КІРІСПЕ
I- тарау. Махатма Гандидің өмірі мен қызметі
1.1. М.Гандидің жастық шағы мен өмір жолы
1.2. М.Гандидің саяси қызметі
II- тарау. Махатма Гандидің пацифизмі.
2.1. М.Ганди пацифизмінің мәні
2.2. Ұлт-азаттық қозғалыс және ондағы пацифизмнің ролі
2.3 Гандидің жеңісі мен трагедиясы
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
XX ғасырдың алғашқы жартысы Үндістан мемлекетінің аласапыраны
Үндістан тарихында зерттелу деңгейі мардымды, алайда, толық
Адамзат тарихында ізгілік жолды насихаттап, соғыс атаулыға
Зерттеу жұмысының хронологиялық шегі
Зерттеу жұмысы өресі биік азаматы Махатма Гандидің
I - тарау. Махатма Гандидің өмірі мен
1.1. М.Гандидің жастық шағы мен өмір жолы
Мохандас Карамчанд Ганди 1869 жылы 2 қазанда
Гандидің ежелгі ата-бабалары саудалықпен айналысып,жоғарғы кастаға жатқан.Алайда,
Мохандас өз отбасында ең кенже ұл болып
Ұяң,әрі тұйық бола өзгеше ойлау қасиеттерімен басқалардан
анасы тиым салды. «Мен шын мәнінде ата-анама
Мохандастың жастық шағындағы ең айтулы оқиғалардың бірі,
1888 жылы Ганди отбасының достары және ата-анасының
Англияда ол өзін өте бөтен есебінде сезінді,
1891 жылы жоғарғы адвокат атағын алып, Ганди
Көп өтпей, жас адвокат үнді сауда фирмасының
тәжірибе жинауды мақсат етті.1893 жылы Оңтүстік Африкаға
Оңтүстік Африкаға келген алғашқы күннен бастап-ақ
Ганди осы жерден бастап нәсілшілділікпен күресудің түрлі
Оңтүстік Африканың Наталь провинциясында құрылған үнді конгресі
Ганди Оңтүстік Африкада ұзақ қалу мақсатында
Үндістанға келіп,Ганди Оңтүстік Африкадағы үнділердің жағдай туралы
Африкада билік басындағылар талқылап, Оңтүстік Африка билігіндегілер
Үнді қоныстанушыларды мінген екі параход (оның біреуінде
Іс одан әрі күтпегендей әсер беріп, Лондон
Гандидің өзін соққыға жығушыларға рақымшылық жасау арқылы
Ганди адамдар үшін тындырымды тірліктер атқарғанына қарамастан
табады.«Толстой бейнесіндегі Ресей маған өзімнің күш қолданбай
1906 жылы 22 тамызда Трансваль үкіметі үнділіктер
Мұндай тіркеулер үнділіктерді қылмыс жасайтындармен бір деңгейге
Ганди алғаш рет күш қолданбай қарсыласу идеясын
Ганди үкіметке үнділіктерді кемсітетін заңдарды қабылдайтын болса,
1908 жылы 1 қаңтарда сатьяграха Иоханнесбургте митингті
барды.Генерал егер үнділіктер сатьяграханы доғарса, «қара заң»
Ганди азаматтық бағынбау тактикасын жариялайды да ұзақ
Түрмелер мыңдаған адамдарға, соның ішінде әйелдер мен
Қозғалыс бәсеңдеген тұста билік Гандиді бостандыққа қоя
1913 жылы 6 қарашада ол Наталь мен
Ганди күн санап артып келе жатқан мыңдаған
тапберген жауынгерлер алдына көтерілісшілер жерге жата қалды
Оңтүстік Африкадағы оқиғалар мен жаңалықтар мұхиттың арғы
Билік өз райынан қайтуды жөн деп тауып,
1.2. Махатма Гандидің саяси қызметі
Үндістан – ежелден өзінің ертегіге тән байлықтарымен
Индия әрқашанда елде орнаған ауыр күйзеліспен қиыншылықтардан
«Дәл осы тұста Ганди келіп, тәуелсіздік, бостандық
Ганди мүлдем жаңаша ойлауды әкелді, адамдардың да
Ганди «үшінші жолды» ұсынды, яғни ахимса-күшқолданбау.Ахимса –
Ганди үнділіктерге отаршылармен ынтымақтаспау бағдарламасын ұсынды.
1915 жылы қаңтарда Ганди 54 жасында Үнді
Екі жылдан соң Ганди Үндістанда алғашқы сатьяграхасын
1919-1947 жылдар аралығында М.Ганди басқыншылығындағы Үнді
бұқара-халық тарапынан «Махатма» (Ұлы рух иесі) деген
1922 жылы ақпанда Чаури-Чаура қыстағындағы үнді халықтарының
1919-20 жылдары Үндістанды басқару туралы жаңа заңдар
Үкімет басындағылар қорқыныш пен үрейге беріліп, демонстранттарға
Ганди болған іске өте қатты күйзелді.Билік басындағылардың
жетілмеген деп есептесе, бұл оқиғадан кейін ол
1920 жылы қыркүйекте Ганди Үндістан Ұлттық Конгресін
Мұның бәрі жаңа бүкіл үнділік сатьяграхаға бастама
Бұл үлкен апат болды.Ганди азаматтық бағынбау науқанын
1930 жылы көктемде Ганди түрмеден босап шыққаннан
1932 жылы Махатма Ганди сайлау заңының үнділіктердің
алды. «Өзгеге жақындай алмайтындарды» құшақтау-тазарудың символы, рухтың
Барлық елдерден келген хаттар мен телеграммалардың қолдауына
1922 жылы наурызда алғашқы жалпы үнділік сатьяграха
Бірақ, Гандидің мінез-құлқының сырын олар аша алмады.(Ол
Сот алдында М.Ганди өзін қорғаудан үзілді-кесілді түрде
Сот барысындағы Гандидің айтқан сөздерінен көптеген сот
қылған жалғыз жол мыналар: жамандықтың бұйрығын
Сондай-ақ, Ганди индус-мұсылмандық діни сенімдерге де ерекше
Үнді-мұсылман мәселесі Махатма Гандидің назарын Оңтүстік
Алғаш рет Ганди Джинмен 1914 жылы Лондонда
Ганди үнді мұсылмандарының халифаттық қозғалысына белсенді түрде
Гандидің ұсынысымен мұсылман конгресшілері жалпы азаматтық ынтымақтаспау
1922 жылы бірінші азаматтық мойынұсынбау компаниясы тоқтатылғаннан
Ганди үнді-мұсылман бірлігі үшін күресін тоқтатпады.Бұл мақсат
Ганди өзінің соңғы өміріне дейін Пакистан мемлекетін
«Ахимса мен үшін жай ғана теория емес.Бұл
1930 жылы «сварадж үшін» сатьяграхасын бастар тұста
1931 жылы М.Ганди Лондонға сапар шегіп, «дөңгелек
1942 жылы Үндістан Ұлттық Конгресінің партиясы «Үндістаннан
Ганди әйелімен бірге тағы да тұтқындалып, Пун
1946 жылы Джавахарлал Неру ағылшын үкіметінен үкімет
1947 жылы 15 тамызда Индиядан ресми түрде
II - тарау.Махатма Гандидің пацифизмі
2.1. Махатма Гандидің пацифизмінің мәні
«Менің ең басты сенімім мен ұраным күш
М.К.Ганди
Махатма (Гандиді отандастары осылай атады; «Ұлы рух
Ағылшын импералистері өздерінің Үндістандағы отарлық бұғауын сақтап
«Мен үшін күш қолданбау бұл жай ғана
Адам және оның іс-әрекеттері- әртүрлі.Ахимса – ақиқатты
мәселені дипломатиялық жолмен шешу нұсқаларын алдыңғы орынға
Гандидің өзі бұл сұраққа жауап беруден бас
Гандидің адамзат тарихындағы тамаша рөліне көпшілік қауым
Сатьяграха – бұл Ганди айтқандай, бейбіт қарсыласу,
Ганди әрқашанда күшқолданбай қарсыласу тактикасы әлсіздік пен
шыдамдылықпен,түсіністікпен қарады,бірақ,қорқақтық ол үшін жасырынып жатқан күш
Күшқолданбаушылық- тек күштілердің позициясы емес, сондай-ақ, күшті
Гандидің жақтастарының көпшілігі де дәл осы күшқолданбау
Гандидің адамдарды өзіне сендіре білуімен оларды келешектегі
Сондай-ақ, үнділердің өз ішінде Гандиге қаскөйлік ойлайтын
Екінші дүниежүзілік соғыс басталғанда үнділіктер бірдей
Ағылшын отаршылдары біртіндеп Үндістан жерін тастап кете
1947 жылы 15 тамызда бұрынғы ағылшын колониясының
Ганди толық басылып қалғандай жағдайға тап болды.Оның
Үндістанның астанасы – Делиде қанды қасап пен
Үнділер мен мұсылмандар бауыр болуға уәделесіп, Гандиге
2.2. Ұлт-азаттық қозғалыс және ондағы пацифизмнің
1927 жылы ағылшын үкіметі Үндістанның келешегі үшін,
Осыған орай 1927 жылы Конгресс өзінің жыл
1928 жылы ағылшын комиссиясы Үндістанға келді.Олар жалпыұлттық
Осылайша, 1930 жылға қарай елдегі тынышсыз жағдайлар
1930 жылдың сәуіріне қарай азаматтық бағынбау компаниясы
«Менің ынтымақтаспау идеямның түбі – жеккөрушілікте емес,
Нағыз ахимса (жанның пәктігі)қара дүлей күштерден толық
Сондай-ақ, Ганди пацифистік ойын былайша жеткізеді: «Мен
иесі.Жалпы, Гандидің сөзімен айтқанда, сатьяграха шындық пен
«Күшқолданбаушылық – адамзаттың құзырындағы ең құдіретті күш.Ол
Махатма Ганди өзінің өркениеттілік жобасына барлық нәрсеге
Гандидің өзі «күшқолданбау цивилизациясының» жобасын қызу қолдап,
Сонымен Үндістанның тарихында Ганди ұйымдастырған пацифистік –
Ең бірінші сатьяграха 1907 жылы Трансваль үкіметінің
Екінші Сатьяграха 1913 жылы өтті.Қозғалыстың кең көлемде
Махатма Гандидің пацифистік ойлау дәрежесінің дамуына оның
Ганди діни кітаптардың арасында Құранды оқып таң-тамаша
Ганди қасиетті кітаптардан басқа өзінің үш негізгі
Раджачандра Равджибхан немесе оны М.Ганди Райчандбһай
Гандидің сөзіне қарағанда Райчандһан оған индуизмнің шынайы
Махатма Гандидің күресінің дамуына жол көрсеткен ресейлік
Гандидің бұл хатына дейін ол туралы ешқандай
Ганди де өмірінің соңғы жылдарына дейін Толстойдың
1942 жылы Ганди жариялы түрде: «Ресей маған
Ал Д.Раскинге келетін болсақ, оның да социалды-саяси
Осылайша ХХ ғасырдың басындағы осы үш ғұлама-палсафашылардың
Жоғарыда айтып өткендей,Ганди басшылығындағы күшқолданбау компаниясы Үндістандағы
жазып, «Сатьяграхалар одағын» құратындығын мәлімдеді.Елде заңның функциялары
Гандидің бағдарламасы 1920 жылы Калькутта қаласында Үнді
Ендігі жерде Гнади Үнді Ұлттық Конгресінің рухани
Ганди үнділіктердің тәуелсіздігі жарияланып, ағылшындар елді
сайын корольдың өкілдерімен терезесі тең дәрежеде келіссөздер
Гандидің жарты ғұмыры іс жүзінде сварадж орнату
Ганди қызметінің ең негізгі бөлігі әлеуметтік теңдіктерді
1922 жылы жалпыүнділік бірінші сатьяграха тоқтатылған
Ганди өз үндеулерімен «өзгелерге жақындай алмайтындарды» кемсіту
жақындай алмайтындар» да басқа үнділіктер сияқты тең
Гандидің «өзгелерге жақындай алмаушылыққа» қарсы күрсеі діни
Ганди хариджандарды кемсітуге бағытталған іс-шараларды жою үшін
Ганди ел ішіндегі «өзгелерге жақындау алмау» дәстүрін
Ганди – күшті адамгершілік идеалға айналған тұлғаға
Күшқолданбау принципіне ерекше мән берген Махатма Ганди
Ганди өз өмірінің көп бөлігін әлеуметтік әділеттіктерді
Ганди өз ілімінің социализм идеяларымен ұқсас тұстарын
«Социализм – тамаша сөз, менің білуімше социализм
мүмкін.Менің ойымша, әлемде бірде-бір шынайы түрдегі социалистік
Ганди большевизмді таптық күрес нәтижесінде күшпен енгізілген
Ганди теоритик болып қана қоймай өз ойларын,
Ең алғашқы жұмысы 1910 жылы Үндістанда басылып,
Ганди Батыста жүзеге асырылып, сол кеңістікте дамып
Ганди тек рухани тазару көп мөлшердегі аадамдарға
баяндады: «шындық» және «күшқоланбау» сөздері бұл тау,
Ал 1937 жылы өзге европалық корроспондентке жазған
Өмірінің соңғы жылдарында Ганди халықаралық мәселелерге көп
2.3. Гандидің жеңісі мен трагедиясы
Екінші дүниежүзілік соғыс басталған тұста, ганди өзінің
Осы тұста Ганди Үндістан Ұлттық Конгресімен бірге
Конгресс заңнан тыс жарияланды, жаппай наразылық толқуларын
Үндістанның тәуелсіздігін жариялауға дайындық кезінде конгресс мүшелері
Ганди барлық күшін үнді-мұсылман бауырластарының бірін-бірі қыру
Ганди үшін оның үнді-мұсылман бірлігі идеясының күйрегені
Гандидің саяси реализімі Үндістанның тұтастығы туралы мәселеде
Үндістанның алғашқы үкіметін Гандидің көмегімен, Джавахарлал Неру
Ол 1947 жылы 15 тамызда Үндістанның тәуелсіздігі
енді келешек ұрпақ Үндістанның ардақты ұлы Гандидің
Ганди 1947 жылы 15 тамызда Калькутта қаласында
Ол тәуелсіздік мерекесінің ресми түрде өтетін салтанатты
Калькуттада тыныштық орнаған соң М.Ганди 1947 жылы
Алайда, Ганди мұнда келгенде халықтар арасындағы әбден
салушылардың жағдайды қайта ушықтыруға бағытталған әрекеттерінен қайта
Мемлекет үшін қиын кезде Ганди 1947 жылдың
Сағат 16/ 40 та түстен кейін М.Гандидің
Гандидің өлімі туралы ақпарат бүкіл әлемде зор
Кентерберий архипескопы, Тибет далай-ламасы т.б. жүздеген діни
Гандидің денесінің күлі Раджкоттағы мемориалда сақтаулы.Жыл сайын
Гандидің өмірі оның ұлы жеңісі мен яғни
ҚОРЫТЫНДЫ
Мохандас Карамчанд Ганди адамзат тарихында бұрын соңды
Үндістан тәуелсіздігін жеңіп алғаннан кейін бұл жерде
50 жылдары бұл саяси қозғалыстарды Махатма Гандидің
Ал,70жылдардың ортасынан бастап, сарводайя және күшқолданбаушылық қозғалылстарына
ілімі мен әрекетін бұрмалағаны үшін сынға алуына
80 жылдары Үндістанда гандизм лозунгын ту ететін
Қазіргі таңда күшқолданбау,пацифистік раволюциялар туралы және саясатта,
Үндістан Ұлттық Конгресінің жүз жылдық мерейтойында Ганди
Бір айта кететін жәйт, М.Ганди көзі тірісінде-ақ
байырғы заманда езгідегі халықтарды азат етуге көктен
«Бұл әлемде қан мен сүйектен жаратылған Махатма
Альберт Эйнштейн
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Жуков Е. Махатма Гандидің
2. Ульяновский Р.А. Мохандас Карамчанд
3. Литман А.Д. Современная индийская
4. Дж. Неру. Открытие Индий.
5. Қазақстан ұлттық энциклопедиясы. 2
6. Қазақстан ұлттық энциклопедиясы. 2
7. Ганди М.К. Менің өмірім.
8. Намбудирипад Е.М. Махатма Ганди
9. Ганди М.К. Статьи, речи,
10. Синха Н.К. Банерджи А.Ч. История Индий.
11. Азад А. Индия добивается свободы. М.,
12. Неру Дж. Взгляд на всемирную
13. Ковальев И.М. Судьбы Индийских племен.
14. Бэшем А. Чудо которым была Индия.