Қысқамерзімді активтердің есебі және аудиті
Мазмұны
1 Қысқа мерзімді активтер есебі және аудитінің теориялық
1.1 Қысқа мерзімді активтердің жалпы сипаттамасы
1.2 Қысқа мерзімді активтер және олардың жіктемесі
1.3 Аудиторлық тексерісті ұйымдастыру
2 «Байназар-Эк» ЖШС-ндегі қысқа мерзімді активтердің есебі
2.1 «Байназар-Эк» ЖШС-ң сипаттамасы және қысқа мерзімді активтер
2.2 Қысқа мерзімді активтердің қозғалысының құжаттық рәсімделуі
2.3 Қысқа мерзімді активтердің синтетикалық және аналитикалық есебі
3 Кәсіпорындағы қысқа мерзімді активтердің аудиті
3.1 Ішкі бақылау жүйесін бағалау және аудиторлық бағдарламаны
3.2 Аудиторлық процедуралар
3.3 Аудит нәтижесін рәсімдеу
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Қосымша «А» Бухгалтерлік баланс
Қосымша «Ә» Анықтамалық материалдар
Қосымша «Б» Графикалық бөлім
Кіріспе
Диплoмдық жұмыстың тaқырыбы «Қысқa мерзімді aктивтердің есебі мeн
Қысқa мерзімді активтер дeп бұл қoғамның қысқa мерзімді
Қысқа мерзімді активтерге:
ақша қаражаттары (кассадағы, банкте ашылған шоттардағы, депозиттердегі). Пайдалануға
қаржылық инвестициялар (құнды қағаздарға салымдар);
жойылу мерзімі бір жылға дейінгі дебиторлық борыштар;
тауарлы-материалдық босалқылар;
бір жыл мерзім ішінде есептен шығарылатын болашақ мерзімдердің
қысқа мерзімді активтерді сатып алуға жұмсалған аванстық төлемдер;
алынуға тиісті шоттар;
алынуға тиісті вексельдер;
басқа да дебиторлық қарыздар.
Қысқа мерзімді активтер баланста төлем қабілеттіктеріне сай орналасуы
- ақша қаражаттары – номиналды құны бойынша;
- қысқа мерзімді инвестициялар – әділ бағасы бойынша;
- алынуға тиісті шоттар – алынады деп күтілетін
- қорлар – өзіндік құны немесе өзіндік құн
- алдын ала төленген шығындар – өзіндік құнымен.
Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру»
Дипломдық жұмыстың обьектісі «Байназар-Эк» ЖШС.
Дипломдық жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасының аумағында жұмыс істейтін
Көрсетілген мақсатқа жету үшін төмендегідей міндеттер қойылды:
кәсіпорында қысқа мерзімді активтер облысындағы бухгалтерлік есепті ұйымдастыру;
бухгалтерлік құжаттарының түрлерінің ерекшеліктерін талдау;
бухгалтерлік есепті ұйымдастырылуының принциптерін анықтау;
ішкі бақылаудың ерекшеліктерін және жүргізілуін талдау.
Дипломдық жұмыстың мәні – бухгалтерлік есепті жүргізудің және
Дипломдық жұмысты жазу кезінде Радостовецтің «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есепті
Дипломдық жұмыс үш үлкен бөлімнен және тоғыз бөлімшеден
«Байназар-Эк» ЖШС-індегі қысқа мерзімді активтердің аудиті қалай жүргізілетіндігі
1 Қысқа мерзімді активтер есебі және аудитінің теориялық
1.1 Қысқа мерзімді активтердің жалпы сипаттамасы
Қысқа мерзімді активтер деп бұл қоғамның қысқа мерзімді
Қысқа мерзімді активтерге:
ақша қаражаттары (кассадағы, банкте ашылған шоттардағы, депозиттердегі). Пайдалануға
қаржылық инвестициялар (құнды қағаздарға салымдар);
жойылу мерзімі бір жылға дейінгі дебиторлық борыштар;
тауарлы-материалдық босалқылар;
бір жыл мерзім ішінде есептен шығарылатын болашақ мерзімдердің
қысқа мерзімді активтерді сатып алуға жұмсалған аванстық төлемдер;
алынуға тиісті шоттар;
алынуға тиісті вексельдер;
басқа да дебиторлық қарыздар.
Қысқа мерзімді активтер баланста төлем қабілеттіктеріне сай орналасуы
ақша қаражаттары – номиналды құны бойынша;
қысқа мерзімді инвестициялар – әділ бағасы бойынша;
алынуға тиісті шоттар – алынады деп күтілетін бағалау
қорлар – өзіндік құны немесе өзіндік құн мен
алдын ала төленген шығындар – өзіндік құнымен.
Активтер үш сатыдан: анықтау, тану және бағалаудан тұрады.
Активтерді тану деп активтерді бірегейлік өлшемге келтіріп, қаржылық
Активтер дәстүрлі әдістермен, бастапқы құнымен бағаланады. Бухгалтерлік есеп
бастапқы өзіндік құнымен;
қалпына келтіру құнымен;
жоюдағы құнымен;
ағымдағы құнымен (немесе базарлы құнға келтіру әдістерімен) бағаланады.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп – деп аталатын
Жалпы ақша қаражаттары «Қысқа мерзімді активтер» деген алғашқы
Актив егер:
оны іске асыру болжамдалса, немесе ұйымның қалыпты операциялық
ол негізінен сауда мақсатында немесе қысқа мерзімге және
Ақша қозғалысы жөніндегі есепті дайындау кезінде пайданың көбею
Ақша қозғалысымен байланыссыз, алынған таза табыстар мен шығыстарды
амортизациялық аударымдар;
провизияны құруға кеткен нақты шығындар сомасы;
есептелген, бірақ алынбаған табыс сомасы және сыйақы түрінде
сыйақы төлеумен және алумен байланысты емес, алынбаған табыс
Ақша қаражаттар қозғалысының есебі, олардың операциялық, инвестициялық және
Қаржы нарығының айрықша бөлігі, ол – бағалы қағаздар
Бүгінгі күні елімізде көптеген акционерлік қоғамдар, сақтандыру компаниялары,
Іс жүзінде акция, облигация және басқа да бағалы
Қысқа мерзімді қаржы салымдарын өзінің бухгалтерлік балансында сатып
баланстық құнды тұтастай жиынтық портфель негізінде анықтау;
баланстық құнды жиынтық портфель негізінде инвестиция түрлері бойынша,
баланстық құнды жеке инвестициялар негізінде анықтау.
Инвестициялар деп өнеркәсіптің, құрылыстың, ауыл шаруашылығының және экономиканың
Инвестицияның көзі болып жаңадан қалыптасқан (құрылған) құн немесе
Қаржылық инвестициялар – бұл субъектінің табыс алу мақсатында
Инвестицияларға жататындар:
қаржы көздері, банктік салымдар, акциялар және басқа да
жылжыйтын және жылжымайтын мүлік (ғимараттар, құрал-жабдықтар, және басқа
авторлық құқықтар, жерді қолдану құқығы;
меншіктік құқықтар, тәжірибе және басқа да интеллектуалды игіліктер;
Инвестициялаудың негізгі объектілері:
жаңа құрылып жатқан, реконструкторланып жатқан және кеңейтіліп жатқан
бағалы қағаздар (акциялар, облигациялар және тағы басқалар);
қаржылық салымдар;
ғылыми-техникалық өнім және басқа да меншік объектілері;
меншік құқығы және интеллектуалды меншік құқығы;
Инвестициялық іс-әрекет заңды және жеке тұлғалардың, ал мемлекет
Ресурстарды салу мен табыс немесе әлеуметтік эффект алу
Инвестициялық іс-әрекеттің объектілері нарықта капиталға деген сұранысты бейнелесе,
Инвестициялық іс-әрекеттің субъектілері мыналар:
инвесторлар;
атқарушылар;
инвестициялық іс-әрекеттің объектілерін пайдаланушылар;
қаржыландырушы және несиелендіруші банктер;
Қазақстанның және сонымен қатар, шетелдердің жеке және заңды
Инвестициялық іс-әрекеттің субъектілері инвестициялардың практикалық реализациясы жүретін инвестициялық
Инвестициялық сфераның құрамына мыналар кіреді:
капиталды құрылыс сферасы;
ғылыми-техникалық өнім мен интеллектуалды потенциал жүзеге асатын инвестициялық
қаржы капитал айналымының сферасы;
инвестициялық іс-әрекеттің субъектілерінің мүліктік құқығы жүзеге асатын сфера.
Инвестициялық іс-әрекеттің барлық қатысушылары ішінен негізгі үшеуін бөліп
инвесторлар;
атқарушылар;
қаржыландырушы және несиелендіруші банк;
Инвесторлар мен атқарушылар арасындағы қарым-қатынас екі жақ арасындағы
Келісім-шартта көрсетілген шарттарды орындамау мүліктік және басқа да
Банктер мен инвестициялық іс-әрекетке қатысушылар арасындағы
қарым-қатынас екі жақты қалыптасады:
егер банк кредитор болса, онда кредиттік келісім-шарт негізінде;
егер банк кредитор болмай, қызмет көрсету бойынша агент
Мемлекеттік секторда инвестициялық іс-әрекеттің қатысушылары арасындағы қарым-қатынас құрылысты
Кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды немесе жеке тұлағалардан
Есеп беретін уақыттан кейінгі бір жыл ішінде алынатын
ағымдағы активтерді сатып алуға төленген аванстық (алдын ала
тапсырылған (берілген) шоттар бойынша алынуға тиісті борыштар;
вексельдер бойынша алынуға тиісті борыштар;
негізгі ұйымдар мен еншілес серіктестігі арасындағы түрлі
ұйымның лауазымды тұлғаларанының дебиторлық борышы;
басқадай дебиторлық борыштар.
Кәсіпорынның балансындағы алынған вексель деп аталатын бабындағы сома
Ұйымның қаржы жағдайын сипаттайтын көрсеткіштердің қатарына дебиторлық борыштардың
Кейбір жағайларда сапаның төмендігінен немесе тауарлардың ақау болу
Кәсіпорындардың бухгалтериясы дебиторлық борыштар есебін жүргізу барысында мына
нөмірі 7 Журнал-ордер – «Жұмысшылар мен басқа да
нөмірі 9 Журнал-ордерге қосымша тізімдеме – «Берілген аванстар»
нөмірі 10 Журнал-ордер – «Күдікті қарыздар бойынша резерв»,
Нөмірі 11 Журнал-ордер – 1210 «Сатып алушылар мен
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілер және басқадай дебиторлармен
Дебиторлық берешектің түрлері:
«Қысқа мерзімді дебиторлық берешек» кіші бөлімі қысқа мерзімді
Осы кіші бөлім мынадай шоттардың топтарын қамтиды:
1210 «Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді
1220 «Еншілес ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық берешегі», онда
1230 «Қауымдастырылған және бірлескен ұйымдардың қысқа мерзімді дебиторлық
1240 «Филиалдар мен құрылымдық бөлімшелердің қысқа мерзімді дебиторлық
1250 «Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі», онда қызметкерлердің
1260 «Жалдау бойынша қысқа мерзімді дебиторлық берешек», онда
1270 «Алынуға тиісті қысқа мерзімді сыйақылар», онда акциялар
1280 «Өзге де қысқа мерзімді дебиторлық берешек», онда
1290 «Күмәнді талаптар бойынша резерв», онда күмәнді талаптар
Күмәнді дебиторлық борыштар. Сатып алушылар мен тапсырыс беруші
Екіншісі – резервтік әдіс, бұл жағдайда шығындар алдын
Тікелей еспетен шығару әдісі бухгалтерлік есеп тұрғысынан қолайлы
Күмәнді қарыздар бойынша резервтердің есебі 1290 «Күмәнді
Қазақстан Республикасы заңына сәйкес талап ету мерзімі өтіп
Егер кәсіпорындар мен ұйымдар күдікті қарыз бойынша резерв
Қорлар кәсіпорынның ең маңызды активтерінің бірі және түсімдерінің
№ 2 ХҚЕС-тың 12 бөлімі (213 баб)
қарапайым қызмет барысында сатуға арналған;
осындай сату үшін өндіру процесі;
өндірістік процесте немесе қызметтер көрсету кезінде пайдалануға арналған
Осы бөлім мыналарда бар қорларды өлшеуге қолданылмайды:
ауыл және орман шаруашылығы өнімін өндірушілерде оны жинағаннан
пайда немесе залал арқылы өткізуге жұмсалатын шығындарды шегергендегі
Қысқа мерзімді активтер және олардың жіктемесі
Пайдалануда шек қойылмайтын ақша немесе оның баламасында болса,
1000 «Ақша қаражаты» кіші бөлімі – ақша қаражаттарын
1010 «Кассадағы теңгемен ақша қаражаты», онда кассадағы ұлттық
1020 «Жолдағы ақша қаражаты», бұл жерде жолдағы ақша
1030 «Ағымдағы банктік шоттардағы ақша қаражаты» – бұл
1040 «Карт шоттардағы ақша қаражаты», онда банктік шоттардағы
1050 «Жинақтайтын шоттардағы ақша қаражаттары», мұнда ағымдағы банктік
Инвестициялар кәсіпорындардың тұрақты дамуын қамтамасыз етеді және келесідей
қаржылық және материалдық ресурстарды жинақтау арқылы өздерінің кәсіпкерлік
жаңа кәсіпорындарды сатып алу;
бизнестің жаңа түрлерін меңгеру нәтижесінде өз қызметін әртараптандыру.
Кәсіпорындар инвестициялар салымдарды әр түрлі нысандарды жүзеге асыра
Негізгі жіктеу белгісі ретінде инвестициялау объектілері қарастырылады. Бұл
Нақты (тікелей) инвестициялар дегеніміз – бұл табыс алу
Қаржылық инвестициялар – бұл табыс алу мақсатында құнды
Инвестицияларды жіктеудің келесі белгісі – инвестициялау мерзімі. Аталған
Қысқа мерзімді инвестициялар – бұл бір жылға дейінгі
Кәсіпорынның инвестиция барысында қатысу сипатына қарай тікелей және
Инвестицияланатын қаражаттардың меншік белгісіне қарай жеке және мемлекеттік
Инвестицияларды дұрыс басқара білу кәсіпорынның экономикалық тиімділігіне, қаржылық
Инвестицияларды басқарудың құрамына келесілер кіреді:
инвестицияларды мемлекеттік деңгейде басқару – бұл инвестициялық қызметті
жеке инвестициялық жобаларды басқару – бұл қазіргі заман
жеке кәсіпорынның инвестициялық қызметін басқару – бұл кәсіпорын
Кәсіпорын деңгейінде инвестицияларды басқарудың бірінші
кезеңі – бұл елдегі инвестициялық жағдайды (климатты) талдау.
жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ), ұлттық табыстың және
ұлттық табысты бөлудің динамикасы;
мемлекеттік инвестициялық қызметті заңды түрде реттеуі, бақылауы және
инвестициялық нарықтардың, бірінші кезекте несие нарығы мен құнды
Келесі кезең кәсіпорынның экономикалық даму стратегиясын ескере отырып,
Бұл үшін экономиканың жекелеген салаларының инвестициялық тартымдылығы, яғни
Дебиторлық борыштардың есебі өз алдына бөлек шоттармен, әр
Бухгалтерия жұмысшыға қызметтік командировкаға ақша береді. Командировка уақытында
Қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес қорлар жіктеледі:
1310 «Шикізат және материалдар»;
1320 «Дайын өнім» кәсіпорын шығарған және сатуға арналған
1330 «Тауарлар» қайта сату үшін сатып алынған
1340 «Аяқталмаған өндіріс» - дайын болу дәрежесіне жетпеген
Қорлар есебіне бухгалтерлік есеп шоттарының жұмыс жоспарында 1300
Қорлар компания балансында актив ретінде танылады. Кәсіпорынға болашақта
кіріске алынуы;
өңдеуден өтуі және өткізуге дайындалуы;
өткізілуге дайын өнім қалыптасуы және сатылуы.
Қорлардың өзіндік құны түснігі, бағалануы. Бухгалтерлік есепте қорлар
Қорлардың өзіндік құнына қорларды сатып алуға, қайта өңдеуге
Қорлар №2-ХҚЕС-тың 217 баб. 226 бабтарына сәйкес
№ 2-ХҚЕС бойынша сатып алуға жұмсалған шығындар:
сатып алу бағасы – сатып алушылық бағасы;
сырт жерден әкелуге баж – импорт бажы және
делдалдық ұйымдарға төлеген комиссиялық сыйақы;
көліктік дайындау шығыстары тасымалдауға, өңдеуге жұмсалған шығыстар;
Қайта өңдеуге жүмсалатын шығындар – шығарылатын өнімдердің нақты
шикізат шығындары;
еңбек шығындары және тағы басқа шығындары.
Өзге де шығындар – қорларды белгіленген жерге дейін
Кәсіпорын 1300 шоттар бөліміне кіріске алынған құндылықтар актив
Қорларды есепке алудың аса маңызды мәселелерінің бірі оларды
Сатудың ықтимал таза бағасы.
Жылдық қаржылық есептілікті жасаудың алдында материалдық қорлардың нақты
Ықтимал таза өткізу құны – бұл жұмысты орындауға
Жыл ішінде сату бағасы төмендеген не моральдық жағынан
Баланстық құн мен ықтимал таза өткізу құны арасындағы
Ықтимал таза өткізу құны есептеу кезінде неғұрлым сенімді
Өз кәсіпорнымыздың балансын тексеріп көрейік, қалдықта қанша және
Қорлар – жатып қалған қаражат, бұл – пайдалануға
Мысалы, операциялық қорлар үшін: шикізат пен қосымша материалдар
Қосалқы белшектер үшін сақтау мерзімінен көп дегенде 60
Егер кәсіпорын қоймаларда қорларды сақтаудың нормативтік оңтайлы мерзімін
Өткізудің таза құны бойынша құнсызданудың тәсілдері.
Ең аз бағалауды айқындаудың әдісі де немесе тәсілі
тауарлық топтар бойынша;
тауарлық топтар түрлері бойынша;
жалпы қорлар бойынша (тікелей).
Аудиторлық тексерісті ұйымдастыру
Қазақстан Республикасының заңы бойынша 20 қарашада 1998 жылы
Аудит және оның рәсімі (процедурасы) эволюцияның үш сатысынан
Растаушы аудитте негізінен бухгалтерлік тіркелімдер мен есеп берудің
Аудитке жүйелі-бағдарламалы тәсілдеме батыс елдерінде
1960 жылдардың соңында пайдаланыла бастады әрі аудиторлар сараптаманың
Аудиттің жүйелі бағдарламалы аудит әкімшілікті ешкім бақыламайтын жағдайда
Тәуекелге негізделген аудит – бұл кәсіпорынның жұмыс жағдайына,
жан-жақты кешенді тексеруді жүргізуге мұқият дайындалып, басты назарды
Аудит түрлері:
міндетті – ол заңмен бекітілген, әр жыл сайын
инициативтік – кәсіпорынның басшысының шешімі бойынша, белгілі бір
Аудитордың жұмысы – бұл қаржылық есептіліктің ұқыптылығын және
Аудит қызметінің негізгі принциптері мыналар болып табылады:
тәуелсіздік;
объективтілік;
ұқыптылық;
құпиялылық.
Аудиторлық тексерудің нәтижелеріне байланысты аудит стандартына сәйкес келетін
Аудитті жүргізудің жалпы қабылданған әдістері, пайдаланушының күтуі және
Аудиторлық тексеру кезінде айтылған пікір пайдаланушы үшін кәсіби
Аудиторлық тексерістер тек олар қоғамдық мүддені білдіретін жəне
Кез келген кәсіпорынның нарықтық жағдайдағы ең маңызды
мақсаты – өз жұмысындағы қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету.
Кәсіпорын егер де өзінің жұмысында белгілі бір принциптерге
жоғары сапалы өнімдер өндіру, оларды жүйелі түрде жаңалау
өзара алмасушыларын ескере отырып, өндірістік ресурстарды ұқыпты пайдалану;
кәсіпорынның бет алысының стратегиясы мен тактикасын әзірлеу және
өздерінің қызметкерлеріне жағдай жасау, олардың сыныптамаларының өсуін және
кәсіпорынның шығарған өнімінің бәсекеге жарамдылығын қамтамасыз ету, кәсіпорынның
баға саясатын икемді жүргізу және басқа да функцияларды
Аудиттің келесі кезеңдері бар.
Аудитті жоспарлау сатысы. Жоспарлау – аудит жүргізуді
Жоспарлау – аудиторлық іс-шаралар тізімінің жай ғана
Жоспарлау шараларын сатылар бойынша көрсетуге болады:
алдын – ала жоспарлау;
клиент туралы жалпы мәліметтер жинау;
аудиторлық тәуекелділігі мен маңыздылығын бағалау;
ішкі бақылау жұмысын бағалау;
аудиттің жалпы жоспары мен бағдарламасын құру
Алдын ала жоспарлау. Алдын ала жоспарлау сатысы келесі
клиентті таңдау және аудит атқарғаны туралы шешім қабылдау;
аудит жүргізу үшін персонал таңдау;
жұмыс талаптарымен келісу;
аудит жүргізуге клиенпен келісім-шарт жасау.
Клиентті таңдау аудит атқарғаны туралы шешім қабылдау. Аудиторлық
болжамды клиенттің репутациясын бағалау, оның қаржылық жағдайының мықтылығы
қарым-қатынасы;
мүмкін болатын клиентке деген аудиторлық ұйымның тәуелсіз
Клиенттер мен қарым-қатынасын жалғастыру туралы сұрақтары
Экономикалық және оның басқаруы туралы жалпы мәліметтер.
Клиент бизнесін білу аудитордың кәсіби ой-пікірінің негізі болып
проблемаларды анықтау және тәуекелділікті бағалауға;
тиімділікті жоспарлау және аудит атқаруға;
аудиторлық дәлелдемелерді бағалауға;
клиентке қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге көмектеседі;
Клиенттің әкімшілік және өндірістік жағдайларына қарай оның бизнесі
іскерлік абырой және әкімшілік құрамының жеке өкілдерінің
жиналыс жүргізу мерзімдері;
лауазымды бағдарлама мен міндеттерді енгізу;
ішкі аудиттің болуы;
кадрлар жинақталуы, кадрлар ағымдылығы;
қызметкерлер туралы ереже және коллективті келісім-шарт ұсынысы және
Қаржылық шаруашылық қызметінің негізгі көрсеткіштері. Клиенттің ағымдағы
табыс құрылымы мен өсу тенденциясының басқа негізгі экономикалық
қолма-қол ақша қаражаттарының қозғалыс тенденциясы қандай?
қолма-қол ақша қозғалысы мен табыс арасындағы айырмашылық
қолма-қол ақша қозғалысының сенімді болжау дайындалған ба?
өтімділікке байланысты қандай ереже болады?
ұзақ мерзімді жалдық міндеттемелері бар ма?
күмәнді талаптар бойынша күрделі соммалар бар ма?
Өндірістік шаруашылық қызметі:
негізгі өндірістік жолдары қандай және қалай олар тапсырыс
әрбір өнім рентабелділігіне басқарушылық талдау жасай ма?
қандай негізгі өндірістік жоспарлар жасалады?
қандай өндіріс күштілігімен клиент жұмыс істейді
қандай шикізаттар мен материалдарды сатып алады, сонымен қатар
альтернативті жеткізу көздері бар ма?
еңбек даулары бар ма?
өнім сапасына байланысты проблемалар болады ма?
дайын өнімге баға қалай белгіленеді?
өнімнің сапасына деген жоғары талаптар және жеткізуге байланысты
Әрбір тексеріс жасаған кезде сұрақтар шеңбері, алдын-ала
Жұмыс талаптарымен келісу. Клиент пен аудитор арасындағы
келісім-шарт ҚР-ның «Аудиторлық қызмет туралы» заңына
Клиент және аудиторлық ұйым аудит жүргізуге байланысты
келісім-шарт талаптарын біркелкі түсінуі қажет. Түсінбестілікті минимумға апару
Келісім-шарт қорытындыланғаннан бастап күшке енеді және екі жақ
келісім-шартта негізделген міндеттерді атқару мүмкін емес болған жағдайда
келісім-шарт жасаған мемлекеттік мүшесін алып тастаған немесе өзгерткен
Аудиторлық тексеріс жүргізу келісім-шартты ресми құжат болып табылады.
келісім-шарт заты;
қызмет көрсету мерзімі;
құқықтар;
міндеттемелер;
жақтар жауапкершілігі;
төлеу талаптары мен мөлшері;
басқа да талаптар.
Аудиторлық тәуекел және маңыздылықты бағалау. Қаржылық есептілікті тексеруді
Әр саладағы қателер саны аудит жүргізу барысында бағаланады.
клиент тұрақсыз нарық жағдайында жұмыс істеп жете алмайды;
қаржылық есептілік басқару жүйесінің қателерінен бұрмалау немесе ішкі
Аудиторлық тәуекел аудит жасап отырған дәлелді қаржылық есептілік
Қорыта айтқанда, ең маңыздысы, кәсіпорындардың барлық функциялары межелеген
Әр саладағы қателер саны аудит жүргізу барысында бағаланады.
Маңыздылықтың жоспарлау деңгейін анықтау 2-10 %. Арнайы бұйрық
Қаржылық есептегі мәнділік деңгейіне мынадай факторлар әсер етеді:
субъект басшылығының біліктілігі мен шынайылығы басшылар құратын өзгеріс;
басшыларға қысым көрсету;
капиталдың жеткізілуі;
субъект бизнесінің сипаты, техникалық жағдайы, орналасуы, өндіріс көлемінің
бәсекелестік жағдай.
Аудиторлық есепті іріктеуге арналған маңыздылықтың үш деңгейі ажыратады:
елеусіз сомма, егер сомма пайданың шешім қабылдануына ықпал
сомма маңызды болып саналса. Мұндай сомма пайданың шешіміне
Маңыздылық деңгейі бухгалтерлік есеп қателіктің шекті шамасы ұғынылады.
Аудитте клиенттің қаржылық есептілігінің растығына елеулі ықпал жасайтын
ерекше назар аударуға талап ететін маңызды типтік емес
жинақталған аудиторлық дәлелдеулерді бағалауға негіз ретінде;
аудиторлық есептің типі туралы шешімдер қабылдау үшін негіз
2 «Байназар-Эк» ЖШС-ндегі қысқа мерзімді активтердің есебі
2.1 «Байназар-Эк» ЖШС-ң сипаттамасы және қысқа мерзімді активтер
«Байназар-ЭК» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (әрі қарай серіктестік) шағын
Серіктестік Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі, Қазақстан Республикасының «Жауапкершілігі
Толық аты: «БАЙНАЗАР-ЭК» жауапкершілігі
Серіктестік мекен-жайы: Қазақстан Республикасы, Павлодар облысы, 141200, Екібастұз
Серіктестік қатысушы болып табылады.
Сакенов Асылбек Сағынтаевич, жеке куәлік №005326280, 2001 жылы
Серіктестік заңды тұлға болып табылады, өз жеке балансы
Серіктестік өз міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі мүлікпен жауап
Серіктестіктің құрылтайшысы (қатысушысы) өз міндеттемелері бойынша жауап бермейді
Серіктестіктің құрылтайшылары (қатысушылары) міндеттемелері бойынша жауап бермейді, тек
Серіктестік қызметінің міндеттері мен негізгі бағыттары.
Серіктестік қызметінің негізгі мақсаты таза пайда табу, сонымен
Серіктестік қызметінің негізгі түрлері:
монолитті кострукцияларды орналастыру, сондай-ақ құрама бетон және темір
құрылыс материалдарын шығару, құрылыс-монтаж, жөндеу-жіберу жұмыстарын орындау;
ғимараттар құрылысы, оларды қайта жөндеуден өткізу;
әрлеу-жөндеу жұмыстары;
сантехникалық жұмыстар;
электр техникалық және электр монтаждау жұмыстары;
үй шатырларын жөндеу;
үйлер мен ғимараттардың тіркеу және қоршау құрастырмаларын тұрғызу;
арнаулы құрылыс және монтаждау жұмыстары;
сыртқы иженерлік тораптар мен ғимараттарды орналастыру жөніндегі жұмыстар;
ішкі инженерлік жүйелерді орналастыру жөніндегі жұмыстар;
су изоляторлық жұмыс;
жер жұмыстары;
құрастырмалар мен жабдықтарды қорғау жөніндегі жұмыстар;
технологиялық жабдықтар;
тас жолдар құрылыс жұмыстар;
сметалық документация проектер дайындау;
күрделі құрылыс және қайта құру;
асфальтті бетонды қоспаны даярлау;
өкілдік қызметтер;
складдық қызметтер;
коммерциялық-делдалдық қызмет;
сыртқы экономикалық қызмет;
құрылысқа арналған тастарды шығару, өндіру, босату;
түсті, қара металдар қалдықтары мен сынықтарын жинау, сақтау,
сауда-саттық;
өндірістік-техникалық бағыттағы өнімдерді шығару және ұқсату;
көп ассортиметті тауарларды көтермеп сату (акцизданың тауарларын қоспағанда);
дүкендер, кафе, ресторандар, киоскілер ашу;
маркетинг;
бөлшек сауда;
тұрғындарға әр түрлі ақылы техникалық, тұрмыстық, коммерциялық, прокаттық,
ҚР заңдары тыйым салмаған қызметтің басқа да түрлері.
Серіктестік шағын кәсіпкерлік субъектілеріне Қазақстан Республикасының қолданып жүрген
Егер де бір қызмет түрін жүзеге асыру үшін
Серіктестіктің заңмен белгіленген тәртіппен құқылы:
өзі жеке немесе шарт негізінде ұйымдармен, кәсіпорындармен және
Қазақстан Республикасында, сонымен бірге жақын және алыс шетелдерде
сауда-саттықта, конкурстерде, аукциондарда, кәсіпорындардың бірлескен қызметтерінде қатысуға;
соттан талап етуші және жауап беруші болуға;
өзі жеке, өз қалауынша мүлікті өкімдеуге, таза пайданы
салым түрінде берілетін мүлікке меншік құқығының субъектісі болуға;
Қазақстан Республикасында және одан тыс жерлерде әртүрлі қозғалатын
семинарлар, аукциондар өкізу арқылы қаржылық ақшаны қатыстыру банктер
көліктің кез келген түрін сатып алу, оларды сақтау
тиімді нәтижеге жету үшін өз міндеттерін жүзеге асыруда
Серіктестік жауапкершілік жасайды:
нағыз жарғымен жүктелген міндеттер мен функциялардың орындалуы сапасына;
бюджетпен уақытында есеп айырысуға егер, өз міндеттемесін орындауды
Серіктестік мүлкі оның құрылтайшысы (қатысушысы) салымы есебінен, серіктестік
Серіктестік өзінің жеке баланста бағасы көрсетілген негізгі қордан,
Серіктестік қызметін қамтамасыз ету үшін құрылтайшысы (қатысушысы) салымы
120 000 теңге. Тіркелу кезінде құрылтайшысы (қатысушысы) жарғы
Серіктестік мүлкінің құрылу көздері болып табылады:
ақша, жарғы капиталына құрылтайшының (қатысушының) материалдық жарналары және
мүлік;
серіктестік қызметінің барлық түрінің ұқсатылуына түскен таза пайда;
банк кредиттері;
қолданып жүрген заңмен тыйым салынбаған басқа да түсімдер
Егер бір жылда серіктестік активінің жалпы бағасының орташа
Заңмен көрсетілген салықты және басқа да міндетті төлемдерді
Таза пайда есебінен резерв капиталы құрылады, қолданып жүрген
Резерв капиталына түскен таза пайданы пайдалану тәртібі құрылтайшымен
Серіктестік қаржысы оның толық өкімінде және сот шешімімен
Өз міндеттемесінің шығыны бойынша серіктестік өзіне тиесілі мүлікпен,
Серіктестік өзі жеке өз құрылымын, қызметкерлер санын анықтайды,
Қызметкерлер еңбегін төлеу шарт (контракт) талабына сәйкес еңбек
Жұмыс күнінің ұзақтығы оның тәртібі демалыс күнін беру,
Қызметкерлердің орташа жылдық саны, барлық қызметкерлерді оның ішінде
Жалпы жиналыс өкілеттігі серіктестіктің жоғары органы ретінде серіктестік
Серіктестік қызметінің ағымдық басшылығын бір өзі жеке атқарушы
Құрылтайшының (қатысушының) айрықша құзырына жатады:
серіктестік жарғысының өзгеруі, оның ішінде жарғы капиталының көлемінің
серіктестіктің атқарушы органының құрылуы және оның өкілеттілігінің мерзімінен
серіктестік кеңесі мен ревизия комиссиясының (ревизордың) сайлау және
жылдық қаржылық есеп беруден және таза пайданы бөлуді
серіктестік ішкі қызметін реттейтін ішкі ережелері, оларды басқа
серіктестіктің басқа да шаруашылық серіктестіктерде, сонымен бірге коммерциялық
серіктестікті ұйымдастыру немесе жою туралы шешім;
жою комиссиясын тағайындау және жою балансын бекіту;
мүлкін кепілге беру туралы шешім;
Қазақстан Республикасының «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауакершілікті серіктестіктер
беру хабардың жолдастық қызметі туралы;
Құрылтайшы (қатысушы) құқылы:
Қазақстан Республикасы «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілікті серіктестіктер
серіктестік қызметі туралы ақпарат алуға және оның қаржылық
серіктестік қызметінен Қазақстан Республиклық «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша
серіктестік жойылған жағдайда, кредиторлармен есеп айырысқан соң қалған
атқарушы органның серіктестіктің шешіміне құқықты бұзылған жағдайда шағымдана
оның серіктестік қызметіне үлесін беру қатысуға қою;
Серіктестік құрылтайшысы (қатысушы) міндетті:
серіктестік құрылтайшылық құжаттарын ұстануға;
құрылтайшылық құжаттарымен белгіленген тәртіпте серіктестік қызметіне қатысуға, оның
құрылтайшылық құжаттардағы көрсетілген тәртіпте, тәсілде және көлемде салым
серіктестікпен коммерциялық құпия болып табылатын мәліметтерді жарияламауға;
атқарушы орган сенімхатсыз серіктестік атынан іс-қимылды жүзеге асыруға
қолданып жүрген заңға сәйкес серіктестік мүлкін өкімдейді шаруашылық
серіктестік қызметкерлерінің штаттағы, штаттан тыс құрамының еңбек ақы
серіктестік есеп айырысу шотының және қаржысын бөлуші болып
серіктестік қызметін реттейтін өкімдер мен бұйрықтар шығарады;
серіктестік барлық қызметкерлеріне міндетті нұсқаулықтарды береді;
серіктестік қызметкерлерін жұмысқа алу, жұмыстан босатуды жүзеге асырады;
құрылтайшы (қатысушы) және үлес арқылы алу серіктестіктерде қызметінен
нағыз жарғыдан шығатын басқа да функцияларды орындайды;
Директор қызметін бақылауды ревизия комиссиясы жүзеге асырады.
Серіктестік ревизия комиссиясы құрамына заң актілеріне сәйкес аудиториялық
Серіктестік қаржылық есеп берудің дұрысшылығын тексеру және дәлелдеу
Серіктестің аудиторлық тексерісі серіктестік құрылтайшының (қатысушының) талабымен оның
Серіктестік директоры ревизия комиссиясынң мүшесі бола алмайды. Ревизия
Ревизия комиссиясы құрылтайшыға (қатысушыға) ревизия жасаған жұмыс
Серіктестік қызметінің қаржылы-шаруашылық тексерілуі мен ревизиясы ревизия комиссиясы
Жолдастық қатысушы талабымен міндетті жолдастық қызметі туралы хабарды
Беру хабардың жолдастық қызметі туралы, қатысушылардың оның назарлар
Серіктестік қызметініңмерзімі шектелмеген, бірақ ол құрылтайшылардың (қатысушылырдың) жалпы
Серіктестіктің қайта ұйымдастырылуы (қосылуы, бір-біріне қосылуы, бөлінуі, шығуы,
Үлесін беру немесе құрылтайшылар (қатысушылар) құрамының басқаша өзгеруі
Заң актілерінде белгіленген жағдайларда серіктестікті бөлу немесе оның
Заң актілерінде белгілінген жағдайларда қосу немесе біріктіру нысанында
Қайта ұйымдасқан серіктестік мүлкі оның құқықты иеленушісіне тіркеу
Сот шешімі бойынша серіктестік мына жағдайларда жойылуы мүмкін:
банкроттық;
егер серіктестік құрылғанда заңды бұзушылық жіберілуімен, оны орнына
заңды өрескел немесе бірнеше рет бұзумен немесе тыйым
заң актілерімен көрсетілген басқа жағдайларда.
Егер де басқадай жағдайда заңдылық актілерінде қаралмаса, жоғарыда
Сонымен бірге серіктестік қызметінің тоқталуына негіз болып мына
егер жарғы капитал көлемі Қазақстан Республикасының «Жаупкершілігі шектеулі
Басқа жағдайда серіктестік мүдделі тұлғалар өтініші бойынша сот
Серіктестік жойылған жағдайда, қарыздарды төлеген соң, қалған мүлік
Серіктестік құрылтайшысы (қатысушысы) – азаматтық хабарсыз кеткен
Егер серіктестік құрылтайшыны (қатысушыны) – азаматты қайтыс
Жою комиссиясы заңды тұлғаның жойылуы туралы, сонымен бірге
Егер серіктестік банкроттілігі құрылтайшының (қатысушының)
іс-қимылымен не оның мүлкінің иесімен жасалған болса, онда
Жойылу аяқталды, ал ол туралы заңды тұлғаларды мемлекеттік
Материалдардың есебі бойынша бухгалтердің қызметтеріне келесілер жатады:
материалдардың келіп түсуі, жабдықтаушылар және мердігерлермен есеп айырысуға
есептік тұлғалармен есеп айырысуға қатысты бастапқы құжаттарды қабылдау
материалдардың қозғалысына қатысты бастапқы құжаттарды қабылдау (талаптарды, материалдардың
бастапқы құжаттардағы мәліметтерді компьютерге енгізу;
кәсіпорынның бөлімшелері бойынша материалдардың шығындалуына талдау жүргізу;
№6 журнал-ордерді; №7 журнал-ордерді; №10 журнал-ордерлерге №10 ведомосттарды
«Байназар-Эк» ЖШС ақша құралдары қозғалысының есебіне жауапты тұлға
кіріс және шығыс ордерлерінің ресімделуінің дұрыстығын, қажетті
ақша құралдарын қабылдап алу немесе беру;
банкке нақты ақшаларды беру.
Әр бір кәсіпорынның тиімді қызмет атқаруын қамтамасыз ету
Осылайша, бухгалтерлік есепті ұйымдастыру және басқару жүйесі басқалармен
Осыдан келіп шыққан түрде кәсіпорын бухгалтериясы келесілерді
кәсіпорынның шаруашылық-қаржылық қызмет есебін ұйымдастыруға;
кәсіпорынның меншігіне бақылау жүргізуге;
ақша және материалдық құндылықтардың дұрыс шығындалуын бақылауға;
үнемдеу тәртібін қатаң орындауға.
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорынында қорлардың өзіндік құнын бағалаудың орташа
«Байназар-Эк» ЖШС-інде үш түрлі берешек бар. Олар:
іс-сапар бойынша дебиторлық берешек;
тапсырыс берушілердің дебиторлық берешегі;
өзге де дебиторлық берешек.
«Байназар-Эк» ЖШС-інде күмәнді болып мақұлданған берешекті тікелей есептен
Бухгалтерлік есептің мақсаты болып:
активтер, меншікті капитал, міндеттемелер, табыстар мен шығындар туралы
алынған ақпараттарды алдағы уақыттарда өңдеу;
өңделген ақпараттарды басқарудың жоғарғы деңгейлеріне, басқару шешімдерін қабылдау
«Байназар-Эк» ЖШС негізгі техникалық құралы ретінде бағдарламалармен қамтамасыз
1 - кесте – Бухгалтерияда қолданылатын бағдарламалық өнімдер
Өнім атауы Іске асыратын міндеттері
«1С: Бухгалтерия
7.7» (желілік) Негізгі құралдарың есебі
Тапсырыс берушілер мен мердігелермен есеп айырысу есебі
Есептік тұлғалармен есеп айырысу есебі
Өткізу
«ЖАЕ» Еңбекақы есебі және оны төлеу
«Жалақыны есептеудегі» бағдарламалық жиынтық «1С: Бухгалтерия» бағдарламалық жиынтығында
«Байназар-Эк» ЖШС қаржылық есептілігі келесі есеп түрлерін өз
бухгалтерлік балансы;
табыстар мен шығындар туралы есепті;
ақшаның қозғалысы туралы есепті;
меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есепті;
есептік саясаты және түсініктемелік хатты.
Бухгалтерлік баланс №2 ҰҚЕС «Негізгі принциптер мен концепциялар»
«Байназар-Эк» ЖШС бухгалтерлік балансы кәсіпорын активтеріндегі, меншікті
Табыстар мен шығындар туралы есеп №2 ҰҚЕС «Негізгі
Ақша қозғалысы туралы есеп №2 ҰҚЕС «Негізгі принциптер
Меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп №2 ҰҚЕС «Негізгі
Қаржылық есепке тіркелінетін түсініктемелік хаттар:
операциялар немесе құбылыстарды жүзеге асыру үшін таңдалған және
№2 Ұлттық қаржылық есеп стандарттарына сәйкес қаржылық есепте
есептілікте көрсетілмеген бірақ есептіліктің сенімділігі үшін қажетті қосымша
«Байназар-Эк» ЖШС есептілігі (жарғыға) құрылтайлық құжаттарға сәйкес кәсіпорынның
Барлық шаруашылық операциялар Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы теңгеде
Жылдық қаржылық есеп үшін есептік кезең болып күнтізбелік
«Байназар-Эк» ЖШС қаржылық есептілігі директор және бухгалтердің
Қысқа мерзімді активтердің болуының және қозғалуының
«Байназар-Эк» ЖШС ақша құралдарының есебін ҚР қаржы
«Байназар-Эк» ЖШС-інде басшы материалдық жауапты тұлға болып табылады.
Сондықтан да қабылданып алынған ақшаның түпнұсқалығы тексерілмесе, жалған
Бухгалтер жұмысын ұйымдастыруда ұйым басшысы бухгалтердің жауапкершілігін, кәсіпорынға
Одан әрі қарай басшы бухгалтерді осы құжаттармен
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорынның басшысы мен бухгалтері Қазақстан Республикасы
Барлық кіріс және шығыс ордерлерінің жіберілуі бухгалтерлік қызметтердегі
Бұйрық шыққаннан кейін бухгалтер «Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорынының жұмыс
Қабылданған келісім шартта міндетті және жауапты жақтардың басқару
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорынның мөрі ордер бөлігіне, түбертек бөлігіне
Кассалық ордердегі ақшаның кіруімен шығуы күніне тек бір
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорынының бухгалтері келесілерді тексеруге міндетті:
құжаттағы бас бухгалтердің қолының түпнұсқалығы мен нақтылығы, шығыс
құжаттарды рәсімдеу дұрыстығы.
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорын басшының рұқсатысыз шығыс кассалық ордеріне
Шығыс кассалық ордерінің немесе басқа құжаттардың рәсімделуі берілген
Берілген ақшалар туралы құжаттарға «Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорынының бухгалтерінің
«Байназар-Эк» ЖШС-інде кіріс және шығыс кассалық ордеріне ауыстырылатын
Кіріс және шығыс кассалық ордерінің негізін көрсететін оның
Журнал кіріс және шығыс кассалық құжаттарына жеке ашылып,
Кіріс және шығыскассалық ордерінің есебі кіріс және шығыс
«Байназар-Эк» ЖШС-інде кіріс және шығыс кассалық ордерінің тіркеу
Журналда тіркелген кассалық құжаттарды кассаның кіріс және шығыс
Ақшаны алғаны туралы анықтамаға тек қара немесе шарикті
«Байназар-Эк» ЖШС-ң еңбек ақыны төлеуде бас бухгалтермен басшының
Егер ақшаны алушы сол ұйымның жұмысшысы болса, төлем
Ақшаны алған тұлға ақшаны алған күнін жазып, қолын
Шығыс кассалық ордеріндегі «Сомманы тіркеу» бағаны «1С Бухгалтерия»
Егер ақшаны алушы тұлға сол ұйымның жұмысшысы болмаса
«Байназар-Эк» ЖШС-нде әр жұмысшыға әр түрлі еңбек ақы
Кей кезде кәсіпорын басшылығы өзінің міндеттемелерін қаптамаған жағдайда,
Кассалық операцияларды дұрыс жүргізу тәртібінде ақша құралдарының берілуінде
Бухгалтер ақша құралдарын беруде «Байназар-Эк» ЖШС-нен алынатын ақшаның
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорынның бухгалтері еңбек ақыны төлеуде, шәкіртақыны
«Байназар-Эк» ЖШС-нде бухгалтердің өздігінше төлем ведомастісін өңдеуге, жазуға,
Еңбек ақыны төлеуде төлем ведомостісін бухгалтер «Есептеу ведомостісі»
Ведомостінің барлық соммасы әр беттің соңына жазылады.
Еңбекақыны, сыйлықақыны, уақытша еңбекке жарамсыз болуға жәрдемақыны төлеу
төлем ведомостісіне тұлғаның фамилиясын жазылып, мөр басылып қол
депозиттік сомманы құраушы реестр;
ведомостінің соңына факттік төленген еңбек ақының алынбаған соммасы,
Егер нақты ақшаны бухгалтерсіз басқа тұлға берсе, ведомості
Депозителген сомма банк басшысының қызметіне тапсырылады. Нақты соммалар
Ведомості мен депозиттік реестр соммасының тізімі бухгалтерияға тапсырылады.
Негізгі реестр бойынша депозиттелген сомманың тізімі депозиттелген еңбек
Кассирмен тексеріліп қабылданған ведомостілерге бухгалтер кассирдің атынан төлем
«Байназар-Эк» ЖШС-інде бастапқы құжат заңды құжат болап табылады.
«Байназар-Эк» ЖШС-ң операциялық және шаруашылық қазметтерінің есебін, сондай-ақ
Ақшаны төлеуді рәсімдеуші бухгалтер болып табылады. Шығыс кассалық
Көптеген тұлғалардың іссапар қызметтеріне байланысты нақты ақша төлеу
Барлық төленген соммалар бір шығын ордерін құрайды және
Ведомостінің титулдік бетінде келісіммен төленге нақты ақшалар жазылып,
Алынған ақшаны тұлға тек мақсаттарға ғана емес басқа
Осылайша аналитикалық есептеумен әр бір жеке тұлғаның ұйым
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорынының қолма қол ақшасыз есептері ҚР-ң
«Байназар-Эк» ЖШС-інде қолма-қол ақшасыз есептің келесідей негізгі формалары
чек;
төлемдік кепілдеме;
төлемдік кепілге қажеттілік;
төлем құжаттары, ұлттық банк құқықтық нормалық актілерімен орналастырылған.
Құралдарды төлеуші мен алушы арасында келісім шарт жасау
«Байназар-Эк» ЖШС-інде чек – төлемдік құжаты болып табылады.
Чектік кітап қолма-қол ақшасыз төлемдермен нақты ақша құралдарын
ЖШС «Байназар-Эк» кәсіпорын чек кітабын алуда банк чек
Қорлар есебі. Өндіріс қорларының шығысы мен түсімі бойынша
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорынында қорларға әрбір атаулары, сорттары бойынша
Қорлардың түсуін құжатпен рәсімдеу. Қорларды «Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорны
Жабдықтаушылардың қоймаларынан қорларды алған кезде алушы кәсіпорын өздерінің
Материалдардың қозғалысын есепке алған кезде мынадай типтік құжаттар
Берілген сенімхатты есептеу журналы, сенімхатты тіркеуге және беруге
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорынында сенімхатты беру үшін лауазымды тұлғамен
Егер де алынатын тауарлар саны жағынан көп болмаса
Бір түрге жататын қорлар алынған жағдайда оған бірнеше
Сенімхат, әрекет ететін мерзімі қарамастан, қорларды алған кезінен
Егер де қорларды алу құқы жойылса, онда одан
Пайдаланбаған сенімхаттар мерзімі өткеннен кейін келесі күні сенім
Жабдықтаушылар қорларды босатқан кезде, әрбір жіберілген бөлігіне үш
сенімхаттың барлық реквизиттері толық толтырылмаса, жөңделген немесе өшірілген
көрсетілген сенімхаттағы құжаттары болмаса;
сенімхаттың мерзімі біткен болса;
субъектіден берілген сенімхаттың жойылғаны туралы хабар алса;
сенімхат берген субъекті өз қызметін тоқтатса.
Жабдықтаушылар сатып алушының қоймасыны автотранспортпен қорларды жеткізіп берген
Қорларды кірістеуге мына құжаттар негіз болып саналады:
шот – фактура, онда қатар нөмірі мен күні,
Шот-фактура да «Ә» қосымшасында көрсетілген. Бұл шот-фактурада
«МАК-Экибастуз» ЖШС-інің бөлмесінің күрделі жұмысына 9685291,48 теңге мөлшеріндегі
тауарлы – транспорттық накладной;
тауарды қабылдап алған материалды жауапты тұлғаның жазған накладнойы
Кіріс ордері. ЖШС «Байназар-Эк» кәсіпорынында жабдықтаушылардан немесе өңдеуден
Материалдарды қабылдау туралы акті. Жабдықтаушылардың ілеспе құжаттарындағы мәліметтері
Қабылдау комиссиясы міндетті түрде материалдық жауапты тұлғаның, жіберуші
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорынында бұл құжат материалды қабылдау жөніндегі
Дебиторлық берешек. 1210 «Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің
1250 «Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі» деп аталатын
Сонымен қатар 1280 «Өзге де қысқа мерзімді дебиторлық
Қысқа мерзімді активтердің синтетикалық және аналитикалық есебі
Ақша құралдарының есебін эквивалентті жүргізуде «Байназар-Эк» ЖШС
Ақша құралдарының есебі бірінші бөлім «Қысқа мерзімдік активтер»
Барлық ақша құралдарының есебін белгілеу шоты мен құрылымы,
Ақша құралдарының дебет шотындағы операциялардың жасалуы, әр түрлі
«Байназар-Эк» ЖШС-інде кассалық операцияның синтетикалық есебі 1011 «Кассадағы
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорны басшысы ақша құралдарын сақтау
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорн басшысының бұйрығымен бухгалтер нақты ақшалардың
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорнының нақты ақша құралдарының және ақшалық
Чек түбіртегі чектік кітапта қалдырылып, чектің алынған күні
Бухгалтер кіріс кассалық ордеріне нақты ақшаларды қабылдайды. Нақты
Нақты ақша құралдарын №1 Журнал-Ордер, №1 ведомостімен жасалады.
2 - кесте – Касса бойынша шоттар
Операция құрылымы Дебет Кредит
Банк есеп шотындағы кассаға ақша құралдарының түсуі
Есептелінген бірақ толық жұмсалмаған ақшаларды кассаға қайтару
Түгендеу нәтижесінде анықталған артықшылықтар 1011 6281
Кассадан ағымдағы шотқа тапсырылған ақша құралдары 1031 1011
Кәсіпорын кассасынан төленген жалақы 3351 1011
Тіркеу журналы «Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорнының нақты ақша құралдарының
Төменде, яғни 1-ші суретте, «Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорнының ағымдағы
Ағымдағы есептік шоттардағы ақша құралдарының есебі
№2 Журнал – Ордер
Бас кітап
Бухгалтерлік баланс
Ақша құралдарының қозғалысы
туралы есеп
1 - cурет – Ағымдағы есептік шоттардағы
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорыны бір кассалық кітапқа ие болады.
Жұмыс күні аяқталғанда барлығын есептеп, ақша қалдықтарын жазып
«Байназар-Эк» ЖШС-інде ақшалар есептелгеннен кейін ақша құралдарын түгендеу
«Байназар-Эк» ЖШС есеп жүргізуде 1031 «Ағымдағы банк шотарындағы
Кәсіпорынның өндірістік операциялары туралы банк есептік шоттан алынатын
Кәсіпорынның ақша құралдарын сақтай отыра, банк өзін кәсіпорынның
3 - кесте – «Байназар-Эк» ЖШС ағымдағы
Операциялар мазмұны Дебет Кредит
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілерден алынды 1031 1211
Есеп шотынан кассаға ақша түскен 1011 1031
Есеп шотынан бюджетке салықтар есептелген 3111-3191 1031
Материалдар үшін есеп шотынан жабдықтаушыларға төленген 3311
«Байназар-Эк» ЖШСнің есептік шоттардағы ақша құралдарының есебі үшін
Шоттың дебеті есептік шотқа келіп түскен ақша құралдарын
Есептік шоттарда сақталынатын кәсіпорынның ақша құралдары 1031 «Ағымдағы
Есептік шотар бойынша жазбаларға негіз болып банктің
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорын шаруашылығының жақсы жағдайы қорлардың
Жүкті қабылдаған кезде жетіспеушілік анықталатын болса, онда шығын
1300 бөлімшенің дебеттелетін шоттарының бағандарында нақты құнның орнына
Д-т 1611, 2911 бойынша көрсетеді. Егер бұрын жолдағы
«Байназар-Эк» ЖШС-інде қорлардың келесі субшоттары қолданылпды:
1311 «Материалдар»;
1312 «Цемент»;
1313 «Кірпіш»;
1314 «Құм»;
1315 «Керамзит»;
1316 «Иззовер»;
1317 «Өзге де материалдар».
Қорлардың өзіндік құнын өткізудің таза құнымен
«Байназар-Эк» ЖШС-інде қорлар өзіндік келіп түскен құнымен есептен
«Байназар-Эк» ЖШС-інде өткізудің таза құнын бағалау әрбір есепті
«Байназар-Эк» ЖШС-інде шикізат пен материалдар ғана бар. Олар
Осыған орай қорлардың өзіндік құнын бағалау кезінде орташа
«Байназар-Эк» ЖШС-індегі қорлар бойынша шоттар корреспонденциясы 4 кестеде
4 - кесте – Қорлар бойынша шоттар корреспонденциясы
Операция мазмұны Дебет Кредит
Жабдықтаушылардан материалдар келіп түсті:
материалдардың сомасына;
ҚҚС сомасына.
1311-1317
1421
3311
3311
Материалдардың артықшылықтарын кіріске алу 1311-1317 6280
Жабдықтаушыларға, төлемін өтемеген кезде, материалдарды қайтару:
келісім-шарт құны бойынша;
ҚҚС бойынша.
3311
3311
1311-1317
1421
Жабдықтаушыларға, құнын төлеген кезде, материалдарды қайтару:
келісім-шарт құны бойынша;
ҚҚС бойынша.
1381
1381
1311-1317
1421
Аяқталмаған құрылысқа жатқызылған қорлардың есептен шығуы 2931
Материалдардың «Байназар-Эк» ЖШС-нің бухгалтериясындағы аналитикалық есебі сандық және
Дебиторлық берешек.
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорында үш түрлі берешек бар:
іс-сапар бойынша берешек;
тапсырыс берушілердің берешегі;
өзге де дебиторлық берешек.
Күмәнді болып мақұлданған берешек тікелей есептен шығарылады. Мұнда
«Байназар-Эк» ЖШС-інде 1211 «Тапсырыс берушілердің борышы» деп аталатын
Бұл активті шот болып табылады. Сондықтан да
«Байназар-Эк» ЖШС-індегі тапсырыс берушілердің дебиторлық берешегі бойынша шоттар
5 - кесте – Тапсырыс берушілердің дебиторлық берешегі
Операция мазмұны Дебет Кредит
Тиеп жіберілген материалдарға, көрсетілген қызметке есептелінген тапсырыс берушілердің
1211
3011
Тиеп жіберілген материалға, көрсетіліген қызметке есептеліген қосылған құн
1211
3131
Тапсырыс берушілерден есеп айырысу шотына келіп түскен сома
1031
1211
«Байназар-Эк» ЖШС-ында басқадай операциялар бойынша тиісті дебиторлық борыштар
1251 «Жұмысшылар мен басқадай тұлғалардың борышы»;
1281 «Өзге де қысқа мерзімді дебиторлық берешек».
Бұл шоттарда «Сатып алушылар мен тапсырыс берушілер» бөлімшесінде
1251 «Жұмысшылар мен басқа тұлғалардың борышы» деп аталатын
Сонымен қатар 1281 «Өзге де қысқа мерзімді дебиторлық
Кәсіпорындағы қысқа мерзімді активтердің аудиті
Ішкі бақылау жүйесін бағалау және аудиторлық бағдарламаны әзірлеу
«Байназар-Эк» ЖШС-ның саясаты мен процедураларының қолданылуы
активтерді қорғау, қаржы саясатының субъектісімен сәйкес қамтамассыз ету;
бухгалтерлік шоттардағы жазбалардың дұрыстығын қамтамассыз ету.
Ақша құралдарын жеңіл жасыруға және өткізуге болады.
Ұрлап кетуінің басты себебі жеке адамдардың есеп жүйесіне
ақша құралдарының бөлек есебі және оны бөлек
қолма-қол ақшалай барлық операциялардың есебін жүргізу;
кассада тек керек қалдық сомасын сақтау;
кассадағы қалдық сомасын бірнеше рет санау тексерісін жүргізу;
ақша құралдарының физикалық бақылауы;
түсімді бақылау;
ақша шығындарын бақылау;
есеп шоттардағы ақша құралдарын бақылау;
кассалық қалдықтарды салыстыру;
есептік (валюталық) шоттарды салыстыру.
Ақша құралдарының тексерісі рационалды болу мақсатында кәсіпорынның ақша
Бақылау процедурасын қарастыру кезінен бұрын тексеріс жүргізуінің
Тексеру жоспарын жасау кезінде кассадағы ақша құралдарын және
Тестілеу арқылы кәсіпорындағы кассалық операциялардың жүргізілуінің алдынала бағалауын
Жағдай бойынша кассалық операциялардың ішкі бақылауының толық ақпаратын
ЖШС «Байназар-Эк» кәсіпорындағы қысқа мерзімді активтерді бақылауының
қаржылық есеп;
есептік саясат;
Бас кітап, бухгалтерлік есеп регистрі;
есептік-кассалық қызметінде жасалған банктік келісім-шарт;
банк жазбасы, төлем жарғысы, чек;
кассалық операцияларды жүргізу ережелері;
толық материалдық жауапкершілік туралы келісім-шарт;
бақылау және ақша счетчик көрсеткіштерін шешу туралы актісі;
қолданылмаған ақша соммалары бойынша сатып алушыларға ақша соммасын
ақша инвентаризациясының актісі;
кіріс кассалық ордер;
шығыс кассалық ордер;
кіріс және шығыс кассалық құжаттардың журнал регистірі;
кассалық кітап;
кассирдің алған және берген ақшалардың кассалық кітабы;
шот-фактуралар;
тауарлы транспорттық накладнойлар;
материалдарды қабылдау актісі;
тапсырыс берушілермен құрастырылған келісім-шарттар;
істелінген жұмыстар бойынша актілер;
әр бір істелінген жұмыс үшін құрастырылған сметалар;
ағымдағы шоттардағы ақша қозғалыстары
Кассалық операциялардың ішкі бақылауын келесі тізіммен жүргізуге болады:
кассаның инвентаризациясы мен ақша құралдарының сақтау шартын зерттеу;
операциялардың құжаттарда дұрыс толтыруын тексеру;
ақша кірісінің толық және уақытты болуын тексеру;
ақшаны шығысқа дұрыс көшіруін тексеру;
бухгалтерлік есеп шоттарында операциялардың дұрыс көрсетілуін тексеру.
Кассаның инвентаризациясы және ақша құралдарының сақталуын зерттеу. Инвентаризация
Ақшаны шығысқа дұрыс көшіруін тексеру:
ақшаларды шығысқа көшіруінің кассалық операциялары бүкіл кезеңі
ақша құралдарының кіріс және шығыс бойынша
Кассалық операцияның ішкі бақылау құралдарының эффектісін мінездейтін, тест
6- кесте – Ішкі бақылау тиімділігін мінездейтін тест
Тест сұрақтарының мазмұны Иә Жоқ
Касса бойынша
Кассалық операция ережесімен кассир таныстырылған ба? +
Бухгалтерлердің ауысуы кезінде инвентаризация жүргізіле ме?
+
Кәсіпорын басшылары әрдайым инвентаризация жүргізетін инвентаризация комиссия мүшелері
+
Кассада жетіспеушілік болған кезде кассирден хаттық түсініктеме
Кассалық бөлмеде күзет сигнализациясы бар ма? +
Салық органдарында кассалық машиналардың бақылауы тіркелген
Бухгалтер кіріс және шығыс ордерлерін бұл мақсатқа арналған
Қолма-қол ақша алу үшін чектік кітапша керекті орында
Шығын құжаттарында түзетулердің іздері бар ма? +
Ай соңында бухгалтер кассалық кітапты және бухгалтерлік есептің
Кассалық есептеулер уақытты тапсырыла ма? +
Кассалық құжаттардың реквизиттері дұрыс толтырыла ма? +
Ағымдағы есеп-шот бойынша
Кәсіпорында банк мекемелеріне сәйкес шоттардың келісім шарттары бар
Ішкі бақылау қызметімен өткізілген операциялар келісім шарт арақатынасымен
Төлем құжаттары әдейі журналда тіркеле ме? +
Банк жазбаларының соммасы біріншілік құжаттарға қоса көрсетілген соммасымен
Ішкі бақылау қызметімен банктік шоттардағы ақшаны кірістендіру операцияларының
Бухгалтерлік есепте банктік жазбалар күнделікті көрсетіліп, тексеріле ме?
Банктік құжаттарда жетекші мен бухгалтер қол қоя
Қорлар бойынша
6 - кесте – Соңы
Тест сұрақтарының мазмұны Иә Жоқ
Қорлар тұрған бөлме бөгде адамдардан қорғаулы ма?
Қоңырау дабылы бар ма?
Күзет бар ма? +
Қорлардың шығарылуы бақылауға алына ма? +
Қорлар бойынша түгендеу жүргізіле ме? +
Түгендеу нәтижелері тиісті құжаттармен рәсімделе ме? +
Әр бір операция бойынша шығыс және кіріс құжаттары
Алғашқы құжаттарға реттік нөмір беріле ме? +
Осы қорытындылар алғашқы құжаттардың қорытындысымен салыстырыла ма?
Дебиторлық борыш бойынша
Тапсырыс берушілермен жұмыстын орындалу уақыты мен құны келісілген
Шот-фактуралар мен накладнойлардың нөмірленуі бақылауға алына ма? +
Шот-фактураға істелінген жұмыс құны сәйкес келе ме? +
Орындалған жұмыс үшін құжаттардың графигі қадағалана ма? +
Тапсырыс берушілермен есеп айырысу бойынша есеп саясаты бар
Тапсырыс берушілермен есептесудің аналитикалық және синтетикалық есебінің сәйкестігі
Инвентаризация қорытындысы кәсіпорын бухгалтері қол қойған актімен ресімделеді.
банктен ақша әкелінген кезде және еңбек ақы төленгенде
ақшаны және басқа да бағалы заттарды сақтайтын сейф
кәсіпорынның кассасы сақтандырылған, сейф кілттердің сақтау ережелері орындалады.
Операциялардың құжаттарда дұрыс толтырылуын тексердік:
төлем ведомстволарында ақша алатындардың қолы бар;
кіріс және шығыс кассалық ордерінің журнал регистірінде күндердің
шығыс ордерлерде алынған соммалар(жазбаша) мен ақша алғандардың
барлық құжаттарда жетекшілердің қолы қойылған;
кассалық кітапті жүргізу және толтырылуы дұрыс;
соңғы айналымдар мен қолма-қол ақшалардың қалдықтарын шығаруын
Бухгалтерлік есеп шоттарында операцияларды дұрыс көрсету:
банк жазылымдарымен көрсетілген қолма-қол ақшаларда алуы мен шығыс
корреспонденттік шоттар мен банктік жазылымдардың баптары арасында сәйкестік
Бухгалтерлік есептегі қолма қол ақшалардың кассада дұрыс болу
Банк шоттарының операциялары бойынша ішкі бақылаудың
мақсаты – банктердегі ағымдағы және басқа да шоттар
ағымдағы банктік шоттардағы операциялардың заңды жүргізілуі;
кәсіпорындағы банктік шоттардағы құралдардың кіруі мен шығуы
банктік операциялардың бухгалтерлік есепте дұрыс көрсетілуі.
Ағымдағы банктік шоттардың операциялары заңды жасалатындығын тексеру. Ағымдағы
Ақша құралдарымен байланысқан және шаруашылық операцияларға әсер ететін
Бактік дәлелдемелерді алу. Банктік дәлелдер бұл клиентпен байланысты,
кез-келген бақылауда қажет, тек клиентте минималды айналымдар көп
барлық банктік шоттардағы ақша қалдықтары;
вексель бойынша банкке қарызы, ипотека және басқа да
қаржылық есепте ашуды міндет ететін ашылған акредетивтер мен
Есептік кезеңде жүргізілген операциялардың ішкі бақылауы жазбалардың анализімен
Период соңындағы құралдарының қалдығы өткен банк жазбасының шоты
Кәсіпорынның банктік шоттарында кіріс пен шығыс операциялары бойынша
Ішкі бақылау процесінде ағымдағы шоттардан және басқа да
Банктен қолма-қол ақшалардың кассаға кіруінің уақыттылығына және толықтығына,
Бұндай операциялар құжаттар бойынша расталады (келісім-шарт, атқарылған жұмыстардың
Ағымдағы және басқа да шоттардағы ақша құралдарының шағуы
ЖШС «Байназар-Эк» кәсіпорынының ішкі бақылауы мен ұйымдастыру
ақша құралдарына жетімділікті шектейтін,оған қоса шаруашылық операцияларға рұқсаттама
кәсіпорын жетекшілерімен құрастырылған және мақұлданған кассалық операциялардың ережелері
кассирлер ауысқан кезде инвентаризация жүргізілмейді;
тұрақты қызмет ететін инвентаризациялық комиссиясын тағайындау туралы
ЖШС «Байназар-Эк» кәсіпорында табылған жетіспеушіліктеріне тіреле
ақша құралдарына жетімділікті шектейтін, оған қоса шаруашылық операцияларға
кәсіпорын жетекшілерімен құрастырылған және мақұлданған кассалық операциялардың ережелері
кассирлер ауысқан кезде инвентаризацияны жүргізу;
кәсіпорын жетекшісімен тұрақты қызмет ететін инвентаризациялық комиссиясын
ЖШС «Байназар-Эк» кәсіпорынындағы ақша құралдарының есеп бойынша
ҚР Азаматтық кодексі негізгі бөлім «Банкік қызметтер»;
«Салық туралы және басқа да бюджеттік төлемдер» ҚР
«Ақша төлемдері мен аударымдары туралы»: ҚР Заңы;
«Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы»: ҚР заңы
«Қазақстан Республикасының еңбегі туралы»: ҚР заңы (өзгертулер мен
фискалдық жадылы бақылау кассалық машиналарды қолданудың ережелері:
Қазақстан Республикасының банк клиенттерінің банк шоттарын ашу тәртібі,
«Бастапқы құжат формаларын мақұлдауы туралы»: ҚР қаржы министрлігінің
«Банк шоттары бойынша ақша құралдарының қозғлысы туралы клиент
«Қазақстан Республика территориясындағы төлем құжаттары мен қолма –
ЖШС «Байназар-Эк» кәсіпорынының қысқа мерзімді активтер бойынша
7 - кесте – Қысқа мерзімді активтердің аудит
Аудиторлық процедуралар Ақпарат көздері
Ақша аудиті циклінің бағдарламасы
Ақшалай операцияларды атқаратын (кассир, бухгалтер және тағы басқалар)
Ақша қозғалысының синтетикалық және аналитикалық есебін жүргізу дұрыстығын
Баланс көрсеткіштерінің Бас кітап мәліметтеріне сәйкестігін тексеру Баланс,
Ақша алу, сақтау және қолдану үшін әдістемелік, нормативті
7 - кесте – Жалғасы
Аудиторлық процедуралар Ақпарат көздері
Кассалық операциялардың аудитінің бағдарламасы
Ақша мен кассадағы басқа құндылықтардың бар-жоғы мен жағдайын
Кассалық операцияларды құжаттық ресімдеудің дұрыстығын тексеру Кассалық құжаттар,
Қолма-қол ақшаны кіріске алудың мерзімділігі мен толықтығының дұрыстығын
Ақшаны шығысқа есептен шығарудың дұрыстығын тексеру КО-1, КО-2,
Ағымдағы есеп шот аудитінің бағдарламасы
Банктегі ақша шоттарындағы операцияларыдың заңдылығын, анықтығын және шаруашылык
Банктен алынған және кассаға кіріске алынған, сондай-ақ оларды
Құжаттар мен жазбаларда көрсетілген ақшагың бар екендігі мен
Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін есеп айырысудың мерзімін өткізіп алу
Қорларды басқару аудитінің бағдарламасы
Қорлардың синтетикалық және аналитикалық есебінің дұрыс жүргізілуін тексеру
Баланста қорлардың дұрыс бағалануын тексеру Баланс, қорларды түгендеу
7 - кесте – Соңы
Аудиторлық процедуралар Ақпарат көздері
Қорлардың бар болуының және сақталуының, оларды түгендеудің дер
Қорларды бағалау әдістерін дұрыс таңдауын анықтау Есеп саясаты
Дебиторлық борыштың аудитінің операциялық аудиті
Дебиторлық борыштың уақытында жабылуының нақтылығы мен заңдылығын тексеру
Дебиторлық борыштың есебі мен Бас кітап шотының баланстық
Басқа дебиторлық борыштарды тексеру 8-ордер-журналы, Бас кітап, аванстық
3.2 Аудиторлық процедуралар
Ақша оперцияларының аудиті.
Ақшалай қаражатпен, әсіресе оның жылжымалы бөлігі қолма-қол ақшамен
Іс-тәжірибеде кездесетін, жасалу тәсілдері бойынша касса – банк
ресімделген құжаттармен және қолхаттармен жасырылған және ештеңемен жасырылмаған
банктен, әр түрлі тұлғалар мен ұйымдардан сенімхат бойынша,
кассадағы ақшаны есептен шығару, бір құжатты қайтадан пайдалану,
ақшаның жалған құжаттар бойынша негізсіз есептен шығару сомасын
әртүрлі тұлғалар мен ұйымдарға заңды есептелген соманы сіңіріп
контрагенттермен және халықпен дайын өнім, тауар үшін қолма-қол
Мұндай бұрмалаулар мен теріс пайдаланулар кассирдің дұрыс іріктемеу,
Төлем циклінің функционалды аудитінің күрделі учаскілерінің
бірі – кассалық операцияларды тексеру. Ең алдымен кассадағы
Жол-жөнекей ақша есебі аудитінде бухгалтерлік есепке саналатын сомалардың
Бұрмалаулар мен теріс пайдаланулардың алдын алу үшін мыналар
банктегі есепшот бойынша жазбаларды көшірмелерге тіркелген негіздемелермен үнемі
жабдықтаушылармен құжаттарды қарама-қарсы тексеру өткізіп, құжаттарды ресімдеуге талапты
дебиторлармен және кредиторлармен, қызметкерлермен және басқа контрагенттермен есеп
Төлем циклін аудиторлық тексеру мен шаруашылық жұргізуші субьектілердің
Кассаның және кассалық операциялардың аудиті.
«Байназар-Эк» ЖШС-інде кассада сақталатын ақша 1011 «Кассадағы теңгемен
Касса мен кассалық операциялардың аудиті негізінде үш бағыт
Жалпы алғанда касса мен кассалық операцияларды тексергенде «Байназар-Эк»
«Байназар-Эк» ЖШС кәсіпорынында касса тексеруді жүзеге асырғанда аудитор
Кассаны тексеру мүмкін болғанда немесе бірнеше касса болғанда
Кассир түгендеу комиссиясының қатысуымен соңғы күндердегі кассалық операциялар
Касса есебінде бухгалтер қол қояды және тиісті шоттар
Мұндай міндетті процедура кассада сақталатын (пошта маркілері, мемлекеттік
Ақша мен құндылықтар екі мәрте саналады: алдымен кассир,
Ақшалай құжаттар аудитінде мыналарды: бұл құжаттар іс жүзінде
Түгендеу жүргізу кезеңінде ішінара төленген тізімдемелері болуы мүмкін.
Тиісті тәртіппен рәсімделмеген кассалық шығыс ордерлері мен ведомостары,
Ақша мен құндылықтарды санау аяқталған соң алынған сома
Ақшалай қаражаттарды тексеру жасайтын аудитор бір мезгілде касса
Іс жүзінде ақшаның және олардың баламалары бар болуын
Кем шығу табылған жағдайда аудитор кассирден кем шығудың
Ақшаны жалған құжатсыз тікелей ұрлау ісі кассаны тексергенде
Ақшаны касса бойынша кіріске алмау, алынған соманы тікелей
Аудитор банктен чек бойынша алынған ақшаны кіріске алудың
Көрсетілген қызметті өтеу, борыштың орнын жабу, материалдарға төлем,
Басқа кәсіпорындардан алынған ақшаны иемденуі (сіңіріп кетулі) болдырмау
Кассалық тәртіпті бұрмалау жағдайлары байқалғанда ол міндетті түрде
Басқа кәсіпорындардан ақшалай сома алуға арналған сенімхаттарды тіркеуді
Ақша мен шығыстарды есептен шығару жөніндегі кассалық операциялар
Мұндай кассалық құжаттарды ресімдеуге назар аударылады: әрбір құжатты
тәжірбиесі көптеген кәсіпорындарда кассалық құжаттар сапасыз жасалатының, көбіне
Тексерудің келесі кезеңінде мыналарды анықтау керек: бұл ұйымда
Банкілік операцияның жергілікті аудиті
Ақшалай қаражат аудитінде банктік операцияларын тексеру көп назар
Ағымдығы шоттағы операциялардың аудитінде мына жағдайларға назар аудару
ағымдағы шот ашылған банк мекемесі;
банк көшірмелері бойыншасоманың,оларға тіркелген бастапқы құжаттарда көрсетілген сомаға
көшірмелерге тіркелген бастапқы құжаттарда банк мөр таңбасының бар
банкте тапсырылған қолма-қол ақшаның және басқадай ақшалай қаражаттың
ақшалай қаражатты акцептелген төлем тапсырмаларымен байланыстың пошта бөлімшесі
теңгені конверсиялауға байланысты айырбастау операцияларына есепке көрсетудің дұрыстығы;
бухгалтерлік өткізбеде желілердің банктік операциялар бойынша дұрыстығы, бұл
банк көшірмелерінің және парақты нөмірленуі мен шоттарға қаражат
Банк көшірмелерің тексеру банк құжаттарының мәнділігі бойынша
«Байназар-Эк» ЖШС-інде аудитор жабдықтаушыға борышты өтеу үшін ақша
Қорлардың құрылуы мен қолданылуының аудиті.
Қорларды құру және сақтау белгілі бір шығындармен байланысты
Арнаулы әдебиетті зерттеу және функционалды аудиттің есеп жағдайының
Қорлардың аудиті және оны тексеру.
Сатып алу, өндіріс және өнімді сатудың функционалды аудитінің
Материалдық құндылықтардың нақты бар екендігі оларды міндетті түрде
Дебиторлық борыштың аудиті.
Дебиторлық борышқа, яғни төлем құжаттарымен тіркелген құжаттарды салыстыру
Дебиторлық борыштың аудитінің маңызды мақсаты дебиторлық борыштың нақты
Осындай мақсатты жүзеге асыру кезінде мекеменің ішкі саясаты
Дебиторлық борышты көрсететін негізгі жұмыс құжаты – уақыты
Аудит мақсатына жету үшін, әдеттегідей бірден-бір үйлесімді келетін
Кәсіпорынның қаржылық жағдайына дебиторлық борыштың барлығы емес, оның
Дебиторлық борыш барлық уақытта есеп айырысу тәртібін бұзу
3.3 Аудит нәтижелерін рәсімдеу
Халықаралық аудит стандартары бойынша терминдер глоссарийлерінде атап көрсетілгендей,
Аудиторлық қорытынды аудитор мен қаржылық қорытынды есеп ақпараттарын
Аудиторлық қорытындының мынандай нысандарын ажыратып көрсетуге болады: ескертусіз
Аудиторлық қорытындының құрылымы келесі элементтерден тұрады:
қорытынды есептің аты;
адрес иесі;
кіріспе бөлім;
аудиттің масштабын анықтаушы бөлім;
қорытынды бөлім;
есеп беру мерзімі;
аудитордың мекен-жайы;
аудитордың қолы.
Қорытынды жасау. Аудиторлық қорытынды есеп қаржылық қорытынды есептің
Қаржылық қорытынды есеп – кәсіпорын басшылығына есепті дайындап,
Аудиторлық қорытынды есебінде қойылатын мерзім аудиттің аяқталу мерзімі
Тексеру нәтижелері бойынша клиент басшылығына ақпарат (хат) тапсыру
Хаттың нысаны және жасалу тәртібі фирмашілік стандарттарда қарастырылуға
Басшылыққа хат мынандай элементтерден тұрады: аталуы («Аудиторлық есеп
Басшылыққа хаттың кіріспе бөлімінде аудиторлық ұйымның реквизеттері, оның
Клиент басшылығына хат анық, әрі қысқа, әрі мазмұнды,
Аудитордың кәсіпорын басшылығынан өзінің ақпараттық хатына сол хатта
Ескертусіз аудиторлық қорытынды аудитор қаржылық қорытынды есепті дайындап
Фактіні бөліп көрсету – бұл ақпарат пайдалануышлардың назарын
Шешімін табуы кәсіпорынның тікелей бақылауында болмайтын келешектегі оқиғалармен
Сондай-ақ, өткен есепті кезеңдердің қаржылық қорытынды есебі елеулі
Маңызды ескертулер тәжірибеде өте сирек кездеседі, теріс аудиторлық
Әдетте кәсіпорын басшылыры ескертулерден аулақ болуға тырысады және
Активтердің сақталуын тексеру нәтижелері оларды түгелдеуге, негізделуге және
«Байназар-Эк» ЖШС-інде аудиторлық тексеру жүргізілді.
Аудитке келесідей қаржылық құжаттар тапсырылады:
бухгалтерлік баланс;
табыстар мен шығыстар жөніндегі қорытынды есеп;
басқа бухгалтерлік құжаттар.
Біз «Байназар-Эк» ЖШС-інің 2011 жылғы 31 желтоқсандағы жағдайына
ақша қаражаттары;
қорлар;
дебиторлық берешек.
«Байназар-Эк» ЖШС-інде қолма-қол ақшаны түгендеу уақтылы жүргізіледі, оларды
журнал-ордерлердің тізімдемелерімен сәйкес екендігіне көз жеткіздік.
«Байназар-Эк» ЖШС-індегі кассалық операциялар тексерілді. Барлық корреспонденциялар дұрыс
Материалдық жауапты адамдармен келісімшарттар дұрыс құрастырылған. Алғашқы құжаттарда,
Біздің ойымызша «Байназар-Эк» ЖШС-іне қорларға арналған қойма жасау
Тапсырыс берушілермен есеп айырысу есебінің тізімдемесін қарастыра отырып
Сонымен біз шоттар корреспонденциясын, қысқа мерзімді активтер бойынша
Біздің ойымызша, қаржылық қорытынды есеп өзінің барлық маңызды
Қорытынды
Қорыта келгенде, қысқа мерзімді активтер деп – қоғамның
Тақырыпты зерттеу кезінде «Байназар-Эк» ЖШС-індегі қысқа мерзімді активтер
ақша қаражаттары;
дебиторлық борыш;
қорлар.
Ақша қаражатын басқаруының зерттеуі негізінде келесі қорытынддылар жасалынды:
қолма-қол ақша – кез келген кәсіпорынның іс-әрекетінің орталық
кәсіпорынды басқаруда қолма-қол ақшаны басқару ең актуалды мәселе,
«Байназар-Эк» ЖШС-ында шикізат пен материалдар бар және осы
«Байназар-Эк» ЖШС-інде қорлар өзіндік келіп түскен құнымен есептен
Кәсіпорынның дебиторлық қарыздарын басқара отырып, шикізат пен материалдарды
Берілген дипломдық жұмыс бойынша есепте қысқа мерзімді активтердің
Осыдан басқа, дипломдық жұмыста қысқа мерзімді активтер бойынша
Дипломдық жұмысты жазу кезінде зерттеу объектісінің әрекетімен танысуы
«Байназар-Эк» ЖШС-ның қысқа мерзімді активтер есебін ұйымдастыруы негізінде
кәсіпорында ақша қаражатының есебін журнал-ордерді есеп нысаны қолданылады;
ақша қаражатының бастапқы есебі типтік бланкілер негізінде жасалынады;
талдау есебін материалды жауапты тұлғалар, олармен толық материалды
кәсіпорынның негізгі техникалық құралы ретінде «1С: Бухгалтерия» бағдарламасы
тапсырыс берушілермен келісім-шарт құрастырылып, шот-фактура жасалынады;
кәсіпорынның тауарлы транспорттық накладнойлары бар;
материалдарды қабылдау актісі қолданылады;
істелінген жұмыстар бойынша актілер жасалынады;
әр бір істелінген жұмыс үшін сметалар құрастырылады.
Қорыта айтқанда барлық операциялар құжаттармен рәсімделеді.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Назарова В.Л. Бухгалтерлік есеп корреспонденциясы / Оқу құралы.
Радостовец В.К. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп / Өңделіп және
Сейдахметова Т.А. Қазіргі уақыттағы бухгалтерлік есеп / Т.А
Ғабдуллин Т.Ғ. Қазіргі уақыттағы бухгалтерлік есеп / Өңделіп
Әбдіманапов Ә. Бухгалтерлік есеп теориясы / Ә. Әбдіманапов
Ғабдуллин Т.Ғ. Бухгалтерлік есептің салалық ерекшелігі / Т.Ғ.
Радостовец В.В. Кәсіпорындағы бухгалтерлік есепті көптеген салаларда қолдану
Бухгалтер бюллетені №22, 2009. – 32б
В.И. Скала, Н.В. Скала, А.И. Белкин Реформа бухгалтерского
Баймұханова С.Б. Бухгалтерлік есеп / Алматы: ИздатМаркет, 2005.
Ильясов К.К., Саткалиева В.А. и др. Мемлекеттік
Ильясов К.К., Мельников В.Д. Қаржы-экономикалық мамандық орындарына арналған
Сапарбаева Ж.А. Нарық шарттарындағы кәсіпорынның қаржылық жағдайын басқару
14 ХҚЕС жұмыс жоспарының есептері. – Алматы: Бухгалтердің
Ержанов М.С., Ержанова А.М.Бухгалтер есебінің негіздері. – Алматы,
Баканов М.И., Шеремет А.Д. Экономикалық теорияның анализі. –
Хендриксен Э.С., Ван Бреда М.Ф.Бухгалтерлік есеп
Ержанов М.С., Даулетбаков Г.Б., Ержанова А.М., Байдиков А.М.