ЖОСПАР
КІРІСПЕ ...................................................................................................... 3
(. Бағаның атқаратын қызметтері
((. Бағаға әсер ететін факторлар
(((. Бағаны белгілеу үдерісі
Бағаны жасау мақсатын анықтау .............................................................. 9
Сұранысты анықтау ..................................................................................10
3. Шығындарды бағалау .............................................................................. 12
4. Бәсекелестердің бағаларын және олардың тауарларын талдау
5. Баға белгілеу, таңдау ................................................................................ 13
6. Түпкі бағаны белгілеу ............................................................................. 15
IV. Баға белгілеу тәсілдері
1. Жаңа тауарға баға белгілеу ....................................................................
2. Тауар номенклатурасы шеңберінде бағаны белгілеу
3. Географиялық принцип бойынша баға белгілеу
4. Баға арқылы жеңілдіктер жасау .............................................................
V. Тауардың өтімін ынталандыру
Баға арқылы кемсітушілік ..................................................................... 21
ҚОРЫТЫНДЫ ......................................................................................... 23
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ .............................................................................. 24
КІРІСПЕ
Маркетинг кешенін құрайтын бір тәсіл бола тұра баға
Біз бұл жұмыста бағалық саясатты, сапалық бәсекені, нарық
(. Бағаның атқаратын қызметтері
Бағаның аткаратын қызметтері оның ішкі мәнін сипаттайды. Бағаның
1. Есеп жүргізу қызметі белгілі
анықталады.
2. Ынталандыру қызметінің мәні әр түрлі
3. Бөлу кызметін баға
4. Сұраныс пен ұсынысты тепе-теңдік қызметінде тұтыну
5. Өндірісті ұтымды орналастыру
((. Бағаға әсер ететін факторлар
Фирма баға стратегиясын тандау үшін оған қандай факторлар
1. Шығындар түпкі бағаға аса
2. Тұтынушылар. Баға және сату көлемінің
Бағаны қабылдау және тауарды сатып алу бағытына қарай
үнемдеп сатып алушылар тобы – бұл топтағы тұтынушылар
дербестендірілген сатып алушылар - бұлар тауар бейнесіне, сатушылардың
этикалық сатып алушылар - өздерінің сатып алуымен кішігірім
көңілсіз сатып алушылар - а дегенде тауарды пайдалануының
3. Тауар қозғалысына қатынасушылар
1. Тауар бағасы алдын ала
2. Бөлшек саудасы аз болса;
3. Консигнация шарттарын пайдаланса;
4. Тауар қозғалысына қатынасушылар
Көтерме және бөлшек саудадағы тауар қозғалысының негізгі
өндірушіге өзінің маңызды екенін көрсете білсе;
пайдасыз тауарды өткізуден бас тартса;
бәсекелес өнімді қоса өткізіп, тұтынушының сатушыға деген
4. Бәсекелестер. Маркетинг тұрғысынан фирма әрекетінің ортасы талданады.
Бағаны рынок бақылайтын орта. Онда бәсеке
Бағаны фирма бақылайтын орта. Оған шектелген бәсеке тән
Бағаны мемлекет бақылайтын орта қоғамдық транспорт, энергетика, коммуналды
5. Мемлекет. Кәсіпорынның
Мемлекет бағаны өзі белгілейді. Ол үшін келесі әдістерді
Мемлекет баға қою ережелерін бекітеді (реттелген бағалар қалыптасады).
Арамзалық бәсекеге және рынокты монополиялауға шек қою үшін
(((. Бағаны белгілеу үдерісі
Баға бөлгілеу ісі қиын және көпсатылы үдерісі болады.
1-сурет. Бағаны есептеудегі негізгі үдерісі
Бағаны жасау мақсатын анықтау
Ең алдымен фирма нақты тауар арқылы қандай нәтижеге
Фирма өзінің өмір сүруін қамтамасыз ету. Бұл мақсат
Күнделікті табыс көлемін максималдау. Фирма сұраныс пен шығындарын
Рынок үлесінде жетекші орын алу. Рыноктағы үлесі үлғаю
Сапа көрсеткіштері жағынан жетекші орын алу. Рынокқа ұсынылған
Сұранысты анықтау
Фирма белгілеген баға деңгейі тауарға деген сұраныстың өзгеруінен
2-сурет. Сұраныс ирегінің екі нұсқасы
Сондықтан рынокта әрекеттенушілер тұтынушылардың баға өзгерісіне деген икемділігін
Айталық "А" және "В" тауарларының бағалары бірдей 10%-ке
3-сурет. Икемді және икемсіз сұраныс
Сұраныс икемділігіне төмендегі факторлар әсер етеді:
өзара алмасушы тауарлардың саны және оларға қол жетерлігі;
тауардың қажеттілікті қанағаттандырудағы маңыздылығы және тығыздығы (тауардың қанша
тауарды қолдануға қажет қосымша заттар саны және олардың
тұтынатын тауар мөлшері;
тұтынушылардың табысы және сатып алуға кеткен шығыны деңгейі
бәселекелестер әрекетінің тиімділігі;
өтімді ынталандыру шаралары.
Сұраныс икемділігін зерттеу жұмысы баға белгілеу және баға
3. Шығындарды бағалау
Сұранысқа қарай тауардың максималды бағасын анықтауға болады. Ал
Фирманың шығындары екі түрлі - тұрақты және айнымалы
Тұрақты және айнымалы шығындардың жиынтығы жалпы шығындар деп
4. Бәсекелестердің бағаларын және олардың тауарларын талдау
Максималды бағаны сұраныс, минималды бағаны шығындар анықтаса, орта
фирма өкілдері бәсекелестердің тауарларымен танысу үшін оларды сатып
фирма бәсекелестердің прейскуранттарымен танысуы мүмкін,
фирма бәсекелестері колданатын өндіріс қүрал-жабдықтарын сатып алып, оларды
бәсекелестердің тауарлары және бағалары туралы тұтынушылардың пікірлерін сұрап,
Баға белгілеу, таңдау
Тауардың нақты бағасын жоғарыда айтылған сұранысты, шығындарды және
1. "Орта шығындарға пайданы қосу" әдісі
2. Нысаналы табысқа жетуге
3. Тауардың «құндылығын сезіну» негізінде бағаны есептеу
4. Кәдуілгі баға әдісі біркелкі
Түпкі бағаны белгілеу
Бұл баға белгілеу үдерісінің соңғы сатысы. Жоғарыда қарастырылған
IV. Баға белгілеу тәсілдері
Фирма түпкі бағаны белгілеп, оньің деңгейін одан кейін
Жаңа тауарға баға белгілеу
Баға құру мәселелері тауардың өміршендік кезеңіне тығыз байланысты.
"Қаймағын алу" стратегиясы - рынокқа патенттелген жаңа тауарды
тұтынушылар көпшілігінің сұраныс деңгейі жоғары болса;
өндірістің шағын көлемінің шығындары фирма пайдасын жоққа ұшыратындай
алғашқы жоғары баға жаңа бәсекелестерді қызықтыра өзіне тартпаса;
жоғары баға тауардың жоғары сапалы бейнесін қамтамасыз етсе.
Рынокқа тауарды баянды енгізу стратегиясында керісінше жаңа тауарға
Бұл стратегияны қолдану үшін мына жағдайлар ескерілуі тиіс:
рынок бағаға өте икемді болса және ол төмен
өндіріс көлемі өскен сайын шығындар азаятын болса;
төмен бағаның деңгейі әлуетті бәсекелестерге тартымды болмаса.
4-сурет. Жаңа тауарға баға белгілеу стратегиялары
Тауар номенклатурасы шеңберінде бағаны белгілеу
Егер де тауар номенклатурасы бөліктерден болса, баға белгілеу
Тауар ассортимөнтінің шеңберінде бағаны орнату. Фирма әрбір тауардың
Қосымша тауарларға баға белгілеу. Көптеген фирмалар негізгі тауарларымен
Міндетті түрдө қолданылатын жабдықтарға баға белгілеу. Кейбір салаларда
Өндірістің жанама өнімдеріне баға белгілеу. Кейбір өндірістерде (мысалы,
Географиялық принцип бойынша баға белгілеу
Бұл тәсіл бойынша фирмалар мемлекеттің әртүрлі жерінде тұратын
Тауардың шыққан орнына байланысты ФОБ (FОВ – free
Көлік шығындарымен қоса баға белгілеу. Бұл керісінше тәсіл.
Аймақтық баға белгілеу. Бұл тәсілде тауардың шыққан орнына
Тұғыр орнына байланысты баға белгілеу. Сатушы бір қаланы
Көлік шығындарын өз мойнына алып баға белгілеу. Сатушы
Баға арқылы жеңілдіктер жасау
Тұтынушыларды өзіне тарту үшін (мысалы, көп көлемде сату,
Қолма қол ақша төлегені үшін жеңілдік баға белгілеу.
Сатып алған тауар көлеміне қарай жөңілдік баға белгілеу.
Атқарымдық жеңілдіктер дегеніміз – ол сауда саласындағы әрекеттенушілерге
Мерзімді жеңілдіктер – тауардың сатылатын мерзімінен тыс
Сынақ. Сынақ ретінде прейскуранттік бағадан тыс жеңілдіктер қолданылады.
V. Тауардың өтімін ынталандыру үшін баға белгілеу
Белгілі жағдайда фирма уақытша бағаны прейскуранттық бағадан, кейде
белгілі уақыт мерзімінде клиенттерді молырақ тарту үшін сатушылар
Белгіленген уақыт аралығында нақты ақшаға тауарды сатып алған
Сатушылар әдеттегі бағаларды төмендетіл жеңілдік бағаларды жиі ұсынады.
Сатушылар тұтынушыларды көбірек тарту үмітпен кейбір тауарларға шығындардан
VІ. Баға арқылы кемсітушілік
Тұтынушының, тауардың, сату орнының ерекшеліктеріне байланысты фирма бағасын
Тұтынушылардың белгілі бір тобына жеңілдіктер жасау үшін. Сондықтан
Белгілі бір тауардың түрлендірмелерінө қарай әр түрлі баға
Мерзімге қарай әр түрлі баға белгіленеді. Жыл кезеңіне,
Бағаны кеміту тәсілін жүргізу үшін мынадай жағдайлар
рынокты сегменттеуге мүмкіндіктің болуы, ал сегменттері сұраныс өсімталдығымен
бағасы төмен сегменттегі тауарды басқа сегментке апарып сату
бағасы жоғары сегменттегі бәсекелестер арзан бағамен сату мүмкіндіктері
рынокты сегменттеуге және оны бақылауға кеткен шығындар баға
баға кемсітушілік тәсіліне тұтынушылар наразылық танытпауы керек;
қолданған баға кемсітушілік тәсілі заңға сай болуы тиіс.
ҚОРЫТЫНДЫ
Жазылған жұмыста қарастырылған тақырып баға саясатымен тығыз байланысты.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Нысанбаев С.Н., Садыханов Г.А. Маркетинг негіздері: Оқулық. –
Котлер Ф. Маркетинг негіздері. Профессор М.Ізбасардың жалпы редакциялауымен
Қожаназаров Қ. Маркетинг негіздері: Оқулық. – Алматы: «Экономика»,
Сатыбалдин С. Маркетинг – нарықтану. – Алматы: «Білім»,
Пунин Е.И. Маркетинг, менеджмент, ценообразование на предприятиях. –
Закон Республики Казахстан « О ценообразовании в
5