Кіріспе.......................................................................................................................2 Ι бөлім Ұйымдардағы бухгалтерлік есеп жұмысының ұйым дастырылуы
ΙΙ бөлім Ұйымның активтері мен олардың қалыптасу көздерінің құрамы
ΙΙΙ бөлім Ұйымның төлем
Қорытынды.............................................................................................................56
Қосымша.................................................................................................................63
Кіріспе
Нарықтық экономика кезінде Қазақстан Репсубликасында сатып алушылар, жабдықтаушылар, бәсекелес
Қаржылық талдау қоғамда біреудің қалауы бойынша пайда болған жоқ,
Төлем қабілеттілік пен қаржылық тұрақтылық кәсіпорынның қаржы-экономикалық қызметінің негізгі
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы неғұрлым
Қазіргі кезде Қазақстанда қолданылатын
экономикалық жағдайын талдау мен болжау әдістері нарық
Қаржылық жағдай кәсіпорынның өзінің шаруашылық қызметін қаржы-ландыру қабілеті
Кәсіпорынның қаржылық жағдайы тұрақты, тұрақсыз және
Талдаудың негізгі мақсаты — кәсіпорынның қаржылық қызметіндегі кемшіліктерді дер
Қаржылық жағдайды таддаумен көсіпорынның басшысы және тиісті органдары ғана
Ішкі талдау кәсіпорын органдарымен жүргізіледі, оның нәтижелері яғни ақпаратты
Сыртқы талдауды Ұйымның бухгалтерлік есеп ақпараттық мәліметтері негізінде инвесторлар,
Сөйтіп, кәсіпорынның қаржылық жағдайы оның бәсекеге қабілеттілігін, сондай-ақ іскерлік
Сондықтанда диплом жұмысын орындау үшін "Ұйымның төлем қабілеттілігін талдау"
Ι Ұйымдардағы бухгалтерлік есеп жұмысыныц ұйымдастырылуы
1.1 Ұйымдағы бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы.
Бухгалтерлік есеп Ұйымның қаржылық ақпараттарын белгілі-бір (белгіленген) әдістері мен
Қазақстан Республикасының "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру" туралы
Кез-келген ұйымдарда бухгалтерлік есеп жұмысын жүргізу экономикалық мәселелердің негізгі
болашақта (алдағы уақытта) пайдалану үшін үйымда болып
жатқан операцияларды тіркеп және оны өңдеп отырады;
Ұйымның қаржылық ақпаратты
сондай-ақ оны керек уақытына дейін сақтайды;
қаржылық ақпараттық мәліметтерді
уақытылы беріп
пайдаланушылар осы деректер арқылы үйымды
барысында түрлі шешімдер қабылдайды.
Көп жағдайларда бухгалтер
айырмашылықты білмегеннің салдарынан
шатастырып алатындар да
тәжірибеде өз қызметтері барысында бірін-бірі ауыстырып
отыратындығы әрине рас. Бірақ есепшінің негізгі міндеті
шаруашылық операцияларын тіркеу, бухгалтерлік ақпараттық құжаттарды сақтау ғана
ақпараттық құжаттарды сақтау ғана болса, ал бұл мәліметтерді өңцеп,
Кәсіпорындардағы бухгалтер маманының қай-қайсының болмасын негізгі көсіби міндеті бухгалтерлік
Бухгалтерлік есептің негізгі мақсаты барлық кәсіпорындарда орындалатын операциялардың уақытылы
Бухгалтерлік есеп Ұйымның есеп беру мен басқару, сондай-ақ экономикалық
Шаруашылық жұмыстарын әрі қарай дамыту, өнім өндірудің көлемін
1.2 Ұйымның шаруашылық қызметіне техника-сипаттама,
Диплом жұмысын жазу үшін мәліметтері
пайдаланылып отырған "КазИнтер" жабық акционерлік
қоғамы 1994 жылыдың 27 желтоқсанынан бастап Қазақстан
Республикасының Азаматтық Кодексі (жалпы бөлімі) және 1998
жылғы 10 шілдедегі Қазақстан Республикасының Акционерлік
қоғамдар туралы заңына сәйкес, сонымен қатар басқада қүқықтық
актілер бойынша өз жұмысын жүзеге асырып келеді. Жалпы бұл
жоғарыда аталған "КазИнтер" жабық акционерлік қоғамы
Қазақстан Республикасының территориясында таза табыс алуға
бағытталған шаруашылық қызметін өткізу үшін қүрылтайшылармен қүрылған. Кәсіпорынның жұмыс
Қоғамның өз аты-жөні қазақ және орыс тілдерінде жазылған мөрі,
Қоғам өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қаражат тарту мақсатында
Құрылыс құру жұмыстары;
жобалау конструкторлық жұмыстары;
- құрылыс материалдарын өндіру;
- туризм;
сыртқы экономикалық іс-әрекет;
ҚР заңдылығына сәйкес басқа да іс-әрекет түрлері.
Өзінің құрылған уақытында, яғни 1994 жылы"КазИнтер" жабық
"КазИнтер" жабық акционерлік қоғамының басқарушысы акционерлердің жалпы жиналысы болып
Ал атқарушы органы — қоғамның президентіне, бақылаушы органы —
Қоғам жыл сайын акщионерлердің жалпы жиналысын өткізуге міндетті. Бұл
"КазИнтер" жабық
қоғамның үлгісін өзгерту,
қоғамды ерікті түрде қайта құру және тарату,
қоғамның жарияланған жарғылық капиталының
өзгерту және де қоғамның шығарған акцияларын, облигацияларын
сондай-ақ басқада құнды
актілерінде көзделген жағдайларда
қоғамның атқарушы органының,
(тексерушілерінің) мүшелерін сайлау және олардың өкілеттілігінің
мерзімін тоқтату,
қоғамның жылдық қаржылық есебін, тексеру комиссиясының
қорытынды есебін бекіту,
қоғамның жылдық табысын, резервтік капитал және өзге де
қорлардың қаражаттарын бөлу,
қоғам қызметінің басым бағыттарын айқындау және тағы да
басқа мәселелер.
ΙΙ Ұйымның активтері мен олардың қалыптасу көздерінің кұрамы мен
2.1 Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының
Қазіргі кезде кәсіпкер үшін, инвесторлар, несие берушілер, акционерлер үшін
Баланс активінде капиталдың таратылуы туралы мәліметтер болады; бүдан нақты
Баланс активінің баптарының топталуының негізгі белгісі болып олардың өтімділік
Баланстың құрамы мен құрылымының серпінін талдау кәсіпорынның барлық мүлкінің
Бірақ та, кәсіпорынның мүлік қүқының өсу себептерін талдаған кезде,
Жоғары деңгейлі қаржылық нәтижелер, рентабельдіктің жоғары деңгейі кезінде де
Активтердің құрамын
Жьш басына Жыл аяғына Ауытқуы құрылымының
№ Көрсеткіштер Сомасы үлес Сомасы үлес мың тг. %
Мың салмағы мың тг. салмағы (Зб.-1б.) (5б.:1б.хЮО) б/ша (46.
тг. %-бен
%-бен
А Ә 1 2 3 4 5 6 7
1. Активтер құны 481560 100 676084 100 +194524 +40,39
оның ішінде:
1.1. Ұзақ мерзімді 135007 28,04 148730 22,00 +13723 +10,17
Активтер
оның ішінде:
а) негізгі қүралдар 125183 26,00 124256 18,38 -927 -
б) қаржылық салымдар
в)МЕА 9824 2,04 24285
189 3,59
0,02 + 14461
189 + 147,20
0,02 + 1,55
0,02
1.2. Ағымдағы активтер 346553 71,96 527354 78,00 + 180801
оның ішінде:
а) тмқ 141417 29,36 187615 27,75 +46198
32,66 -1,61
б)дебиторлық борыш
в)ақша қаражаттары 190326
14810 39,76
3,07 339576
136 50,22
0,02 149250
-14647 +78,4
-98,9 +10,7
-3,05
2. Кәсіпорынның өңцірістік
әлуетінің құны 258367 53,65 273749 40,49 +15382 +5,95 -
1-кесте
ЖАҚ "КазИнтер" 2005 жыл ішіндегі баланс активтерінің құрамы мен
Жыл соңындағы ағымдағы активтер сомасы баланс валютасының 78%-ын құрады.
Жалпы бұл коэффициенттің қалыпты мәні 0,5-тен төмен болмауы керек.
Кәсіпорын активтерінің таратылуының тиімділігін сипаттайтын келесі көрсеткіш — мобильді
Бұл коэффициенттің оптималды және сыни мөлшері кәсіпорынның салалық ерекшеліктерімен
Кәсіпорынның міндеттемелерінің ағымдағы активтермен жабылатындай минималды қаржылық тұрақтылығы ағымдағы
Әрі қарай кәсіпорынның мүліктік жағдайында қандай өзгерістер болғанын қарастыру
Банкілер және басқа инвесторлар кәсіпорынның мүлкінің құрамын зерттеген кезде
Негізгі құралдардың нақты (қалдық) құнының кәсіпорын мүлігінің жалпы құнындағы
Негізгі қүралдардың техникалық жағдайын сипаттайтын тозу коэффициенті негізгі құралдардың
Әрі қарай кәсіпорынның ағымдағы активтерінің қүрамы мен құрылымын талдау
2-кесте
"КазИнтер" жабық акционерлік қоғамындағы ағымдағы активтерінің құрамы мен
№ Көрсеткіштер Жыл басына Жыл аяғына Ауытқуы
Сомасы, Үлес Сомасы, Үлес Салмағы
мың тг. салмағы,
% мың тг. салмағы,
% мың тг.
1. Ағымдағы активтер, 346553 100 527354 100 +180801
1.1
1.2
1.3 Материалдар аяқталмаған өндіріс
дайын өнім
25519 31,06
7,36 112267
37226 21,29
7,06 +4602
+ 11707
1.4 1.5 дебиторлық борыш
қысқа мерзімді қаржылық 8233
19036 2,38
54,92 38055
339576 7,22
64,39 +29822
+149250
1.6 инвестициялар ақша қаражаттары 14810 4,27 163 0,03 -
2-кестеден көріп
Есепті жыл ішінде дебиторлық борыштың мөлшері едәуір көтерілді. Жылдың
Қиын өтетін тауарлы-материалдық қорлардың, үлкен дебиторлық борыштың, әсіресе оның
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына дебиторлық борыштың болу себептерінің өзі емес,
Дебиторлық борыштың қалыпты және жөнсіз түрлері бар. Жөнсіз дебиторлық
Жөнсіз дебиторлық борыш айналым қаражаттарының заңсыз оқшаулануы және қаржылық
Дебиторлық борыштың құрамы және құрылымымен жалпылама танысудан кейін, оның
2.2 Баланс активтерінің қалыптасу көздерінің құрамы мен құрылымының динамикасын
Талдаудың келесі кезеңі - баланс активтерінің қорлану көздерін талдау.
Нарық жағдайында кәсіпорын қызметі және оның дамуы көбінесе меншікті
Талдау барысында меншікті және тартылғын капиталдардың нақты мөлшерін тауып,
Меншікті капиталдың нақты мөлшерін ғана емес, сонымен қатар оның
Бұл көрсеткіштің өсуі кәсіпорынның өсуін, алдағы кезеңдегі қаржылық қиыншылықтардың
Батыс экономистерінің пікірлері бойынша, тәуелсіздік коэффициентінің деңгейін жеткілікті жоғары
Активтердің құрылу көздерінің құрылымын 3-талдамалық кесте бойынша талдайық. Көрсеткіштер
Сомасы Мың тг. үлес салмағы %-бен сомасы мың тг.
Ә 1 2 3 4 5 6 7
Авансталған капитал, 481560 100 676084 100 +194524 +4039 X
Оның ішінде:
Меншікті капитал 183543 38,11 203500 30,10 + 19957 +
Гартылған капитал 298017 61,89 472584 69,90 +174567 +58,58 +8,01
Тәуелсіздік
коэффициенті X 0,38 X 0,30 X X - 0,08
Қаржыландыру X 0,62 X 0,43 X х -0,19
фициенті
Инвестициялау X 1,47 X 1,64 X X +0,17
коэффициенті
3-кесте
Кестеден көріп отырғанымыздай активтердің қорлану көздері
есепті жыл ішінде — 194524 мың теңгеге немесе 40,39%-ға
Бұл өсу негізінен кредиторлық борыштың көбеюіне байланысты
болды. Оның жыл соңындағы мөлшері жыл басындағы мөлшерінен
1,6 есе көбейді. Тәуелсіздік коэффициенті жыл ішінде 0,38-ден 0,3-
ке дейін төмендеді. Ауытқуы онша да елеусіз болғанымен (0,08
тармаққа төмендеді), жалпы бұл көрсеткіш мөлшерінің деңгейі өте
төмен.
Мұны авансталған капиталдағы тартылған капиталдың үлес салмағынан да көруге
Ктәуелділік = Кт: Ка немесе Ктәуелділік =1- Ктәуелділік
мұнда: КтәуелдШк - тәуелділік коэффициенті;
Кт - тартылған капитал;
Ка — авансталған капитал.
Бұл коэффициент авансталған капиталдың жалпы сомасындағы қарыз үлесін сипаттайды.
Кәсіпорын қаржылық жағдайын сипаттайтын келесі көрсеткіш – қаржыландыру коэффициенті
Кқаржыландыру = Км: Кт
мұнда қаржыландыру - қаржыландыру коэффициенті;
Біздің жағдайымызда бұл коэффициенттің мөлшері жыл басына - 0,62,
Дегенмен, кей жағдайларда авансталған капитал мөлшеріндегі меншікті капитал үлесі
Батыс елдерінде қаржыландыру коэффициентінің
Бұл коэффициент меншікті капиталдың әрбір теңгесіне қанша қарыз капитал
Арнайы әдебиетте бұл көрсеткіштің қалыпты деңгейі 1-ден аспауы керек.
Кәсіпорынның минималды қаржылық тұрақтылығын сақтау үшін бұл коэффициенттің мәні
Капитал құрылымының тиімділігін анықтау үшін инвестициялық коэффициенті қолданылады, ол
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын тереңірек талдау үшін меншікті капиталдың құрылымын
Тәжірибеде күрделі қаржы салымдарды қаржыландыру және негізгі құралдар сатып
Біздің кәсіпорында бұл көрсеткіш мөлшері меншікті айналым қаражаттар мөлшеріне
Талдау барысында меншікті айналым капиталының мөлшерін ғана емес, сонымен
К оңтайландыру = Км.а: Км
мұнда: Коңтайландыру - оңтайландыру коэффициенті;
Коэффициент мөлшерінің төмендегі кәсіпорынның меншікті қаражаттарының едәуір бөлігі иммобильді
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын талдауда кәсіпорынның тауарлы-материалдық қорлар мен шығындарының
К тмқ-ды қамтамасыз ету = Км.а:ТМҚ
Материалдық айналым қаражаттарын жабу коэффициенті тауарлы-материалдық қорлардың қаншалықты меншікті
Материалдық қорлар мен шығындарды жабу коэффициентінің қалыпты деңгейі қорлардың
Ал керісінше, егер кәсіпорында қызметін үздіксіз жүргізу үшін материалдық
Тартылған капиталды талдау үшін қарыз қаражаттарының жеке баптарының қөрсеткіштерін
Әрі қарай дебиторлық борышпен кредиторлық борыштың
салыстырмалы талдауын жасайық. Егер кредиторлық борыш
дебиторлық борышпен қамтамасыз етілмесе, мұндай жағдай
кәсіпорын үшін қолайлы емес, себебі бұл меншікті қаражаттардың
кейбір өтімді бөлігінің ақшаға айналу жылдамдығын баяулатуы
мүмкін.
Біздің кәсіпорынымызда кредиторлық борыш жыл басында 72136 мың теңгеге,
Қаржылық талдаудың абсолютті көрсеткіштері болып тауарлы-материалдық қорлардың олардың құрылу
меншікті айналым капиталы;
тауарлы-материалдық қорлардың құрылуының меншікті және
ұзақ мерзімді қарыз көздері;
тауарлы-материалдық қорлардың құрылу көздерінің жалпы
сомасы.
Тауарлы-материалдық қорлардың осы жоғарыда аталған құрылу көздерінің артықшылығын немесе
абсолютті тұрақты қаржылық жағдай;
қалыпты тұрақт ықаржылық жағдай;
тұрақсыз қаржылық жагдай;
дағдарыстық қаржылық жағдай.
Абсолютті тұрақты қаржылық жағдай тауарлы-материалдық қорлар меншікті айналым капиталымен
Қалыпты тұрақты қаржылық жағдай кәсіпорын өзінің тауарлы-материалдық қорларын жабу
Тұрақсыз қаржылық жағдай кәсіпорынның өзінің тауарлы-материалдық қорларын құру үшін
Дағдарыстық қаржылық жағдай жоғарыдағы жағдайға қоса кәсіпорында уақытылы төленбеген
Осы жағдайларда толығымен қарастыру үшін 4-ші кестені талдайық.
4-кесте
№
(+;-)
А Ә 1 2 3
1. Меншікті капитал 183543 203500 +19957
2. Ұзақ мерзімді активтер 135007 148730 + 13723
3. Меншікті айналым капиталы (1ж. - 2ж.) 48536 54770
4. Ұзақ мерзімді міндеттемелер - - -
5. Тауарлы-материалдық қорлардың құрылуының меншікті жөне Ұзақ мерзімді көздері
6. Қысқа мерзімді несиелер және қарыздар
.
7. Тауарлы-материалдық қорлардың құрылуның қалыпты көздері (5ж. + 6ж.)
8. Тауарлы-материалдық қорлар 141417 187615 +46198
9. Меншікті айналым капиталының артықшылығы (+) немесе жетіспеушілігі (-)
10 Тауарлы-материалдық қорлардың құрылуының меншікті және
11 Тауарлы-материалдық қорлардың құрылуының қалыпты құрылу көздерінің артықшылығы (+)
Кестеден көріп отырғанымыздай, талданып отырған кәсіпорын есепті жылы тауарлы-материалдық
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын жыл соңындағы қалдық сомалары 36545 мың
Тауарлы-материалдық қорлардың терең талдауы кәсіпорынның қаржылық жағдайының ішкі талдаудың
ΙΙΙ Ұйымның төлем қабілеттілігін талдау
3.1 Баланс өтімділігін талдау
Баланс өтімділігін талдау мәселелерін қарастырудан бұрын активтердің, баланстың, кәсіпорынның
Өтімділіктің екі концепциясы бар. Олардың біреуі бойынша өтімділік -
Екінші концепция бойынша өтімділік — бұл ағымдағы активтердің ақша
Осы екінші концепция өтімділіктің мәнін дәл анықтайды. Сонымен, өтімділік
Кәсіпорынның өтімділігін талдаумен ең алдымен коммерциялық несие беретін тұлғалар
Акция ұстаушылар кәсіпорынның өтімділігінің деңгейін, пайыздарды төлеу және несиенің
Өтімділікті екі жақтан қарастыруға болады: активтерді өткізу уақыты есебінде
Кәсіпорынның өтімділігі баланс өтімділігін білдіреді. Сондықтан, кәсіпорынның өтімділігін анықтау
Баланс өтімділігін талдау өтімділік деңгейі бойынша топтастырылған актив бойынша
Өтімділік дәрежесіне байланысты, яғни ақша қаражаттарына айналу жылдамдығына байланысты
1. Ең өтімді активтер
Ақша қаражаттар мен құнды қағаздар (қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар)
2. Тез өтетін активтер
себебі кез-келген дебитор айыппүл төлеуден,
3. Баяу өтетін активтер (А3).
4. Қиын өтетін активтер. (А4).
Баланс активтерінің баптарының олардың өтімділік дәрежесі бойынша топтастырылуында меншіктің
Баланс пассивтерін оларды өтеу мерзімділігі бойынша топтастырады.
Неғұрлым шұғыл міндеттемелер (П1). Оларға кредиторлық борыш, уақы-тында өтелмеген
Қысқа мерзімді міндеттемелер (П2). Оларғақысқа мерзімді несиелер
Ұзақ мерзімді міндеттемелер (Пз). Оларға кәсіпорынның ұзақ мерзімді
4. Тұрақты міндеттемелер (П4). Бұл топқа пассивтің бірінші
Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді міндеттемелер бірге алынғанда сыртқы
Кәсіпорын өтімді болып саналады, егер оның ағымдағы активтері оның
Баланстың өтімділігін анықтау үшін активтер мен пассивтердің әрбір топатры
А1≥П1 ; А2≥П2
Егер алдындағы үш теңсіздіктер орындалса, яғни ағымдағы активтер кәсіпорынның
пассивтердің төлену мерзімділігі бойынша топтастырылуы
Актив Сомасы мың тг. Пассив Сомасы мың тг. Төлемдік
жыл басына жыл аяғына
жыл басына жыл аяғына жыл басына жыл аяғына
А 1 2 Ә 1 2 3 4
1. А 1 ең
2. А 2тез өтетін активтер 175615 332783
3. А 3 баяу өтетін активтер 151241 211900
4. А 4 қиын өтетін активтер 125183 124445
Барлығы 466849 669291 Барлығы 466849 669291 " "
Кестеден көріп отырғанымыздай, төлемдік қаражаттардың бірінші тобы төлемдік міндеттемелерді
Актив пен пассив баптарының бірінші тобының нәтижелерін салыстыру жақындағы
Актив пен пассив баптарының екінші тобын салыстыру жақын арадағы
Жалпы активтің бірінші және екінші топтарын салыстыру ағымдағы өтімділікті
Баяу өтетін активтерді ұзақ мерзімді міндеттемелермен салыстыру келешектегі өтімділікті
Баланстың активі мен пассивінің баптарының төртінші тобының нәтижелерін салыстыру
Жоғарыда жүргізілген талдау есептеулерді уақытында жүргізудің мүмкіндіктері жағынан кәсіпорынның
Жоғарыдағы тәртіп бойынша жүргізілетін талдау баланстың өтімділігіне кешенді баға
мұнда: Кж_ө_ — жалпы өтімділік коэффициенті;
а2, аъ - үлестік коэффициенттер.
Баланстың жалпы өтімділік коэффициенті өтімді қаражаттар мен төлем-дік міндеттемелердің
Бұл көрсеткіш кәсіпорынның барлық міндеттемелері бойынша төлемдер жүргізу қабілетін
Бұл шектеулер баланс өтімділігі дәрежесі бойынша қаржылық жағдайлардың жіктелуін
Ең өтімді активтер мен неғұрлым шұғыл міндеттемелер баланс өтімділігі
шектеулері келесідей:
бұдан а3 < 0,5
сонда:
Осы көрсеткіштің көмегімен кәсіпорынның жалпы төлем қабілеттілігі және өтімділік
14810 + 0,5 -175615 + 0,3 -151241
298017
жыл аяғына:
тең болады.
Яғни еспеті жыл ішінде 0,01 тармаққа төмендеді. Жалпы бұл
3.2 Ағымдағы және келешектегі төлем
Кәсіпорынның төлем қабілеттілігі оның қаржылық тұрақтылығының маңызды бөлімдерінің бірі
Арнайы әдебиетте төлем қабілеттілікті анықтаудың әр түрлі көзқарастары бар.
Басқа авторлар кәсіпорынның төлем қабілеттілігі ретінде оның тек қысқа
Ол В.В. Ковалевтың көзқарасы бойынша: Кәсіпорынның төлем қабілеттілігі —
Бірақ, ол үшін кәсіпорынның төлемдік қаражаттары болуы керек, оларға
Қарыздарды жабудың әлуетті қаражаты болып дебиторлық борыш табылады: ол
Міндеттемелерді өтеудің төлем көздері болып кәсіпорынның тауарлы-материалдық қорлары да
Басқаша айтқанда, теория бойынша кәсіпорынның қарыз қаражаттарының жабылуы онда
Сондықтан, төлем қабілетті деп барлық міндеттемелерді уақытылы жабатындай, сонымен
Төлем қабілеттілік белгілі бір мерзімге кәсіпорында бар ақша қаржаттар
Төлем қаражаттарының сомасын анықтау мәселесі бойынша көптеген көзқарсатар бар.
Төлем қабілеттілік деңгейі оны салыстырмалы қысқа мерзім ішінде талдаған
Есепті кезеңдегі ағымдағы төлем қабілеттілік төлемдік күнтізбе арқылы есептелінуі
6- кесте
Төлем қаражаттарын ағымдағы міндеттемелермен салыстыру.
Төлем қаражаттар Сомасы мың тг Ағымдығы міндеттемелер Сомасы
1. Есеп айрысу шотындағы ақша қаражаттарының қалдығы
2.Кассадағы ақша қаражаттарының қалдығы
3.Сатып алушылардың төленуге тиісті борыштар
4. Дебиторлық борыштар
5.Басқадай ақша қаражаттары, дебиторлық борыш 147
16
277500
47293
7990 1. Жабдықтаушылармен есеп айырусылар бойынша борыштар
2. Жұмысшы-қызметкерлер алдында еңбекақы бойынша борыш
3. Бюджеттен есеп айырусылар бойынша міндеттемелер
4. Бюджеттен тыс төлемдер бойынша
5. Басқадай кредиторлық борыш
413569
23296
14434
5077
16208
Барлығы 332938 Барлығы 472584
Ағымдағы міндеттемелердің төлем қаражаттарынан артық сомасы
139638 Ағымдағы міндеттемелердің төлем қаражаттарынан артық сомасы
Баланс 472584 Баланс 472584
Кестеден көріп отырғанымыздай, кәсіпорынның талданып
отырған мезеттегі төлем қабілеттілік коэффициенті — 0,705-ке тең
болып отыр, яғни бұл кәсіпорын сол кезде өзінің қарыздарының
70,5% -ын ғана жаба алады, ал қарыздарының қалған 29,5%
төленбей қалып, уақыты өтіп кеткен борыштар қатарына өтеді, ал
бұл болса айыппұлдар төлеуге әкеледі, демек кәсіпорны тағы да
шығындалады.
Ағымдағы төлем қабілеттілікті талдаған кезде сандық көрсеткіштерден басқа сандық
Қаржылық икемділік кәсіпорынның күтпеген жағдайларға байланысты ақша қаражаттар түсуінің
Ақша қаражаттарды қарызға алу қабілеті көптеген факторларға байланысты болап,
Ақша қаражаттар қажет болған жағдайда, несие алу қабілеттілігі олардың
Ағымдағы төлем қабілеттіліктің мағынасы өте тар, себебі ол келешекке
Нарық экономикасының теориясы мен тәжірибесінде келешектегі төлем қабілеттілікті терең
жедел өтімділік коэффициенті;
ағымдағы өтімділік коэффициенті.
Абсолютті өтімділік коэффициенті ақша қаражаттары және құнды қағаздар сомасының
Жедел өтімділік коэффициентін (аралық жабу коэффициенті) есептеу үшін жоғарыдағы
Айналым қаражаттарының ең өтімді бөлігінің ағымдағы міндеттемелерге қатынасын сипаттайтын
Бұл коэффициенттің қалыпты мәні 1-ден жоғары немесе тең. Жедел
Ағымдағы өтімділік коэффициенті барлық ағымадағы активтердің (алдағы кезең шығындарынан
Ағымдағы өтімділік коэффициенті өтімді қаражаттар сомасы ағымдағы міндеттемелердің сомасын
- біріншеден, ол ағымдағы активтердің ағымдағы пассивтерді жабудың деңгейін
- екіншіден, ағымдағы активтердің ағымдағы пассивтерден асуы ағымдағы активтерді
Ағымдағы өтімділік коэффициентінің мәні өндіріс сипатына байланысты толқымалы болады.
Ағымдағы өтімділік коэффициентінің 2-ге тең нормативті мәні біздің елде
Біздің еліміздегі көптеген кәсіпорындар банкрот анықтамасына сай келеді. Демек,
Әлемдік есепті-талдамалық тәжірибеде бұл коэффициенттің нормативті мәні салалар бойынша
Біздің елде де статистикалық мәліметтер енгізінде бұл көрсеткіштің мәнін
Біздің қарастырып отырған кәсіпорында бұл коэффициенттің мәні жыл басына
Кәсіпорын өтімді активтерінің мөлшерін оларға деген оптималды қажеттілік шегінде
- кәсіпорынның ауқымдылығы және оның қызметінің көлемі (өндіріс және
өнеркәсіп және өндіріс салалары (өнімге деген сұраным және оны
өндірістік цикл ұзақтығы (аяқталмаған өндіріс мөлшері);
тауарлы-материалдық қорларды жаңартуға
(олардың айналымының ұзақтығы);
кәсіпорын жұмысының маусымдылығы;
жалпы экономикалық коньюктура.
Егер ағымдағы активтер мен қысқа мерзімді міндеттемелер ара қатынасы
Өтімділіктің әртүрлі көрсеткіштері кәсіпорынның өтімді
қаражаттарының есебінің әртүрлі деңгейлігімен қаржылық
жағдайының тұрақтылығын жан-жақты сипаттап қана қоймай,
сонымен қатар, талдамалы ақпараттың сыртқы
пайдаланушылардың туындайтын сұрақтарына жауап береді. Мысалы, шикізат және материалдармен
Көптеген кәсіпорындар жедел өтімділік коэффициентінің төмен деңгейі ағымдағы өтімділік
Кәсіпорынның жедел өтімділік коэффициент деңгейі төмен, ал ағымдағы өтімділік
Кәсіпорынның келешектегі төлем қабілеттілігін сипаттайтын жоғарыды көрсетілген өтімділік коэффициенттерінің
7-кесте:
"КазИнтер" жабық акционерлік қоғамындағы ағымдағы
№ Көрсеткіштер Жыл басына Жыл аяёына Ауыткуы (26.- 16.)
А Ә 1 2 3
1. Ағымдағы активтер, мың тг. 341553 527354 +180801
оның ішінде:
1.1. ақша қаржаттары және
1.2. дебиторлық борыш және басқа да активтер 175615 332783
1.3. тауарлы-материалдық қорлар
2. Ағымдағы міндеттемелер, мың тг.
2.1. қысқа мерзімді несиелер
2.2. кредиторлық борыш 298017 472584 +174567
2.3. басқадай
3. Өтімділік көрсеткіштері
3.1. абсолютті
3.2. жедел өтімділік коэффициенті (1.1ж.+1.2ж.) : 2ж.] 0,639
3.3. ағымдағы
Кестеден көріп отырғанымыздай, жалпы кәсіпорынның жағдайы жақсы емес. Жыл
Сөйтіп, біз кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының ең маңызды көрсеткіштерінің бірі-оның
Төлем қабілеттілігін талдаған кезде осы факторлардың барлығын еске алу
Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін сипаттайтын маңызды көрсеткіштердің бірі болып оның
Банктік жүйенің қайта ұйымдастырылу жағдайларында несие рөлінің нығаюы оның
Несие қабілеттілікті бағалаған кезде несие алушының беделі, оның мүлкінің
Несие қабілеттілікті талдаудың бірінші кезеңінде банк клиентінің диагностикалық ақпаратын
Кәсіпорын мүлкінің құрамы және мөлшері жайлы ақпарат клиентке берілуі
Кәсіпорынның несие қабілеттілігін анықтаудың екінші кезеңі несие алушының қаржылық
Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін және несие қабілеттілігін бағалаған кезде жедел
Егер ағымдағы өтімділік коэффициентінің мәні 1-ден төмен болса, бұл
Несие беру мәселесін қарастырған кезде кәсіпорынның өтімділік коэффициенттірімен қатар
Көрстекіштерді бағалау банк қызметкерлерімен экспертті түрде жүргізілуі мүмкін. Қажетті
Кәсіпорынға несие беру жайлы мәселесін қарастырғанда және несие үшін
Қаржы және басқа да ресурстармен жабдықтаушылары шаруашылық субъектінің несие
Қорытынды
Нарық жағдайларында кәсіпорынның тұрақты жағдайының негізі болып, оның ақша
Бірақ, өндіріс тәжірибе көрсеткендей, көптеген кәсіпорындар басқармасының қызметкрелері кәсіпорынның
Диплом жұмысында кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын және төлем қабілеттілігін талдаудың
Жасалған талдау барысында келесідей теріс аспектілері байқалған:
1. Кәсіпорынның өндірістік бағыттағы мүлік
негізгі құралдардың нақты құны төмен, олардың
жартысынан астамының табиғи және сапалығы жағынан тозығы
жеткен;
2. Дайын өнім қалдығы жыл соңында едәуір көтерілді, ал
3. Жалпы ағымдағы активтер көбейгенімен, олар дебиторлық борыштың
4. Тәуелсіздік коэффициенті есепті жыл ішінде 0,08 тармаққа төмендеді.
5. Қаржыландыру коэффициентінің
6. Қаржы тұтқа иығының мөлшері өте жоғары, бірақ
7. Тауарлы-материалдық қорларды қамтамасыз ету коэффициенті төмендеді, яғни кәсіпорын
8. Жалпы өтімділік коэффициенті өзінің оптималды мәніне
9. Кәсіпорын дәл баланс құрылған кезеңде өзінің міндеттемелерінің тек
Осы жоғарыдағының барлығын қорыта келгенде мынадай қорытынды жасауға болады:
Кәсіпорынның тұрақтылығын көтеру үшін кәсіпорын басшылығы дайын өнімдерді жылдам
Бірақ та, ең маңызды айта кететін жағдай қосымша өндіріс
- жүргізілген талдау сыртқы талдау болып табылады, яғни
- кәсіпорынның қаржылық жағдайына
- біздің еліміздегі кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметін талдау жүйесі жетілмеген.
көптеген кәсіпорындар екі
кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметіне
Кәсіпорынның тұрақты қаржылық жағдайы оның тарихындағы бақытты кезеңі болып
Қолданылған әдебиеттер
1. 1995 жылғы 26 желтоқсан номері
Бухгалтерлік есеп стандарттары. Алматы, 1996-2003 жж.
Бухгалтерлік есептің типтік шоттар жоспары. №438 18.09.2002 ж.
1998 жылғы 28 қаңтардағы
"Аудит туралы" стандарттар. Алматы, 15.01.2001 ж.
6. Андреев В.Д. "Тәжірибелік аудит". М:,
7. Барышников Н.П.
Балабанов И.Т.
Данилевский Ю.А.
Дюсембаев К.Ш. "Аудит теориясы" Алматы, 1995 ж.
Дюсембаев К.Ш., Егембердиева
"Қаржылық есеп берудің аудиті және талдау" Алматы, 1998 ж.
12. Друри К. "Өндірістік және басқарушы есепке
13. Дж К Ван Хорн "Қаржыны
14. Ержанов М.С., Ержанова С. "Есеп
15. Кондратьев Н.П. "Бухгалтерлік есеп". М. 1996 ж.
16. Кеулімжаев Қ.К. "Бухгалтерлік есеп принциптері". Алматы. 2003ж.
Кирьянова Э.К. "Бухгалтерлік есеп еориясы".М.1995ж.
Подольский В.И. "Аудит" М, 1997 ж.
Радостовец В.К. "Кәсіпорындардағы бухгалтерлік есеп".Алматы. 1998 ж.
Радостовец В.К., Тасмагамбетов Т. және басқалар
Рахман Э.,
Хабарова Л.И. "Комерциялық фирманың есеп саясаты".М, 1995 ж.
Хорнгерен Ч.Т. Бухгалтерлік есеп Москва, 2000 ж.
Нидлз Б., Андерсен X. "Бухгалтерлік есеп принциптері". М, 1996
Энтони Р., Рис Д.Ж. "Есеп: жащайлар және мысалдар".
Бухгалтер бюлетені журналы: 1999-2000 жылдар
27. Савицкая Г. В Анализ хозяйственной
28. Прыкина Л. В Экономический
Утверждено Министерством финансов Республики Казхастан
БУХГАЛТЕРСКИИ БАЛАНС
Коды
Наименование организации АО "КазИнтер"
Местонахождение г. Алматы, ул. Достық, 38
На 1 марта 2006г.
Вид деятельности организации
Юридическая форма Акционерное общество
Орган управления государственным Имуществом
Единицы измерения тыс. тенге
Срок представления
Фактически представлен
АКТИВ № стр. На начало года На отчетную дату
1 2 3 4
1. ДОЛГОСРОЧНЫЕ АКТИВЫ
Нематериальные активы:
первоначальная стоимость (10) 100 - 201
амортизация(Н) 111 - 12
остаточная стоимость 112 - 189
Основные средства:
первоначальная стоимость (12) 120 328992 338102
амортизация (13) 121 203809 213846
остаточная стоимость 122 125183 124256
Незавершенные строительства (126) 130
инвестиции (14) 140 9824 24285
Долгосрочная дебиторская задолженность 150
Убытки отчетного года 160
Основные
,
Итого
190 135007 148730
II ТЕКУЩИЕ АКТИВЫ
Товарно-материальные запасы:
141417 187615
Материалы (20) 200 107665 112267
Незавершенные производства (21) 201 25519 37226
Товары (22) 202 4570 1510
Готовая продукция (221) 210 3663 36545
Прочие (223) 220 - 67
Дебиторская задолженность
190326 339576
Задолженность покупателей и заказчиков (30) 230
Дебиторская задолженность дочерних зависимых товариществ (32) 240
Прочая дебиторская задолженность (33) 250 15265 7990
в том числе:
НДС(ЗЗІ) 251
Расходы будущих периодов (34) 160 14711 6793
Авансы выданные (35) 270 48203 47293
Счета к получению (301) 280 112147 277500
Денежные средства (41, 42, 43, 44, 45) 290 14810
в том числе:
денежные средства на р/счете (44) 291 9451 147
денежные переводы в пути (411) 300 1955 16
денежные средства на валютном счете (43) 310 2404 -
Прочие текущие активы 320
ИТОГО (II) 290 330 346553 527354
ВСЕГО 399 340 481560 676084
ПАССИВ № стр. На начначаначало года На отчетотчетную дату
1 2 3 4
1. СОБСТВЕННЫ2И КАПИТАЛ
Уставной капитал (50) 400 15807 15807
Дополнительный капитал (53) 410
Дополнительный неоплаченный капитал (54) . 420 111767 111295
Резервный капитал (55) 430 2171 2171
Нераспределенный капитал (непокрытый убыток)
предыдущих лет (562) 470 53798 54268
отчетного года (561) 480 - 19959
Основные средства, введенные в эксплуатацию за счет централизованных источников
итого
183545 203500
II. ДОГОСРОЧНЫЕ ОБЯЗАТЕЛЬСТВА
Долгосрочные кредиты (60) 500
Долгосрочная кредиторская задолженность 510
Отсроченные налоги 520
итого 530 - -
III. ТЕКУЩИЕ ОБЯЗАТЕЛЬСТВА
Краткосрочные кредиты (60) 540
Кредиторская задолженность:
Расчеты с бюджетом (63) 550 - 1457
в том числе
НДС (633) 551 - 9660
Кредиторская задолженность дочерним зависимым товариществам (64) 560 2608 3317
Расчеты по внебюджетным платежам (65) 570
Авансы полученные (66) 580
Расчеты с поставщиками и подрядчиками 67) 590
Расчеты с персоналом по оплате труда (681) 600 21411
Начисленная задолженность по отпускам работников (685) 610
Прочая кредиторская задолженность (62.68) 620 10831 16208
Счета к оплате
262462 413569
Прочие (68) 630 705 5077
итого 640 298017 472584
ВСЕГО 550 481560 676084
28
66