Мазмұны
І. Кіріспе.................................................................................................................
1.1. Бидай және оның
ІІ. Негізгі бөлім.
Бидайдың морфологиясы және өнімділігі...................................................
Бидай сапасының физикалық белгілері.......................................................
Астықтың ұнға айналуы.............................................................................
ІІІ. Қорытыңды. .....................................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер...................................................................................
Кіріспе.
Бидай — бүкіл әлемде 148 елдің
Бидайдың жиырмадан астам түрі бар. Солардың
Азық-түлік өнімі ретінде бидайдың көптеген аса
Европадағы елдерде адамға
Қазіргі жоғары механикаландырылған және мамандандырылған ауыл
Адамға қажетті азық-түлік пен мал азығы
Қазіргі заманғы өсімдіктер селскциясының мақсаты —
1.1. Бидай және оның жалпы
Дүние жүзіндегі азық-түліктік дақылдар ішінде бидай
КПСС XXVI съезінің шешімдері мен КПСС
Алынатын астық мөлшерінде бидайдың ара салмағы
Triticum туысының қазіргі систематикасы 27 түрді
Адамзаттың басым бөлігі жұмсақ бидай нанын
Қазіргі кезде көптеген зерттеушілер полиплоидтық бидайдың
Бүкіл адамзаттың, солардың ішінде біздің еліміз
Жұмсақ бидайға жататын түрлердің масағы тығыз
тәрізді пішінге дейін өзгеріп отырады: үзындығы
Бидай өскіндері қошқыл қара, жасыл, көкшіл
2.1. Бидайдың морфологиясы және өнімділігі
Бидайдың морфологиялық
Алайда түсімділік, технологиялық сапалар секілді аса
Тамыры. Бидай өсімдігіиің тамыры екі түрлі
Ұрық тамырының негізі
дің бастапқы кезеңінде түзіледі. Балауызданып пісудің
Сабағы (сабаны). Сабак догсніміз — бидайдың
Бидайдың сабағы тік өседі, цилиндр пішінді
Өсу нүктелерінің болуы. Олар әрбір буын
Бидайдың көптеғен сорттарының буын аралықтары қуыс
Өсімдіктің биіктігі (сабағының үзындығы) генетика- .
Жапырағы. Жапырақ—бидайдың негізгі ассимиля-циялаушы мүшесі. Ол
Қалыпты қынап сабақтыц төменгі 2/3 бөлігін
Жапырақ тақтасына сызыктық және параллель жүйкелену
Жапырақ тақтасы мсн кынаптың түйісетін найза
Жарғақты өскін (тілшс) дс жапырақ тақтасы
Жаздық бидайдың неғізгі өркенінен 7—8 жапырақ
Жаздық бидайда жапырак, тіршілігінің. жалпы үзақ-тығы
Масағы мен дәнегі. Дақыл түптеие бастаған
Өзектің әрбір буын аралығы түбіне қараіі
Масақтың және гүл қауызының хлорофильді ткані,
Масақтанудың соңын ала гүлдеу процесі басталады.
Қалқанша дегеніміз—түрі өзгерген тұкым жарнақ жапырағы.
Эпибласт тамырдың сабақка өтер жеріне орналас-қан.
Дәнектің қалыптасуы сыртқы орта жағдайлары мен
Күздік бидайда дәнек қалыптасуының орташа
Дәннің қалыптасып жетілуін шартты түрдс үш
Сүттеніп пісу фазасында дән жасыл реңді,
Балауызданып пісу фазасында
Бұл кезде дәнді тырнакпен кесу оқай;
Толық пісу фазасында дән қатая түседі
Пісу дәрежесіне қарай дәнектің анатомиялық құры-лымы
Түсім кепілі. Түсімнің мелшері негізінен қалғанда
дану арқылы төзімді формалар өсіріп шығаруда
2.2 БИДАЙ САПАСЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ БЕЛГІЛЕРІ
Дәннің натуралық салмағы. Бидайдың натуралық салмағы
Дәннің натуралық салмағы әсер ететін негізгі
Натуралық салмақка айтарлықтай әсер ететін келесі
Дәннің натуралық салмағы — астықтың барлық
Зерттеушілер іИенгельс пен Сендорсон (1975) бидай-дың
Ши (1960) бидайдың әр түрлі 287
Дәннің массасы. 1000 дәннің салмағы негізінен
АҚШ-та қатты дәнді қызыл реңді күздік
та есеппен 35 г бола отырып,
Дәннің мөлшері мен пішіні. Дәннің мөлшері
Дәннің қаттылығы. Жылтыр дән қатты болады.
Жұмсақ әрі ұнтақты бидайдан да нан
Осыған орай, біздіңше, селекционерлерге, өнеркәсіп-ші технологтарға
Реңі. Бидайдың реңі — оны әсіресе
Қазіргі кезеңдерде зиянкестілерге қарсы күресу үшін
Өсімдіктің биіктігі (сабағының ұзындығы) генетикалық негізге
Биологиялық әдісте адамға қауірсіз саналатын
2.3. Астықтың ұнға айналуы.
Нады бірден дәннен жасауға болмайды.
Бұл машиналардың елекетері әдетте тзүзу
Астық ұн қылып тартатын негізгі машина
Хромды шойыннан жасалған бір-біріне
Нандық сапасы да жақсара тзүседі.
Тарату схемасы жармалау процесінен
Жармалау процесінде оспермнен немесе
Тамақтық заттардан соның ішінде наныңда тағадық
Ұнның жетілуі. Наубайшылар жаңа ғана тартылған
Қолайлы жағдайда сақтаған кезде оның нандық
Жетілген кезде ұнныңң бір сыпыра өзгеруі
Қорытыңды
Бидай өнімдері тек адам үшін ғана
Бидай сабаны да едәуір бағалы ірі
Бидай өнімдері өнеркәсіпте де
Бидай егісінін, көлемі жөнінен әлемде
Сонымен адам қоғамының дамуында, оның мәдениетінің
Бидай селекциясы жөнінде, АҚШ, Канада, Швеция,
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Казаков Е.Д «Нан ризық»
2. Оразалиев Р.А. «Қазақстан бидайы»
3. Алтынбаева Н.А. «Бидай дәнінің
4. Земледелие.
5. Доспехов Б.А.
6. Ерлепесов М.Н.,
7. Тәлімі егіншілік.
8. Зенкова Е.М.
9. Бараев А.
10. Дюсенбеков З.Д.,
11. Жаңабаев
12. Иванников А.В.,
13. Әуезов Ә.Ә., Сулейменова
14. Сулейменова Н.Ш.,
15. Гарелова Е.И, Сандлер Ж.,
16. Ізтаев Ә., Отыншиев Б.,