Кіріспе
Жүрек – тамырлы жүйесі.
Жүрек тамырлы жүйесі – ол мүшелер
Қан тамырлары.
Қан тамырлары – олар алуан диаметрлі
Даму. Алғашқы қан тамырлар адам эмбриогенезінің
Ұрық денесінде мезенхимадан бастапқы қан тамырлар
Тамыршалар қабырғаларының кейінгі дамуы – қан
Тамырлардың жалпы сипаттамасы мен жіктелінуі.
Қан айналым жүйесінде артериялар, артериолалар, гемокапиллярлар,
Қан артериялар арқылы жүректен мүшелерге ағады.
Артериялар
Жіктелінуі. Құрылыстарының ерекшеліктеріне қарай, артериялар үш
Эластикалық типті артериялар.
Эластикалық типті артериялар (arteria elastupica) –
Аортаның ішкі қабығының құрамына эндотелий (endothelium),
Адам аортасының эндотелийі алуан пішінді және
Эндотелийасты қабат тамыр қабырғасының қалыңдығының шамамен
Ішкі қабықтың эндотелийасты қабаттан тереңірек жерінде
Жүректен шыққан жерде аортаның ішкі қабатында
Аортаның ортаңғы қабығы – көптеген (50-70)
Сканирлеуші электронды микроскопия әдісімен эластикалық мембраналардың
Эластикалық типті артериялардың ортаңғы қабығының мембраналар
Аортаның тегіс миоциттерінің құрылымдық ерекшеліктерінің бірі
Гликозиламиногликандарға бай (ГАГ) аморфты затқа терезе
Бұлшық етті типті артериялар.
Бұлшық етті типті артерияларға көбінесе, ортаңғы
Осы артериялар қабырғаларында біршама көп мөлшерлі
Ішкі қабығының құрамына базалді мембраналы эндотелий,
Базалді мембранада орналасатын эндотелиалді жасушалар тамырдың
Бірқатар артериялар ішкі қабықтарында – мысалы,
Эндотелийасты қабаттың негізгі затында гликозаминогликандар орналасады.
Артерияның ортаңғы қабығыныңда тегіс бұлшық етті
Коллагенді талшықтар тегіс миоциттердің тіректі қаңқасын
Артерия қабырғасының эластикалық талшықтары – сыртқы
Бұлшық етті типті артериялардың ортаңғы қабығының
Сыртқы қабық – борпылдақ талшықты дәнекерлі
Артериялардың диаметрі кішірейгенімен және олардың артерияларға
Бұлшық етті – эластикалық типті артериялар.
Бұлшық етті – эластикалық немесе аралас
Аралықты типті артериялардың ортаңғы қабығы –
Артериялар сыртқы қабығында екі қабатты ажыратуға
Микроциркуляторлы арнасы.
Ангиология пәнінде осы түсінік – ұсақ
Микроциркуляторлы арнаның тамырлары қан ағымының өзгерілуіне
Артериолалар
Олар бұлшық етті типті ең ұсақ
И.М.Сеченовтың пікірі бойыгша, атқаратын қызметіне қарай,
Капиллярлар (қылтамырлар)
Қан капиллярлары (Vasae haemocapillariae) – ең
Көптеген жағдайларда капиллярлар торды түзеді, бірақ
Ілмектерді түзуші капиллярларда артериалді және венозды
Әрбір аймақта жасалынған капиллярлы арнаның көлденең
Микроциркуляторлы арнаның апарушы бөлігі капиллярлардың венозды
Венулалар.
Венулалардың (venucal) үш түрін ажыратады: посткапиллярлы,
Жинақтаушы венулаларда (диаметрі 30-50мкм болып) бөлек
Микроциркуляторлы арнаның венозды бөлігі, лимфатикалық капиллярларымен
Артериоловенулярлы анастомоздар.
Артериоловенулярлы анастомоздар(АВА) – олар
Жіктелінуі. Анастомоздар арасында екі тобы табылған:
Бірінші топты – шынайы анастомоздар(шунттар) –
Қарапайымды шынайы анастомоздарда бір тамырдың екінші
Анастомоздардың екіні төменгі ьобында ерекшелінген жиырылу
Сыртқы қабық – борпылдақ дәнекерлі тінінен
Эпителиоидты типті немесе күрделі я шумақталынған,
Осындай анастомоздар терінің дермасында, гиподермада және
Екінші тобы – немесе атипикалық анастомоздар
АВА-дар, әсіресе, шумақ тәрізді болса, жақсы
Мұндай байланыстар, венозды қан айналымының қарқындатуында,
Веналар (көк тамырлар)
Үлкен қан шеңберінің веналары мүшелерден қанның
Қанның ағып шығуы посткапиллярлы венулалар арқылы
Веналар клапандарды жүрекке венозды қанның ағымына
1