Мазмұны
Кіріспе..........................................................................................................
Бірінші тарау.
Бастауыш оқушыларының оқу барысындағы адамгершілік
I.1. Бастауыш оқушыларының адамгершілік тәрбиесінің
I.2.Оқу барысындағы адамгершілік тәрбиесінің
Бірінші тараудың қорытындысы .........................................................
Екінші тарау. Тәжірибелік –эксперименталдық
жұмыстың материалдары.....................................................................................
II.1.Бақылау және қалыптастыру эксперименттеріне материал даиындау………………………………………………………………………...........
II.2. Тәжірибе – эксперименталды жұмыстың материалдарын
өткізу және талдау. ……………………………………………………...…...............
Екінші тарау бойынша қорытынды...............................................................
Қорытынды................................................................................................................. Қосымша......................................................................................................................
Әдебиеттер тізімі........................................................................................................
Кіріспе.
Көкейкесті.
Қазіргі заманда біздің қоғамда адам факторының белсенділігі қоғамның
Осыған байланысты, жалпы білім беретін мектептің алдында жауапкершілігі
Бастауш мектептің мәні мен қызметі білім беру жүйесінде
Осыған байланысты, негізгі міндет болып оқушылардың зиялы, әсерлі,
Бұл көрсетілген нәтижеге жету үшін психикалық жане жеке
Сондықтан білім беруде басты мақсатты орындау үшін мыналар
Білім беруде бастуыш сатыда ғылыми негізде мазмұнын жаңащалау
Бастауыш саты – білім беру ісін жеделдетуді қалыптастыру
Расында да қоғамның назарында бастысы адамгершілік тәрбие беру
Қазіргі мектептің мұғалімдерінің максаты балаларды өз бетінше шешім
Қазіргі жағдайда, жедел немесе ойда жоқ әлеуметтік –
Алға жылжу үшін соған сәйкес қоғамның адамгершілікті дамуы
Педогогикалық мәселелерді шешуде біз зерттеп жатқан мәселелер А.М.Архангельскийдің,М.Жұмабаевтың,Н.К.Крупскаяның,А.С.Макаренконың,Ы.Алтынсариннің
Оқушылардың адамгершілік тәрбиесі мәселесін шешуде жазушылардың,педагокикалық мұрасы талданған,
Бастауыш сыныптардың оқушыларының адамгершілік тәрбиесі-мұғалімнің күрделі мақсатының бірі.Бұл
Ғалымдар Н.И. Болдырев, Ш. Уалиханов, И.С. Макоренко, Л.А.
Бұл мақсатты шешуде біз осы істің теориясна сүйенеміз.
Зерттеу объектісі – бастуыштың оқушыларының іс - әрекеті.
Зерттейтін пәні – бастауыш оқушыларына оқу барысында адамгершілік
Болжау:
Оқу барысында адамгершілік тәрбиесі мынандай жағдайларда беріледі, егер:
а) оқушылар оқу тапсырмасын орындағанда берілген мақсат бойынша
ә) олар тапсырманы түсініп отырып орындайды;
б) алған тәжірибелерін оқу мақсаттарын шешуге қолданады.
Нақты мақсаттар:
а) осы мәселе туралы керекті әдебиетпен танысу;
ә) тәжірибе – эксперименталдымәліметтер дайындау;
б) тәжірибе – эксперименталды жұмыстарын жүргізу және
в) педогокикалық эксперименттер нәтижесі негізінде методикалық
Жұмыста төмендегідей педогогокалық зерттеудің әдіс, тәсілдері қолданды :
а) ғылыми, психологиялық- педогогикалық әдебиеттер оқылды;
ә) бақылау;
б) педогогикалық экксперимент;
в) әңгіме.
Жұмыстың бірінші бөлімі оқу барысында адамгершілік тәрбиесін берудің
Екінші бөлімінде эксперименталды – тәжірибе жұмысы ашылады.
Соан кеиін қорту және методикалық нұсқаулар.
Жәнеде жұмысқа сабақтардың үзінділері бар материалдары бар қосымша
I Тарау. Бастауыш оқушыларының оқу барысындағы адамгершілік тәрбиесінің
I.1. Бастауыш оқушыларының адамгершілік тәрбиесінің зерттеуінің күйі.
Мектеп келешек ұрпақты тәрбиелеу жүйесінде негізгі бөлік болып
Оқу процесінде адамгершілік білімге жүйелі түрде тарту жүріп
Оқушылардың сабақта алған адамгершілік өлшемдері туралы білімі, өз
Оқушылардың адамгершілік білімін қалыптастыру үшін сабақ барысының тек
Бірақ, айта кету керек, мектеп практикасында бұндай жұмыстар
Оқу барысын, бағалауды, оқушылардың білім алудағы, жолдастары туралы
Оқушылардың адамгершілік тәжірибесі тек қана сабақ барысында қалыптаспайды.
Қазіргі уақытта мектепте адамгершілік тәрбиесін жүргізу ғылыми түрде
Адамгершілікті қалыптастыру оқу барысында барлық сатысында жүргізіледі.
Тәрбие жұмысы оқушылар өздері шешім қабылдайтындай әр-түрлі жағдай
Адамгершілік тәрбиесінің нәтижесі оқушылардың өз міндеттеріне дұрыс қарауы,
Адамгершілік тәрбиесі үзілмейтін процесс, ол адам туғанынан
Бір қарағанда осы үзілмейтін процестің кезеңдерге бөлімбейтін сияқты.
Осы немесе басқа өмір сатысына адамның алған білімі
Адамгершілік тәрбиесінің ерекшелігі сонда, оны өз бетінше жеке
Адамгершілік тәрбиесінің жүйесіне қарап отырып, бірнеше аспектіге бөлуге
Сабақта үнемі мұғаліммен және достарымен араласқанда балада адамгершілік
Сабақта адамгершілік тәрбиесінің тиімділігі не нәрсе қамтамасыз етеді?
Сабақтың мазмұнының ғылымділігі мен саналығы, мұғалімнің жұмысының әдіс,
Мақалаларды оқып, талдау, әңгімелерді, өлеңдерді, ертегілерді оқулықтағы, балаларға
Сабақта оқушылар арасында үнемі іскерлік, адамгершілік арақатынастар пайда
Сабақта ортақ жұмыспен айналысқанда оқушыларда ұжымда қалыптасатындай
Бұл мүмкіндіктер іске асуы үшін сабақ барысында мұғалім,
Балалар бар сабақта да бір –
Әркім өзі таңдайды кімге сұрақ қойғысы келсе, не
Бір партада отырған жұптар бір – бірінен есептер
Мұғалім балаларға жолдасына міндетті түрде жүгінетіндей де тапсырмалар
Тәжірибе көрсеткендей, егер үй тапсырмасының кейбір жерлерін
Бастауыштың оқушыларының жеке тұлғасын қалыптастыруда тәртіптің негізгі болатын
Бұл уақытта бала тек қана адамгершілік санатын меңгеріп
Оқу барысында және адамгершілік тәрбиесінде бастауыш балаларының жоспарлаудың
Өз зерттеулерінде олар тәртіпте адамгершілік жемісінің дамуына, бағалауға,
Мектепте тәрбие процесі сана мен іс- әрекеттің
Қандай болсын іс - әрекетте адамгершілік нышаны болады,
Оқу іс - әрекеті бастауыш оқушылары үшін
Осы кезде оқу ісі оқушының дамуына көп әсерін
Өлшемді процесстің нәтижесінде, оқу тапсырмасын жүйелі міндетті орындағанда
Оқу іс - әрекеті, бастауыш оқушыларының жасына қарай
Оқушыларды тәрбиелеу мен оқыту, оларды өмірге, қоғамдық еңбекке
Адамгершілік – адамның қоғамдағы іс - әрекетінің өлшемінің
Қоғамдық құбылыстарды сипаттау – ол әлеуметтік басқа жағдайлармен
Адамгершілік тәрбиесінің әлеуметтік аспектісі, ең бірінші, қазіргі кезеңнің
Адамдық туралы тек қана адамгершілік мұраттар хақында ойламау
Тұлғаның адамгершілік тәрбиесі – ең қиын, көп қырлы
Педогогикалық теория бойынша адамгершілік тәрбиесінің процессі бағытталған, сатыланған
Осы әсерлерде, оның нәтижесі де, көзқарас пен тәртіпте
Педагогикалық іс - әрекеттің сапалы жағы адамгершілік тәрбие
Адамгершілік тәрбиеси процессінің ерекшелігі сол, ол ұзақ және
Адамгершілік тәрбиесі процессінің белгісі болып жинақтау құрылымы табылады:
Бұл қағида оқушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты іске асады.
Адамгершілік тәрбиесі процессі тез дамитын және шығармашылық болатын
Адамгершілік қалыптастыруды қамтамасыз ететін, оқушының тұлғасын дамытатын барлық
Бірақ, соған қарамастан тұлғаның адамгершілікті қалыптастыруда көптеген әлеуметтік
Адамгершілік тәрбие алған тұлға тек қана адамгершілік білімін
Бұл ара қатынастар педагогикалық іс - әрекеттің нысанасы.
Сана, адамгершілік қалыптастұру процессінде «білім, наным және практикалық
Адамгершілік әр адамға тек адамгершілік қағидаларын орындау ғана
Оқушы тәрбиесі жан – жақты тәрбиеленген тұлғаны қалыптастыруды
Тәрбиенің бір мақсаты – баланың іс - әрекетін
Баланың адамгершілік қасиетінің дамуы қоршаған ортаның еткен әсеріне
Адамгершілік тәрбиесінің процессі керекті бөлшегі – адамгершілік қағидаларын
Адамгершілікті тәрбие жалпы болып есептеледі, оның дұрыс, бұрысын
Сондықтан мектепте адамгершілік тәрбиесі ең бірінші адамгершілік қасиеттерді
Баланың ойы мен еркін тәрбиелей отырып, мұғалім өзінің
Адамгершілікті даму деңгейі балалардың оқу іс - әрекетінде
Оқу процессінде білім алу дәрежесі дамиды, қабылдауы, ықыласы,
1.2. Оқу барысындағы адамгершілік тәрбиесінің мүмкіншіліктері.
Қазіргі қоғамның халық білімі алдына қойып отырған негізгі
Бастауыш мектеп жасында оқу іс - әрекеті ерекше
Оқу процесінде мектептегі бастауыш балалары біртіндеп педагогикалық әсер
Педогогикалық әсер ету нысанасы болады, егер баланың тәртібінде
Бастауыш оқушыларының даму процесінде бұл керекті «саты
Тұлғаны қалыптастыру мәселесіне филосовтар, психологтар, педагогтар көптеген зерттеулер
жеке тұлғаның өмірдегі іс – ірекеті дұрыс болады,
Нақты жүргізілген жұмыстың нәтижесінде тұлғаның іс - әрекетінің
Оқу барысында бастуыш оқушылары оқу тапсырмасын орындауда, өз
Іс - әрекет жасаушы өз мүмкіншілігін түсінуі керек,
Бұл ерекшеліктердің дамуына оқу іс - әрекетінің компоненттері
Бұл жерді біз оқу барысының құрылымының екінші жағына
Біріншісі - әр қайсысының екі басқасының негізінде дамуы.
Осы жағдайда, оқушы оқу процессінің белсенді қатысушысы болады,
Екінші аспект,осы компоненттердің бірегеилігінің мәнін ашатын: осы күні
Бұл жағдайда осы процесс барысында ақыл – ой,
Бастауыш оқушыларының адамгершілікті даму мәселесі оқу барысында тағы
Біріншіден, оқушы мектепке келе отырып «үй тіршілігінен» басқа
Екіншіден, оқу барысында балалар ұжымдық іс - әрекет
Үшіншіден, факторды айтсақ: қазіргі мектептің жағдайын талдағанда, оқу
Осыған байланысты гуманитарлық ғылымдардың дәрежесін көтеру керек дейді,
Осы іс - әрекет оқушыларда адамгершілік қасиеттерін
Осы тұрғыдан қарағанда, мектептегі оқу процесінде оқушылардың ақыл
Мектепте оқуды бастау – баланың тәрбиесі мен дамуындағы
Көп маңызды рухани байлықтарды бала бастауыш сыныпта бойына
Қазіргі уақытта бастауыштағы білім, оқушының танымдық жағынан дамытады,
Адамгершілікті қалыптастыру мектепте бар сабақтарда іске асырылады. Бұл
Бастауышта арнайы тәсілдер керек балалар оқу мақсаттарын жалпы
Мектеп жасындағы баланың жеке тұлғасының қалыптасуы сол жастағы
Ұжым оқушыға, бастауыш сыныптағыларға да өз - өзін
Педагогикалық мақсаттың мәні сонда, бала осыны түсініп, осы
Ұжымдағы бала тек мұғалімнің педагогикалық әрекетінің нысанасы
Тәрбие жұмысының практикасында балалардың жас ерекшіліктерінің өзіндік
Көптеген қазақ ғалымдары – ағартушылар, жазушылар, ақындар өз
Шоқан Уәлихановтың адамгершілік мұраттарының мәні – қоғамдық, адамгершілік
Қазақ халқының адамгершілікті түсінуінің даму жолы – оның
Ыбырай Алтынсаринді біз ағартушы – педагог ретінде білеміз,
Адамгершілікті ойлардың маңызды көзі Ыбырай Алтынсарин үшін халық
Ыбырай Алтынсаринның хрестоматиясындағы бір тақырып – білім алуға
Ыбырай Алтынсарин бойынша, адамгершіліктің негізі білім мен тәрбие:
Адамгершілік тәрбиесінің басты құралы – еңбек, ата -
Ыбырай Алтынсарин адамгершілік тәрбиесінің мазмұнында тәрбиенің қандай қасиеттерін
Абай Құнанбаев арнайы психологиялық – педагогикалық еңбектер жазған
Тұлғаның адами өзгеруіне Абай тәрбиенің мәні зор деген
Халық арасындағы адалдық, қайырымдылық, адамгершілік қағидаларын Абай өзінің
Абайдың ойы бойынша еңбек пен халықты ағарту адамгершілік
Мағжан Жұмабаев – ақын, прозаик, аудармашы, педагог, барлық
Тәрбие мен оқу мәселелеріне көп жазған, оқулықтар мен
Мағжан Жұмабаев педагогикасының басты тақырыбы – «басты мақсат
Жұмабаевтің айтуынша адамгершілік тәрбиенің мақсаты баланың адамгершілігі –
«Бала, - дейді педагог, - жаман істі дұрыс
Жұмабаев оқытқанда тәрбиеге мән беру керек деген. Ол
Сондықтан, педагог оқытуда адамгершілік тәрбиенің оның мазмұнының, принципінің,
Адамгершілік тәрбиенің факторы деп санайды:
Отбасының психикалық көңіл күйі:
Жолдастарының әсері
Педагогтардың әсері
Бірінші тараудың қорытындысы.
Психологиялық – педагогикалық әдебиеттерді талдау мен педагогикалық практиканы
Бұл уақытта тұлғанның ұйымшылдық, жауапкершілік, өзіндік белсенділік, тәртіптік
Маңыздысы, адамгершілік тәрбиесін оқу іс- әрекетін қалыптастырғанда жүзеге
Ал адамгершілік адамнан тек қана адамгершілікті болуды қажет
Тәрбиелік мақсаттарды бірі – баланың әрекетін дұрыс ұйымдастыру.
II Тарау. Тәжірибелік – эксперементалдық жұмыстың материалдары.
II.1. Бақылау және қалыптастыру эксперементтер материал дайындау.
Оқу іс - әрекеті барлық жас сатысында мәні
Біздің эксперименталды – тәжірибе жұмысы екі кезеннен
Құрастырушы эксперименті.
Қалыптастыру эксперименті.
Қай сабақтарда сағн есеп шығаруға тура келеді?
Не үшін сен есеп шығарасың?
Балалардың жауабы мағынасына қарай топтастырылды;
1 сұрақ;
1 топ; «есеп» дегенді білмейді.
2 топ; онша түсінбейді.
3 топ; біледі.
2 сұрақ;
1 топ; cабақта ғана кездеседі.
2 топ; мектептен сыртта кездеседі.
3 сұрақ;
1 топ; тек қана математика сабағында.
2 топ; бәрі сабақтарда.
4 сұрақ;
1 топ; есепті тек қана баға алу үшін
2 топ; жауабын табу үшін шығарады есепті.
3 топ; не үшін есепті шығаратының білмейді.
Тапсырма екі, екінші сынып пен екі үшінші сыныпқа
Эксперименттің бірінші кезеңін қорта келе мынандай нәтижеге келдік;
№ Алынған жуаптар 2 сынып бақылау
% -да 2 сынып эксперимент% 3 сынып бақылау
1 1
2
3 84
14
2 84
12
4 82
13
5 83
12
5
2 1
2
78
22 77
23 64
36 61
39
3 1
2 92
8 96
4 87
13
83
17
4 1
2
3 21
59
20 24
64
14 19
69
12 13
76
11
Эксперименттің екінші кезеңінде есепті шығаруға жалпы жақсы, жақсы
Талдау деген не ?
Есеп не үшін талданады ?
Талдау керек пе негізі ? Дәлелде.
Тұлғаның қандай қасиеті есеп шығаруға көмектеседі ?
Оқу іс - әрекетінің жүйесі өлшем негіздерімен анықталады
Сұрақ :
1 топ: талдауды анықтауға қиналады.
2 топ: талдауды жеңіл – желпі түсінеді.
Сұрақ :
1 топ; есепті не үшін талдау керек екенін
2топ: есепті не үшін талдау керек
Сұрақ :
1 топ : талдау керек, бірақ дәлелдей алмады.
2 топ: талдаудың керегі жоқ.
№ р/с Алынған жауаптар 2 сынып бақылау% 2
1 1
2 64
36 63
37 57
43 55
45
2 1
2 27
73 23
77 28
72 31
69
3 1
2 91
9 94
6 98
2 98
2
4 1
2 11
17
8
64 21
19
6
54
33
21
2
44 31
27
-
42
Біздің эксперименттің екінші кезеңі осындай нәтиже көрсетті.
Біздің эксперименттің үшінші кезеңінде балаларға адамгершілік тұрғысынан
Қандай адамды қайырымды дейді?
Қандай адамды дос дейді ?
Біреуге көмектесу деген не?
Біреуге қамқорлық жасау деген не?
Нәтижесін бағалау мынандай топтарға бөлінді :
Толық емес жауап:
Жауап берді, бірақ дұрыс емес :
Дұрыс және толық жауап.
Дұрыс деп есептелген жауаптан :
Қайырынды – қайырымдылық жасайды, кекшіл емес, достыққа жақсы,
Дос – жолдас, жақсы қарым – қатынас жасайды,құтқарады,
Көмектесу – біреу үшін бір нәрсе істеу, біреу
Қамқорлық – біреуге көмектесу, өзіннен кішіге, біреу қиналғанда.
Сұрау жүргізгеннен кейін мынандай нәтиже алдық:
№ Алынған жауап 2 сынып бақылау% 2 сынып
1 1
2
3 92
2
6 94
1
5 94
-
6 97
-
3
2 1
2 94
- 96
- 92
92
3 6 4 8 8
3
1
2
3 97
-
3 95
-
5 95
1
4 96
-
4
4
1
2
3 90
4
6 92
6
2 89
2
9 90
2
8
Эксперименттін нәтижесі балалардың қаншалықты адамгершілік тұрғыдан тәрбиесі бар
Қалыптастыру эксперименті өткізгенге дейін біз әлі де оқу
II.2. Тәжірибе – эксперименталды жұмыстың материалдарын өткізу
Қазіргі біздің қоғамның даму кезеңде адам факторының белсенділігінің
Мектептегі тәрбиенің өрлеуі санамен іс - әрекеттің бірлігінен
Қандайда болсын іс - әрекетке адами нышан болады,
Сонымен қатар, оқу процесінде қолданылатын адамгершілік тәжірибесі, оқушының
Басшылыққа бастауыш оқушыларының адамгершілік тәжірибесі зерттелген материалдар алынды,
«Қайырымдылық» деген адамгершілік өлшемін адамдардың бір – бірімен
Осы көрсетілген адамгершілік өлшемдерінің белгілеріне адамгершілік тәжірибенің ерекшелігін
Зерттеудің мінднттері әдістері таңдауға негіз болды. Бұл уақытта
Осыған байланысты біздің әдістер тәртіпті білу, қарым қатынастар
Бастауыштың оқушыларының адамгершілік тәрбиесін зерттегенде біз өзара бір
Тыңдағаннан кейін оқушыларға сұрақтар қойылады, олар бақылаудағының тәртіп
Тағы аяқталмаған әңгіме әдісіқолданылады. Оқушыларға кейіпкері адамгершілік өлшемдерін
Зерттеуде біз адамгершілік тәжірибесін кең ауқымды көрсетілуін қадағаладық
Бастауыш оқушыларының адамгершілік тәжірибесін аңықтауда мына ұстамдар қолданылды:
Бақылаудағылардың адамгершілік білімін бағалау үшін олардың адамгершілік өлшемдерін
Эксперименттің бірінші кезеңінде 2 және 3 сынып оқушыларына
Айтшы, қалай ойлайсын, жауапкершілік деген не?
Жауапкершілігі бар адам әдетте өзін қалай ұстайды ?
Айтшы, қалай ойлайсын, қайырымдылық деген не?
Қайырымсыз адам әдетте өзін қалай ұстайды ?
Және мынандай жағдайлардың шешуін табу керек болды:
Егер сен біреулермен бірге аулада жүрсен, бір бала
Балалар топта ойнады, біреулері сурет салды, кітаптың суреттерін
Егер сен тақтайшалардан бір нәрсе салып жаттың, қасыңда
Өзімдікін берер едім деген жауапқа, қосымша сұрақ қойылды,
Кеш ақпанның суық желі терезеге ұрып тұр. Айдос,
Осы уақытта біреу есіктің қоңырауын шырдырлатты. Есіктегі «көзден»
Зерттеудің бірінші кезеңінің нәтижесінің 2 сыныптағы бақыланатындардың адамгершілік
Адамның жауапкершілігін сипаттағанда, бақылаудағылардың жауабының арасында мыандай пікірлер
Бұл бақылаудағылардың адамгершілік өлшемдерінің мазмұнын білуі өте төмен
Адамгершілікті тандаған жағдайда бақылаудағылар әдетте тәртіптің адамгершілік өлшемдерге
Әңгіменің кейіпкерінің іс - әрекетін сипаттағанда, адамгершілік өлшемдерді
Осыған сүйене отырып, біз бұл оқушыларды адамгершілік тәжірибесі
2 эксперименталдіық сыныптарда олар 43%, бақылауда – 40%
Әрі қарай, қалған бақылаудағылардан қарым –қатынасы, білімі, іс
Осы оқушылардың адамгершілік білімі негізінен өлшемге сәйкес келеді.
Адамгершілік туралы ойлары олардың өлшемге сай келеді, бірақ
Өткізген талдаудың нәтижесінде, біз бұл бақылаудағыларды адамгершілік
Қалғандары бақыланғандардың адамгегшілік тәжірибесі жоғары деңгейдегі аз топты
Осы оқушылардың адамгершілік білімі жоғары деңгейде өлшемге сәйкес
Адамгершілікті қарым – қатынас үшін бұл топтың сипаты
Айтылғанның негізінде бұл оқушыларды біз адамгершілік тәжірибесі жоғары
Адамгершілік тәжірибесін оқушыларының талдағанда 3 сыныптардың ерекше сапалық
Адамгершілік тәжірибесінің деңгейі төмен оқушылар экспеирменттегі сыныпта 34%,бақылаудағы
Бақылаудағы 3 сыныптардағы осындай көрсеткіш, адамгершілік тәжірибесі төмен
Адамгершілік тәжірибесін оқушыларының 2 – і, 3 –
Зерттеудің екінші кезеңінде біз 2, 3 эксперементті сыныптардың
Жауапкершілікті қалыптастыру мына бағдарларда жүрді: оқушылардың іс -
Қайырымдылық былай ұйымдастырылады: оқу тапсырмасын орындағанда оқушылардың арасында
Көрсетілген бағдардағыдай біз оқушыларды тікелей оқытпай, оларға адамгершілік
Зерттеудің екінші кезеңінде оқушыларға мынандай тапсырмалар берілді:
«Сіздің жолдасыңыз сабақта тапсырманы орындауға қиналды, сізден көмек
Сурет сабағы.
«Қолғапты бояңыздар (дайындалған қолғаптар беріледі, екі балаға екі
Алынған нәтижені қарайық:
Ең бірінші адамгершілік тәжірибесінің 2 –і, 3 –
Осы уақытта олардың сан жағынан құрамы өзгерді. 2
Біріншімен салыстырғанда төмен деңгейдегі топ 27% азайды, орта
Жалпы бақыланатындардың 2 – экспериметті сыныбы 44 %
3 – і экспериментті сыныптарда да оқушылардың құрамының
Іріктеу былай бөлінді: төмен деңгейдегісі 13%, орта деңгейдегі
Зерттеудің бірінші кезеңінің нәтижесінде оқушылардың адамгершілік тәжірибесінің 21
Жалпы іріктеуде 3 – і экспериментті сыныптарда
Санының өзгеруінің бірге, кейбір 2 – і, 3
Адамгершілікті таңдағанда адамгершілік мәселесі шешу қабілеті жоғарылады.
Іс - әрекетті бағалауды тек қана басқа адамның
Бақылау сыныбында, сапалық, сандық, жағынан өзгерістер болған жоқ,
Бұл мынандай қортынды жасауға мүмкіндік береді, 2 –
Екінші тарау бойынша қорытынды.
Біздің тәжірибе – экспериментті жұмыстың нәтижесінде бастауыш
Адамгершілік қасиеттері оқу міндеттерін шешу кезеңдерінде байқалады.
Бағытталған жұмыс жақсы нәтиже береді.
Осы алынған әдіс адамгершілікті оқу барысында жақсы
Қорытынды.
Тәжірибе – экспериментті жұмыстың нәтижесі оқу барысындағы
Біз қорытындыға келдік, адамгершілік қасиеттерді қалыптастыруда жақсы нәтиже
Адамгершіліктің мазмұнын, қоғамдағы мәнін және тұлғаның өзінің толық
Бастауыштың оқушыларының адамгершілік қасиеттері, оқу іс - әрекеттерініңэлементтері
Әр пәнде тапсырма орындау барысында бастауыш оқушыларының өздерінің
Арнаулы әңгімеле бастауыш оқушыларының назарын жеке тұлғаның
Бастауыш мектептегілердің адамгершілік қасиетін дұрыс қалыптастыру үшін былай
Тапсырманы әртүрлі әдіспен орындау.
Оқушылар оқу барысында адамгершілік қасиетін көрсететіндей жағдай жасап
Осы мақсатпен біз төмеңдегі тапсырмаларды береміз :
А) «Тапсырма – альтернативті ».
ә) «Тапсырма – қақпан ».
б) «Тапсырма – жағдай ».
«Қақтығыс » мақсаттарын шешу, олар оқушылардың өз көзқарасын
Оқуда «Мұғалім - оқушы», «оқушы - мұғалім»,»оқушы -
Сонымен оқуда жетістікке жету үшін, тәрбиеде, дамуда бастауыш
Қосымша №1
Математика сабағынан үзінді.
Мұғалім: «Біздің сабағымыздың тақырыбы- «Қосындыны тексеру».Біздің сабағымыздың
Оқушылар : - «Біз қосындыны тексеруді үйренуіміз керек».
Мұғалім: «Ненің көмегімен сіздер мақсатын анықтадыңдар?».
Оқушылар: «Бізге сабақтың тақырыбы көмектесті».
Мұғалім : «Жарайсыңдар. Дәл таптыңдар. Сабақтың мақсатын анықтау
Оқушылар: «Сабақтағы жұмыстың ретін анықтау керек».
Мұғалім: «Дұрыс».
Сабақтың соңында қорытынды жасағанда мұғалім жалпылама сұрақтар қояды:
1 оқушы : «Тапсырманы талдаудан».
оқушы: «Содан кейін мақсатын анықтау».
Мұғалім: «Жарайсыңдар, дәл таптыңдар».
Қосымша 2.
Математика сабағынан үзінді.
Математикалық диктант жазғанда тәсілдер қолдану.
Мұғалім :»63 пен 12 сандарының қосындысын 3 –
Балалар, біз іс - әрекетіміздің жоспарын құрып көрейік.
(63+12):3
Кім бірінші амалды атайды?
1Оқушы :»Сандардың қосындысын табу».
2Оқушы :»Нәтижені 3 –ке бөлу ».
Мұғалім :»Яғни,шешуі неше амалдан тұрады ?».
Оқушылар :»Екі амалдан,қосу мен бөлу».
Мұғалім :»Жарайсындар. Дәл таптыңдар».
Қосымша № 3.
Математика сабағынан үзінді.
Мұғалім тапсырманы шешуді тапсырады :
26 – 16 + 3 =
«Оқындар да айтыңдар – бұл есеп пе, жоқ
Оқушылар: « Иә, бұл есеп, өйткені бұл жерде
Мұғалім :»Дұрыс. Бұл тапсырмаға сүйене отырып, қандай қорытынды
Оқушылар:»Мысалдар да есеп, өйткені онда белгілі және белгісіздер
Мұғалім :»Жарайсыңдар».
Қосымша №4.
Математика сабағынан үзінді.
Сабақта ойша есептеу.
Мұғалім есеп оқиды:»Алмас орманмен келе жатты.Бір талдың түбіне
«Самал жауап береді».
Самал жауап бермеді.
Мұғалім :»Самалға кім көмектеседі? Әсел ».
Әсел:»Ұяда 4 балапанболған еді ».
Мұғалім:»Оны қалай таптың?».
Әсел:»Мен 6 – дан 2 – ні алдым,
Мұғалім:»Кім айтады, Алмас дұрыс жасады ма? Неге ?».
Серік:»Бала дұрыс жасады.Ол екі балапанды құтқарды,өйткені жерде оларға
Мұғалім: «Жарайсың. Рахмет».
Қосымша №5.
Математика сабағынан үзінді.
Есеп :3 «А» сыныбы наурыз мерекесіне мектепті
Мұғалім – біз іс - әрекетіміздің жоспарын құрып
Алмат - әуелі салынбаған суреттердің санын білейік.
Самат – сонсоң жалпы саннан салынбаған суреттердің санын
Мұғалім - Өте дұрыс. Айгүл тақтаға шығарады.
Жауабы қандай?
Айгүл (тақтада) – 1) 3+3= 6: 2)75-6=69(сур.):
Мұғалім – Дұрыс. Айдос, сен неге жазбайсың ?
Айдос – қаламым жоқ.
Мұғалім – Балалар, айтыңдаршы, Айдос пен Самал сияқты
Оқушылар – жоқ. Олар мұғалімді ұятқа қалдырды.
Балалар Айдосқа кім көмектеседі, оған кім қалам береді?
Азамат берді.
Айдос – рахмет.
Мұғалім – не үшін рахмет? Қаламға ма? Яғни,
Мұғалім – қалай ойлайсыңдар, Самал мен Айдостың жауапкершілігі
Оқушылар - жоқ, жауапсыз олар.
Мұғалім – қалай ойлайсыңдар, бұл дұрыс па?
Оқушылар – бұл дұрыс емес. Жауапкершілік болу керек.
Қосымша № 6.
Орыс тілі сабағынан үзінді.
Мұғалім мынандай тапсырмалары бар жаттығуды орындауды тапсырады: «Көп
Мұғалім – жаттығуды орындауға берілген үлгіге назар аударыңдар.
үлгі:
Есепті оқыңдар. Белгілісін және белгісізін табыңдар.
Осы тапсырманы орындай отырып не үйренесің, ойлан.
Тапсырманы орындау үшінқандай ережелер керек, есіңе түсір.
Іс - әрекеттің жоспарын құр.
Есепті шығар.
Жауабын тексер.
Бұл тапсырманы орындай отырып, не үйренуге болатынын анықта.
Мұғалім – біздің тапсырманы орындау үшін осындай үлгі
Оқушылар – сәйкес келеді.
Мұғалім – яғни, ең бірінші сендер не істеулерің
Оқушылар – белгілісін және белгісізін анықтау. Белгісі –
Мұғалім – Жарайсыңдар. Не істеу керек екенін түсінеді
Қосымша №7.
Орыс тілі сабағынан үзінді.
Мұғалім –сөз таптарын біз қалай салыстырамыз?
Оқушылар – сөз таптарының сынын табу керек:
сөздердің бірыңғай, әртүрлі бөлігін табу керек.
Мұғалім –Жақсы. Тақтада «Күн шуағын төгіп тұр» сөйлем
Аян - әуелі зат есімнің грамматикалық сынын табамын,
Әр оқушыға карточкалар беріледі.
Сөз табы Нені білдіреді Сұрағы род Түрі
Күн – зат есім, шуақты – сын есім,
Төгілді - етістік Затты
Заттың сынын
Іс - қимыл Не?
Қандай?
Не істеді Ср
Ср
ср Жекеше
--//--
--//--
Мұғалім – ал енді айтыңдаршы, бұл сөздер несімен
Оқушылар – род. Ұқсайды. Әр түрлі сөз табына
Мұғалім – қорытынды жасандар: бұл сөз таптарын салыстыру
Оқушылар – сөз табын анықтау, оның сынын, ұқсастығын,
Әдебиеттер тізімі:
«Педогогикалық ойдың антологиясы»,А – а,1995ж.(244).
«Қазақ ағартушыларының шығармаларынындағы оқыту мен тәрбиелеу проблемалары». А
3.Архангельский Н.В. «Адамгершілік тәрбиесі»,Мәскеу,1979ж.(534).
Бабанский.Ю.К.»Педагогика», Москва. 1988ж.(626).
Уәлиханов. Ш. «Таңдамалы шығармалар», А – а, 1958
Уәлиханов. Ш. «Шығармалар жинағы»,5 том, А – а
Божович. Л.И. «Тұлға және оның балалық шағындағы қалыптастыруы»,
Божович. Л.И. «Балалардың адамгершілік дамуы мен тәрбиеленуі туралы
Болдырев.Н.И. «Оқушылардың адамгершілік тәрбиесі»,Москва, 1979ж (216).
Жұмабаев. М. «Педагогика»,А – а, 1993 ж.
Васильева.З.Н. «Оқу барысындағы оқушылардың адамгершілік тәрбиесі», М –
Дробницкий.О.Г. «Адамгершілік проблемалары», М – а 1977 ж.(376).
Қайыров.И.А. «Бастауыш оқушыларының тәрбие процесіндегі адамгершілік дамуы», М-а
Калюжный.А.А «Оқушылардың адамгершілік тәрбиесіндегі мұғалімнің рөлі», А-а 1994
Қаңтарбаев. С. Е. «Оқу іс - әрекетін еңбек
Ковалев, Райский, Сорокин, «Педагогикаға кіріспе», М – а
Колесников. Л,Ф. «Адамгершілік тәрбиесінің көкейтесті проблемалары»,Новосибирск, 1987 ж.
Блюмкин. В. А. «Адамгершілік тәрбие», Ворониж, 1990 ж.
Тажибаев. Т. «А.Құнанбаевтың жастар тәрбиесі туралы», А-а 1954
Сидинов. А. С. «Ыбырай Алтынсаринның ағартушылық ісі мен
Лернер.И. А. «Оқу пені, тақырып, сабақ» М –
Шевшенко.С.Д. «Мектептегі сабақ, әркімді қалай үйрету керек» М-а,
Баранов,С.П. «Педагогика» М – а, 1998 ж.
Харламов.И.Ф «Педагогика» М – а 1997 ж.
А. Құнанбаев «Таңдамалы» А – ы,1958 ж.
Макаренко. И. С. «Оқушылардың адамгершілік тәрбиесі», М 1979
Азаров. Ю. П. «Оқытумен оқудың қуанышы »,М –
Шаймерденова. К.Ш. «А.Құнанбаевтың педагогикалық көз - қарастары»А –
Титоренко А. И. «Тоғаның адамгершілікті дамуының проблемалары» М-а
Котенова. Р.Н. «М.Жұмабаевтің педагогикалық көз - қарастары»,
Марьенко.И.С. «Мектептегі адамгершілік тәрбиесі процесінің негіздері» М –
Марьенко.И.С. «Оқушының жеке басының адамгершілікті қалыптасуы» М –
Матвеева. Л. И. «Бастауыш оқушысының адамгершілік дамуы» Ленинград,1989
Архангельский «Адамгершілік тәрбие» М – а, 1979
Савин.Н.В «Педагогика», М – а 1978 ж.
Легенский.Г.И. «Тәрбиенің жолдары мен мақсаты» м – а1990
Селивановна. Н.Л. «Мектептегі сынып» М – а
Макаревич.М.А. «Тұлғаның өз - өзіеде адамгершілікті дамытуы»
Хомраев.М.К «Оқушылардың адамгершілік тәрбиесі» Ташкент, 1983 ж.
Чернышев.А.С. «Диагностиканың психологиялық негіздері және оқушылар ұжымын қалыптастыру»
Харламов.И.Ф. «Педагогика» М – а 1990 ж.
Қоянбаев. «Педагогика» А – а1984 ж.
Эльконин.А,Б., Вагнер.Л.В. «Оқу іс - әрекетінің диагностикасы және
Цукерман. Г.А. «Балаларға бірге оқу не үшін керек»
Пидкассистый.П.И. «Педагогика» М – а 1996 ж.