Туризм индустриясы

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ТУРИЗМ ЖӘНЕ ҚОНАҚ ҮЙ ИНДУСТРИЯСЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Туристік нарық ерекшеліктері
1.2 Қонақ үй шаруашылығының теориялық негіздері
1.3 Туристік нарықтың бәсекеқабілеттілік түсінігі және көрсеткіштері
2 ТУРИЗМ ЖӘНЕ ҚОНАҚ ҮЙ ШАРУАШЫЛЫҒЫНЫҢ БӘСЕКЕҚАБІЛЕТТІЛІГІН ТАЛДАУ
2.1 Туризм дамуының қазіргі жағдайын бағалау
2.2 Қазақстан Республикасының қонақ үй индустриясының қазіргі жағдайы
2.3 «Космонавт» қонақ үйінің бәсекеқабілеттілігін талдау
3 ТУРИЗМ ЖӘНЕ ҚОНАҚ ҮЙ ИНДУСТРИЯСЫ КӘСІПОРЫНДАРЫНЫҢ БӘСЕКЕҚАБІЛЕТТІЛІГІН
3.1 Туристік қызметті мемлекеттік реттеу мен қолдау жүйесін
КОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Әлемдік шаруашылықтың жаһандануы мен трансұлттануы, нарықтық экономика жағдайында
Туризм әлемдік экономикада басты рөльдің бірін атқарады. ДТҰ-ның
Туризм жалпы алғанда, мемлекеттің экономикасына үш оң нәтиже
Шетел валютасының құйылуын қамтамасыз етеді және төлем теңгерімі
Халықтың жұмыспен қамтылуын көбейтуге көмектеседі;
Елдің инфрақұрылымын дамытуға жәрдемдеседі.
Туризм елдің тұтас аудандарының экономикасына белсенді әсер етеді.
Туризм жеке және ұжымдық жетілдіру құралы ретінде жоспарлануы
Туризмнің жылдам және тұрақты өсуін, оның қоршаған ортаға,
Дипломдық жұмыста қаралатын мәселе- Қазақстанның қонақ үй шаруашылығы
Дипломдық жұмыстың мақсаты: Қазақстан Республикасының туристік саласы мен
Осы қойылған мақсатқа байланысты міндеттер:
- нарықтық экономикада туризмнің әлемдік тәжірбиесі мен теориялық
- Қазақстанда қазіргі заманғы жағдайларға сай қонақ үй
- туризм индустриясын мемлекеттік реттеу қажеттілігін негіздеу;
- Қазақстанда туризм индустриясының бәсекеге қабілеттілігін жоғарлатуға кластер
- туристік салада кластерлік саясатты жүзеге асырудың негізгі
Дипломдық жұмыстың құрылымы: кіріспе, үш тарау, қорытынды, қолданылған
Бірінші тарауда туризм және қонақ үй индустриясының теориялық
Екінші тарауда туризм және қонақ үй шаруашылығының бәсеке
Үшінші тарауда Қазақстан Республикасы туризмін мемлекеттік реттеудің маңызы,
1 ТУРИЗМ ЖӘНЕ ҚОНАҚ ҮЙ ИНДУСТРИЯСЫНЫҢ
ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Туристік нарық ерекшеліктері
Бүгінде әлемнің көптеген елдерінде туризм саласы дамудың басым
XX ғасырдың екінші жартысында туризм әлемдік экономиканың ең
1993 ж БҰҰ-ң комиссиясы туризмнің анықтамасын кеңірек
Халықаралық Туристік Академиясының берген анықтамасы бойынша: «Туризм бұл
1986 жылы туризм бойынша өткен Гаага декларациясының парламентаралық
АҚШ–та туризм ұғымына адамның тұрғылықты жерінен өзге елдерге
«Туризм» ұғымына М.А. Жукова қызғылықты да, салыстырмалы да,
Қазақстандық автор Г.М. Дүйсен «туризм » ұғымына өзіндік,
Қарап отырсақ, әр автордың туризм ұғымына берген анықтамалары
Бүгінгі таңда туризмге кеңірек және тереңірек түсінік берген
Географиялық бағытта туризм сұраныс пен ұсыныстың кеңістіктік –
Г.А. Папирянның ойынша, туризм «қызметтердің жиынтығы» деп қарастырады,
П.В.Шульгиннің пікірінше, туризмнің қазіргі заманғы анықтамасында екі көзқарас
Біздің ойымызша, туризмнің экономикалық мәнгілігінің нақты анықтамасы «Қазіргі
Барлық жоғарыда келтірілген пікірлерді жинақтай отырып, туризмге мынандай
Туризм – бұл адамдардың кеңістік және уақыт бойынша
Туризмнің негізгі ұғымдарын анықтай келе оның дамуына әсер
Ғылыми әдебиеттерде туризмнің дамуына әсер етуші факторларды статикалық
Сонымен қатар, бұдан өзге де әсер етуші факторлар
Сыртқы факторлар туризмге демографиялық және әлеуметтік өзгерістердің әсерінен
Туризмге әсер етуші сыртқы факторлардың біріне экономикалық және
Бұл факторлар ең негізгі себепші факторлар болып табылғандықтан,
Сонымен қоса, сыртқы факторларға саяси және құқықтық
Ішкі факторлар – туризм сферасына тікелей әсер етуші
Туризм дамуына әсер етуші факторларды анықтап, қорытынды жасағаннан
Туристік индустрия
Туристік индустрия ғылыми бағытта кешенді түрде зерттеуді әлі
Қазіргі туристік индустрия халықаралық сауда сегментінің ең жоғарғы
Ендігі кезекте «туристік индустрия» терминіне қатысты туындайтын сұрақты
Г.М. Дүйсен «туристік индустрияны» былайша анықтайды: «Қоғамның демалуға
И.В.Зорин, В.А. Кварталов туристік индустрияны «шаруашылық құрылымның жеке
«Қазақстан Республикасының туристік қызмет туралы» 2001 жылы 13
Көріп отырғанымыздай, негізінен «туристік индутсрия» ұғымын экономикалық жағынан
шетел валютасының ел экономикасына құйылуы;
халықтың жаңа жұмыс орнымен қамтамасыз ету;
елдің инфрақұрылымның дамуы.
Қазіргі уақытта туризм индустриясының дамуына әсер ететін негізгі
Тұрғындар табысының өсуі, олардың табыстарына сәйкес көңіл көтеру
Урбанизацияның өсуі және қалалардағы экологиялық жағдайлардың төмен болуы
Демалу, бос уакыттың болуы. Демалу уақыттың көбеюі. Экономикалық
Инфрақұрылым және ұйымдастыру бойынша қызметтердің өсуі. Бұл демалушыға
Халықаралық сауда айырбасы және халықаралық туризм бөлімдерінің дамуы.
Бұқаралық ақпарат құралдарының және телекоммуникациялық жүйенің дамуы. Бұл
Туризм индустриясын туризммен байланысты қызметтер, тауар өндіретін ұйымдар
қонақ үйлер;
тамақтандыру кәсіпорындары;
көлік кәсіпорындары;
экскурсиялық бөлімдер;
туризм бойынша мамандар дайындайтын оқу орындар;
ақпараттық және жарнамалық қызметтер;
туризм бойынша ғылыми зерттеу және жобалау ұйымдары;
туристік тауарларды жасауға маманданған кәсіпорындар;
Тасымалдау индустриясы – туристерге тасымалдау қызметін көрсететін көліктік
жермен механикалық жылжу құралы (авто, поезд);
ауа және космостық жылжу құралы;
сумен жылжу (желкенді қайық, моторлы қайық т.б.)
Тамақтандыру индустриясы – туристерге демалу, саяхаттау және көңіл
Қонақ үйде тамақтандыру бойынша қызметтер бірнеше процестер комбинациясынан
Таңғы астың үш түрі болуы мүмкін:
- континенальды `(сок, кофе, шай, бульон, джем);
- ағылшын (жұмыртқа);
- швед столы (сыр, шұжық өнімдері, нан өнімдері,
Көңіл көтеру индустриясы – адам көңіл көтере отырып,
Қосымша қызмет көрсету индустриясы – қосымша қызмет ұсынатын
Орналастыру индустриясы – бұл туристерді ұжымдық және жекелеген
Қазақстанның туризм саласы мемлекеттік қолдауға зәру. Оның басқа
1. Туризм дегенiмiз демалыстың бiр түрi. Ол адамдардың
Сурет 1 Туризм индустриясының құраушы жүйелері
тұрғысынан қоғамның психофизиологиялық ресурстарының (байлық көздерiнiң) орнына келуiне
2. Туризм адамдардың бос уақыттарын ұтымды пайдалануына себеп
3. Туризм еңбекпен қамту мен жергiлiктi тұрғындардыің өмiр
4. Туризм адамдар ойлап тапқан iс-қарекеттердiң iшiндегi қоршаған
5. Туризм мемлекеттер мен халықтарды жақындастырады, аймақаралық әлеуметтiк
«Шетелдіктерді батыстық стильдегі көрікті жерлер қызықтыра бермейді. Олар
1.2 Қонақ үй шаруашылығының теориялық негіздері
Греция және Рим. Қонақжайлық индустриясының алғашқы кәсіпорындары антикалық
Сауданың дамуымен байланысты, саяхаттаушылар үшін демалу және тамақ
Ежелгі Парсыда түйе арқылы үлкен керуендермен саудагерлер саяхаттап
Рим империясының құлауынан кейін қарапайым адамдар үшін қонақжайлық
Тарихтағы алғашқы “жұмыскер адам ланчы” ойы римдік трактирші
Ежелгі римдік тұрақты ауылдардың иелері көптеген құқықтан шектелді.
Бірақта римдік аспазшылар өздерін элитамыз деп және бір
VIII ғ. Ұлы Карл еуропа континентінде арнайы
Аббаттық тамақтар жай, бірақ өте жоғары сапада еді.
XVI ғасырда француз ханшайымы Екатерина Медичи алғаш болып
Тағамды өз уақытында беру керек: өте ерте, өте
Тағамды өз орнында беру керек: кең, ыңғайлы және
Берілетін тағамдар ассортименті кең болу керек.
Үстел үстінде әртүрлі сусындар мен шараптар болу
Қызметкерлер сыпайы және әділетті болу керек.
Жарық көп болу қажет.
Тамақтан кейін барлық қонақтар дем алу керек.
XVI ғасырда Батыс Еуропа елдерінің тұрғындарына экспорттан келетін
Константинопольда (қазіргі Түркияның Стамбул қаласы) болған саудагерлер Еуропаға
Келесі ғасырда Еуропада кофейн саңырауқұлақ сияқты тарай бастады.
Американдық тұрақты аулалар мен таверналар англиядықтардың көшірмесі еді,өйткені
Голландық компания Dutch East India Stadt Huys –ты
Жаңа жер. Американдық жолаушылар демалып, қонатын жайлар ағылшындардың
Француздық таверналар. Францияда алғашқы ресторандардың бірі Tour d”
Қазіргі кезде Франция жыл сайын үшжұлдызды мейрамханалар арасында
М.Буланже, мейрамханалар әкесі, Баель көшесінде түнде де істейтін
1782 жылы Ришелье көшесінде бірінші нағыз мейрамхана ашылды
1800 жылы ағылшындар француздардың ресторан ұйымдастыру концепцияларын зерттей
1898 жылы Лондонда Savoy отель жұмыс істей бастады.
ретінде саналған.
Американдықтар мейрамханалар тізімін атақты ғимарат Дельмонико биледі. Құрама
1876 жылы вокзалдың бірінші қабатында Фред Харвей өзінің
Еуропадағы алғашқы қонақ үйлердің бірі «Генрих ІҮ отельі»
1921 жылы Уолтер Эндерсон мен Билли Ингрэм White
1925 жылы американдық түрде қоғамдық тамақтану орны Howard
1927 жылы Marriott компаниясына тиісті ең бірінші жол
1934 жылы The Rainbow Room мейрамханасы ашылды. Бұл
1937 жылы Trader Vic’s мейрамханасы ашылды. Мейрамхана иесі
1939 жылы Je Pavillion de France мейрамханасы өте
1950 жылдары әуе мейрамханаларыда дами түсті.Рап-Ат әуекомпаниясы Нью-Йорктен
1959 жылы Америкада Four Seasons деп аталатын алғашқы
Four Seasons мейрамханасы өзінің мерзімдік мәзіретімен ерекшеленді.Оның құрушысы
Мейрамханаларды жалпы екі үлкен топқа бөлінді: толық сервистік
Толық сервистік мейрамханаларға сол жерде жасалатын көп түрлілігімен
Маманданған мейрамханалардың өзі әртүрлі болуы мүмкін: тез қызмет
Қонақ үй индустриясы – бұл келушілерді қабылдайтын және
БТҰ (Бүкіл әлемдік туристік ұйымның ұсынысы бойынша туристерді
Туристердің ұжымдық орналастыру құралдары
Қонақ үйлер және орналастырудың басқада ұқсас түрлері.
Статистикалық мәліметтер бойынша төмендегідей ерекшеліктері болады:
а) размері бойынша: 100-номерден аз, 100-300 номерге дейін,
б) ыңғайлылық (комфорт) және қызмет көрсету сапасы
в) басқару дәрежесі бойынша: тәуелсіз, желілерге бағынышты.
Орналастырудың қонақ үйге ұқсас түрлері: (туристік жатақханалар, жиһаздалған
Мамандандырылған мекемелер. Орналастырумен бірге, басқада мамандандырылған функциялар орындайды:
- сауықтыру мекемелері;
- демалу және еңбек лагерлері;
- қоғамдық көлік құралдары (поезд, теңіз және өзен
-конгресс-орталықтар
Басқада ұжымдық мекемелер:
-демалуға арналған баспана;
- кемпинг;
Туристерді дербес орналастыру құралдары
- меншік үйлер;
-жалдамалы бөлмелер;
-жалдамалы үйлер;
-таныстар немесе туыстарда орналасу (тегін);
-басқа да орналастыру мекемелері.
Туристер ұжымдық орналастыру құралдарына, қонақ үйлер, мамандандырылған мекемелер
Номер - бір немесе бірнеше орындардан тұратын ғимарат
- орналастыру;
- тамақтандыру;
-көңіл көтеру;
-тұрмыстық қызмет көрсету.
Жоғарыдағы қызмет түрлері негізгі, қосымша және қолдаушы (ілеспелі)
төсек;
бір орынға арналған орындық немесе кресо;
киім шкафы;
қоқыс салуға арналған ыдыс;
қонақ үйде туристерге арналған ақпарат және өрт болған
Қонақ үйде тамақтандыру бойынша қызметтері бірнеше процестер комбинациясынан
1.өндіру мен тұтыну процесінің бір уақытта болмауы, қонақ
2.сақтау мүмкіндіктерінің шектеулілігі. Қонақ үй кешендерінің қызметтерінің көпшілігі,
3. қонақ үй қызметтерінің сипаттамларының тездігі. Қонақ үй
4. Өндіріс процесіне персоналдың қатысуы. Өнеркәсіп кәсіпорындарда
- брондау немесе ақпаратты алу туралы, қоңырауларға (звонок)
-орналастыру қызметін рәсімдеу уақыты. Клиент, қонақ үй кәсіпорынында
- нақты қызметтерді көрсетуге жұмсалатын уақыт . Мысалы:
- сыртқы келбет және фирмалық форманың болуы;
- қызмет көрсету персоналдарының шет тілдерін білуі т.т.
5. Қонақ үй қызметтеріне сұраныстың маусымдық сипаты. Қонақ
6. Қонақ үй қызметтері және саяхаттау мақсаттарының өзара
Қонақ үй қызметтері және оның сипаттамалары
Қонақ үй кәсіпорындарының ұйымдық құрылымы,
Мемлекеттік стандарт бойынша қонақ үйлер келесі негізгі қызметтерді
қонақтарды қабылдау және орналастыру қызметі,
номер қорларын эксплуатациялау қызметі,
коммерцялық қызмет,
техникалық қызмет,
әкімшілік қызмет,
дирекция
Қонақ үй қызметі. Қонақ үй кәсіпорындарының функциональдық-технологиялық құрылымы,
Кесте 1
Қонақ үй қызметтерінің түрлері
Қонақ үйдің қызметі
Қонақтарды қабылдау
және орналастыру номерлерді
эксплуатациялау
Инженерлік-техникалық
қызмет Коммерциялық
Қызмет әкімшілік
қызмет
1. Туристерді қабылдау, оларды тіркеу және маршруттар
Бұл бөлімді директордың орынбасары немесе орналастыру қызметінің менеджері
Әкімшілік қызмет - барлық бөлімдердің жұмысын, басқарады, шаруашылық
Қауіпсіздік қызметі - отелде туристердің қауіпсіздігі мен тәртібін
Горничный қызметі - номер, холл, дәретхана, коридорлар және
Қызмет көрсетуді бақылау қызметі - қонақ үйдің бұл,
Маркетинг қызметі - маркетинг кешенінің (4Р) қызметін
Портье қызметі - отельде қонақты қабылдау, келген қонақты
Сервистік қызмет - щвейцарлар, басқа да шаруашылық қызметтерімен
Қонақ үйдің басты міндеттері
Қонақ үйлер басқа да кәсіпорындар секілді өзінің қызмет
Біріншіден, қонақ үйдің негізгі міндеттерін анықтай отырып, келушілердің
таза ыңғайлы нөмірлер берілу;
сыпайы, кәсіби, достық қалып түрдегі қызмет көрсету;
қонақ үйге келушілердің қауіпсіздік және сенімділік жағдайын қамтамасыз
бөлменің дұрыс жабдықталуы.
Екіншіден, қонақ үйдің міндеттеріне басқару философиясы нақты көрініс
Үшіншіден, қонақ үй міндеттілігіне осы қонақ үйде жұмыс
Қонақ үйдің мәртебесі қонақтар мен жаңа қызметкерге қонақ
Қонақ үйдің мақсаттары.
Қонақ үй өз міндеттерін жазбаша айқындап, қалыптастырып алғаннан
Қонақ үйдің мақсаты – қонақ үйдің басқарылуы мінсіз
Мақсаттардың қалыптасуына қонақ үйдің өндірістік және кадрлық потенциалы,
Нақты орындалған мақсат түрлі қызметтер арасындағы бөлуді жеңілдетеді.
Мәселен, қабылдау және орналастыру қызметтері үшін қойылатын мақсаттар
алдынғы жылмен салыстырғанда қонақ үйдің орташа жұмысбастылық деңгейін
қонақ үйге келушілердің шағымдарын 2%-ға төмендету;
бір клиенттің қонақ үйге орналасуын рәсімдеу уақытын
қайта келетін келушінің көлемін 5 %-ға дейін өсіру.
Мұндай мақсаттардың орындалуы қонақ үйдің өзге де қызметтерінің
Қонақ үйдің фунционалды-ұйымдастырушылық құрылымы.
Әрбір ұйымның өзінің міндеттері мен мақсаттарын орындау үшін
Ұйым құрылымын ұсынудың жалпылама әдістемесі – бұл өндірістердің
Бұл схемада қонақ үйдегі әр қызметтің және лауазым
Кейбір кәсіпорындардың схемасында әр қызметкердің қызметі мен қатар
Қонақ үйдің қызметтері. Қонақ үй қызметінің бөлінуі түрлі
Шаруашылық бөлім, бухгалтерия, жоспарлы бөлім, кадрлар бөлімі, инженерлік–техникалық
Сыртқы қызметтер - қонақ үйдің келушілермен тікелей байланыста
Ішкі қызметтер – қонақ үйге келушілермен тікелей байланыста
Қонақ үйлердің жіктелінуі. Қонақ үйдің материалдық базасы сервистің
1.3 Туристік нарықтың бәсекеқабілеттілік түсінігі және көрсеткіштері
Тауар бәсекеқабілеттілігінің түсінігі және құрамы.
Тауар - нарықтың басты обьектісі болып табылады. Оның
Тұтынушылардың техникалық көрсеткіштеріне басты талаптары ұлттық және
Коммерциялық жағдай. Тауар бәсекеқабілеттілігінің коммерциялық жағдайын анықтайтын негізгі
Бағалы көрсеткіштер.
Жеткізілетін тауардың төлемдері мен жеткізу жағдайларын сипаттайтын көрсеткіш.
Нарықтағы ерекше әрекеттерін сипаттайтын тұтынушылар мен өндірушілердің салық
Сатушылар міндеттілігі мен кепілдіктің орындалуының жауапкершілік дәрежесін анықтайтын
Осы деңгей төмен болса, онда нарықта өндірілетін өнімнің
Тауар сатушысының тұтынушыға мүмкіндігінше максималды жақындауды қамтамасыз ету
Тұтынушыға тауарды жеткізуде тек қана ірі көтерме транзитпен
Тұтынушыларға кепілдеме және кепілдемеден кейінгі қызмет көрсетулер және
Тұтынушыларға нәтижелі қызмет көрсету ережесіне негізіне сүйеніп қызмет
Әр нарық сегменті үшін, ең тиімді қызмет көрсету
Клиент тұтынушымен тығыз байланысты қамтамасыз ету және қызмет
Нақты саймандарды жеткізу жүйесі.
Клиентке қызмет көрсету жұмыскерлерін шақыру ережесінің жүйесі.
Әр орындаушының қызмет көрсету стандартына дейін барлап біліп
Қызмет көрсету сатуға дейінгі және сатудан кейінгі болып,
Жоғары сапалы және ұйымдастырылған деңгейде техникалық ақпарат пен
Ұйымдастырудың басты мақсаты – жаңа тауарды нарыққа ұсыну,
Өтімділікті ынталандыру мақсатында сатудан кейін ілеспелі сыйлықтар, тауар
Әрбір өндірілген өнім немесе жасалған жұмыстар шикізатты тұтынудағы
Шикізат құны және материалдарды пайдалану.
Қалдықсыз технологияларды қолдану деңгейі.
Қор бөлігінің құны, сенімділігі, жөндеу жұмыстарының құны және
Қызмет көрсететін персоналдар саны және олардың біліктілігі.
Шикізат пен энергия төлем шығындарын жиынтық есептеу жолымен
Жоғарыда сипатталған барлық жиынтық көрсеткіштердің нәтижесінде тауарды тұтынуының
Тауар бәсекенің жалпы эмпирикалық формуласы:
Бәсеке= сапа + баға + қызмет көрсету.
Тауар бәсекеқабілеттілік – кең ұғымды, оны үлгі жасақтау
Эл= Р/С→мах
мұндағы Эл – пайдалы тиімділік
Р – тауардың тұтыну қасиеті
С – қолдану шығындары
Осындай жағдайда өндіруші өзіне тиеселі пайдасын ешқашан ұмытпайды.
экономикалық потенцал және экономиканың өсу қарқыны.
Ғылым мен техниканың даму деңгейі.
Халықаралық еңбек бөлімдеріне қатысуы.
Нарықтық ішкі сиымдылығы және өсімділігі.
әлеуметтік–экономикалық және ішкі саяси жағдай.
Қаржы жүйесінің икемділігі.
Экономиканы мемлекеттік реттеу.
Еңбек және материялдық ресурстарды қамтамасыздандыру және еңбек ресурстарының
Дәстүрлі жоғарғы бәсекеқабілеттілікпен ерекшеленетін тауарларды АҚШ, Жапония, Германия,
Бәсекелес жағдайында ешқандай мәнсіз бәсеке күресіне түскен қатысушы
Коммерциялық қызмет шегінде кез келген кәсіпорынға немесе фирма
Сатушының сонымен қатар жүкті тиейтін және түсіретін жаңа
Тауар бәсекеқабілеттілігінін бағалық параметрлерінін анықтау мүмкін емес болғандықтан
нарықты анализдну және тауардың бәсекеқабілеттілігінің деңгейін салыстыру мен
жинақталған екі тауар параметрлерін салыстыруларын айқындау.
Тауардың бәсекеқабілеттілігінің интегралды көрсеткіштерін есептеу.
Тауар үлгісін таңдау. Бұл тауар бәсекеқабілеттілігін анализдеудегі ең
Қабылдауды анықтайтын салыстсырылатын параметрлер. Бұл ретті салыстырылатын параметрлер
Тауардың тұтынушылық қасиеті оның тиімді нәтижелілігі тұтыну параметрлерінің
Жұмсақ параметрлер – тауардың эстетикалық қасиеттерін сипаттайды, яғни
Зерттеулер және болмашы параметрлер, бәсекелі жарыстарда шешуші рөл
Органолептикалық әдістердегі базадағы баға, адамдардың субъективтік қабылдауында құрастырылған
Өнімнің бағасы пайдалы болып соншалықты оның үнемі
Аналогикалық схема бойынша тауарлардың экономикалық параметрін
Экономикалық параметрдің көлемі (ұсталынған мөлшер) анықталады: өнімнің бағасы
С = С1+С2+С3+С4+С5+С6+С7+С8+С9+…+Сm;
мұндағы С1 - өнімнің бағасы,
С2 - орналастыруға кеткен шығын,
С3 - орнату,
С4 - айдалану,
С5 - өндеу,
С6 - ехникалық қызмет көрсету,
С7 - персоналды дайындау,
С8 - салық,
С9 - сақтандыру салымдары.
Бірақ өнімді қолданысқа енгізуге кететін шығын әрқашанда тұтыну
Тауардың интегралдық есептік көрсеткішінің бәсекеқабілеттілігі. Бұл есептік көрсеткіш
Оның салыстыру анализінің үлгісін негізінен ақпараттардан алады, бұл
Қарастырып отырған өнімнің бағамен ара қатынасының параметрі және
Қажеттілікті қанағаттандыру 100% болады, егерде шекті көлем параметрі
Өнім өндіру кезінде сатып алушының тұтынушылық қасиетімен қанағаттандыру
Υn=∑Aj*Ij
мұндағы, n- сандық өлшемінің талдау саны;
Aj – j- ші өлшемдік индекстің салмағы;
Ij – j-ші өлшемнің өлшемдік индексі.
Бұл жерде Υn 100%- дан аспауы керек, себебі
3 экономикалық өлшем бойынша бәсеке қабілеттіліктің жиынтық индексі
Υэ=∑AjIj
мұндағы, n- сандық өлшемінің талдау саны;
Aj – j- ші өлшемдік индекстің салмағы;
Ij – j-ші өлшемнің өлшемдік индексі;
Бәсекелестіктің тұтынушылық экономикалық өлшемінің бос индексінің өлшемі қосалқы
К= Υn/ Υэ
Егер К=1, болса онда бәсекелестік үлгідегі талдалып отырған
Бұйымның экономикалық және тұтынушылық параметрлері тиісті мансапты бағытталған
Кпр=Вр/3
мұндағы, Вр - жүзеге асырудан пайда болатын таза
3 - өнімнің әрбір данасын өндіруге кеткен және
Тауардың тұтынушылық және бағалық сипаттарының максималды сәйкестігіне жетудегі
Тауардың бәсекеге қабілеттілік жоғарлатудың ең тиімдісі дұрыс нұсқаны
2 ТУРИЗМ ЖӘНЕ ҚОНАҚ ҮЙ ШАРУАШЫЛЫҒЫНЫҢ
БӘСЕКЕҚАБІЛЕТТІЛІГІН ТАЛДАУ
2.1 Туризм дамуының қазіргі жағдайын бағалау
Астана, Алматы қалаларында, Атырау, Қарағанды және Ақтөбе облыстарында
Ішкі туризмнің барынша дамуы Астана, Алматы қалаларында, Шығыс
Тұтастай алғанда, республика бойынша туризмнің барлық түрлерінен барынша
2001 жылдан бастап, жергілікті атқарушы органдар саланы дамытуға
Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша 2007 жылы
2007 жылғы қолданыстағы 385 қонақ үй мен басқа
Елде үш, төрт, және бес жұлдызды 78 қонақ
Республика бойынша туристерді орналастыру объектілерін пайдаланудан түскен кіріс
Мамандандырылған орналастыру орындарында: 106 санаторий, пансионат, санаторий-профилакторийде 2007
Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің деректері бойынша 2005 жылы
Туристік қызметке жасалған талдау Астана және Алматы қалаларына
Алайда, қонақ үйлерді, пасионаттарды, демалыс үйлері мен базаларын
Халықаралық туризмді дамытуға ықпал етуші негізгі факторлардың бірі
Қазіргі уақытта Қазақстанның халықаралық авиатасымалдарға қол жеткізе алатын
Статистикалық деректерге сәйкес 2007 жылы әуе көлігі қызмет
Сапарлардың басым көпшілігінің әуе көлігін пайдалану арқылы жүргізілетінін
Соңғы жылдары темір жол көлігі билет құнының қолжетімділігіне
Статистика деректері бойынша, 2007 жылы темір жол көлігін
Қазақстан аумағы бойынша өзімізде жасақталған 132 бағдар жолаушылар
Жолаушыларға темір жол көлігінде сервистік қызмет көрсету деңгейін
Сонымен қатар “Жолаушылар тасымалы” акционерлік қоғамының поездарындағы қызмет
Автокөлік саласында
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 5 желтоқсандағы №
Ташкент – Шымкент – Тараз – Алматы -
Шымкент–Қызылорда – Ақтөбе – Орал – Самара;
Алматы – Қарағанды – Астана– Петропавл;
Астрахань – Атырау – Ақтау – Түркіменстан
Омбы–Павлодар–Семей–Майқапшағай;
Астана – Қостанай – Челябі - Екатеринбург.
Статистика деректері бойынша 2007 жылы қаларалық автобустардың қызмет
2007 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша республикалық маңыздағы
Су көлігі саласында
Каспий теңізіндегі Ақтау порты Қазақстанды Ресей, Түркіменстан, Әзірбайжан
Шығыс Қазақстандық cу жолдары республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны
Елдің басқа да су артериялары туристік мақсатта пайдаланылмайды.
Облыста туристік қызметпен айналысатын 52 туристік фирма
Туристік қызметпен айналысатын туристік фирмалармен жеке кәсіпкерлер қызмет
Қарағанды облысының инфрақұрылым туризмінің объектілері болып табылатындар:
- Қарқаралының Мемлекеттік Ұлттық табиғи паркі;
- демалыс үйлері: «Миттал Стил Теміртау» АҚ «Шахтер»,
10 демалыс зонасы (Ақтоғай ауданында Тораңғылық ауылдық округінде
5 мерзімді сауықтыру лагері («Кооператор»- Қарағанды экономикалық университеті,
1 Бұқар жырау ауданындағы «Березка» сауықтыру кешені;
«Қазақмыс» корпорациясы 1 профилакторийі;
3 санаторий («Миттал Стил Теміртау» АҚ «Жартас»,
4 санаторий-профилакторий («Қазақмыс» корпорациясы ЖШС, «Қазақмыс» корпорациясы ЖШС
1 туристік база «Сарыарқа» «Балқаштүрлі-түсті металл» ПО,
29 мейманхана (заңды тұлғалар), оның ішінде 14-ті мейрамханасымен
1357 қоғамдық тамақтандыру кәсіпорны.
Мұражайлар, сәулеттік-тарихи ескерткіштер.
Облыста Қарқаралы ауданында – Қарқаралы Мемлекеттік Ұлттық табиғи
Шет ауданында «Бүркітші» мектебі мен арнаулы шаруашылық
Теміртау қаласының жанындағы Гагаринское селосы мен Қарқаралы Ұлттық
«Туристік қызметті реттеу» Бағдарламасын іске асыруға облыстық бюджеттен
Қазіргі кезде туризм индустриясы халықаралық экономиканың жетекші саласының
Қазақстандағы туристік қызмет нарығы әр-түрлі. Туризм және спорт
Кесте 2
2006 жылғы туристік фирмалардың негізгі қызмет көрсету көрсеткіштері
Қалалар аты Туристік фирма саны Қызмет көрсетілген туристер
Қарағанды 52 15032 668661,0 315880,1 3745,0
Астана қ. 44 83444 820865,1 1092473,7 4619,0
Алматы қ. 553 250938 4748514,4 2001051,3 497041,0
Айта кету қажет, Қазақстан турөнімі әлемдік қауымдастықты онша
Туристік нарықты талдағанда, нарық тұрақты өзгерістерге бейімделгендіктен оны
Әлемдік туристік ұйым туристік маркетингтің 3 басты қызметін
1) Клиенттермен қарым-қатынасты бекіту, туристік салалар орындары және
2) Турөнімдерді өткізу үшін жаңа мүмкіншіліктермен қамсыздандыру үшін
3) Бақылау – нарығында туристік қызмет немесе өнімді
Маркетинг тактикасын қалыптастыруда бұл қызметтердің вакуумде емес, керісінше,
Мысалы, АҚШ-та туризм саласындағы мемлекеттік саясатқа жауап беретін
Осы салада Германияның да тәжірибесі қызықты. Онда бүгінде
Туриндустрия маркетингті пайдалану мысалы ретінде түрік мамандарын атап
Эксперттердің болжамы бойынша халықаралық туризмнің қарқынды дамуы жалғасуда.
Туристік нарықты маркетингтік талдау
Жалпы Қарағанды облысында 2006 жылғы мәлімет бойынша 157
Кесте 3
Қарағанды облысы бойынша туристік қызметтің негізгі көрсеткіштері
2004 2005 2006
Кәсіпорын саны, бірлік 68 122 157
Оның ішінде
Туристік фирма 29 46 52
Туристік қызметпен шұғылданатын жеке кәсіпкерлер 5 5 6
Орналастыру объектілері 31 45 58
Келер-ді орналас-мен шұғылданатын жеке кәсіпкерлер 3 26 41
Қызмет көрсетілген келермендер, адам 106053 161477 194033
Оның ішінде
Туристік фирма 11500 15393 15032
Туристік қызметпен шұғылданатын жеке кәсіпкерлер 2500 2424 2879
Орналастыру объектілері 76474 110105 107080
Келер-ді орналас-мен шұғылданатын жеке кәсіпкерлер 15579 33555 69042
Туризм типі б-ша қызмет көрсетілген келермендер саны, адам
Оның ішінде
Келу 12098 14387 18995
Шығу 10440 14164 13324
Ішкі 83515 132929 161714
Көрсетілген қызмет көлемі,мың, теңге 714732,3 1161009,1 1694009,5
Оның ішінде
Туристік фирмалармен 94787,7 47226,9 315880,1
Туристік қызметпен шұғылданатын жеке кәсіпкерлер 5157,2 52209,9 5432,1
Орналастыру объектілері 547831,0 967875,8 1190460,3
Келер-ді орналас-мен шұғылданатын жеке кәсіпкерлер 66956,4 93696,5 182237,0
Осы кестеде Қарағанды облысы бойынша орналастыру объектілері, туристік
Осы туристік нарықта жетекші турфирмалардың бірі Қарлығаш турфирмасы.
Осы күнде туристік бизнесте турфирма мынадай туристік қызметтер
Турфирмадан әлемнің қандай да елі болмасын сіз отельді
Саяхаттауға Италия мен Францияға, жақсы демалу үшін Түркияның
Сонымен қатар Қарлығаш турфирмасы үлкен туроператорлық компаниялармен қызметес.
Кесте 4
Қазақстан аймағы бойынша жолдамалар құны
Турфирмалар атауы Жолдамалардың құны, күніне мың теңге
Алматы Астана Бурабай Қарқаралы
Қарлығаш 3500 4000 3900 3000
Жанар-трэвл 4000 ж/е жоғары 4000 ж/е жоғары 4700
Турфирмадан әлемнің қандай да елі болмасын сіз отельді
Кесте5
Шетелге жолдамалар құны
Турфирмалар атауы Жолдамалардың құны, $
Тайланд Франция Египет Түркия
Қарлығаш 1400 2000 1200-1700 990
Жанар-Трэвел 1500 2000 2000 1000
Гүлнар-Тур 800 1700 1700 1000-1200
Саяхаттауға Италия мен Францияға, жақсы демалу үшін Түркияның
2.2 Қазақстан Республикасының қонақ үй индустриясының қазіргі
жағдайы
Қонақжайлық немесе қонақжай сферасы мен мейрамхана бизнесі
Қазіргі уақытта туризм – бұл бүкіл әлемдегі басты
Статистикалық жинақтау бойынша 2010 жылға дейін әлем туристер
38% елдің әлем туризмі – басты табыс болып,
Кесте 6
Орналастыру объектілерін санаттары бойынша бөлу бірлік
2005 2006 2007
Барлығы 385 465 469
соның ішінде:
5 - жұлдызды 5 7 8
4 - жұлдызды 23 27 25
3 - жұлдызды 50 54 63
2 - жұлдызды 20 20 23
1 – жұлдызды 10 11 16
санаты жоқ 277 346 334
Сурет 2 Орналастыру объектілерінің санаттары бойынша бөлу
Осы суретте көріп отырғанымыздай Қазақстанда санаты жоқ қонақ
4 жұлдызды «Достар - әлем» қонақ үй кешені
Бұл жерде демалуға және өнімдік қызмет үшін керектілердің
Орталық залда, кешенге ерекше сән беріп тұрған 12метрлік
Отель: 40 номерді қамтиды, оның ішінде 9 стандартты
Барлық номерлер желдеткіштермен, мини-бар, қала аралық жане халықаралық
Енді «COLISENT» ресторанына тоқталатын болсақ, ол ашфитеатр үлгісінде
Сонымен қатар жаңартылған ас-үй құралдары, персоналдардың жоғарғы деңгейдегі
«Томирис» банкет залы – бұл 50 адамға арналған
Лобби – бар «APOLLO» туралы айтатын болсақ бұл
«Достар - әлем» қонақ үй кешені сонымен қатар
Сонымен қатар кіші конференция залы бар онда 60
Бизнес орталықта маңызды іскерлік кездесулер, жиналыстар т.б жиындар
Бильярд залы сіздерге тек қана ойын ойнап демалып
«Хамаш» сауықтыру фитнес орталығының құрамына: Түрік моншасы кіреді,
Сонымен қатар бұндағы Джакузи мен Бассейін табиғи тастар
Бумер боулинг-клубы – 8 жолдан тұрады, AMF фирмасының
«BOOMER» боулинг клубы – бұл спорт, ойын және
«Космонавт» қонақ үйі
4 жұлдызды «Космонавт» қонақ үйі 1972
«Космонавт» қонақ үйі – бұл ұлттық колорит
Қонақ үйдің парк зонасында, яғни Қарағанды қаласының ең
«Космонавт» қонақ үйінде 46 кең және комфортабельды
Қонақтардың қызметіне: номерде 24 сағаттық қызмет көрсету, консьерж
Бір орынды стандарт номер – 20500 тг.
Екі орынды стандарт номер – 26800 тг.
Номер ақысына мейрамханада таңғы ас ішу және фитнес-клубқа
Отель номерлері
«Космонавт» қонақ үйінде 46 кең әрі комфортабельді
2 VIP номер (президенттік апартаменттер) -
5 Queen номер (екі бөлмелі бір орынды)
7 Queen Double номер (екі бөлмелі екі орынды)
6 Double номер (бір бөлмелі екі орынды)
26 Single номер (бір бөлмелі бір орынды)
VIP номерлер – бұл мемлекет басшылары, танымал саяси
Queen категориялы номерлер қазіргі заманға сай дизайнде жасалған
Double категориялы номерлерде сіз екі орынды төсек, қалааралық
Single категориялы номер – бұл бір адамға арналған
«Космонавт» қонақ үйінде алтын және күміс дисконт карталарын
1. Күміс картасы:
Ресторан және бар өнімі – 7%
Қонақ үйде тұру – 15%
Камин бөлмесінің арендасы – 15%
VIP Бильярд арендасы – 7%
Бонус ретінде күміс карта иесіне 1 тәуілікке отельдің
2. Алтын картасы:
Ресторан және бар өнімі – 15%
Қонақ үйде тұру – 30%
Камин бөлмесінің арендасы – 30%
VIP Бильярд арендасы – 15%
Бонус ретінде алтын карта иесіне 1 тәуілікке отельдің
Отельдің қызметтері:
«Жұлдыз» мейрамханасы
Салтанат залы
La Bistro Лобби-Бар
Тоған маңындағы жазғы кафе
Камин бөлмесі
Трансфер қызметі
«Elite» SPA Орталығы
400 адамға дейін конференц-зал
Түнгі клуб
VIP бильярд
Жалпы қонақ үй қызметіне баға беру және ұсыныстар
Жалпы, «Космонавт» қонақ үйі 4 жұлдызды қонақ үй
Қарағанды қаласының таңдаулы қонақ үйлерінің бірі деуге болады.
Ұсыныстар жасау: Қонақ үйдің барлық баспа жарнамасы, каталогтар,
Қонақ үйге көбінесе қонақтар кәсіби сапармен келіп тоқталады.
Қонақ үйге клиенттерді тарту мақсатында дисконт карталарынан басқа
Жарнама – тауарлардың, қызмет көрсетудің тұтынушылық қасиеті туралы
Сурет 3 Орналастыру обьектілеріндегі қызмет көрсетілген келушілер
Осы диаграмада көріп отырғанымыз 2005 жылы 385 қонақ
Бізде мұндай қонақ үйлер саны бір ғана емес
Туристік қызмет көрсетудің деңгейінің жоғары болуы тұтынушыларға насихаттау
Жарнама беруші – жарнама негізін тудырушы заңды немесе
Жарнама өндіруші – жарнама берушінің негізгі туындысын өңдеп
Жарнама таратушы – дайын жарнама өнімін әртүрлі құралдар
Осы қызмет түрін көрсету №508-ші 2003 жылы 19
Жарнаманың түрлері төмендегідей қарастырылады:
1) сыртқы (көрнекті) жарнама – жылжымалы және жылжымайтын
2) жөнсіз жарнама – мазмұны, уақытына, таратылу, орналастыру
3) жарнама тұтынушылар – жарнама арналған жеке және
4) жүгіртпе жол – жарнама таратудың теледидар бойынша,
5) тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) туралы ақпарат –
Қарағанды турфирмалары осының ішінде көбіне сыртқы және жүгіртпе
Жарнамалау кезінде төмендегі шығындар түрі кетеді:
- жарнама құралдарын таратуға кеткен шығындар (кітапшалар, плакаттар,
- бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жарнамаларға кеткен шығындар;
- сыртқы жарнамаға кеткен шығын;
- жарнамалық бейнефильмдерді сатып алуға және көшіріп алуға
- жарнамалық щиттерді жасауға кеткен шығындар;
- жарнамалық материалды жасауға кеткен шығындар;
- көрмелер мен жәрмеңкеге қатысуға байланысты шығындар;
- жарнамалық тауарлардың бағаларын төмендетуге кеткен шығын үлесі;
Туристік ұйымдар қызметін жарнамалауды жарнама жасаушының жобалауда бірегей
- Қазақстан аумағында өз күштерімен жарнамалау қызметі;
- Жарнама таратушылардың – резидент еместердің жарнама өнімдерін
- Жарнама таратушылардың – резидент еместердің жарнама өнімдерін
Ал, өндірілген жарнамалық өнімдерді тарату Қазақстан Республикасының Азаматтық
Туризмнің дамуы туристік инфрақұрылымның, оның ішінде қонақ үйлердің,
Қарағанды облысында 2006 жылы 58 қонақ үй тіркелген,
Туризм адамдардың ел ішінде және оның сыртында бір
Облыс қалаларында туристер мен қала қонақтарына арналған қазіргі
Балқаш жағалауы мен басқа көлдер, суқоймалары тек белгілі
Демалуға тілек білдірушілер облыстағы демалу орындарында демалушылар санын
Қазіргі заманғы қонақжайлылық индустриясы әр түрлі меншік түріндегі
Мейрамхананың тауарын жай ғана тауар ретінде қарастыруға болмайды.
Кесте 7
Қонақ үй шаруашылығы кәсіпорындары орналастыру объектілері жұмысының негізгі
2005 2006 2007
Нөмірлер саны,бірлік 15 515 18 838 19 552
одан:
люкс класындағы 2385 3087 3443
Бір жолғы сыйымдылық, төсек-орын 33399 43045 43801
Ұсынылған
төсек-тәулік 3036486 3818585 4586086
Толтырылымдығы, % 25 24 29
Төсек-тәуліктің
орташа құны,
4333 4674 5861
Құрылыстың жалпы
алаңы,
шаршы метр теңге 1185270 1383052 1388653
одан:
тұрғын алаңы 619470 739529 691820
Осы кестеде көрсетілген мәліметтерді талқылайтын болсақ, статистикалық деректерге
Туристермен толтырымдылығы пайызбен шаққанда кестеде көріп отырғанымыздай 2005жылы
Қонақжайлылық- бұл іс-әрекет философиясы, ал қонақжайлылық индустриясы көрсеткен
Клиентке қызметкерлермен көрсетілетін қызметтің шынайылығын, шын жүректен берілген
Қонақ үй бизнесі- ол өзінің уақытша тұрғындарына әр
Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің, Қарағанды облысының Статистика басқармасының
2005 жылы облыс бойынша орналастыру обьектілерінің саны-45, оның
Кесте 8
2007 жылы Қарағанды облысындағы меншік нысаны бойынша
орналастыру обьектілерінің саны (бірлік)
барлығы
оның ішінде
мемлекеттік
меншік жеке
меншік одан шет
елдің қатысуымен біріккен кәсіпорындар меншігі басқа елдің заңды
Барлығы 63 7 51 15 5
Мейрамханасы бар қонақ үйлер
Мейрамханасыз қонақ үйлер
15
1
14
1
-
Кемпингке арналған алаңдар
1
-
1
-
-
Басқа да тұрғын жерлер
30
6
20
9
4
Қарағанды облысы бойынша туристерді орналастыру обьектілері кәсіпорындарының көрсеткен
Сурет 4 Өңірлер бойынша орналастыру обьектілері
көрсеткен қызметтер көлемі (мың теңге)
Қазақстанда қонақ үй бизнесін дамытуға барлық мүмкіндік бар.
Елімізде әлі жарнама, сауда қызметі, көлік, орналастыру, тамақтану,
Облысымызда 2004 жылы 31 орналастыру обьектілерінде 1151 номер
Кесте 9
2007 жылы өңірлер бойынша орналастыру обьектілерінің
негізгі көрсеткіштері
Номер-лер
саны одан бір жолғы төсек-орын қонақ үйдің толтыры-луы
«люкс»
сыныпы жайлы емес
Қарағанды облысы
2245
246
968
7239
18,7
493528
3116,1
Қарағанды қаласы
689
173
111
1150
33,4
140304
6086,9
Балқаш қаласы 166 5 145 288 5,3 5618
Жезқазған қаласы 221 20 135 651 24,6 58526
Теміртау қаласы 518 30 95 1734 11,6 73291
Бұқар жырау ауданы 146 2 118 1047 22,4
Қарқаралы ауданы 325 13 223 1159 17,6 74455
Қазақстанның мақсаты- бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру,
Кейінгі жылдарда Республикамызда туристік өсуді дамытуды куәландыру тенденциясы
Туризмнің жақсы дамуы барысындағы оң мәселелер Қазақстанның әлемдегі
2006 жылы Республикамызда 921 туристік кәсіпорындар болды, 1996
Қазақстан барлық туризм сферасындағы халықаралық шараларға үздік қатысу,
Қазақстанның инвестиция тартуды көтеру, қонақ үй бизнесіне қаржы
Қонақ үйдің орташа денгейі, яғни халықаралық стандарт пен
Басқа да бағыттар бойынша қонақ үй қызметінің сапасының
2006 жылы Қазақстан Республикасының Президентінің "Болашақ! бағдарламасы
2.3 «Космонавт» қонақ үйінің бәсекеқабілеттілігін талдау
Туристік фирма қызметінің бәсекеқабілеттілігін бағалаудың тәсілдерін анализдеу.
Туристік фирма қызметінің бәсекеқабілеттілігін бағалау үшін әр түрлі
Т-анализін сараптамалық салыстырмалы анализдік әдісі; рейтингке сараптамалық
Бірақ-та оның абсолютті шамасы кейбір жағдайда бәсекелестеріне қарағанда
Салыстырмалы артықшылық әдістемесінен басталуы фирманың қызметінің бәсекеқабілеттілігіне баға
Өндірушінің бәсекеқабілеттілігін бағалау тәсілдері (А.Маршл) сала және
Экономикалық әдебиеттерде өнімнің бәсекеқабілеттілігі индестік тәсілмен бағаланады. Бұндай
Берілген әдістің алғышарттарын қолдану болып бір өнімге ерекше
К= P/C_> TAX
мұндағы, К- бәсекеге қабілетті өнім;
Р- пайдалы тиімділік (өнім сапасы);
С- өнімді сатып алу мен қолданудағы шығын;
Әрбір өнім сапасының параметрінің анықталған шамасы болады және
Есептеу үшін формула келбеті келесідей:
Ф=Р1/Р1
мұндағы, Ф-бірлік параметрлік индекс сол өнімнің параметрі бойынша;
Р1-анализделетін өнім үшін сапа параметрінің шамасында;
P1b-базалық өнімнің параметрлерінің шамасы;
Осылайша сапаның барлық параметрлері есеп жүргізуге ауытқу қасиетін
К=1k/1э
мұндағы К-бәсекеқабілеттіліктің интегралдық көрсеткіші.
1к-бәсекеқабілеттіліктің өсуі.
1э-бәсекеқабілеттіліктің төмендеуі.
Негізінен бұл көрсеткіш тұтынушының әр данаға оны сатып
Индекстердің әрекеті 1к және 1э әр түрлі бағытта
Бұл әдіс жоспарлы экономика кезеңінде өндірістік-техникалық бағытта өнімді
Туристік фирма қызметінің бәсекеқабілеттілігін жоғарлатудың негізгі бағыттарын талқылып
мемлекеттік саясатты туризм облысында белсенді ету;
туристік қызметтің басқару жүйесін дамыту;
туризм индустриясының құқықтық, ұйымдастырушылық және экономикалық негіздерін одан
туристік нарықты антидемпингтік және басқа да тәсілдермен мемлекеттік
туристің қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
Қазақстан имиджін туристік обьектілердің тартымдылығы ретінде қалыптастыру;
ақпараттық қамтамасыз ету жүйесін дамыту;
туризм облысында терең ғылыми зерттеу жасау;
туризм саласындағы қызметтің статистикалық есеп әдісін халықаралық стандарттарға
туристік обьектілерді салу және қайта қалпына келтіру үшін
стандарттау, сертификаттау және туристік қызметті лицензиялау негізінде туристке
туризм саласындағы кадрлардың кәсіби біліктілігін жоғырлату және қайта
туризм облысында халықаралық ынтымақтастықты дамыту;
мәдени мұраны сақтау, әлеуметтік жағымсыз әрекеттерді болдырмау және
туризм саласындағы жағымсыз тенденцияларды жеңе білу.
Бұнымен байланысты туындаған туристік қызметтің бәсекеқабілеттілігін жоғарлату экономикалық-ұйымдастырушылық
Туризмнің басқару жүйесін функцияландыру сияқты, ұйымдастырушылық құрылымның қалыптасу
Аталғанның барлығы туризм инфрақұрлымын құрайды, саяхат кезінде керек
Экономикалық мақсат – ұзақ болашақтағы пайданы максималдау ,
Фирмалық мақсатқа кіретіндер қызмет көрсетудің бәсекеқабілеттілігін жоғарлату мемлекеттің,
Кәсіпорынды басқарушылар өз алдарына қандай жағдай болса да
қонақ үй қызметінің тұтынушылық құнының деңгейін жетілдіру;
персонал жұмысының сапасын жоғарлату арқылы клиенттерге қызмет көрсетуді
бағақалыптастырудың ыңғайлы саясаты;
үнемі тұтынушыға бейімделу;
ұйымдастырушылық құрылым жаңа турөнімді жасауға бағдарлану және туристік
икемділік мәселеде стратегиялық шешім қабылдау.
Қазіргі таңда экономистер қонақ үй шаруашылығында бәсекелік артықшылыққа
шығындар бойынша позицияның көшбасшылық стратегиясы – туристік қызметті
дифференциалды(салыстырмалы) стратегия – өнім сапасы, қызмет көрсету технологиясы,
шоғырлану стратегиясы – салалық қызметті ұйымдастыру масштабы бойынша
нарыққа ерте шығу стратегиясы – кәсіпорын нарықта бірінші
синиргизмалақ стратегия – жеке тәжірибеден, маркетингтік өңдеулерден, басқару
Кең таралған стратегиялардың әрбірінің артықшылықтар мен кемшіліктерін қарастырып
Шығындарды минимизациялау стратегиясын қолданудағы жағымсыз факторлар:
сала жеткілікті түрде стандартталған өнімді өндіреді және салыстырмалы
баға бойынша сұраныс икемді.
тұтынушылыр өнімін басқа өнімге ауыстыру ықтималдылығы үлкен.
Шығындарды минимизациялау стратегиясының артықшылығы бәсекенің бес модельді күшінде
Тікелей салалық бәсекелес фирмалар бірдей жағдайда аз шығындармен
Потенциалды бәсекелестеріне қатысты мұндай фирмалар өз жағдайында мықты
Дифференцияциялық стратегия белгілі бір функционалдық бағдарланған, өндірістегі өнімнің
Шоғырландыру стратегиясы клинеттердің аз бөлігіне ерекше қажеттіліктермен
үлкен клиентураның қалыптасуы, оның қажеттіліктері берілген өнімнің функционалдық
қажетті дәрежеде қанағаттандырылмаған стандартты емес қажеттіліктер бар кішкене
кәсіпорын ресурстары шектеулі болғандықтан клиенттердің үлкен тобын стандартты
Бұл стратегияны жүзеге асыруда туындайтын қиындықтар, мысалы:
1. стандартталған өнімнің бағасының құлауы және жалпы нарықтағы
2. нарықта әрекет ететін және оның жаңа жұмысқа
Туристік кәсіпорын қызметінің бәсекеқабілеттілігін жоғарлату стратегиясының альтернативасын саралап
КС р/k көрсеткішін анықтау, УПСр алдыңғы немесе жаңа
Нарықтың жаңа мәні КСр/k жағдайында фирма үлесі
Қызмет көрсету көлемі анықталады нарық жағдайында жаңа үлесті
Шығындардың жаңа сметасын есептеу және қымбаттау факторларын ескере
Нұсқаның тиімділік белгілерін анықтау, фирманың жылдық пайдасы, рентабельділік
Қол жетерлік деңгейін жетілдіру үшін, қонақ үй кешені
Клиенттер алдында адалдық пен мінсіздік принциптер негізінде көрсетілген
Клиенттердің қажеттілігі мен керектерін жақсылап түсіну мақсатында клиенттердің
Тәуелділік пен қауіпті төмендету мақсатында оның өндірісі мен
Қонақ үй жаңа заман талабына сай техникамен жабдықталды
Тұтынушылық қасиетті бағалау келесі сипатта өзгереді.(кесте 10)
Кесте 10
Қонақ үй қызметтерін 30күнге рәсімдеу бойынша қызметтердің тұтынушылық
№ п/п Тұтыну қасиеті «Космонавт» қонақ үйі Бәсекелестердің
1 Қолайлық деңгейі 3.9 4,2 0,176
2 Қонақ үй беделі 6.9 8,1 0,169
3 Кәсіби біліктілігі 8.3 9,0 0,142
4 Сенімділігі 8.6 8,7 0,159
5 Қауіпсіздігі 5.8 6,9 0,191
6 МТБ 4.7 7,6 0,163
1,000
(УО) қызмет көрсету деңгейін анықтау формуласы:
УПС=Y1срY2срYnср
мұндағы УПС-тұтыну қасиетінің деңгейі.
Y1ср,Y2ср…Ynср - қызметтің жеке қасиеттерін балдық бағалау.
10 кестедегі мәліметтермен жоғарыдағы формула арқылы «Космонавт» қонақ
УПСр = 3,90178 х 6,90Л69 х 8,30Л42 х
Қонақ үй қызметтерін рәсімдеумен байланысты шығындар аса үлкен
Кесте 11
Енгізілген ұсыныстардан кейін базалық жылда 58клиентке қонақ үй
№ п/п Шығын салалары Сомасы
1 Негізгі қызмет жиыны 266800
2 Трансфер 174000
3 Келіссөздер 87000
4 Құжаттарды жеткізу 69600
5 Кеңес 103530
Барлығы 700930
Талқыланып отырған қонақ үй клиенттеріне қызмет көрсетуінің өзгеру
КС р/k=(УПСр/УПСк)х(Цк/Цр)х(УОр/УОк)
мұндағы КСр/к - қарастырып отырған қызметтің
УПСр, УПСк - бәсекелестердің қызметі және қарастырып отырған
Цк, Цр- қарастырып отырған қызметпен бәсекелестің қызметіне баға
УОр, УОк – салыстырмалы қызмет көрсетулердің деңгейін балдық
УПСр мәнінің өзгерісі жағдайында бәсекеқабілеттілік деңгейінің көрсеткішін анықтайық:
УПСк=7,13 балл
УПСр=5,00'176 х7,50'169 х9Д0Л42 х8,80Л59 х8,00Л91 х 8,40Л63 =7,61
УОр=6.98 бал УОк=6.88 балл бұл қызмет көрсетудің деңгейі
КСр/к=(7.61/7.13)0.35x(12420/12100)0.24x(6.98/6.88)0.41=1.02x1.01x1.01=1.04
Сонымен,
Др =1x100/(1+2.5+1.8+3,3/4.2) 0.57/1,04=100/1.77=56,5%
Кесте 12
«Космонавт» қонақ үйінің қызмет көрсету деңгейін жетілдіру бойынша
№ п/п Клиентке қызмет көрсету деңгейін сипаттайтын көрсеткіш
1 Персонал біліктілігі 7,5 7,29 0,10
2 Қарым-қатынас деңгейі 7,8 7,02 0,28
3 Сыпайлылық 9,1 8,22 0,33
4 Қызметкерлер реакциясы 8,5 7,56 0,29
1,00
Енді клиентке көрсетілген қызметтің көтерілген деңгейіндегі қызмет көрсетудің
Қонақ үйдің клиенттер санына көрсеткен қызметі(qp)
Qк=1451,8мың теңге-100%;
Qp- Др=56,5%;
Qp=1451.8x56.5/100=820.27мың теңге
Qp=Qp/Цр=820.27/12100=68клиент.
701,8мың теңгедегі 820,27мың теңгеге дейін көрсетілген қызмет көлемін
Y=820,27/701,8=1,17
Кесте 13
68 клиентке (30күн) қонақ үй қызметін рәсімдеу бойынша
№ П/п Шығын салалары Сомасы
1 Негізгі қызмет жиыны 312156
2 Трансфер 203580
3 Келіссөздер 91350
4 Құжаттарды жеткізу 81432
5 Кеңес 103530
Барлығы 790656
Экономикалық тиімділікті анықтайық көрсетілген қызметтің әртүрлі көлемінде жылдық
Qро=58 клиент; Qр=68 клиент.
Табыс Qро=701.8-696.0=5.8мың теңге болғанда, табыс qр=820.27-790.66=29.61мың теңге, 23.81мың
Р3жағдайында Qpо=5.8/696.0=0.8%
Р3жағдайында Qp=29.61/790.66=3.74%
Рентабельділік шығындардың өсу индексін есептейік:
Ip=3.74%/0.8%=4.68% осылайша көрсетілген қызмет көлемін 701.8-ден 820.27мың теңгеге
3 ТУРИЗМ ЖӘНЕ ҚОНАҚ ҮЙ ИНДУСТРИЯСЫ
КӘСІПОРЫНДАРЫНЫҢ БӘСЕКЕҚАБІЛЕТТІЛІГІН ЖЕТІЛДІРУ
ЖОЛДАРЫ
3.1 Туристік қызметті мемлекеттік реттеу мен қолдау жүйесін
Қазақстанның тартымды туристік имиджін қалыптастыру
Министрлік Қазақстанның әлемдік туристік нарықтағы тартымды туристік имиджін
Мемлекеттің имиджін арттыруда Қазақстанды 2007 жылы Дүниежүзілік Туристік
Өткен жылдардағы туризм саласындағы негізгі көрсеткіштер:
• Сырттан келушілер туризмі 8%-ға өсіп, 4 млн.
• Ішкі туризм 7 %-ға өсіп, 3 млн.
• Шығу туризмі 23%-ға өсіп, 3 млн. 687
Анықтама:
Туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы ұлттық
Бұл бағытта мынадай шараларды іске асыру қажет:
Қазақстан Республикасының алда тұрған Дүниежүзілік сауда ұйымына кіруін
сырттан келушілер туризмі мен ішкі туризмді дамыту, көші-қон,
сырттан келушілер және ішкі туризмді дамыту үшін инвестициялау
туризм саласындағы статистикалық есеп пен есептілік жүйесін жетілдіру,
туристік саланың төлем теңгерімін қалыптастыру әдістемесін Дүниежүзілік туризм
шет елдермен туризм саласындағы ынтымақтастықты саланың халықаралық шарттық
туристік және қонақ үйлік қызмет көрсетулердің сапасын техникалық
туризм саласындағы қызметті мүдделі орталық атқарушы және басқа
туристік менеджменттің тиісті деңгейін қамтамасыз ету;
туристік инфрақұрылымды дамытуды мемлекеттік қолдауды және орталық
туристік саладағы жеке бастамалардың дамуына жәрдем ету.
Туризм инфрақұрылымын дамыту және инвестициялық ахуалды жақсарту мәселелерін
электр беру желісін жүргізу;
сумен жабдықтау және су бұру жүйесінің құрылысын салу;
телефон желісін төсеу немесе өткізу және спутниктік байланыспен
көлік жолдарын салу және қайта салу.
Бірінші кезекте коммуникациялық жүйелерді Қапшағай су қоймасындағы, Алматы
Рекреациялық ресурстардың ірі шоғырланған базасында рекреациялық шаруашылық мамандануы
Қазақстан Республикасында санаторийлік-курорттық істі дамыту ерекше маңызға ие,
санаторийлік-курорттық объектілерге сертификаттау және жіктеу жүргізу;
санаторийлік-курорттық объектілердің қызметін реттейтін нормативтік құқықтық актілер әзірлеу;
санаторийлік-курорттық мақсаттағы объектілердің қызметін үйлестіруді қамтамасыз ету.
Туризм инфрақұрылымының жеткіліксіз дамуын, сондай-ақ қаржылық қаражаттың шектеулілігін
Ақмола облысы - Көкшетау қ. Зеренді ауданының Зеренді
Алматы облысы – Текелі қ., Жаркент қ.;
Жамбыл облысы - Тараз қ. («Тектұрмас» архитектуралық кешенінің
Мынадай жерлерде туркласс санатындағы мейманханалар, қонақ үйлер мен
Шығыс Қазақстан облысында – Алакөл және Марқакөл көлдерінде,
Қызылорда облысында – Шымкент-Самарқан трассасы бойындағы Ұлы Жібек
Атырау облысында - Сарайшық қалашығында;
Маңғыстау облысында - Маңғыстау ауданы Шетпе ауылында;
Павлодар облысында - Баянауыл МҰТП аумағында.
Болжамдарды ескерсек, 2011 жылдың соңына қарай елде 368300
Бұл ретте туризм саласының инвестициялық тартымдылығын арттыру мақсатында
халықаралық бизнес-қоғамдастықтың Қазақстанның туристік мүмкіндіктері туралы хабардарлығын арттыру
туристік-этнографиялық кешендер түріндегі объектілердің құрылысы, бос уақытты өткізу
Шағын кәсіпкерлікті қолдау қоры мен басқа да отандық
сырттан келушілер туризмін дамыту үшін неғұрлым тартымды, әлемдік
киіз үйлер дайындайтын кәсіпорындарды қалпына келтіру және жаңаларын
Инвестициялау институтын дамыту тиімділігі бұл бағытта жүйелі мемлекеттік
2007-2008 жылдары әзірленген шебер-жоспарлар негізінде Алматы, Ақмола, Шығыс
Қазақстандық туристік өнімнің маркетингі және ілгерілеуі
Ұлттық турөнімнің маркетингін және ілгерілеуін қамтамасыз ету үшін
Елді әлемдік туристік нарыққа ілгерілету мақсатында Қазақстан Республикасының
Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдің қатарына
туризмнің экономикалық көрсеткіштері өсімін қамтамасыз етудің жаңа бағыттарын
халықаралық маңызы бар «белсенді» туристік жобалар әзірлеу және
көлік инфрақұрылымын және туристік қызмет көрсетулер нарығын дамыту;
халықаралық экономикалық ұйымдар мен одақтарға қатысу арқылы елдің
елдің еуразиялық тарихи даму факторын және қазақстандық қоғамның
Дүниежүзілік туристік ұйым, ЮНЕСКО (Білім беру, ғылым және
Қазақстан Республикасындағы туризмнің мамандандырылған түрлерін дамыту жоспарын әзірлеу;
“Атамекен” этномемориалдық кешені секілді өңірлік деңгейде тақырыптық парктер
туристік қызмет көрсетулердің ішкі және сыртқы нарығында қазақстандық
Туризм саласындағы халықаралық ынтымақтастық
Халықаралық ынтымақтастықтың маңызды аспектісі Дүниежүзілік туристік ұйыммен (ЮНДТҰ)
Дүниежүзілік туристік ұйыммен ынтымақтастық шеңберінде Қазақстанға 1997 жылы
Халықаралық туризмді дамытудағы басты бағыттар халықаралық туристік байланыстарды
Бұл ретте:
туризм саласындағы бұрын жасалған үкіметаралық келісімдердің іске асырылуын
республикаға келетін негізгі туристік ағынға күш беріп отыратын
Қазақстанда ірі халықаралық форумдар, саммиттер, конференциялар мен семинарлар
Дүниежүзілік туристік ұйым Бас ассамблеясының ХVІІІ сессиясын
іргелес мемлекеттермен шекаралық ынтымақтастық шеңберінде туристер үшін бірлескен
трансшекаралық туристік бағдарларды дамыту жөнінде Орталық Азия мемлекеттерімен,
Дүниежүзілік туристік ұйымның Атқарушы Кеңесіне 2007 жылы Қазақстанды
Халықаралық маңызы бар «белсенді» жобаларды іске асыру
Туристік өнімнің және туризм индустриясының бәсекеге қабілеттілігін кластерлік
Түрлі еуропалық және азиялық нарықтадағы ахуалды зерделеу нәтижесінде
тұтастай алғанда Орталық Азияның және дәлірек айтқанда Қазақстанның
“Қазақстан” сөзі жиі танылады, бірақ әлі де арнаулы
еуропалық та, азиялық та туристік нарықта салыстырмалы түрде
Халықаралық нарық үшін Қазақстанның негізгі туристік өнімдері “Шексіз
Қазақстанның халықаралық туристік нарықта табысты айқындалуы үшін
Ресей, Германия, Ұлыбритания, Оңтүстік Корея, Түркия, Қытай.
2. Франция, Жапония.
3. АҚШ, Азия-Тынық мұхит өңірінің елдері.
Сөйтіп, Қазақстанды Орталық Азия мен Еуразиядағы жаңа әрі
Экономиканың өсімін қамтамасыз етудің жаңа бағыттарын қалыптастыру мен
Алматы қаласын және Алматы облысын дамыту:
дамудың бас жоспарлары мен туристік кластер құру мен
Қапшағай қаласында Диснейленд-парк және Лас-Вегас үлгісі бойынша туризм
ілеспелі қызмет көрсетулер саласын қалыптастыру мақсатында “Қорғас“ Халықаралық
Астана қаласын және Ақмола облысын дамыту:
Шучинск-Бурабай курорттық аймағындағы ойын-сауық индустриясын қоса алғанда, ілеспелі
“Бурабай” ұлттық табиғи паркінде экологиялық туризм инфрақұрылымын
Ақмола облысы Аршалы ауданының Мартыновка ауылында (Астана қаласынан
Жібек жолы бойында туризмді дамыту:
Тек қана мәдени құндылықтары басымдық танытатын Өзбекстанмен салыстырғанда
Аталған жобаны іске асыру үшін мыналар жоспарланып отыр:
“Жібек жолы меруерті” халықаралық туристік пойызын ұйымдастыру жөніндегі
“Жібек жолы меруерті” халықаралық туристік пойызын ұйымдастыру жөніндегі
“Қорғас” және “Достық” шекара пункттерінен Оңтүстік Қазақстан облысы
Түркістан қаласында, оның ішінде Біріккен Ұлттар Ұйымының, Дүниежүзілік
Шанхай ынтымақтастық ұйымына, Еуразиялық экономикалық қауымдастыққа қатысушы мемлекеттер
Каспий теңізінде жағажай және круиз туризмін дамыту:
Жобаны іске асыру мақсатында мыналар жоспарланып отыр:
Каспий теңізі бойынша Ақтау - Астархань (Ресей) -
жағажай туризмін дамыту және Ақтау қаласында туризм және
“Қазақстан – ғаламшардың бірінші ғарыш айлағы” жобасының шеңберінде
Жобаны іске асыру 2008 жылдың соңына дейін жаңа
Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздері
2007-2011 жылдары Мемлекеттік бағдарламаны іске асыру үшін республикалық
2007 жылы – 2329668 мың теңге; 2008 жылы
Мемлекеттік бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар республикалық бюджетте
Бұл ретте Мемлекеттік бағдарламаны іске асыру үшін қажетті
Жергілікті бюджеттер есебінен өңірлік деңгейде өткізілетін туризмді дамыту
Мемлекеттік бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер және оның
Мемлекеттік бағдарламаны іске асыру барысында туристер ағынының
бірінші кезеңде (2007 - 2009 жылдар):
ішкі туризм бойынша 2007 жылғы 3,4 млн. туристен
сырттан келушілер туризмі бойынша 2007 жылғы 4,5 млн.
екінші кезеңде (2010-2011 жылдар):
ішкі туризм бойынша 2010 жылғы 4,1 млн. туристен
сырттан келушілер туризмі бойынша 2010 жылғы 7,0 млн.
Шартты түрде орта есеппен бір шетелдік турист өзінің
Сырттан келушілер туризмі есебінен сонымен қатар халықтың жұмыспен
Мемлекеттік бағдарламада көрсетілген шаралар кешенін іске асыру туристер
Кесте 14
Сырттан келушілер туризмінен бюджетке түсетін қаржының
болжамы (млн. теңге)
Сырттан келушілер туризмі бойынша туристік ағынның өсуі
4500 285750
5400
342900
6000
381000
7000
444500
9500
603250
Туризмнің басым түрлері бойынша туристік ағынның арту болжамы
Сурет 5 Туризмнің басым түрлері бойынша туристік ағынның
болжамы
Осы суреттен көргеніміздей, 2011 жылы 2007 жылмен салыстырсақ
КОРЫТЫНДЫ
Жұмыс мақсаты мен алға қойған міндетгерге сәйкес зерттеу
Қазiргi таңда туризм индустриясын жетiлдiру үшiн инвестиция тарту
Қазақстан Республикасының туризімі және қонақ үй бизнесі шет
1.Бүгінгі таңда қонақ үй индустриясы (туризм, қонақ үй
Бүкіл әлемдік туристк ұйымның мәлімдеуі бойынша елдердің бөлуі,яғни
Бұлардың көрсеткіштерінің барлығы Қазақстан экономикасының табысының өсуіне алып
Кластеризацияның әлемдік тәжірбиесін карастыруда дамыған елдерде ғылым, техника,
Кластерлік келіс үкімет пен бизнес арасында конструктивті катынастың
Туристік кластердің дамуын қолдау мемлекеттің және жеке
Туристік кластердің дамуын тежеп отырған негізгі факторларды талдауда,
Қазақстан Республикасының туристік саласында кластерлік дамудың ңегізгі
Туритік кластерді қолдау үшін ұсыныстар өңделді: қаржылық қолдау
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
"О реализации Ташкентской декларации глав тюркоязычных государств, проекта
Бейсенбаева, А.К. Туризмдегі бухгалтерлік есеп. Алматы 2007жыл. Заң
Биржаков М.Б. Введение в туризм. М.- СПБ, 1999-310
Вуколов В.Н, Современная практика коммерческого туризма в Республике
Вуколов В.Н. Активным видам туризма - зеленую улицу
Вуколов В.Н. Введение в специальность. Алматы, 1995.
Вуколов В.Н. История и практика туризма. Программа учебного
Вуколов В.Н. История и теория международного туризма. Программа
Вуколов В.Н. К вопросу о движущих факторах и
Вуколов В.Н. Никитинский Е.С. Экологический туризм: научные понятия
Вуколов В.Н. О возможности формирования "Концепции совместного функционирования
Вуколов В.Н. О проблемах создания и структуре универсального
Вуколов В.Н. Основы техники и тактики активных видов
Вуколов В.Н. Туризм // Республика Казахстан, Энциклопедический справочник.
Вуколов В.Н. Туризм. Альпинизм. // Казахстанская книга рекордов
Вуколов В.Н., Закирьянов К.Х. Международный опыт и региональные
Дуйсен Г.М. Основы формирование и развития индустрии туризма
Ефремова М.В. Основы технологии туристского бизнеса: Уч. пособие.
Жукова М.А. Индустрия туризма: менеджмент организации. – М.:
Касаткин В.Ф. Факторы развития и общественное значение 1983.
Концепция развития туризма в Республике Казахстан.. Правительство РК
Кривошеев В.М. - Туризм как отрасль экономики -
Монтанер X. Монтехано. Структура туристического рынка. Пер.исп. под
Моргунов Б.П. Туризм. М., 1978.
Мусин К.Н. Международный туризм: современные тенденции и развития
Нурпеисова Г. Туризм не только отдых, но и
Об опыте работы Республиканского Совета по туризму и
Ополченов И.И. Маркетинг в туризме: Обеспечение рыночной позиции:
Проблемы развития индустрии туризма. Новосибирск, 1999.
Проурзин Л.Ю. Туризм как экономический приоритет / М.:
Пыхарев А.Н. и др. Организационно-правовые основы туристской деятельности
Раева Р. Казахстанский туризм: новый поворот // Деловой
Сенин B.C. Введение в туризм: Учебное пособие. М.,
Статистический ежегодник Казахстана-2000.
37
Туризм
индустриясы
Орналастыру индустриясы
Тамақтандыру индустриясы
Тасымалдау индустриясы
Көңіл көтеру индустриясы
Қосыша қызмет көрсету индустриясы