Жоспар
Кіріспе
1.Негізгі бөлім
1.1.Картоптың, көкөністің және жемістің физикалық қасиеттері
1.2.Картопты, көкөністі және жемісті сақтаған кездегі жүретін
физиологиялық процестер
1.3.Картопты, жемісті және көкөністі сақтау кезінде нематодтың,
кенелердің және жәндіктердің әсері
1.4.Картоп, көкөніс және жемістердің сақтау режимдері мен
тәсілдері
1.5.Картоп, жеміс және картопты стационарлы қоймада сақтау
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер.
Кіріспе
Картоптың,көкөніс және жемістің құрамында 60%-дан (сарымсақта),96%дейін (қиярда) су болады.Сондықтан
Көкөніс пен жемістің құрамына көмірсулары(қант,пектин,крахмал) және ақсылдан басқа әр
Өсімдіктердің шырынды өнімдері маңызды витаминдердің көзі,ал С, Р, Вс
Көкөніс пен жемістер минералды заттарға және калий тұздарына бай
Қазіргі заманғы тамақтану ғылымының негізі әр түрлі мал тағамдары
Көкөніс, жеміс және картоп сақтау объектісі ретінде жақсы зерттелген.Оларды
Ұзақ және қысқа мерзімде сақтауда 60-тан астам түрлі көрініс
Әр партияда картоптың, көкөністің және жемістің қандай тобы болса
Картоп, көкөніс және жемістер тығыз үйілмейді.Олардың аралығында әр уақытта
Сақтауға қойылған шырынды шикізатта, кейде кене(пияз, сарымсақ), жуанқұрт өнімдерді
Негізгі бөлім
1.1. Картоптың, жемістің және көкөністің физикалық қасиеттері.
Сусымалылық. Астыққа қарағанда көкөністердің, жемістердің және картоптың сусымалылықтары төмен.Сүйіктілер(жидек,
Картоп көкөністерді транспортер таспасымен жылжыту үшін, көлбеу бұрышы, үйкеліс
Өздігінен іріктелу.қоймаға картоп пен көкөністерді қоймаларға орналастыруды механикалық құралдарды
Саңылаулылық (қуыстылық).Саңлаулармен жылжыған ауа жылудың конвекциямен және дымқылдың түйнек,
Саңылаулылықтың арқасында белсенді желдетуді қолдануға немесе газ немесе залалсыздандыру
Өнімде топырақтың, жапырақтардың т.б. болуы, саңылаулылықты күрт кемітеді және
Көптеген көкөністердің саңылаулылығының деңгейі 45-550 болады.
Механикалық беріктілік, түйнектің, тамыржемістің, қауданның, жемістің меншікті кедергісімен сипаттталады.Оны
Меншікті кедергі объекті құрамының беріктігіне, оның мөлшеріне және салмағына
Ірі түйнектер, орташа және ұсақ түйнектерге қарағанда тезірек жарақаттанады.Картоптың
Құлау (түсу) биіктігінің шегі белгіленген, егер шектік биіктен жоғары
Көкөніс және картоптың құлау биіктігінің шегі, мм.
өнім
Металл шыбыққа
түсуі Түйнектер және көкөніс
жемістеріне түсуі
Жаңа жиылған азық-түліктік
Картоп
100-200
300
Асхана сәбізі
100-300 300-400
Асхана қызылшасы
200-400 400-500
Пияз (піскен сәбіз) 500-1000 1000-1500
Механикалық зақымдалудың кемуіне мүмкіндік туғызу үшін , арнайы көлік
Сорбциялық (сіңіру) қасиеті(булану және тершу).Түйнектердің, жемістердің және көкөністердің салмағы
Өнімнің тауарлық түрін жоғалтуы үшін судың ең жоғары кему
Қоймадағы ауаның жоғары салыстырмалы ылғалдылығы өнімді тершітіп, микробиологиялық бүлінудің
Сақтаудағы өнімдердің терлемеуі және бүлінбеуі үшін белсенді желдетуді қолданады.Егер
Үсікке шалынғыштық.Көкөністер мен жемістер көбінесе -0,50С-дан (қияр мен қызанақ)
Шағын ыдыстарда және бос (төгіп) сақталған жемістер, көкөністер қалың
Буып түйілген, оралмаған алма, оралғанға қарағанда тезірек суыйды.Кейбір көкөністер
Жылулық-физикалық қасиеттер.Көкөністердің, жемістердің және картоптың жылу және температура өткізу
Картоптың, сәбіздің, қырыққабаттың және қант қызылшасының жылу өткізгіштік коэффициенті
Аталынған объектілердің жылу мен температураны нашар өткізу салдарынан ,
1.2.Картопты, көкөністі және жемісті сақтаған кездегі жүретін физиологиялық процестер.
Тыныс алу.Көкөністердің , жемістердің және картоптың тканьдарында астық дәндеріндегідей
Барлық өнімдерде тыныс алу коэффициенті бірден сәл жоғары, бұл
Әр түрлі сортта тыныс алу қарқындылығы бірдей емес. Бойкен
Тыныс алу қарқындылығына көп себептер әсер етеді. Жемістер мен
Сақтау кезеңіндегі температура ауытқулары да тыныс алу қарқынына әсер
Сақтаудағы көкөніс, жеміс және картоптың ұзақ сақтау мүмкіндігі мен
Жарақаттық реакциялар.Жаңа жиналған түйнектердегі механикалық жарақаттар айтарлықтай тез беріштеліп
Сәбіз тамыр жемістерінде жарақаттық реакциялар ауаның температурасы 10-120С және
Пісіп жетілу және солу(қартаю) Толығымен дамыған және піскен жемістер
Жинап алғандағы пісу деңгейі толығымен дамыған және қалыптасқан кезеңінде
Кейбір өнім түрлерінің пісіп жетілу деңгейі бір уақытқа келеді.
Алмалардың және басқа тұқымды жемістердің жинап алу деңгейіне жеткен
Тыныштық күйі мен өнудің алдын алу тәсілдері. Тыныштық күй
Қорлық тканьдар тыныштық күйі кезеңінде механикалық жарақаттарға немесе инфекцияға
Сақтау кезеңіндегі температура тыныштық күйінің ұзақтығын анықтайтын маңызды фактор.
Физиологиялық бұзылу табиғи физиологиялық қызметтің, ең алдымен әрбір жасуша
Картоп түйнегі өзігінің қоңырлануы көптеген сорттарында 0°С да ұзақ
Қырыққабаттың бүршігінің некрозы азотты тыңайтқыштар күшейтетін, ал калий, борлы,
Пияз тканьдарының ыдырауы танапта да сақтау кезінде де байқалады.
Жоғарыда аталған физиологиялық бұзылулардан басқалары да кездеседі: суықтың әсерінен
2.3.Картопты, жемісті және көкөністі сақтау кезінде нематодтың, жәндіктердің және
Нематод- өрмекші тәрізді және жәндіктер сияқты ауыл шаруашылығының зиянкестері
Көкөністердің нематодтармен зақымдану көздері ретінде тұқымдық материал, бүршік, қойма,
Кенелер- нематодтар сияқты барлық жерлерде кездеседі. Олар көөкністер мен
Кенелер қоймаларда пиязда, картопта, көгерген тамыр түйнектерде, сәбізде, қызылшада,
Кенелерге қарсы күрес шараларға дұрыс жинау әдісі, толған дәнді
Жәндіктер – миндаль алманың тұқымшегіне құрттарызақымдалған жемістің дәндерде қоспайды.
2.4Картоп, көкөніс және жемістердің сақтау режимдері мен тәсілдері.
Картопты, көкөністі және жемісті тұрақты және далалық қоймаларда ойдағыдай
Салқындатылған күйде сақтау режимі. 0ºС таяу төмен температураларда өнім
Көкөністер, жемістер және картоптың салқындатылған күйде сақталуына олардың жылу
Өнімнің физиологиялық күйіне ( пісіп жетілу процесі аяқталды ма,
Мемлекеттік стандарттарда дайындалатын, жеткізілетін және сатылатын көкөніс және картоп
Өнімді реттелетін газдық ортада РГО сақтау режимі. Типтік тоңазытқыштардың
Газдық ортаның тұрақтылығын газогенераторлар қамтамсыз етеді. Камералардағы ауаның
Картоп. Картоп сақтаудың режимі 4 кезеңге бөлінеді: сауықтыру, салқындату,
Азықтық түліктік картопқа сақтау кезінде температураны 2...4°С деңгейінде ұстау
Тұқымдық картоп үшін сорттық сақтау технологиясы жасалған. Негізгі сақтау
Картоптағы қанттың мөлшері температура төмендеген сайын артады. Қант мөлшерінің
Азық түліктік картопты сатуға дайындағанда оны 3-4 тәулік сыртқы
Тұқымдық картопты базисті (супер элита) және репродуктивті (бірінші және
Отырғызудың алдында тұқымдық картопты 7...10 тәулік жылытылған ауамен қыздырады.
Картопты көбінесе үйінді немесе сусектерде, сонымен бірге контейнерлерде сақтайды.
Қырыққабат. Азық түлікке арналған ақ және қызыл қауданды қырыққабатты
Сақтауға дейін қаудандар тазартылмайды, өйткені бұл аурудың таралуына мүмкіндік
Басты пияз. Сақтау режимін 4 кезеңге дайындық, салқындату, негізгі
Жылы тәсілмен басты пиязды негізгі кезеңде 18-22°С температурада
Тұқымдық мақсатта салынған басты пиязды міндетті түрде оң температурада
Пияз көшетін сақтаудың бірнеше тәсілдері жсалған. Қысы тұрақты аудандарда
Сарымсақ. Азық түліктік және аналық сарымсақ басты пияз сияқты
Қызанақ. Пісіп жетілуіне қарай қызанақтың сақтау мерзімі әртүрлі. Піскен
Тәтті бұрыш пен баклажан. Салыстырмалы ылғалдылығы 85-90% ауада 8-10°С-да
Қияр. Ауаның 85-95% салыстырмалы ылғалдылығында және 6-8% жылылықта
Асқабақ. Қабықты тканьдарының қалыңдығы, жұмсағының тығыздығы және биохимиялық ерекшеліктеріне
Тұқымды жемістер.Бұл сақтау объектілеріне алма, алмұрт, айвалар жатады.
Алмалар. Кеш пісетін қысқы сорттары 0-0,5°C температурада жақсы сақталады.
Алмұрттар. Алма сияқты сақтау кезеңінде оң төмен температурада пісіп
Сүйекті жемістер. Ағаштарда тұрып тұтыну деңгейіне дейін пісіп жетіледі.
Жмдектер. Қара қарақат, қызыл қарақат, қарлыған(крыжовник) 4-6 аптадай ғана
Өнімді орналастыру мен сақтау тәсілдері. Картопты, көкөністі және жемісті
Далалық сақтауда картоп пен көкөністерді үйінділер мен оларда бірнеше
Кәсіпорынның технологиялық жобалық мөлшерлерімен картоп жәнк көкөніс жеміс
1.5.Картоп, көкөніс және жемісті стационарлы қоймада сақтау
Стационарлық қойма ағаштан, тастан, кірпіштен немесе темірбетон конструкциясынан,
Әдетте қойма ыдыстарға азық-түлікті тиеуге және тиеу – түсіру
Конструкті талаптар. Қойма міндетті түрде гидроизолирленген, төбе және төбе
Көптеген қоймаларда терезе болмайды, өйткені күндізгі жарық көкөністердің өусін
Эксплуатация ыңғайлы және сауда бөлмелерде температура режимін тұрақты ұстау
Көкөніс пен картоп қоймаларда үйінді немесе ыдыстарда орналасиырады. Жеміс
Жеміс көкөніс азық түліктер үшін ыдыстардың бір бөлігі стандартты.
Қойманың ортаңғы бөлігі барлық участкілерге өнімдерді тиеу мен тасымалдау
Желдеткіштер системасы. Көкөніс, жеміс және картопты жақсы сақтаудың маңызды
Приточно-сорма желдеткіш. Бұл система созылмалы құбыр және қойманың төменгі
Приточно- сорма желдеткіштің эффектісі атмосфера және қоймадағы ауа температурасының
Еріксіз желдету. Жақсы жетілген система . Қоймадағы ауа
Белсенді желдеткіш. Желдеткіштің жақсы жетілген түрі. Ол бөлмедегі қажетті
Қоймада белсенді желдеткіштің басқа қарапайым шарттарына қарағанда масса жоғалту
Қоймадағы белсенді желдеткіштің системасы:атмосфералық ауа үшін приточный шахта және
Магистральды және реттегіш ауаөткізгіш схемасының орналасуы әртүрлі. Белсенді желдеткіш
Жұмыс механизациясы.Қоймада барлық стационарлы элементтерді немесе сақтау үшін қозғалмалы
Картопты жинағаннан кейін тазалау үшін қолданатын сорттау пункттері: КСП-15,
Жинаудан кейінгі капустаны өңдеу УДК-30 линияға беріледі, линияны өңдеу
ЛСК-20 унификацияланған линия тамыр жемістілерді жинаудан кейінгі өңдеу 27т/сағ
Пиязды өңдеуде өнімділігі 4...6 т/с болатын стационарлы механикаландырылған сұрыптау
Калибрлі-сұрыптаушы АСК-2 агрегаты сапа бойынша сұрыптау, өлшем бойынша іріктеу
Жылжымалы жеміс қапталған АПП-1,5 агрегаты күнбағыс және цитрусты жемістерді
Ірі жеміс көкөніс базаларда үлкен контейнер, картоп үшін(450...500кг.), ал
Қазіргі қоймаларды соның ішінде мысал ретінде картоп тұқымы үшін
Өңделмеген картоп тұқымын автосамославаға жеткізіледі, автотаразыға өлшейді және сұрыптау
Бөлмеде емдеу периоды (15 тәулік) 15+- 3°C температурада ұстайды.
Көктемде картоп тұқымы отырғызу алдын ала әзірлеуден өтеді. Түйнек
ШАУ-АВ электрлік схема көмегімен бөлімшелерде және өнімдерде автоматты
Репка-пияз, выборка-пияз немесе севка-пияз (жалпылама проект 813-2-46,87) үшін қойма
Жеңіл металл конструкциядан жасалған жеміс қойманың сыйымдылығы 1000т (жалпылама
Бақшадағы демістердің қысқы сортын СП-5-0452 қорап табанында алдын ала
Содан кейін жемісті 2...-1°C температурада 20 сағат аралығында салқындатады.
Сақтау камера децентрленген салқындату принциппен жабдықталған. Әрбір камера ФХ-18Х2-1-0
Жемістің жазғы сортын ЛТО-3А линияда оларды сорттайды, пішіндейді және
Жеміс қоймаларының механиканың салыстырмалығы 86,6%
Қорытынды
Мен бұл курстық жобамды “Көкөністі, жемісті және картопты сақтау
Қолданылған әдебиеттер:
1.Можаев Н.И., Әрінов Қ.К., Нұрғалиев А.Н., Можаев А.Н. "Өсімдік
2.Тілменбаев Ә.Т., Жармұхамедова Г.Ә.-"Энтомология", Алматы "Қайнар"-1994ж.
3.Әрінов Қ.К., Мұқатова Ш.Қ., Рақымбеков Т.С., Мұсынов Қ.М.-"Өсімдік шаруашылығы
4.Трисвятский Л.А., Лесик Б.В., Курдина В.Н. "Хранение и технология
5.Волкинд И.Л. "Промышленная технология хранения картофеля, оващей и плодов"-М.Агропромиздет
6.Дьяченко В.С. "Хранение картофеля, овощей и плодов". М.Агропромиздат 1987г.
7.Шириков Е.П.,Полегаев В.И. "Хранения и переработка пладов и оващей"
8.Кузнецова Н.А. "Переработка плодов, овощей и картофеля"1993
9. Н.М.Личко "Технология переработки продукции растениеводства" Колос 2000г.