ЖОСПАР
К І Р І С П Е………………………………………………………………………….2
1 Авторлық құқықтың қайнар көздері және объектісі ……………………….5
1.1 Авторлық құқықтың түсiнiгi ..………………………………………………...5
1.2. Авторлық құқықты қорғау …………………………………………………….8
2 Авторлық құқық және патент құқығының субъектілері …………………10
2.1 Авторлық құқықтың субъектілері және олардың құқықтары
Қ О Р Ы Т Ы Н Д
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИТТЕР МЕН НОРМАТИВТІК
АКТІЛЕР …………………………………………………………………………..18
К І Р І С П Е
Қазақстан Республикасының көп жүйелі нарықтық қатынастан тұратын демократиялық
Адамзаттың цивилизациясының даму тарихы осы қоғамдағы ғылым, мәдениет
Қазіргі дамыған әлемде экономикалық қатынастар жүйесінде интеллектуалдық меншіктің
Қазақстан Республикасының нарықтық қатынастарға өтуіне байланысты жаңа заңдарға
Қазақстан Республикасының “Авторлық құқық және сабақтас құқықтар” туралы
Интеллектуалдық меншік, оның ішінде авторлық құқық объектілері мүліктік
Авторлық құқықтың қайнар көздері және объектісі
1.1. Авторлық құқықтың түсiнiгi.
Авторлық құқық дегеніміз – бұл белгілі бір
Қазақстан Республикасының 10 маусым 1996ж. “Авторлық құқық және
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің нормаларын авторлық құқықтық қатынастарға
Авторлық құқықтың қағидалы ережелері Азаматтық Кодекстің 50-тарауында “Авторлық
Қазақстан Республикасының “Авторлық құқық және сабақтас құқықтар” туралы
1 тарау. Жалпы ережелер (1-4) баптар;
2 тарау. Авторлық құқық (5-33) баптар;
3 тарау. Сабақтас құқықтар (34-42) баптар;
4 тарау. Мүліктік құқықтарды ұжымдық басқару
(43-47) баптар.
5 тарау. Авторлық және сабақтас құқықтарды қорғау
(48-49) баптар.
Қарастырып отырған заңымыздың жүйесі өте жақсы құрылған. Тәжірибелік
Авторлық құқықты реттеуші заңымыз Интеллектуалдық меншіктің халықаралық ұжымының
Қазақстан Республикасының авторлық құқығы осы саладғы жеке заң
Жеке заңнан басқа авторлық құқықтың қайнар көздеріне заң
Жалпы мазмұндағы заң актісіне Қазақстан Республикасы министрлер кабинетінің
Қазақстандағы авторлық құқықтың негізі қайнар көзіне халықаралық шарттар
Авторлық құқық мақсатына, мазмұны мен маңызына қарамастан, сондай-ақ
Авторлық құқықтың объектісін анықтау үшін “туынды” термині негізгі
Ол авторлар В.И. Серебровский, Б.С.Антимонов, Е.А.ФФлейшиц, М.А.Гордон, және
И.В.Савельеваның көзқарасы бойынша туынды бұл “автордың интеллектуалдық қызметі,
Сонымен туынды дегеніміз автордың творчестволық еңбегінің интеллектуалдық нәтижесі
Жаңалыққа қосылатын талап туынды мазмұнының пәніне жатпайды. Ал
жазбаша;
ауызша;
үнжазба немесе бейнежазба;
бейнелеу;
көлемді – кеңістікті;
басқада нысанды.
Туындыдағы авторлық құқық, туындыны көрсететін материалдық объектіге меншік
Авторлық құқықтың объектісінің негізгі мазмұны “ҚР Авторлық құқықты
1.2. Авторлық құқықты қорғау
Авторлық құқықты мемлекет деңгейінде қамту шығармашылық белсенділіктің дамуына
Авторлық құқықты қорғау-бұл авторлық құқықты мойындау оны иеленушілердің
Авторлық құқықты қорғаудың бастапқы ережесі ҚР Конституциясында көрсетілген;
Қазақстан Республикасының “Авторлық құқық және сабақтас құқықтары” туралы
Құқықтық қорғаудың субъектісі болып туынды авторлары танылады. Автордың
ҚР АІЖК 55-бабы негізінде талап автор мүддесін қорғау
Егер автор немесе оның мұрагерлері туындыға айрықша құқықты
Авторлық құқықты бұзушы тұлға ҚР “Авторлық құқық және
Қазіргі кезде туындыны заңсыз пайдалану халықаралық деңгейдегі мәселе
Соңғы жылдары авторлық құқықты қорғау мәселелеріне ақпарат құралдарында
Қазіргі кезде тәжірибе жүзінде авторлық құқықтың субъектілерін қорғауды
ҚР “Авторлық құқық және сабақтас құқықтар” туралы заңының
Қазақстанның Авторлық қоғамы авторлық (ҚАҚ) құқықты қорғауда монополист
Қазақстан Республикасы заңдары авторлық құқықты қорғаудың азаматтық құқықтық
Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің 184-бабында “Интеллектуалдық меншік құқын
Сонымен авторлық құқықты қорғауды қарай келе мынадай қорытынды
- Қазақстан Республикасының заңдары бойынша авторлық құқықты бұзғаны
- авторлық құқықтың бұзылғанын тезірек тоқтату үшін сот
Авторлық құқық және патент құқығының субъектілері
2.1. Авторлық құқықтың субъектілері және олардың құқықтары
Авторлық құқықтың субъектісі бұл туынды шығармаға қатысты субъективті
Э.П.Гаврилов мынадай бөлуді көрсетеді: авторлық құқықтық субъектілер алғашқы
Бұл субъектілер ішінде автор-шығармашылық еңбегімен туынды жасаған жеке
“Автор” деген ұғым туындының түпнұсқасын дайындаған тұлғаларды ғана
Заң бойынша автордың мүліктік құқықтары мұрагерлік бойынша берілетін
Қазақстан Республикасы авторлық қатынастарға өкілетті Үкіметтік орган арқылы
Қазақстан Республикасының авторлық құқығының субъектілерін саралай келе мынадай
Қазақстан Республикасының “Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы”
автор (9-бап),
дыбыс, бейнежазу туындысын дайындаушы (13-бап)
жұмыс беруші ( бап)
мұрагерлер (30-бап)
ҚР арнайы өкілетті органы (28, 30-бап)
автордың мүліктік құқықтарын ұжымдық негізде басқарушы орган (43-бап)
басқада тұлғалар (31-бап)
Авторлық құқықтың негізгі субъектілеріне — ғылым, әдебиет
Көрсетілген авторлардың туындыға авторлық құқықтар әртүрлі заңи фактілерге
Ғылым, әдебиет және өнер шығармасын дүниеге келтіру нәтижесінде
Авторлық құқықты иеленуші тұлға туындыны пайдалануға байланысты ерекше
Қазақстан Республикасының әрекет етуші заңы шығарманы жасаушылар үшін
Бұл ұғымның әртүрлі болуы басқа ел заңдары мен
Авторлардың құқын классификациялаудың бірнеше түрі бар. Олардың көптеген
Авторлық құқықты былай классификациялау бөліну критерийіне қарамастан үлкен
Туынды шығарманы пайдалануға байланысты мүліктік құқықтар авторлық шарттар
авторлық (авторлық құқығы, авторлық атауы);
шығарманың жариялануы (қайта өңдеу, басып шығару, тарату);
шығармаға қол сұқпаушылық
Мүліктік құқықтар екі топқа бөлінеді:
1) автордың сыйақы алу құқығы;
2) авторға келтірілген шығынды өтеу және құқықты бұзушыға
Автордың мүліктік емес жеке құқықтары ҚР АК 977-бабында
Мүліктік емес жеке құқықтардың ең негізгісіне туындының авторы
Есімі аталу құқығының мазмұны туынды пайдаланған кез-келген жағдайда
Автордың беделін қорғау құқығы мынадай негізгі құқықтарды қамтиды:
Кері қайтарып алу құқығы бойынша автор бұрын қабылданған
Автордың біреумен келісімі немесе автордың жеке мүліктік емес
Мүліктік емес жеке құқықтарға байланысты сатып алу-сату, сыйға
Автордың мүліктік құқықтары ҚР АК 978-бабы және заңның
Туындыны пайдалану кезінде автор үшінші тұлғаларға мынадай
туындыны қайта шығару (қайта шығару құқығы);
туындының түпнұсқасын немесе даналарын кез-келген әдіспен тарату, сату,
тарату мақсатында туынды даналарын, соның ішінде автордың немесе
туындыны жария көрсету (жария көрсету құқығы);
туындыны жария орындау (жария орындау құқығы);
туындыны жария жариялау (туындыны жалпы жұрттың назарына арнап
жалпы жұрттың назарына арнап эфирде алғашқы және кейінгі
жалпы жұрттың назарына арнап кабель арқылы алғашқы және
туындыны аудару (аудару құқығы);
туындыны қайта жасау, музыкалық әуендеу немесе басқаша түрде
ҚР “Авторлық құқық және сабақтас құқықтар” туралы заңның
Тәжірибеде авторлық шарт бойынша мүліктік құқықтарды беру кезінде
объективті нысанда қайталап беру, п3. 978 бап) мынаны
таралымы және т.б. Туындыны көпшілік алдында орындау құқығы
Жалпы қоғам мүддесі үшін заң мынадай ережелерді бекіткен,
ҚР әрекет етуші заңында халықаралық стандартқа сәйкес туындыны
Қазақстан Республикасының авторлық құқығы жүйеленген құрылымды құрайды. Олардың
- Авторлық құқық мақсатына, мазмұны мен маңызына, сондай-ақ
- Туындыға авторлық құқық туынды көрсетілген материалдық объектіге
- ҚР Авторлық құқық субъектілері: автор, бейнежазба туындыларын
- Автор — бұл шығармашылық еңбегімен туынды жасаған
- Автордың мүліктік емес жеке құқықтары басқа тұлғаға
- Жалпы ереже бойынша авторлық құқық автордың бүкіл
Қ О Р Ы Т Ы Н Д
Қазақстан Республикасының авторлық құқық саласы заңдарының дамуына толық
Жүзеге асыру механизіміне бірінші кезекте құқықтық ішкі механизмге
Қазіргі кезде авторлық заңдарды қолдану аясында сот органдары
Осы саладағы халықаралық конвенцияларға қосылу Қазақстан Республикасының үлкен
Өнертабысқа, пайдалы модельге және өнертабыс үлгісіне Қазақстан Республикасының
Патент иеленушінің құқығының бұзылуына байланысты оны қорғау механизмі,
Патент иеленушінің құқығы мынадай мазмұнға ие болады: айырықша,
Пайдаланылған әдебиттер мен нормативтік актілер
Н о р м а т и в
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі (жалпы бөлім) 27.12.1994ж. –
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі (Ерекше бөлім) 1.07.1999ж.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі – Алматы: Эдилет Пресс,
Қазақстан Республикасының Азаматтық істер жүргізу кодексі – Алматы:
Қазақстан Республикасының 1996 жыл 10 маусымындағы “Авторлық құқық
Арнайы әдебиеттер:
Гаврилов Э.П. Авторское право. Издательские договоры. Авторский гонорар.
Гаврилов Э.П. Выступительная статья //Закон РФ об авторском
Вишневецкий Л.М. Иванов Б.И. Левин Л.Г. Формула приоритета.
Гаврилов Э.П. Комментарий к Закону РФ “Об авторском
Гаврилов Э.П. Советское авторское право. Общие положения. Тенденции
Правовая охрана интеллектуальной собственности Под. Ред. В. Н.
Гаврилов Э.П. Советское авторское право общие положение. –
Сергеев А.П. Авторское право России. СПБ. СПБГУ. 1994
Гаврилов Э.Г. Комментарий к Закону РФ «Об авторском
Савельева И.В. Правовое регулирование отношений в среде художественного
Сергеев А.П. Право интеллектуальной собственности в Россйской Федераций.
Оразалин С. Авторское право-новых правовых культуры // фемида
Абаслямова Н. Интеллектуальная собственность по прежнему беспризорно //
Шакенова Б. Если ущемлены ваши авторские права Юр.
Манагонова Н.В. Авторское право М. 1999 с.75.
Гаврилов Э.П. Вступительная статья // Закон РФ об
Сергеев.А.П. Право интеллектуальной соб-ти . Р.Ф. с.197.
Серебровский В.Н. Вопросы советского авторского права М. 1956
КорецкийВ.И. Авторские правооношение в СССР Сталинобад. 1959 с.265-278.
Каудыров Т.Е. Право интеллектуальной собственности в Республике Казаєстан.
Дозорцев В.А. Авторское правомочие. Свердловск. 1980 с.129.
Ихсанов Е. Передача авторские право договору // Предприниматель
27
27
2