ЖОСПАР
Кіріспе 2
I. Aқша теориясының эволюциялық дамуы. 3
1.1 Ақшаның пайда болуы және даму
1.2 Ақшаның мәні мен атқаратын қызметтері
1.3 Ақша түрлерінің экономикадағы орны. 15
Қорытынды 17
Қолданылған әдебиеттер 18
Кіріспе
Ақша қазіргі - өркениеттіліктің өзінен ажырағысыз
Ақша тарихи дамыған экономикалық категория. Ол
Нарықтық экономикада ақшаның маңызы зор. Себебі
Сонымен қатар қазіргі кезде кәсіпорындарды жекеменшіктендіру
Ақша нарықтық экономикада ақша-несиелік реттеуде айналыстағы
I. Aқша теориясының эволюциялық дамуы.
1.1 Ақшаның пайда болуы және даму
Ақша ежелгі заманда пайда болды. Олар
Әрбір ерекше тауар міндетті түрде тұтыну
Алғашқы қауымдық құрылыс кезінде бір тауардың
Тауар өндірісінің дамуы барысында кездейсоқ айырбас
Тауар өндірісінің өсуіне байланысты неғұрлым жиі
Тауар айналысының тарихи эволюциалық даму процесінде
Капитал сөзінің шығуы да малменен байланысты,
Солтүстік халықтар ең бірінші тауар ретінде
Жылы теңіздердің жағасын мекендеген тайпалар айналыс
Бақалшақ ақшалар тауар ақшалардың ең бір
Әлемде әр түрлі “экзотикалық” ақшалар болған.
Юлий Цезарь патшалығының тұсында ақша ретінде
Өнер мен жер игерушілердің бөлінуімен эквиваленттің
Адамзат металл ақшаларға дейін жүздеген ақша
Қазіргі кезде ежелгі монеталар б.з.д. 17
Көп уақыт өтпей қарапайым лидиялық және
Сирек те болса мемлекетпен емес, шіркеу
17 ғасырдың екінші жартысында қағаз ақшалар
1.2 Ақшаның мәні мен атқаратын қызметтері
Ақша экономикадағы ролін өзінің атқаратын негізгі
Қазіргі экономикадағы ақшаның атқаратын мынадай бес
құн өлшем және баға масштабы
айналыс құралы
төлем құралы
қорлану және қор жинау құралы
дүниежүзілік ақша
Ақшаның кез-келген тауарларға теңгерілу қызметі ақшаның
Сонымен ақшаның бірінші атқаратын қызметі –
Тауардың ақша болып көрінетін құны –
Ақшаның құн өлшемі ретіндегі қызметі мен
Тауардың мемлекет бекіткен бағасының өз құнынан
Ақшаның тауар айналысында атқаратын екінші қызметі
Атап айтқанда:
Біріншіден, Т-А – процесі өнім өндірушінің
Екіншіден, бір нақты тауарды сатып, басқа
Үшіншіден, тауарды ақшаға айналдырып (Т-А), керек
Осындай мүмкіндіктердің нәтижесінде жекелеген айырбас актілері
Ақшаның айналыс құралы қызметінің ерекшеліктері:
а) тауар мен ақшаның біріне-бірі қарсы
ә) бұл қызметті ойдағы ақша емес,
б) бұл қызметін ақша тауарлар айырбасталғанда
Демек, ақшаның айналыс құралы қызметін аз
Ақшаның бұл қызметінде айналысқа қажетті ақша
Тауар айналысы дамыған сайын тауарды сату
Ақшаның төлем құралы қызметі тек тауар
а) тауарларға және көрсетілген қызметтерге ақы
ә) еңбекақы, зейнетақы, шәкіртақы, жәрдемақы төлеу;
б) мемлекеттік қаржы міндеттемелерін төлеу;
в) банктік, мемлекеттік, тұтыну несиелері бойынша
г) сақтандыру міндеттемелерін төлеу;
д) құқықтық-сот сипатындағы ақыларды төлеу және
Ақшаның төлем құралы қызметінің айналыс құралы
Дамыған нарық жағдайында ірі сауда келісімдерінде
Ақша төлем құралын атқаруына байланысты айналысқа
Сөйтіп ақшаның төлем құралы қызметі несие
Ақшаның келесі қызметі – қор жинау
Тауар айналымының үзіліссіз бірқалыпты жүруі үшін
Айналым құралдарын және тұтыну заттарын сатып
Ал толық құнды ақша (алтын) материалданған
Қорыта айтқанда, ақшаның қор жинау және
Халықаралық еңбек бөлінісінің дамуы, шаруашылық байланыстарының
бүкіл елдерде ортақ төлем құралы, яғни
бүкіл елдерге ортақ сатып алу құралы,
қоғамдық байлықты материалдандыру құралы ретінде ақша
Дегенмен, тіпті алтын стандартты ақша жүйесі
Әлемдік байланыстардың интенсивтендірілуі және несие қатынастарының
Айта кететін жәйт, дүниежүзілік ақшаның түрлерінің
Ақша түрлері. Заңды төлем құралы болып
Валюталық бағам дегеніміз – бұл басқа
Әлемдік тарихта ақша жүйесінің келесі типтері
металдық айналым, мұнда ақшалай тауар ақшаның
несие және қағаз ақша айналысы, мұнда
Металдық айналысқа қатысты аталып өткен екі
Биметаллизм – бұл ақша жүйесінде жалпы
параллельді валюта жүйесі, алтын және күміс
қосарлы валюта жүйесі, бұл қатынасты мемлекет
«ақсақ» валюта жүйесі, күміс монеталар алтын
Ақша ретінде екі металдың қолданылуы жалпыға
Монометаллизм – жалпыға эквивалент ролін бір
Құн белгілерін алтынға айырбастау сипатына байланысты
Алтын монета стандарты, оған алтын монетасының
Алтын құйма стандарты – Ұлыбритания мен
Алтын девиз стандарты – Германияда, Австралияда,
1929-1933 жж. дүниежүзілік экономикалық дағдарыстың нәтижесінде
Шаруашылық механизміні құрамдас бөлігі ретіндегі ақша
1.3 Ақша түрлерінің экономикадағы орны.
Ақша өзінің даму барысында екі түрге
Нағыз ақшалар – бұл номиналдық құны
Мұндағы металл ақшалар мыстан, күмістен және
Алғашқы монеталар 7 ғ. б.э.б. Ертедегі
Алтын айналысына бірқатар елдер де 19
Алтын айналысы тұсында құнның қағаздай белгілерінің
Алтын өндірісі тауар өндірісі артынан ілесе
Жоғары құнды алтын ақшалар ұсақ құнды
Алтын стандарты, жалпы алғанда өндірісті және
Сонымен, алтын айналысы бірінші дүниежүзілік соғысқа
Нағыз ақшаның орынбасарлары (құндық белгілері) –
Оған мыналар жатады:
құнның металдық белгілері – арзан бағалы
құнның қағаздан жасалған белгілері.Құнның қағаздай белгілері
Қағаз ақшалар – бұл нағыз ақшалардың
Металл ақшалардың қағаз ақшаға ауысуының мынадай
металл ақшалардың тасымалдап алып жүру қолайсыздығы;
металл ақшалардың мемлекеттік билік органдарының жасаған
бағалы металдарды өндірудің қағаз ақшаларды шығаруға
эмиссиондық табыс (шығарылған ақшалардың номиналдық құны
бюджет тапшылығын жабу мақсатында қағаз ақшалардың
Қорытынды
Сөйтіп, ақшалар ертеден адамзаттың пайда болуымен
Өндіргіш күштерінің жетілуі айырбас процесін үздіксіз
Уақыт өте келе және тауар өндірісінің
Сөйтіп, ақша пайда болды. Ақша деген
Экономикалық категория ретінде ақшалар өндіріс және
Ақшаның өзінде, сондай-ақ олардың қызметтерінде жылдар
Қолданылған әдебиеттер
Г.С. Сейітқасымов Ақша, несие, банктер: Оқулық..
Н. Назарбаев Қазақстан-2030: Ел Президентінің Қазақстан
Алмазова О.Л., Дубоносов Л.А. Золото и
Саниев М.С. Деньги, кредит, банки. –
Жуков Е.Ф. Деньги, кредит, банки: Учебник
Б. Кошенова Ақша, несие, банктер, валюта
Сейткасимов Г.С., Ильясов А.А. Формирование фондового
Мақышев Ақша айналысы
Русско-казахский словарь предпринимателя. – А.: МЧП,
«Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы» Қазақстан
Лаврушин О.И. Деньги, кредит, банки. –
Банки Казахстана: Современные деньги, №8/1998
Банки Казахстана: Из историй денег, №2/2001
Банки Казахстана: Монета как составляющая часть
Деньги и кредит: Деньги, выпуск, защита,
Вопросы экономики №9/2002
Вестник КазГУ: Денежно кредитная политика РК,
1