтыра ма,
- негізгі мақсаты мүмкін жоғалтуларды төмендету болып табылатын
Бұл міндеттерді тәуекелді басқару бойынша мақсатты шаралардың арнайы
Тәуекелді басқару мақсаттары мен міндеттері.
Тәуекелді басқару бойынша мақсатты шаралардың кез келген арнайы
Қаржылық тәуекелмен байланысты қаржылық жоғалтуларды төмендету мәселесін шешу
Мұндай бағдарламаны талдауда тәуекелді басқару бойынша мақсатты шаралардың
Қаржылық тәуекелді басқару принциптері. Тәуекелді басқарудың мақсаттары мен
Менеджер тәуекелді басқару бойынша мақсатты шаралардың арнайы бағдарламасын
Фирманың тиімді дамуы үшін тәуекелдерді басқарудың міндетті түрде
Тәуекелді басқару функцияларының мәні пәндік сипатты иеленбейтіндіктен,
Қорытынды
Берілген курстық жұмыста қаржылық тәуекелді басқару мәселесі қарастырылған.
Жұмыстың теориялық бөлімінде тәуекел мәні және түрлері, тәуекелді
Жұмыстың талдау бөлімінде «Қазақтелеком» АҚ филиалының бухгалтерлік баланс
Жұмыстың соңғы бөлімінде қаржылық тәуекелдерді басқару жүйесін жетілдіру
Сонымен, тәуекелдерді басқару ролінің маңыздылығын нығайту және оны
Қолданылған әдібиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі
Балабанов И.Т. Риск-менеджмент. – М.: Финансы и статистика,
Бланк И.А. Стратегия и тактика управления финансами. –
Ван Хорн Дж.К. Основы управления финансами. – М.:
Вишняков Я. Д., Колосов А. В., Шемякин В.
Глухов В.В., Бахрамов Ю.М. Финансовый менеджмент. – С.-Петербург:
Грабовой П. Г. . Риски в современном бизнесе.
Градов А. П. и др. Стратегия и тактика
Лапуста М.Г., Шаршукова Л.Г. Риски в предпринимательской деятельности.
Станиславчик Е. Н. Риск-менеджмент на предприятии. Теория и
Стоянова Е.С Финансовый менеджмент. Российская практика. – М.:
Чернова Г. В. Практика управления рисками на уровне
Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа М:
http://www.telecom.kz/
http://www.zona.kz/
Қосымша
«Қазақтелеком» АҚ филиалының 2004-2005 жылдардағы бухгалтерлік балансы.
Бап атауы 01.01.2004ж. 01.01.2005ж.
Активтер
1 2 3
ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ АКТИВТЕР:
Материалды емес активтер
Негізгі құралдар:
Жер
Құрылыстар мен ғимараттар
Машиналар мен жабдықтар
Көлік құралдары
Басқа негізгі құралдар
Негізгі құралдар амортизациясы
Аяқталмаған құрылыс
Дебиторлық қарыз
Қызметкерлердің және басқа тұлғалардың қарызы
Басқа дебиторлық қарыз
51
3147215
8792
1040634
1978982
83743
35064
1490461
442476
3894
3894
100
3838334
8421
1172572
2498416
105332
53593
1724930
163498
2895
2166
729
ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ АКТИВТЕР БАРЛЫҒЫ 2103175 2279897
АҒЫМДАҒЫ АКТИВТЕР:
Тауарлы-материалдық запастар
Материалдар
Тауарлар
Дебиторлық қарыз
Авансталған төлемдер
Болашақтағы шығындар
Алуға тиісті шоттар
Қызметкерлердің және басқа тұлғалардың қарызы
Басқа дебиторлық қарыз
Ақша қаражаттары
115835
112353
3482
151381
9403
611
138051
1639
1677
9841
79898
77245
2653
142034
4801
991
132342
2135
1765
1861
Ағымдағы активтер барлығы 277057 223793
Баланс 2380232 2503690
Меншік капитал және міндеттемелер
Меншікті капитал:
Жарғылық капитал
Төленбеген капитал
бөліндеген табыс(шығыс), оның ішінде:
Есеп беру жылына
395059
286684
780369
395059
248897
955704
955704
Меншікті капитал барлығы 1462112 1599660
Ағымдағы міндеттемелер:
Қысқа мерзімді несиелер
Несиелік қарыз
Төленуге тиіс шоттар мен вексельдер
Алынған аванстар
Салықтар бойынша қарыз
Негізгі және оның филиалдары арасындағы ішкі топтық қарыздар
Басқа дебиторлық қарыздар
Төленуге тиіс шығыстар
Болашақтағы табыстар
0
918120
15955
25901
13198
813262
13135
31897
4772
0
904030
11114
22519
10120
825736
5280
29261
АҒЫМДАҒЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕР БАРЛЫҒЫ 918120 904030
БАЛАНС 2380232 2503690
43