Банктің меншікті капиталы

 Қазақстан Республикасы
Банк Ісі Академиясы
Курстық жұмыс
Тақырыбы: Банктің меншікті капиталын қалыптастыру және жеткіліктілігі. Банктің
Дисциплиналар бойынша: ”Банктік операциялар”
Орындаған студент:
аты-жөні: Жекенов Асхат
курс: 3-ші.
Тексерген мұғалімдердің аты-жөні:
Қалғұлова Р.Ж.
Ғұмар Н.А.
Түргенбаева Г.С.
Алматы қаласы
2005 жыл
Мазмұны
Кіріспе 3
I-бөлім. Меншікті капиталдың маңызы,орындайтын функциялары мен құру тәртібі
1.1. Банктің меншікті капиталының құрылымы 5
1.2 Банктің меншікті капиталы мен оның қызметі 9
1.3 Банктің жарғылық капиталының құру тәртібі. 15
1.4 Банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі. 21
II-бөлім. Банктің меншікті капиталымен жүргізілетін операциялар және олардың
2.1 Банктің жарғылық капиталының есебі 31
2.2. Банк акционерлерінен сатып алынған акциялардың есебі 35
2.3. Банк акционерлеріне дивидендтерді есептеу мен төлеу тәртібі
Қорытынды 40
Әдебиеттер тізімі 42
Кіріспе
Банктің пассивтік операциялары негізінде қалыптасқан және барлық активтік
Банк ресурстарының құрылымына мыналар жатады:
Банктің меншікті капиталы
Банктің заемдік және тартылған қаражаттар
Банк русурстарының құрамындағы меншікті капитал үлесі тартылған қаражаттарға
Коммерциялық банктердің меншікті капиталының рөлі мен шамасы, басқа
Банктің меншікті капиталы банктің тұрақтылығын қамтамасыз етуде маңызды.
Банктің меншікті капиталы – банктің қаржылық тұрақтылығын, коммерциялық
Банктің меншікті капиталының құрылымы бірдей емес, себебі, оларға
Сонымен, қазіргі коммерциялық банктердің меншікті капиталы мынадай баптар
Жарғылық капитал;
Резервтік капитал;
Қосымша капиталдар;
Бак операцияларына бойынша тәуекелдерді төмендету мақсатында құрылған қорлар
Бөлінбеген банк пайдасы;
Қазақстанда екінші деңгейлі банктер акционерлік формада құрыла алады.
Тақырыптың өзектілігі: екінші деңгейлі банктердің меншікті капиталының қалыптастыруы
Жұмысты орындаудағы мақсат: банктің меншікті капиталының жеткіліктілігіне жүргізілетін
Жұмысты орындаудағы міндеттер:
Жаңадан енгізілген банктің меншікті капиталына қойылатын пруденциалдық нормативтерді
Банктің меншікті капиталдағы болып жатқан өзгерістерге зерттеулер жүргізу;
Банктің меншікті капиталына және оның жеткіліктілігіне талдау жүргізу.
Әдістемелік негіз ретінде: ҚР «Банк және банк қызметі
I-бөлім. Меншікті капиталдың маңызы,орындайтын функциялары мен құру тәртібі
1.1. Банктің меншікті капиталының құрылымы
Банктің меншікті капиталы, экономикалық капиталдар категорияларының ішіндегі капиталдың
Банкті қаржылық тұрақсыздықтан және шексіз тәуекелділіктерден сақтайды;
Банкті банкротқа ұшыраудан қорғайды;
Ағымды шығындарды жабады;
Банкке клиенттердің сенімділігін арттырады;
Клиенттердің комерциялық және тұтыну несиелерінің сұранысын қанағаттандырады және
Сондықтан мемлекеттік қадағалау органдары екінші деңгейлі банктер үшін
Оданда басқа, банктің меншікті капиталы салымшылардың өз қаржыларын
Банк қызметі үнемі белгілі бір тәуекелділіктермен байланысты болады,
Банктің меншікті капиталы банктің несиелік ресурсы ретінде тартылған
Банктер «Резервтік талаптардың ең төмеңгі мөлшері» атты нормативке
Осыдан келе, банктің меншікті капиталы бір жағынан тәуекелділігі
Қазақстан Республикасының қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды қадағалау
Топтастырылған активтер банктің меншікті қаражаттарымен салыстырылады. Активтерді топқа
Меншікті капитлалдың негізгі қиыншылықтарының бірі – меншікті капиталдың
Әрбір кезең арқылы капиталдың мөлшерін ұлғайту;
Жалпы активтердің соммасын қысқарту;
Тәуекелділігі жоғары салымдардың көлемін қысқарту арқылы активтер құрылымын
Банк қызметін қадағалау жүйесінде ағымды, есеп айыру, депозиттік
Резерв капиталының болмауы немесе оның жетіспеушілігі, банктің тартылған
Халықаралық тәжірибеге келетін болсақ, банк өтімділігінің көрсеткіштері, актив
Банктің заңды және жеке тұлғалардың тартылған бос ақша
Банктің тартылған ресурстардың оңтайлы үлес салмағы, банктің меншікті
Банктің меншікті капиталы пассив операцияларына жатады және ол
Жарғылық капитал – жай акциялар (мерзімі шексіз бағалы
Банктік резервтер – яғни, алдағы уақыттағы әр түрлі
Қосымша төленген капитал – жай және ерекшелігі бар
Қосымша төленбеген капитал – активтерді қайта бағалаудан құрылады;
Бөлінбеген таза кіріс – банк меншігінде қалатын, жылдан
1-сурет. Меншікті капиталдың құрылымы.
1.2 Банктің меншікті капиталы мен оның қызметі
Банктің ресурсы ретінде меншікті капитал акционерлердің диведенді формасындағы
Жарғылық капиталды көбейту;
Таза кірісті көбейту;
Банктік қаражаттар құрылымындағы жарғылық капитал мен оған теңестірілген
Меншікті капитал бірқатар қызметтер атқарады:
Қорғаныс қызметі;
Шұғыл қызметі ,
Реттеуіш қызметі;
Айналым қызметі;
Резервтік қызметі;
1. Қорғаныс қызметі. Банктің меншікті капиталдың қорғаныс қызметі
Банктің меншікті капиталының қорғаныс қызметі, банктің салым иелеріне
2. Шұғыл қызметі. Банк капиталының шұғыл қызметі қорғаныс
3. Реттеуіш қызметі. Қаржы және салым иелерінің мүдделерін
Банктің капиталына қатысты ережелер, оның ең төмеңгі мөлшеріне
4. Айналым қызметі. Кез келген банк капиталы банкротқа
5. Резервтік қызметі. Тәуекелділіктер тек активтік операцияларға ғана
Банктердің ресурстарының тапшылығына байланысты міндетті түрде құрайтын резервтер
Банктің капиталының резервтік қызметі тәуекел активтердің болуына байланыссыз,
Мемлекеттік қадағалау органдарымен қойылатын пруденциалдық нормативтер негізінде банктің
Басқа аналитиктердің айтуы бойынша, капиталдың басты мақсаты болып
Капитал, барктің шығындарын жаба алатын, сондай ақ оның
Банктің төлем қабілетімен байланысты проблемалардан сақтап, қаржылық ресурстар
Тәуекелділікті төмендетіп, оның өсуіне жол бермейді;
Капиталдың несиелерге қатысты шығындарға қарсы буфер ретінде қызмет
Капитал дәстүрлі көздерден кәдімгі жай пайыздық ставка бойынша
Капитал қарыздың көмегімен қаржыланатын активтердің тәуекелдігінің өсуін азайтады
Сонымен, аталған банк капиталының аталған қызметтері көрсеткендей, меншікті
Банктің басқа да меншікті қаражаттарының капитализациясы жасалуы мумкін,
Конвертацияланатын курсы ретінде – ақша шығару кезінде тарихи
Ұлттық банк белгілеген айырбастау өтетін күнінің датасын көрсету
Конвертацияланған акциялары мен тарихи немесе ресми курстың бастапқы
Шетелдік валютадағы капиталдың заңды күшін жою бойынша және
1.3 Банктің жарғылық капиталының құру тәртібі.
Банктің жарғылық капиталы акционерлік капитал деп аталатының себебі,
Банктің жарғылық капиталына төмендегілер кіреді: жай акциялар, артықшылығы
Акционерлік коммерциялық банктің акциясы, оның иесінің банктің жарғылық
Жай акциялар акционерге акционерлер жиналысымен белгіленген мөлшерде дивиденд
Артықшылығы бар акциялар акционерге дивидендтерді бірінші кезекте алуға,
Бағалы қағаздар эмиссия проспектісінің дайындықтан және сараптамадан өтуі;
Бағалы қағаздар эмиссиясын тіркеу;
Шығарушы банктің бағалы қағаздарын тіркеу;
Эмиссия проспектісінің қорытындыларын тіркеу және бағалы қағаздарды орналастыру;
Қазақстан Республикасында банктің жарғылық капиталын қалыптастыру процессі төмендегі
Акциялардың эмиссиясын жүргізу кезінде банктер Қазақстан Республикасының Ұлттық
Ұлттық банктегі сараптама және қорытынды төмендегідей жағдайларда өткізіледі:
Банкті ашқанда және акцияларды оның құрылтайшылары арасында орналастырғанда;
Банкті қайта ұйымдастыру (қосу, бөлу, біріктіру, оқшаулау, қайта
Қосымша акция шығару жолымен банктің жарғылық капиталының көлемін
Банк капиталының мөлшерінің өзгермегені кезінде немесе акцияның номиналдық
Акцияның номиналдық құнын азайту жолымен немесе акциялардың жалпы
Облигациялар шығарған кезде;
Бағалы қағаздар шығару проспектілерін сараптаудан өткізу үшін банк,
Еркін түрде жазылған және банк басшысы қолымен куәландырылған
Бұдан бұрыңғы бағалы қағаздарды шығарылуын тіркеу және оның
Банктің жарғысы мен құрылтай шартына өзгерістер еңгізу туралы
Бағалы қағаздар шығару түрі көрсетілген (құжатты және құжаттсыз),
Банктер үшін өкілетті орган белгілеген нысан бойынша құрылған
Банк қызметін аудиторлық тексеруге құқылы лицензиясы бар, соңғы
Құрылтайшылар мен акционерлердің өкілетті аудиторлық қызмет пен аудитор
Бағалы қағаздарды эмиссия проспектісін сараптамадан өткізу кезінде банкті
Қосылу, бірігу жағдайында - өткізу-қабылдау актілері көшірмелері, қосылу
Бөлінген, оқшауланған жағдайда – бөліну балансы;
Қайта құрған жағдайда - өткізу-қабылдау актісі және жаңа
Ұлттық банк жағымсыз қорытынды беруі де мүмкін. Оған
Ұсынылған құжаттардың заңдылыққа сәйкессіздігі;
Эмиссия проспектісіне кіргізілген мәліметтердің бағалы қағаз шығарушының нақты
Ұлттық банктің келісімінен өтпеген банктің басшы қызметкерлерінің бар
Салымшылар мен кредиторлардың мүддесін қорғау үшін Қазақстан Республикасының
Құрылтайшылар мен акционерлердің қаржылық жағдайы нашар болуы;
Бағалы қағаздардың эмиссия проспектісі жөнінде жағымды қорытынды беруден
Шығарушы банктердің әрбір бағалы қағаз шығаруы, орналастыру тәсілінен
Алғашқы шығаруды тіркеу үшін банк құру туралы Қазақстан
Акцияларды одан әрі (қосымша) шығарғанда:
Өтініш;
Акцияларды қосымша шығару туралы акционерлердің жалпы жиналысының шешімі
Заңды тұлғаны мемлекеттік қайта тіркеу туралы куәліктің көшірмесі;
Жарғылық капиталының көлемінің өзгергені туралы көрсетілген статистикалық карточканың
Қосымшалар мен өзгерістер енгізілген, нотариалды расталған жарғы көшірмесі
Құрылтайшы құжаттарға өзгерістер енгізілген датадан бастап, бір ай
Әр акция түрінің үлгілері – шығару құжаттамасы нысаны
Тәуелсіз тіркеушімен келісім-шарт көшірмесі және маманның біліктілік куәлігінің
Акцияларды шығаруды тіркеу кезінде бағалы қағаздармен жұмыс операциясына
Бухгалтерлік баланстармен тігілген эмиссия проспектілері (шығару шарттары) екі
Аудиторлық қорытынды;
Акциялардың бұрыңғы шығарудың мемлекеттік тіркелуі туралы куәліктің көшірмесі;
Қоғамды тіркеушісі берген, 5% жоғары акцияны иеленуші акционерлердің
Шығарушы банк бағалы қағаздарды тек эмиссия жарияланып, проспект
Банк тәжірибесінде бағалы қағаздарды өткізудің бірнеше әдістері бар:
Акционерлердің акцияларды материалдық құндылықтармен, материалдық емес активтермен, сондай-ақ
Акцияның белгілі бір санына келісім-шарт сатып алушысымен келісілген
Акционерлердің арасында тиістімөлшердегі акцияларды бөлу арқылы банктің басқа
Банктің бұрыңғы шығарған айырбас акцияларын акцияларға айырбастау;
Бағалы қағаздарды өткізгенде шығарушы банк оның нәтижелерін сараптайды
Шығарушы банк акцияларының төленгенін растайтын құжаттар қатарына келесілер
Бағалы қағаздарды шығару және шығарушы банк нақты өткізген
1.4 Банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі.
Егер банк өзінің меншікті қаржыларын тиімді қолдана алса,
Капиталдың көрсеткіштері арқылы мемлекеттік қадағалау органдар банктердің қызметін
Меншікті капиталдың минималды көлемі;
Активтер бойынша шектеулер мен басқа банктің активтерін сатып
Банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі ұзақ уақыт бойы ғылыми-зерттеу
Банктер өздерінің активтерін арттыру үшін капиталдың төмеңгі мөлшерде
«Капиталдың жеткіліктілігі» термині банктің жалпы тұрақтылығын және оның
Банктің ресурсындағы меншікті капиталдың өте төмеңгі үлесінде болуы
Банк меншікті капиталын ұлғайтуға негіз болатын мынадай факторларды
Банктердің дивидендтері өнеркәсіптік кәсіпорын активтеріне қарағанда, пайыз мөлшерлемесінің
Банк көбіне тұрақсыз қысқа мерзімді қарыз көздеріне көңіл
Сондықтан, кез келген саяси немесе экономикалық өмірдегі жағдайлар
Демек, банк капиталының жиынтық деңгейінің жеткіліктігі банк жүйесін
Банктердегі немесе жалпы банктік жүйедегі капитал көлемін тура
Банк меншікті капиталын бағалау әдістемесі туралы сұрақ 80-ші
Кук коэффициенті банк капиталы мен оның баланстан тыс
Базель келісіміне сәйкес, меншікті капиталдың жеткіліктілігін анықтайтын басты
мұнда: - Тәуекелді активтер коэффициенті;
- Банктің меншікті капиталы;
- Тәуекелділігі бойынша топтастырылған активтердің сомасы;
Базель келісіміне сәйкес, банктің капиталы екі деңгейде бөлінеді:
Бірінші деңейлі капиталдың құрамына келесі баптар кіреді (KI):
Тіркелген көлеміндегі төленген жарғылық капитал (Шоттар: 3001,3025 минус
Қосымша капитал (3101 шот);
Өткен жылдардың таза кірісінің есебінен құрылған қорлар мен
Минус:
Материалды емес активтер (1659 минус 1699 шот);
Өткен жылдың шығындары (3599 шот);
Ағымды жылдың шығындарының ағымды жылдың кірістерінен асуы;
Екінші деңгейлі капиталдың құрамына келесі баптар кіреді (КII):
Ағымды жылда шығындардың кірістердің асуы;
Негізгі құралдар мен бағалы қағаздарды қайта бағалау (3540,3560);
Тәуекелділігі бойынша топтастырылған активтер сомасының 1,25% аспайтын жалпы
Бірінші деңгейлі капиталдың сомасының 50% аспайтын субординарлық қарыз
Субординарық қарыз – бұл банктің қамтамасыз етілмеген міндеті
Қаржылық қадағалау Агенттігіннің қоятын пруденциалдық нормативтер туралы ережесіне
Активтерді тәуекелділігі бойынша бес топқа бөлінеді:
1 топқа – тәуекелділіктен бос активтер кіреді -0
2 топқа – тәуекелділігі төмен активтер кіреді –
3 топқа – тәуекелділігі жоғары активтер кіреді –
4 топқа – тәуекелділігі өте жоғары активтер кіреді
5 топқа - тәуекелділігі аса жоғары активтер кіреді
Бұл топтасуда бір актив бірнеше топтарда кездеседі, мысалы:
Тәуекелділігі бойынша өлшенетін активтер келесі формуламен анықталады:
мұнда:
- жеке операциялар бойынша активтер;
- туекелділік коэффициенті(деңгейі);
Тәуекелділігі бойынша өлшенетін активтер банктің меншікті капиталын есептеуінде
Банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі оның сенімділігін көрсетеді. Капитал
Банк қызметінің тәуекелділігі көптеген банк операцияларына әсер етеді,
Банктің меншікті капиталына баға беру үшін оның жеткіліктілігін
Біріншіден, капитал жеткіліктілігін көрсететін оның минималдық мөлшерін орындалуын
Екіншіден, капитал жеткіліктілігін мінездейтін коэффициенттер мен көрсеткіштер анықталады.
Меншікті капиталдың минималдық мөлшері келесідей (2001 жылдың 1
Лицензиясы бар банктер үшін 1000.000.000 теңге;
Аймақтық банктер үшін (Алматы және Астана қалаларынан тыс
Барлық банктер үшін меншікті капиталдың ең төменгі мөлшер
30.000.000 теңге-аудандық орталықтарда және Алматы мен Астана қалаларында
15.000.000 теңге-басқа қалаларда орналасқан әр бір филиалдар үшін;
10.000.000 теңге-басқа елді мекендерде орналасқан әр бір филиалдар
15.000.000 теңге-аудандық орталықтарда және Алматы мен Астана қалаларында
5.000.000 теңге – басқа елді мекендерде орналасқан әр
Келесіде, капитал жеткіліктілігін мінездейтін пруденциалдық нормативтер орындалуы анықталады-
Пруденциалдық нормативтер туралы ережесіне сәйкес меншікті капитал келесі
МК = КI + КII – ИК ;
Мұнда:
КI – бірінші деңгейлі капитал;
КII – екінші деңгейлі капитал;
ИК – басқа заңды тұлғалардың капиталына инвестиция және
Ескерту: меншікті капиталдың анықталуында екінші деңгейлі капитал бірінші
Мысалы:
КI – 1.500.000 теңге
КII – 1.700.000 теңге
ИК – 500.000 теңге
Формула бойынша:
МК = 1.500.000 + 1.500.000 - 500.000 =
Капиталды екі деңгейге бөліп, оның компоненттерінің сенімділігін анықтауға
КI – сенімділігі жоғары, негізгі көздер;
КII – сенімділігі төмен көздер;
Талдау барысында олардың өзгеру динамикасын бағалап, өсу қарқынына
КI келесідей есептеледі:
Төленген жарғылық капитал (банк сатып алған өз акцияларының
Қосымша капитал;
Резервтік капитал;
Өткен жылдың таратылмаған таза кірісінен пайда болған қорлар;
Өткен жылдың таратылмаған таза кірісі;
Алу (-):
Материалдық емес активтер (банктің негізгі қызметіне қолданылатын лицензияланған
Өткен жылдың зияндары;
Ағымды жылдың зияндары (немесе ағымды жылдағы шығындардың кірістерден
КII келесідей есептеледі:
Ағымды жылдың таза кірісі (немесе ағымды жылдағы кірістердің
негізгі құралдар мен бағалы қағаздардың қайта бағалауы бойынша
Жалпы резервтер (Пж) (тәуекелділігі бойынша есептелген (өлшенетін) активтердің
Яғни, Пж = Ат*1,25%/100% - есепке осы мөлшерде
Банктің субординарлық борышы (СБ) (КI-дың 50%-нан аспауы керек)
Яғни, СБ = КI * 50%/100% - есепке
Капитал жеткіліктілігін мінездейтін және
бірінші деңгейлі капитал мен меншікті капиталдың есебіне кірген
коэффициентінің мағынасы 0,06 (6%)-дан кем болмауы керек.
банктің меншікті капиталын арнайы резервтерге, тағыда екінші деңгейлі
коэффициентінің мағынасы 0,12 (12%)-дан кем болмауы керек.
Капитал жеткіліктілігін мінездейтін нормативтік талаптардың орындалуына бағалап капитал
1.
2.
Мұндағы,
МК – меншікті капитал
3.
Сыныпталатын активтер дегеніміз – үмітсіз және күмәнді активтердің
4.
II-бөлім. Банктің меншікті капиталымен жүргізілетін операциялар және олардың
2.1 Банктің жарғылық капиталының есебі
Акционерлік қоғамның жарғылық капиталы барлық акциялардың номиналдық құнының
Капитал төленген және жарияланған болып ажыратылады. Акционерлік қоғам
Акцияларды шығарылған және айналымдағы жүрген акциялар деп бөледі:
Шығарылған акциялар – бұл сатылған немесе басқа түрмен
Айналымда жүрген акциялар – бұл шығарылғаннан кейін, айналымда
Номиналдық құны шетел валютасында белгіленген жарғылық капиталдың есебі,
21 «Валюта курстарының өзгеруінің әсері» бухгалтерлік есептің халықаралық
Табыстар (4750 баланстық шот «шетел валютадағы жарғылық капиталын
Бағалы қағаздар бойынша өкілетті орган және Әділет министірлігінің
Жарғылық капиталдың мөлшерін көбейткенде:
Дт 3002 «Төленбеген жарғылық капитал – жай акциялар»
3026 «Төленбеген жарғылық капитал – ерекшелігі бар акциялар»
Кт 3001 «Жарияланған жарғылық капитал - жай акциялар»
3025 «Жарияланған жарғылық капитал - ерекшелігі бар акциялар»
Жарғылық капиталға жарналарды төлеу:
Дт 2860 «Басқа да кедиторлар»
Кт 3002 «Төленбеген жарғылық капитал – жай акциялар»
3026 «Төленбеген жарғылық капитал – ерекшелігі бар акциялар»
немесе:
Дт 1001 «Кассадағы нақты ақша»
«Банктің басқа банктердегі корреспонденттік шоттары» - сату бағасы
Кт 3002 «Төленбеген жарғылық капитал – жай акциялар»
3026 «Төленбеген жарғылық капитал – ерекшелігі бар акциялар»
Кт 3101 «Акциялар бойынша сый-ақылар» - сату бағасы
Жарғы капиталына шетел валютада жарна төлеген кезде келесі
Дт 1001 «Кассадағы нақты ақша»
1050 «Банктің корреспонденттік шоттары»
2203 «Клиенттердің ағымды шоттары»
Кт 1858 «Шетел валютасы бойынша қысқа валюталық позиция»
2858 «Шетел валютасы бойынша ұзын валюталық позиция»
Бір мезгілде теңгеде.
Дт 2859 «Шетел валютасының теңгедегі бақылау құны (қысқа
1859 «Шетел валютасының теңгедегі бақылау құны (ұзын валюталық
Кт 3002 «Төленбеген жарғылық капитал – жай акциялар»
3026 «Төленбеген жарғылық капитал – ерекшелігі бар акциялар»
Резервтік капитал – бұл бөлінбеген табыстан аудару есебінен
Резервтік капиталын құрған кезінде төмендегі өткізбе құрылады:
Дт 3599 «Ағымды жылдың таратылмаған таза кірісі (жабылмаған
Кт 3510 «Банктің резервтік капиталы»
Дивидендтерді төлеу үшін қаражат жетпеген жағдайда, оларды резервтік
Дт 3510 «Банктің резервтік капиталы»
Кт 1853 «Акционерлермен (дивидендтер бойынша) есеп айырулар»
2853 «Акционерлермен есеп айырулар»
Бөлінбеген табыс (жабылмаған зиян) шоты, оның бұрыңғы жылдардағы
Бұл шот жаңа жылдың қорытынды айналымдарын өткізген соң,
2.2. Банк акционерлерінен сатып алынған акциялардың есебі
Акционерлік қоғам құқықтық актілерде қаралған, ең төмеңгі мөлшерді
Сатып алынған меншікті акциялар – бұл сатылған, одан
Бұл мынадай мақсатта жасалады:
Алып-сату;
Заңды күшін жою;
Банктің акциясына қолайлы конъюнктурасын қолдау;
Банк акцияларының бақылау пакетін басқа субъектілерімен сатып алуынан
Өз акциялардың сатыпалу нәтижесі – активтердің және банктің
Сатып алынған меншікті акциялардың есебі, номиналдық құн немесе
Акциялар мынадай жағдайда заңды күшін жояды:
Банк жабылғанда;
Акцияның бір түрін басқасына ауыстырғанда;
Банктің жарғылық капиталы азайғанда,
Меншікті акцияларды акционерлерден сатып алғанда:
Егер бастапқы құнынан төмен бағамен сатып алынса:
Дт 3003 «Сатып алынған жай акциялар»
3027 «Сатып алынған ерекшелігі бар акциялар»-бастапқы құнына
Кт 3101 «Акциялар бойынша сый-ақылар»-баға айырмасына
Кт 2203 «Клиенттердің ағымды шоттары»
2211 «Клиенттердің талап ету депозиттері»
1001 «Кассадағы нақты ақша»
Егер бастапқы құнынан жоғары бағамен сатып алынса:
Дт 3003 «Сатып алынған жай акциялар»
3027 «Сатып алынған ерекшелігі бар акциялар»-бастапқы құнына
Дт 3101 «Акциялар бойынша сый-ақылар»-баға айырмасына
Кт 2203 «Клиенттердің ағымды шоттары»
2211 «Клиенттердің талап ету депозиттері»
1001 «Кассадағы нақты ақша»-сату бағасына
Акциялар сатып алғаннан кейін қайта сатылуы немесе өзінің
Акциялардың күшін жойған кезде, жарғылық капиталының азаюы келесі
Дт 3001 «Жарияланған жарғылық капитал - жай акциялар»
3025 «Жарияланған жарғылық капитал - ерекшелігі бар акциялар»
Кт 3003 «Сатып алынған жай акциялар»
3027 «Сатып алынған ерекшелігі бар акциялар»
Егер акциялар сұранысқа ие болмаса,онда олардың сомасын жарғылық
Дт 3001 «Жарияланған жарғылық капитал - жай акциялар»
3025 «Жарияланған жарғылық капитал - ерекшелігі бар акциялар»
Кт 3002 «Төленбеген жарғылық капитал – жай акциялар»
3026 «Төленбеген жарғылық капитал – ерекшелігі бар акциялар»
Қорытынды айналымдар өткізілгеннен кейін және салық аударғанға дейін
Дт 4999 «Салыққа дейінгі кірістер»
Кт 5999 «Табыс салығы»
3599 «Ағымды жылдың таратылмаған таза кірісі (жабылмаған зиян)
Акционерлер жиналысының шешімі негізінде резервтік капиталды құру кезінде
Дт 3599 «Ағымды жылдың таратылмаған таза кірісі (жабылмаған
Кт 3510 «Банктің резервтік капиталы»
Банк шығындарын жабуға резервтік капиталын қолданған кезінде келесі
Дт 3510 «Банктің резервтік капиталы»
Кт 3599 «Ағымды жылдың таратылмаған таза кірісі (жабылмаған
2.3. Банк акционерлеріне дивидендтерді есептеу мен төлеу тәртібі
Дивидендтер дегеніміз – акционерлер арасында бөлінуге жататын таза
Қарапайым дивидендтер, бұл өз акционерлеріне банк табысынан төленетін
Дивидендтер төлеумен үш маңызды күндер (дата) байланысты:
Хабарландырулар;
Акция иелерін тіркеу;
Төлемдер;
Бірінші дата – дивидендтер төлеу туралы директорлар кеңесі
Артықшылығы бар акцияларға жай акциялармен салыстырғанда, жеңілдіктер беріледі.
Егер банктің бөлінбеген табыстары жетпесе, онда артықшылы бар
Кейбір жағдайда, банк капиталынң айналымын сақтап қалу үшін
Дивидендтер есептеу негізінде төмендегі өткізбелер құрылады:
Дт 3599 «Ағымды жылдың таратылмаған таза кірісі (жабылмаған
Кт 1853 «Акционерлермен (дивидендтер бойынша) есеп айырулар»
2853 «Акционерлермен есеп айырулар»
Резервтік капитал есебінен дивидендтерді есептегенде:
Дт 3510 «Банктің резервтік капиталы»
Кт 1853 «Акционерлермен (дивидендтер бойынша) есеп айырулар»
2853 «Акционерлермен есеп айырулар»
Дивидендтер төлеу, салық төленіп болған соң, касса арқылы
Дт 1853 «Акционерлермен (дивидендтер бойынша) есеп айырулар»
2853 «Акционерлермен есеп айырулар»
Кт 1001 «Кассадағы нақты ақша»
1050 «Банктің корреспонденттік шоттары»
2203 «Клиенттердің ағымды шоттары»
Қорытынды
Қазақстан банктерінің меншікті капиталдарының көлемі үлкен болып табылмайды.
Банктің ресурсы ретінде, меншікті капитал акционерлерге дивиденд формасындағы
Ал жарғылық капиталды ұлғайту, қазіргі таңда бірнеше себептерге
Ұзақ мерзімді салымдарға резиденттердің инвестициялық мүмкіншіліктерінің шектеулілігі;
Банктердің көбісі құрылымдық өзгерістерді басынан кешіріп жатыр, сонымен
Инвесторлардың көбілерін, банк қызметіне әсер ету мен қадағалау
Осы және тағы басқа себептерге байланысты ірі банктер
Сонымен, банктер капиталдандыру сұрағын акционерлердің меншікті қаражаттарын тарту
Сонымен, банктің меншікті капиталы – консервативтік ресурс түрі
Дүниежүзілік тәжірибеден өзіміз білетіндей «Дамымаған банктік жүйеде дамыған
Әдебиеттер тізімі
«Қазақстан Республикасының Ұлттық банкi туралы» ҚР-сы Президентiнiң
«Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы» ҚР-сы
«ҚР бағалы қағаздар нарығы туралы» заңының ресми
Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялары. Оқу құралы.
Виноградова Т. Н. Банковские операции: Учеб.для сред.
Қалғұлова Р.Ж. «Екінші деңгейлі банктегі бухгалтерлік есеп» Алматы
Миржакыпова С.Т. “Банковский учет в РК” Часть1 г.Алматы,
Көшенова Б.А. Бағалы қағаздар нарығы: Оқу құралы.- Алматы:
«Банки Казахстана» журналы №10 2005 жыл
«Қаржы қаражат» журналы №2 2005 жыл
42
Меншікті капитал
Инвестицияларды қайта бағалау
Негізгі құралдарды қайта бағалау
Қосымша капитал
Резервтік капитал
Бөлінбеген таза кіріс
Қосымша төленген капитал
Жай акциялар
Ерекшелігі бар акциялар
Салынған капитал
Жарғылық капитал